Full text of "Fides dogmatis de resurrectione carnis per quatuor priora secula enarratio historico-critica"

See other formats

■! < h ', 


/ 


/ 


l 



€>■• 


A 


/ .-7 

i- f 


/ 



6 THE HENGSTENBERG COLLECTION $ 


IX THE LIBRARV OF THB 


Purchased from the estate of the late 
Frof. E. \y. Hengstenberg, J>. D., of Serlin, 

and deposited in the Library by an association 


of sentlemen. 


Ziihrary No, 

CHICAGO, Nov. 19, 1875. 


Shelf No. 


-cysuj 


I 


FIDES DOQMAtlS 

kESYRmctiom 

C ARNIS 

PER - 

QVATVOR PRIORA SECVLA. 


i 


ENARRATIQ 

H I S T Q R I C - C R I T I C A, 
GVIL. ABRAHAMI TELLERI 


THEOLOGI HELMSTADIENSIS. 



HALLE ET ftELMSTADII 

IMPENSIS CARO L. HERMANi H E M M E R D E. 

MDCGLXVI. 


■.3.) 



PRAEFATIO. 


In tanta vtilitate iuftae eriarrationfs tra- 
ditae per omnia fecpla. N. T. religior 
nrs Chriftianae , q^uam hilloriam dogmai- 
tum Jippellari conftat et vnde peculiaris 
pars Theologici ftudii nafcitur, cui hifto^ 
ricae Theologiae nomen inhaeret; in tan- 
tis praeterea Virorum dodlrina atque ufii 
rerum excellentium huius ytilitatis den^on- 
flrationibus , vt nuperrime Erneflii atque 
Walchii , Theologorum clarifBmormn 5 cer- 
tum tamen. eft, ab omni tempore pau- 
ciffimos extitifle, qui in hoc genere do- 
dlrinae theologicae aliquid ftudii pofuerint, 
multo pauciores , qui cum laude m eo ver- 
ihti fuerint , et vix vnum atque alterum, 
qui per vniiierfum ambitum locorum reli- 
gionis chriftianae eiusmodi enarrationem^ 
non dicam abfoluerit (quod ab vno ho- 
iuine , vel maxime otio abandaate , expe- 

A a dlare 


4 PRAEFATIO. 

d:are velle importunum foret) fcd infti- 
tuerit tantum. Vnus ex noftris BaieruSy 
ftudiis forte Ge, Calixti excitatus, qui pri- 
mus in partibus quibusdam dodlrinae chri- 
ftianae modum et rationem vniuerli inftitu- 
ti defcripferat, is itaquevnus omnia longi 
itineris fpacia decurrere aggrelfus eft in 
compendio Theoiogiae hijioricae , fedtatnen, vt 
patet, compendio, Reliqiii omnes aut 
obiter in inftitutionibus dogmatices fata 
dodrinae attigerunt non bmnibus certe 
fublidiis adhibitis, vt Gerhardus SLtc[u.e ^ucl-' 
deus, aut in operofioribus voluminibus po- 
tiora Iblum capita hiftorice tradanda flifce- 
perunt, Petauio QtBafnagio facile principi-- 
bus, autvnius exiguae partis, vel pauca-? 
rum declaratibnem eiusmodi propofuerunt, 
aut denique fubiidia collegerunt, vario itQ- 
rum ponlUio, fucceflu vario, quibus de- 
inceps vteretur Theologiae hiftoricae arti- 
fex. Si nunc in tot tantisque neceffitatibus 
iam per fe molefla cuiuis effe debet haec 
talis penuria, quomodo non multo mble- 
ftior euadat ei, qui fentiat^ quam male 
iterum in paucis his quidam fe gefferint, 
vt fummam pauperiem depellerent. Vt 
non dicam,- omnibus fere, fi =de meo fen- 
lu iudicare liceat , defuiffe in enarrando 

faci- 


P R A E F A T I.O. 5 

facilitatem, quae tum ex ipfius^ oratioiiis 
perlpicuitate 5 tum ex ordine narrationis 
oritur. Sed haec aliis maiori cum audlori- 
tate dicenda relinquo. Dicam potius hoc, 
quam valde optandum eiret,vt pluresTheo- 
logi, copia lectionis vt librorum abundan- 
tes , linguarum peritia inftrudH, in iudican- 
dointegri, plures, vao vcrho y Semkri , m 
vnam quafi focietatem liiftoricae Theolo- 
giae promouendae caufa coirent, quisque 
libipartem aliquam perficiendam fumeret, 
ab vniuerfitate omnium deinceps examinan- 
dam atque fic demum pofteris tradendam. 
Ita profedo futura aetas haberet, in quo 
huius rei cauia cum tripudio acquiefceret, 
nofira, in quo cum magno rei chriftianae 
frudlu elaboraret. Neque enim verendum, 
ne infiitutum eiusmodi, quodcunque etiam 
efficiatur, verae religioni in detrimentum 
cedat, nobis quidem, quorum fides hon, 
ab hominum arbitrio fiue aliorum periliafio- 
ne pendet, fcripturarum diuinarum funda- 
mento firmiter innixa 5 etfihocvideo, nos 
non monachos Benedidinos Parlfienfes efle, 
quibus vitae commoditatibus tacdium fcri- 
bendiadmodum lenirctur, atque difficilli- 
mis iftis temporibus viuere, quibus facile 
eft in haerefeos crimen vocari, iiifi fis docenr, 

A 3 vt 


6 PRIAEFATIO. 

vt ille per liocum dicebaty cf docendo, qmm- 
cidmodum montes ■ a mouendo. Maneat itaque 
et hoc fuaue fomnium, litque cuiuis libe- 
rum pro fuis temporibus, ftudiis atque con- 
iiliis in communem hiftoricae Theologiae 
vtilitatem aliquid conferre. Quod dum ego 
hoc tempore facere adgredior, paucis ante 
omnia Ledores admonendi erunt, de vni- 
uerfa inlTiituti mei ratione. 

Illud quidem facile quisque per fe intelli- 
get, efTe argumentum tale, in quo Theo- 
logus cum laude verfari poffit. Etenim pri- 
iiium conftat, ab*vltimis Chriftianismi tem- 
poribus nullum fidei communis decretura 
ita pertinaciter et vel ab ipfis eccleliae do- 
doribus impugnatum fuifTe, quam dogma 
4e refurredlipne, et quidem cum additamen- 
to corppris ihu. carnisy vt non male dixerit 
Mugufliniis, eriarratione 2. in Pfahn. 88- ^** 
nullaretam vehementer^ tam pertinaciter ^ tam 
obnixe et ■ contentiofe contradicitur jidei chrijlia" 
naCy Jicut de carnis refurreBione. Patet prae- 
terea, praeter Gerhardum, qui in locis theologicis, 
tradatu de i-eflirredione mortuorum c. IV. 
fententias do£n:orum primae ^eccleliae fiue 
claras fiue ambiguas fuper hoc argumento 
legit, ct Baienmi qui libro commemorato 
loc. XXI. Aphorifmo III. Calixti et Gerhardi 

uar- 


P R A E F A T I O; f 

nar^^ationes per compendium orationis fe-« 

petiit, vniim {ex^ Calioctum adhuc repertuHi' 

fuilTe, qui de inftituto hiftoriam huius.dog- 

matis elaborare fiifceperit in librode immor" 

tatitate animae et refiirreBione carnif. Atque 

hic vere magnus vlr , etii, quod pcr fe pa- 

tttj Baieri tenuitatem, et Gerhardi incon- 

cinnum in enarrando modum longe fupera- 

uerit, tamen neque teftes omnes in medi- 

um produxit, neque lingulorum pronun- 

ciata cum caufae fuae momentis diligentei: 

fatis collegit, vt nunc facile efTet cuiuisco- 

gnofcere, quomodo res ab vtraque parte 

difputata fuerit. His porro accedit nuper- 

rimus Arthuris AJhleii Sykefii eonatus, qui m 

iibro, cuius indicem infrapofuimus,*) cum 

magno doclrinae apparatu^varia huius,quae 

eftde carnis refurrcAione dodtrinae, fata 

ita recenfliit, vt in extremo narrationis pla- 

numfecifTe libivideatur, exemte demumfi- 

cuto quarto infymhoto pubtico carnis refurreBiO' 

nis faBam ejfe mentionem ; eandem paulo anfs 

' A 4 Ariunz 

*) An Enquiry, when the Refurredbiori of the Body 
or Flefh was iirft inferted in the public Creeds, 
by the iate Arthur A&ley Sykes D. D. pYiblifh'd 
from the Author Manufcript: by his Brothec 
G. Sykes. Lond. 1757. vid. Monthly Review 
menf. Decembr.^1757. p. i35« et inprimis Biblio- 
thecam Brittannicam Lipfiae editam Vol. II» 
p. 504. feqq. 


S P R A E F A T I O. , 

Arium mjormuia quadaMjideiprimumapeytepFS^ ' 
:^tf^wakfuij[e '; priofihusjeculisjimplidjide refiirre- 
dtionem in miuerfum creditdm fuiffe ■; nequecarnis ' 
fefurreBiirae pfofeffonenid bdptizandis .quaejl-' 
tdmi viijd^ corife(Jucns fit, vtetiamriOs exprei^ 
fis fcriptufarum verbis iri afgumerito tali mo- 
defta inhaefef e debeariiiis, omni r eprefla in 
qtiaefendo cUfiofitate. Itaqiie cum haec 
Oniriia ripbisciini eogitafemiis^vt afgumenti 
gfatiitatem, hofum, qui intef rios attigerint, 
paucitatefri atque tenuitatenij illius denique 
Vifi dddi iri enafrando progfeffiones, mox 
iiObis pf oporiebanius j fi oppoftunitas quae- 
dani fcfiberidi cOntigifTet, rioftf o riaof e r em, 
iquomodb vtfiiique perquatuOf pfiora fecula 
fexpofiti fuefit j ediffefere vellei Cumque 
adeo riihil homirii clifii^iano magis procliue 
eflb pOffit,quam cumpia refafredlionisJ.G. 
¥ecofdati6tt(^ftiae ipfiiis cogitationemfefiam 
Gbriiurigere, nadli iftam opportunitatem no- 
bis vidfebarilUfjdunidS mofeAcademiaeno- 
jftfae officib Pfbfeclofis ciueS Academicos 
fcfipto qubdam libello ad fbknnia Chriftia- 
ribf Umtempbfa pfaepafaridi, pfOxime elapio 
Fefto PafchatOs fatisfacieridum ef at. Sed \i- 
beiius fcilicet exigUUs ribri capax efat eius- 
iribdi difpUtatioriis ! Itaque j rie tamen vni- 
Ueffuitt cbnliiium diiefefe eogefemur , ita . 

nobis- 


P R A E F A T I O. 9 

nobiscum ipfi quafi transegimus , vt primis 
opufculi iineis in commemorato libello du- 
dis, perfedlam imaginem ieorfim foras mit- 
teremus. Sic itaque, beneuole leiftor, domi 
apud nOs quafi nata atque educata eft haec, 
qtiam nuncvides, enarratiohiftorico-critica. 

Nunc tanlen nemo deftinatam atque vio- 
leritam cum iS^^^o pugnam expedet.. EfTet 
enim vti ab ingenio noftro alienum, quibus 
denegatum eft ad Theologi Polemici, et, ex 
iatiria interpretatione, bellicoli laudes adipi- 
rare,ita etiam inhumanum, cum ex aliorum 
tantum narrationibus viri clarilBmi ip. hoc 
genere decreta intellexcrimus,nullaipiius li- 
bri copia nobis fadla. Quin etiam fuis, non 
noftris popularibus fcripiit , Rutkrfortum et- 
iam aduerfarium nadius, acerrimum, vt pro- 
babile eft ex diiputationibus eius cum Ken- 
nicoto : Nam neque de huius rationibus plus 
cognouimus praeter ambiguam vniuer/ae di- 
iputationis laud^ni in indicibus Anglicis ih- 
fra excitatis.^) Sepofita itaque, per maximam 
partem opufculi noftri, cogitatione Sykelii, 
illud totum inquinque capitadiuidemus, ita 
vt primo dodlrinam Apoftolicam, virorum 

A 5 Apo- 

*) Vid. Moathly Review menf. lal. 176^3. ©t enar- 
rationem libri infcripti Rutherfords fouf Charges 
tho te Ciergy etCi 


10 P R A E F A T I O. 

Aporrolicorum et haereticorum primi feculi 
de refurredione carnis narratione limplici 
proponamus, trifius fequentibus trium reli- 
quorum feculorum placita enarremus, tan- 
demque in quinto capite noftrum qualecun- 
que iudicium interponamus , atque Jiic de- 
mum loci temporisque neceflitate addudli, 
Sykefii conclufionibus paullisper inhaerebi^ 
nius. Vfurpabimus vero in cuiusuis feculi, 
primum iccuti, dod^rina cognofcenda Pa- 
trum, fymbolorumpublicorum priuatorum- 
que, profeffionum fidei in baptifinatis folen- 
nitate exhibitarum, canonum denique ttiM- 
monia omnia^quae legendoatquerelegendo 
vafl:iflima volumina reperire potuimus, et vt 
ftudium fiiltem ledloribus omniopereprobe- 
mus, iionlblum accurate ordinem annorum 
fcquemur , vcrum etiam Ibrmam dodlrinae 
fiue haereticorum, fiue Patrimi praeftantifll- 
morimiper compendium exhibebimus,locis 
diligenter in inferiore ora vtplurimum etiam, 
inprimis fi res itapoflulauerit,ipfisverbisad- 
duclis. Atque vti hanc yniuerfam operam 
tironum cauia inaximc fufcepimus , ita ve- 
hementer optamus, vt ipecimine hoc quali- 
cunque eorum ingenia ad amorem Theolo- 
giae hiflGricae vniucrfae excitentur. 

CAPVT 



CAPVT PRIxMVM 

S E C T I O I. 

DOCTRINA I. C ET APOSTOLOKVM 

DE RESVRREGTIONE CARNIS. 



ecet vt initium enarrationis noflrae ab 
-n ipfis diuinis Domini noftri et legato- 
J rum eius pronunciatis ducamus, qui- 
bus etiam folis noftrae refurre«9:ionis firmum atquc 
duraturum folatium dcbemus: nequc placet pluri- 
morumi mos, qui hiftoricam locorum iideiintel- 
ligentiam aut plane a fecundo demum feculo in- 
choant, aut certe fi vel maxime eam inde a pri- 
mo repetunt, non tamen, vt hifloricum dccet, 
narrant, fed vt praeceptores, quod iam tradituui 
eft ab aliis, docent ; non omnium partium de ora- 
tionis fenfu in opinando diuerfitates libero quieto- 
que animo reccnfent , fed magno cum apparatu 
pro recepta fuae partis interpretatione pugnant, 
meque tandem teftimonia in claffes fuas pro pou- 

deris 


12 FIDES DOGMAtlS 

deris varietate curiofius diuiduntj fed vnuiln idem- 
que omniuin agmen conftituunt, Itaque nos lo- 
cos fcripturae N. T. refurretflionis noftrae indices, 
omnes quideiici, fed tamen in varios ordines diui- 
fos> producemus, nihil de noflro addemus , nifi 
quod iinguae difficultates addere cogant et in du- 
biis argumenta partium potiora funima cuiii fide 
recenfebimus. Sit aded 

CLASSIS I. 

Locorum inquibus xt£\xxTQ^vQ futara Jimpliciter 

affirmatur^ m minimo quidem eius quae carnis 

ej/e putatiir^ indicio fermdnis 

faBo. 

Matth. XX 11,23-32. Luc. XX, 27-39. - yjXQtov 

'Zcc>o^8'iium , o< Ksyovrss fxrj metf ccw^octriv 

KTtoK^iBeis Ss lficr8s sv yocQ r>? ANA2TA- 

2EI«r?-9r?c;(5^fiT>rfANA2TASEXlS THN 

IsfEKFXlN 8K ctvsyvoors ro ^vi^sv et apud 

Lucam m ^s v.ocroc^iooBsvrss rv\s AN A2TA- 

SEIIS TUX EK NEKPHN, sre rell. 

Clarum hic cfi , inquiunt, refurredlionem ne- 
que €um adiundlo rr\s ucc^y.os neque adeo r8 <Tot- 
fA.Uros dici , quin potius confianter fiue c«va5^a5(T<v, 
fiue uvoi^ocatv sz vsk^mv , quibus contradicunt alii' 
vrgCntque maxime hoc , quod neque adeo necefTe 
fueritjcum nihii furgere poffit, quod nonante ce- 
ciderit, adeoque, anima de communi confenfu 
pofl mort€m fuperfiite , relinquatur, vt in refur- 
redionis verbo corporis fimul cogitetur notio ; ne- 

que 


PE RESVRRECTIONE CARNIS. 13 

que porro', fi non huius ipfius carnis per fe in- 
telligenda fit reftitutio, primae materiae in aliud 
corpus efFormatio, nifi durifiimo multoque ob- 
fcuriore loquendi modo , refiirredio appeliari 
pbtuerit. 

• . loh, V, 28. 29. E^x^focf oo^ccj £V n Trccvrss 
Ci £V rois , fxvrjfjieiets ccxsa-pvrotf rvis (poovyjs hvra' 
Kocf €K7ro§sua-ovrccf ot rec ocycc^a Trotricrcivrss ets 
AN tCZJh 2 1 N icaf]s ' 01 h roc (poivKoc, tt^c^^ccV' 
rss «s- ANA2TA2IN ?c^/o-5«5-. Oratio, in 
qua omnes concedunt, gfauimma ad rede agenr 
dum incitamenta propofita efTe, denuo tamen his 
negantibus carnis. refurredionem inde inteDigi, 
aliis affirmantibus ; diim illi quaerunt , cjuare nou 
dixerit 7r<?to"c6 ffos^^ (qu ttocv a-Mfjiqc , yi^ 0, svrots 
fAVYifAefOiS — ■ sy.Tto^svdsrccf rell. vt nuila dubitatio 
relinqueretur ; reliqui vero plures refpondent, hoc 
primum non necefle fuifle -de caufis ante allatis, 
aeinde in hoc loco non ad rem pertinuifie^ in quo 
maxirae propofitum fuerit Seruatori fidem futu» 
lae remuneratxonis atqufe iudicii confirmare. At# 
que hi etiam ampHus fortaffis dicere poflent, Do- 
jninum noftrum Ttocdoc, cocp^ .plane non vel non, - 
fine periculo erroris dicere potuifTe in difputatio- 
ne quidem, cum ludaeus per Tfocaoc croc^P ("TU?;! ^?^) 
totum hominem intQlli^aU Cetcrum vel pueris 
notum efi, vltimorum verborum ets ocvoc^ocqiv K^im 
treoos interpretationem eijh addttSmmUondemna-' /^' 
tionif, vt ita ambiguitas verbi iudicii, quo latinus 
interpres vfuseft, quem Lutherus etiara fequitwr, 
r^moueatur, 

loh. 


■•I 


14 FIDES D0GMATIS 

loh. XI, 34. Asyef avra> Mcn^B^ci* Ojcc ort 
aycii<?y](rEroif sv T7} ccvoc^^^acei ., sv rv]s%ixd-7]/f]tA.s^oc. 
Apponimus tantum hunc locum ad nps non acl- 
luodum pertinentem , .quibos propoiitiim eft 
quaerere, quae I. C. et Apoftoli de refurreclione 
docuerint. 

4a. XVII, i'g. Toj) Imav '^otf riivAll AX T A- 
S I N ocvroiff svTjyysKi^sro. - Pugna fuper Jij-npli-' 
ci rvjs (X,voc<^ci(Tsacff mentione eadem quae ahte^ 
Intercedit tamen tertia pars, vultque haec verba 
non ad noftram refurre<ftionem trahfenda ejGTe, fed 
vnice ad ipfius domini reditum in vitam pertine- 
re, vt fit fenfus,' pronmtgauit ils doBlrinam ds. 
h C. et refitrre8^io7ie tius. 

J^.dor.XXiy, 15. EKTtt^oc s%oi)V eis rov Bsov, 
v\v y,ocj uvroisrot 7r^o(T^£%ovrttji ocvoc^oca-iv [AsAetv 
ecrsSoif vsK^oov , myMtocy rs Kotf ccStKoov. Repetunt 
fuae dnbitationis raomenta aduerfarii refurret^io- 
iiis carnis ad hunc locum , vti patroni eius fuae 
caufae robora ad iocum primum iam commemo- 
rata, putantque praeterea omnium minime pro 

ccvccwiv - NEKPriN, C THS SAPK02 
f. TOT SHMATOSjn hoc loco neccfTe fuif- 
fe dicere, vbi per fe apertum fuerit, Apo.ftolum 
talem refurredionemfuturam cogitafTe, dum ad 
Pharifaeos adftantes prouocet, qualem hi fpera- 
bant, nimirum, vti conftet, corporis iiuQ^arnis. 
In quo tamen illi nondum acquiefcunt, hoc fibi 
relicium putaiites, Vt dicant ignorari plane, qua- 
leih. Pharifaica fchola" f orjsow refurredionem in- 
tellexerit, an huius ipfius quoad omnes partes ef- 
fentiales, et eiusdm plane, qua nunc ytimur, 
~ car- 


DE RESVRRECTIONE CARNIS 15 

carnis; neque fe ipfos omnem corporis, fi rede 
inteliigatur , refurredlionem negare , de huius 
tantum futura reparatione dubitare hancque claris 
atque apertis verbis pronunciatam legerc velle. 

iCor. VI, 14. J? Qso^ Koif rov Kv^iov >jy«- 
^ff, xoif v\fJi,us e^sysqet hoi r7\s ^vvccfAsoo^ ccvTif, 
Volunt et hic legi : O <Je @8os Kotf ro aafJLoo f. rv\v 
aet^vM rsKuf;8 »jy«fs, H^t/ ru aoofAOiroCj f. ras; 
ca^Kocs f\fJi.o)V s^sysioet &c. Sed vrgent contra re- 
liqui, propofitum Apofloli expreffam eiusmodi 
inentionem in hoc loco non defideraife ipfique 
vnice inftitutum fuiffe vniuerfae refurredionis 
certitudincm ponere atque ex ante fada refurre- 
dione I. C. demonftrarc. 

iCor, XV. tot. Conf. claflem II. et III. 

Phil. 111,11*^ Et 7j:ms Ko6rocyrt\<Too ets rnv s^avoi* 

-Ebr. VI, I. 2. Aw o(,<psvrss " — ijlyi TSooktv S^e- 

^ASXlOV T -" '- QiOOTtriOtyLQiV h^ot,%v\s avo(><^oi' 

^eas rs NEKPHnI 

In hoc vtroque vtriusque partis controuerfia 
recurrit, rationibus inuicem comparatis iisdem. 
-^ itaque hadenus difputationis euentus, nifi aut 
alia interpretationis ab alterutra parte argumenta 
afferantur, aut loci apertiores producantur, am- 
biguus yalde relinquatur? Atque en! vterque gra* 
uioracaufae fuae robora promittit. Affert vter« 
que! vt itaque fuccedat. 


i6 FIDES DOGMATIS ~ , 

CLASSJS II 

■ ■Locorum, in quibus coY^oris certe refurreSiio 
non ita obfciire jponi videtur^ 

Ante omnia in his uuuieraftdus eft totus con- 
tcxtus uarrationis de refurre(flione D. N. I, C. 
' Matth.XXVia MarcXVr. Luc.XXIV. Quid 
enim? fi ille in carne refurrexit,in eadem perpiu- 
res dies viuus inter fuos verfatus eft, cumque ea- 
dem in coelum receptus, num amplius de noflrae 
carnis refurrec^ione dubitari poffit ? Habes exem^ 
plar, quod vnum defidcrabgtur, vt fides noflra 
hoc firmior ciTet! Rcuatam vides carnem homini», 
qui tibi per omnia fimilis facflus eft iu imbecillita- 
tibus corpufculi humanj, et .cui nunc tu jn mc- 
liore vita fimilis ex verbo Aponolieuadesl- Quid 
nunc amplius poflulas? Jta, non negandum efl, 
magno cum pondere premunt dcfenfpres refurre- 
cHiionis carnis contradicentes, - Sed vt femel rc» . 
cepta opinio non ita faeile ciicitur, ita etiam. huic 
argumento contrarium exiftimantes pertinaciter 
refifiunt, Negant primum, refurrccfiioHcm I, Q 
noftrae exemplum vndequaque efre ppfTe , cum ea 
ipfi Apofioii tantum vtatitur, refurredionis in vni- 
uerfum demonfirandae caufa, ynde neque npbls 
liceat pmhium adiunetorum paritatem in noflram 
aliquando futuram transferrc, Vrgent neceffe 
fuifTe, vt I, C. pofl refurre^ionem carnis craflio- 
i:em molera adhuc pauHisper retineret, mio appa» 
ritionis fplatium firmum difcipulis par^retur, ; At- 
que fi nunc quaeras, vbi r«manferit in adfcenfu ca- 
ro, largiuiitur quidem fe hoc ignorare,' fed hoc 

tamen 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 17 

tainen certum fumere pofle fibi videntur, eam 
penrmtationem in gloriofum atque coele/le corpus 
fubiifTe, fimilem illi, quamApo/loIus iu fermone 
ad Corinthios corporibus eorum tribuat, qui vf-. 
que ad mundi dertrudlionera viui remanfuri iint, 
Tandem" plane non fieri potuifle dicunt , vt cor-. 
pus locis beatorum aptatum in his terris a I. C. 
'geAaretnr,. adeoque mirum non eife debere, fi 
hadenus carnem terreftribus regionibus deflinaT 
tam retinuerit. Sed procedendum' efl. Occurrit 
nobis legendo progredientibus egrcgius ApoftoJi 
fermo 

Rom. VIII, II. Et ro TrvsvfAcc rs syet^Dtvrcs 

Jtjasv €K vsK^o^v omet sv vjuiVy syet^ccs rov x^t^ov 

sy/vsK^oov, ^oooTroivicTet 'tictf roc ©NHTA 2X2« 

.MATA vfAoov Sioi r8 svotKSvros uvrs ttvsv/jixi 

ros sv vfjLtv. Patet in hoc loco, etli hon ava<?ctf« 

o-;i/, i^n-itn ^MOTiQi^criv ^VYiroov a-oofAotroov ab Apo» 

ftolo affirmari, eam praeterea non vti facftam, fed 

futuram poni et tandem comparari cum refurre- 

dione ANAZTASEI I. C. sk vsK^cav, h. e.~ 

Godfxt&ros , cum conceffum iit , corpus I. C. ex fe» 

pulcliro prodiiffe. Sed contra fatendum etiam, 

multos magnosque interpretes plane nullam futu» 

rae corporis refurredionis in hac oratione m§n- 

tionera fac^am exiflimare , potiufque de ea, quae 

pcr ijguram ferraonis animae tribuitur, locum in- 

telligendum praecipere. Verbum a-oofjioc, dicunt, 

faepius pro toto homine ponitur conferuntque ex 

hac ipfa epiftola verbfi apofloli (c. XII, i.) Ilctf-^ 

§ciy,o6hoo — — 7roc^e6<;Y}a-oif roc a-oofAoiroi vfAoov , h. e, ^ 

vos ipfis, .Vrggiit ient^ntiam mox ant€cedeuti% 

\^v.'-. B ' " . ver*- 


i8 ■ FIDES DOGMATIS 

verfus, in qiioadmodiim elare refpondens vek^cv 
(rooixc6 fit homo peccatis obnoxkis. • Pergunt ad 
Cp^oiasoXoyiuv Paullinam capite fexto huius epi- 
ftoiae prouocare, vbi, quod com. 6- appelletur 
acofjLOi' rY\s ct}Xcc^rtus , homo peccator, com. 12. 
eodem fenfu dicatur Srvyjrov aqouoc , quae fi confe- 
ramus cum commatibus 3. 4. inprimisque 5. eius- 
dcm capitis, tota (p^oiais fit ocvoc^^oicns rs (TODfAoc- 
ros ryjs oifjtoc^riccs f. rs Bvvjrs o-ajfAocros, et res' 
indicata hominis peccatoruin nouam vitam produ- 
Biio , vt adeo dubium non fit, quin in hoc loco 
fermo Troi^oiKkviKos ^<x)07toi7](iis rs ^vtjrs a-ooy.oi" 
ros eodem fenfu fumendus fit. Vt tandem 
omnia dixifTe videantur, addunt toties frequen- 
tari ab Apoftolo hanc difputandi rationem , vt a 
refurredlione I. C. cx mortuis ad noflVam fpiri- 
tuaiem concludat , illamque huius imaginem fa- 
ciat, vti iam commemorato capite fexto. Sic 
itaque magni interprctes verborum interpretatio- 
nem fingunt, quiin dodlrina ipfa de refurredio- 
nc carnis communem declarationem fequuntur, 
vt itaque per fe intelligatur , reliquos verbum 
carnis f. corporis aegre ferentes in loco , in quo 
ipfa rs aoofxocros exprefla eommemoratione pre- 
inuntur, eam plane etiam probaturos effe. Ne- 
que tamen vel fic orationis Paullinae vis ad pro- 
bandam futuram carnis refurredtionem aliis plans 
pcriiffe videtur , quin potius ex ipfo vtrinque 
conqeffo vfu verbi aoofjioi apud Paullum cogunt, 
vtramque tum animae in hac vita reparationem, 
tum corporis in altera refiitutionem jn^elligendam 
effe, vt fit fenfus, Ji fpiritu illo ducimur., qui le- 

fum 


DE RESVRRECTIONE CARNJS, 19 

fupi Chrijliim ex mortuis fejufcitamt, iden} ilh 
potmti/Jijmts tanti viiramli effeS^or etiam nos no-. 
uae vitae refitmt f ^urgando animam nofram i?i 
hac vita atque deinceps in altera ■ sorpus firnimn 
atque ftabile nobis reddendo, vt ita pedetentim 
toti in nouum hominem furgamus, Seijuitur de- 
uionftratio Fauiling 

jCor, XV, QiiaQ cuitj bipartitg iit, vt pri- 
^ijuinvfque ad coiiiraa 35, r^furredtionein mortiio- 
rum iii yniuerfum confirmet, atqu^ deinceps ^h 
Jiag periodo vfque ad extremum quaeftioni , an 
corporis huius fperandajit ^ fatisfacigt, vtemur in= 
primis hac polieriore part^, excerpendo prim^s 
riam fententiam , qua vi?c audjta , cogitatio refur- 
recHiionis facjle animum cuiusuis inugdat, 

„ _ ^ 53. 54» A« yuf ro (pBu^ov TOT-^ 
TO evavaocScif ocCpB^cc^c-fccy , tcpef tq ^vtjTov 
TOTTO sv^yacc^oif u^ocvxatpcv' Otocv Tg 
(pBoc^rov T OTX O^y^ya-rjrocf cc(pBcc^a(ccv » KUf 
To ^vvjTov T O T T O svoycrrirccf ocS'ocvoccrtocv <5cc, 
Haec fi quis Jiudiat, quomodo non ipfi illud qtia-' 
^^»' incujcatum TOTTO ita aures tundat, vt fe 
coadum fentiat huius corporis refurre^lionem in 
futura refurrecflione animo informare ! Quis fibi 
facile a coniedlura temperare poflit, Apofiolum 
hpG ipfo (p^o6§Tov T8TQ j d^W^QV, Tsrg . eps prcs 
inere voluiife, qui fuo tempore Juuus corporis, 
carnis giusdem, quqad partes, g quibus, corpus 
humanum caro humana dicitur , refijtutionem 
negabant ! Et quam appofite ! Iftj qugerebant, 

TfOtM (TMfAOCTt B^%0VTUj (qI VSV.^Ot) f Om. ^5, ) ApO^ 

flQlus r^ppmt X T T XI , fed p^(pBoc^Ta}',; , It^» 

B 3 * ' ^uf 


20 FIDES DOGMATIS 

que quid fibi aliud velle exiftimandus efl, quam 
nos, his oculis, liac manu, refiirreduros efTe 
•vndequaque integris atque duraturis h. e. oi(pBo&^- 
rois- Ita pondera apoftolici verbi aduerfariis ad- 
numerant einsdem carnis refurre(fl:urae defenfores. 
Sed neque fic quiefcere volunt , dicuntque, fe in- 
telligere pofTe T O T T O cooiacc refurredurum, 
etfi non ad. eandem formam quafi fabricatum, 
vrgenda haec effe aduerfus eos, qui omnem re- 
furredionem negent^ ad multitudinem locorum 
contrariprum hunc admodum ambiguum expli- 
candum efTe , qul ipfis in promtu fint. — Itaque 
eos mox audiamus , reliquis huius ordinis fecundi 
tcflimoniis prius allatis. 

2Cor. V, lo. T8S yu^ 'TtavtoLs v\\i.oi,5 (potvs- 
j^ooByjvo^ <5W sfjLTtqoffBsii ra /Byjfxoiras r8 X^i^s^ 
ivoi KoiAfariTou skoc^os roe, ^ioo m S H M A T O 2 , 

TF^OS 00 STtqOO^SV , «Tff OV^OiBoV , eiTS KCOKOV. Hic . 

'oranes vident , verba rco ^ioo rs (ToijAooros ita am- 

bigue inter vtramque orationis partcm collocata 

efTe, vt fenfus varius effe poffit, duplex certe in- 

terpretatio , fiue vt quisque referat in cor- 

PORE, quae fecit, fiue, vt qtiisque referat ^ 

quae fecit in corpore^ per corpus, mem- 

bris corporis. Atque hic non negant plurimi do- 

'«fliores et quoad controuerfam dodlrinam libero 

animo iudicantes , hanc poff eriorem priori prae- 

iflare, cum transpofitio verborum neque dura, 

neque Apoflolo infrequens fit et praeterea conftet, 

articuium to toties pro pronomine demonftratiuo 

T8T0 poni. . Conftituunt itaque ordinem vcrbo- 

rum ita, sicii vere legeretur - Koi^ntnir^sKcc^os 

ret 


^ DE RESVRRECTIONE CARNIS. 31 

, r« (ravrdi,) tt^os oc sTr^a^sv qioc ra crco/^ocros'. 
Supereft itaque fermo Apo/lolicus 

Phil. III, 21. Os: (Kv^tos) fJisreiXvjfJLOiria-et 
ro 2 12 M A njs ruTietvaxTsoos i/}fA,a>v ets ro ys- 
vsaBccf ccvro (xvfAfAO0(pov TQ^ SjfiMATI rris 
^d^>7£- «urg rell. Hic nihil attinet dicere, quod 
vel tironibus notum eft , (roofAOi roiTfetvooa-soos di- 
(5lum ^ro o-oofAix ruTPetvcv et alterum idem, quod 
(ToofAcc ^s^o^oio-fAsvov. Quaerimus potius, annon 
Iiic quoque locus in iis habendus fit, in quibus 
liuius noftri corporis refurrc6lio non ita obfcure 
ponatur? videmus fane primum hoc, PauIIum 
refurgentibusjn altera vita tribuere ^XIMA, cor' 
/7«/; patet deinde, eum huius corporis non ali- 
um fAsroi%7jfjiaTi(Tfjiov expedandum praecipere, 
quam qui lit eorum , quae ad rci7reiVocffi.v > humi- 
litatem, fragilitatem iinbecillitatemque eius per- 
tinent, abolitio et in fummum robur transfor- 
matio. Nunc certe ipfe oculus, ipfa manus, ipfe 
pes et omnes corporis partes ita apte^intcr fe con- 
nexae, tantum profedlo abeA, vt humile quid 
fpirent, vt potius maxime ad ^o^uv hominis, vti 
multo magis Dei pertineant : Vnde axfiftoi eorum 
fi immutandum fit, id folum tollendum cogitem, 
vnde nunc eorum interitus pendet. Sed quae 
ita re^le concluliiTe nobis videmur , mox ab aliis 
rurfus male connexa putantur. Vrgent verbuni 
fAerc6a-'x,v]fJicirii^eiv et ampliilimo fuo. fenfu fumi 
volunt. Formam hominis dicunt ocuhis , pes, 
manus et fic porro conflituunt: Si aiia forma in 
altera vita, non amplius oculus hic, aliae plane 
partes. Neque audiunt, liverbum rGC^^etv^aas&iS 

B 3 pre- 


22 FIDES DOGMATIS 

prenlatur et pertinaciter coiltradlcuht, ipfum huhc 
V. g. oculum roiTiiEiVov aeftimandum efTe , cum 
vniuerfa eius machina ta^lis fit > quae aliquandq 
eum interire dogat. Repetunt tandem fuorum 
contrariorum locoriim Copiam atqiie importuno 
clamore pofiulant> vt etiaiii altera pars audiatur. 
Itaque concedainus^ vt nunc caufae fuae momen- 
ta proferantb 

CLASSIS IIL 

Locoruni , qui cum fefurreBiom ^orporisf. car- 
nis piignare yidentuf. 

Rom. VIII, 23. - UTfsK^sxofjisvdi rrjv A 11 0- 
ATTPaSIN TOT SHMATOi: >;//a)v. 

Rom» VII> '2/\, TuKa.iTnai^os syco civB^ccTrosr^ 
^ts fAs PTSETAIfJcr» SXIMATOS JOT 
©ANATOT TOTTOT. Clarum mihi e/1, 
in vtroque loco de jiberatione a corporis miferiis 
et calamitatibus terfeftribus Apofiolum loqui: Ne- 
que dubito vtriufque fententiam plurimis confen* 
lientibus libeto ferraone ita transferre : 

Magfio cumdejiderio expe^amus temptis illud, 
quo deponendum erit 7iobis corpus hoc imbecillum, 
fragiie, tot calamitatibuS obnoxium atqiie tanta' 
rimi animi perturbationum ^e^rix. — Et 

O ! me miferum , vtinain mihi aUquis mox ad- 
effet , qui corpovis huius , mimufn ita perturban- 
iis, molejliis me Hberaret. 

Ita 


DE KESVRRECTIONE CARNIS. 23 

Ita hadleniis non video, quomodo in hac ora- 
tione Apoftolica aliquid iufit^ ex quo argumen- 
tum probabile aduerfus refurrediionera corporis 
duci poflit. Sed docent alii dicuntque, fi Apo- 
flolus ab hoc corpore pwrtali octto rita-oofjcccToff r^ 
Boiyccrs rsrs h. e. Bvvirs TOTTOT liberari 
cupiat , confequens efTe , vt hoc in ah'ena vita et- 
iam non velit refiitui adeoque vt vir diuinitus in- 
fpiratns neque credat. Et fi quiii contradicere ve- 
lit, fallis! quare non additum S-j/j/rov aeque vr- 
ges? rident et audacHier afErmant hoc noflrum ita 
B^vyjrov efle , vt nunquam manentibus iisdem par- 
tibus u^ocvua-ioc^ capax fit. Magnum fibi foJa- 
tium in eo paratum vident, et vt nemo, dubitet, 
hoc alacriores ad reliquos locos afferendos fe con- 
ferunt. Sequamur ! 

iCor. XV, 12. 13. 15, 16. 21. 29. 42. 52* Hic 
patet, femper fiue civoi<^o6criv NEKPHN fiue 
sys^cTiv NEKPHN, nunquam oe.vw^ocaiv TOT 
2 xi M A T 6 S , aut pJane ms m^Kos commemq- 
rari. Mirum tamen, Apofiokun, nifi deftinato 
confilio refurredionis carnis eiusque cogitationi 
.praecauere voluiflet, toties repetito vefbo ocvoc'?oC' 
o-sixis aut verbo finito, ne femel quidem, quod 
quaeritur, verbum adiunxiffe. Ita, inquam, ratio- 
nes quidam colligunt , quibus tamen per ea, quae 
faepius iam recitauimus, alii refpondent: conf, 
inprimis dida ad Jocum- primum claflis I. 

- — 36. 37. A(p^ov , ffv (TTtet^efS, 8 ^ooo- 
Troietrcifi sav fjLY\ ocnoS-ocviij' Kotj aTiet^ets, OT 
TQ 2I1MA ro ysvrjaofAsvov aTtaqets^ aKhoc> 

B 4 yvfjivov 


«4 FIDES DOGMATIS - 

yvfivov yMKov\ et rvx^i , o";r« , 7i rtvos roov 
KohTtm. 

I Cor. XV, 58. h ®eOff avTooAa-t SHM A 
K A il S ^^sKvics , y.oij syoc^oo rm aTtsqiAccrm 
ro lAlON S^MA. 

~ — 39. Ov 'TrocaDC a-a^^ , 7} avrvi (tdiq^' 
OiKKcL A A A H fASv S A P H ocv^QMTtm , aKKn 
6s &ccQ^ nrrjvm, aKKYi ^s ix^vm, oiKM (5e 
r^rvivm. 

- - 40. ¥.6tj o-OiU«ro5 EnOTPANIA, 
- ««/ (rccfxocroi. ' E n I r E I A • «AA' E T EP A jUf i' 

j^ ro;v sTTSQocvim ^o^oi , E T E P A (5*ff rj rm 
tTiiy^m. 

- - 44. "ZTtetQsrcq SriMA St^TXI- 
KON, gy«^er«/ crccfxcc ni^ETMATIKON; 
f^; ZX2MA ^TXIKON x«/ g^; SXIMA 
BNETMATIKON coll. 46. 

- — 47. 49. O Tiqooros uvB-qodTrcs sk yT^s, 
X O I K O 2 • yj asvrsqos ocvbqooTtos , Kvqios E S 
O T P A N O T. Koif y.ocBcos sCpoqscrccfAsv rvjv etKo- 
voc ra XOI KOT, (pD^s^ojxsv kcj/ rviv etKovoc ra 
EnOTPANIOT. 

Vniuerfa haec verborum Apoftolicoriim feries 
talis effe videtur, ex qua corpus doArinae de re- 
furre(^ione hoc furgat : koc cojyus m terrani illa- 

tUm NO^N ILLVD EST, (VVOD ALlQ^VANDO 

REViviscET (s ro (jiojj!.oc ysvtjcro/jisvov) eji po- 
tiuf foti arbitrio diuino reiinquendam , quale cor' 
pus ex priinis quaji ftaminibus ( aTrefQsroif (rap^ci) 
euiuis reddere velit Qi^oocri croofAcc KOiBoos 7\BsK^(ts :) 
I^eque de eofacile nUqiiis dubitare pofjit , cum iam 
nobis ex ipfo nojiro jfenfu pateat, aliam ejfe car- 

nem 


DE RESVRREeTlONE CARNIS. 25. 

iiem homhiis , aliam vohmum ^ oUam pifcium, et 

fic poiToj vt adeo etiam aliam lacLyyshm 

(conf. Lnc. XX-, 3^.) futuram ej% credendumjit^ 

quod Ji-. aures mmis laedat c a r n e m (^auqKix ) 

KTocyyeKoiv dicere, enf 2I2MA dicamus^ fed 

'tamen EnOTPANION, nNETMATI- 

KON, cuique nihil inhaereat ex terra^' quodqiie 

plane s^ 8^ciV8 Jit. Nunc nobis iu hoc capite , 

vt ante monuimus, non propofitiur» eft, ediiTerere 

quid in vtramque partem ex hoc quafi typo do- 

drinae Apoftoiicae in fummam reda(fi:o confequa- 

tur. Pofuimus tantum ex fententia eorum , qui- 

bus pugnare videtur aim perpetua fcripturarum 

N. T. dodlrina refurrfedio corporis f. carnis ct 

hiiius quidem i et ita pofuimus, vt, quod illi non 

faciunc , fine ordine fuper fingulis periodis diipu- 

tantes, demonflrationem eorum vniuerfam in or- 

dinem redegerimus. Ea itaque premunt aduer- 

fae fententiae defenfores: vrgent illud OT TO 

SXiMA, AAAH SAPH^ipfamque Apoftoli 

iuodeftiam, qui cum fententiam com. 39. per- 

orafTet, non tamen com. 40. pergat, quod qilis- 

que facile expedalTet , srw KUf aXM (roc^^ sTt- 

a^avioov^ fed, KAI 2 n M AT A sTr^^avtoc: 

Non amplius clamant, ille ^svts^gs ocvB^ootsos sk 

ytjg erit, nihil ;^o/ks fed sk 8§oiV8, s7T8^ccv(os, 

totus 'TivsvfAOiTtKos: Atquc fic fevicilTe exifiimant. 

Sed non credunt alii ! Concedunt o-ajwos thto no- 

flrum in altera vita non fecundum qualitates re- 

furredurum efTe, Hcrtoiv tamen eandem habitu- 

rum , plane vti granum terrae iniedlum idem ma- 

neat , quoad efTentiam , etfi qualitates mutentur, 

85" atque 


26 FIDES DOGMATIS 

atque hac^eiiiiS Apoflolum noilruin cbfpus g ro 
a-oo/AcCr ysvrj(roixsvov appellafie: Vnde deindc co- 
gunt, reliquasappeliationes o-&p^atros" TTVsbiJtatiKii, 
S7f8^xvi8 non efle ita crafTe explicandas, vt planc 
aliud corpus aliunde quam de terra formatum co- 
pitaridum fit, fed vnice de iflis nouis qualitatibus 
intelligendas , quas ipfe ApoHolus optimus verbo- 
rum fuorum interpres comm. 42. 43. 48. recen- 
feat, vt ix(pB-oc§(Tici , ^o^ti, ^vvbCfAet, quibus etiam 
alii multo plures addunt. Snnt etiam, qui am- 
plius exiftiment com. 47. ^sors^o^ otvB^iJOTTos non 
de futuro in altera vitaliomine, fed de I. G. in- 
teiligenduin efTe , orationemque cum proxime fe- 
quente coniuncSam, ita liberiore fermone trans- 
fcrendam : Primus honio Adam ex tevra forma- 
tds etiam ierrefiris erat , ita vt pojfet peccare et 
cupiditatihtis carnis fticcimibere , fed fecundus 
Adam 1. C. €tji verim corpus ' circmnferebat , ta- 
men Deo inieruenmite pecuUavi modo hoc corpus 
humanum accipjebat, vt quaf s^ 8^ccv8 attulijje 
■ vifusfit, Qiialis minc ille primus Adam terre- 
Jlris imbecillitatibus corporis quin etiam peccatis 
obnoxius , tales omnes retiqui , per procreationem 
commimem , ab to orti , eodem modo terrefres ,, et 
qualis I. C. erat fme peccatis , tates efiam omnes 
coetcfies pof mim~erunt. Qiiemadmodum jtaque 
primo Adamo in hac vita fmiies fuimits ( conf. 
Genef. V, 3. ) ita etiam aliquando 1. C. Jimites 
mademus. Ita etiam his enarrando, vt fperamus, 
fatisfecimus , qui probabikm conclufionem carni 
in refurredione futurae aduerfantium, interpreta- 
tione verborum ita infringunt, vt fuae certe carni 

niiiil 


DE RESVRRECTIONE CARNIS 27 

nihil amplius metuendum flf. Pergamus itaq^ue 
ad huius ipfius capitis 

" — — 50. - ZAPH KAI AIMA /3«- 
m-kHOLV 0?» KAHPONOMHSAI OT AT- 
NANTAI, S(?£ vj (pBoi^cc rvjv, u(pBcc^aia.v kM- 
povousf, vbi ante oainia rironum caufa monetiius, 
(pBoQoi hic poni pro (pBoc^rov, vt verfio C\t, ne- 
que corruptibile capax futurae perpetuo duraturae 
vitae. Si nunc haec cohferamus cum verbis Ser- 
uatoris et Apoftpli 

Luc. XX, 35. 36. Ovre ycifAUaiv^ srs 

sKyotiAtariiovroij ' tauyyshot yoi^ etai. 

I Cor. VI , 13. ®SQS y.ecf rocvrrjv ( not' 

AtDcv) Kccf ruvrci (^(B^oofioiroc rtjs Koihtois) Kocr- ' 
otpyYjaet (deftruet) fi inquam haec inuicem con- 
feramus (qua de caufa etiam ordinem narrandi 
perturbando vtrumque pofleriorem locum huc no- 
bis feruauimus) ; fi cogitemus in (p^ccaet caro et 
fanguis ebraicam defcriptionem corporis inefle, 
quemadmodum Paullus alibi verum I. C. corpus 
adftruens , et quidem in oratione ad Ebraeos 
(cap. II, 14.) eum quemadmodum omnes reli- 
quos infantes carnem et fanguinem habuiife affir- 
mat: fique nunc audiamns, hoc vtrnmque f«tu- 
rae vitae incapax efTe, etiam ventris machinam 
deflruendam, neqiie tandem nuptiarum follenni- 
tates futuras amplius, quomodo non dixilTe vi- 
deatur Apofiplus aliis verbis, effentiam huius cor' 
poris in altera vita dejlriiendam , cum caro , fan- 
guis, vcnter , fint de eiTentia nofiri corporis, 
omnemque praetereafexus diiierjitatem tollendani! 

Ita 


38, FIDESDOGMATIS 

Jta nimirum difputant carnis refurredionem abne- 
gantes , quibus, non negamus, nouuih argu- 
mentum s^yjyfjrtKov fuppeditauimus ; nam eedem 
iiberalitate pro defenforibus fententiae contrariae 
raox vtemur. Hi enim prinium argumentum 
hoc ita repellunt, vt dicant patere, Apoftolum in 
oratione, ex qua primaria vis petitur huius dc- 
monftrationis , negaffe tantum opera carnis, vo- 
luptates , imbecillitates aliquando fuperfutura, 
vnde etiam mox per ^B^ix^rov explicet. Addunt 
deinde, orationem Seruatoris collatam plus fuam 
fententiam adiuuare, cum non dicat, non am- 
plius in futura vifa erit oc^asv iioif BvjKo^ (conf. 
Gai.III, 28-) fed non yoifAHa-iV &.c: vt taraen illud 
potius dicere debuiffet, fi verum iit, quod ab ad- 
uerfariis fumatur: Concludunt itaque relinqui , vt 
non ipiius fexus difcrimen, quemadmodum ex 
fermone Apofiolinon ipfius ventris efTentia ali- 
quando abolenda fint, fed tantum fexus opera 
vfusque ventrls. Sed pofient etiam hi amplius 
dicere, vfurpari etiam modum ioquendi cr/asp^ 
v.o^ oiifxci in aliis locis, vt Mattli, XVI, 17. Gar. J, 
16. de praiiis cmijtlih ^ominum , mpiditafihus, ct 
llc porro, vt adeo potius fenfus fit, cupidiiates 
carmks in altera vita omms ceffhturas. Addi- 
mus pofiremo alium locum, <^ui nohis percurren- 
do libros N. T. cum refurreclione carnis pugnare 
vifns eft, quemque etiam ad extremum nobis fer- 
uauimus, cum neminem deprelicnderimus , qui 
eum antca Iiuius argumenti caufa vfurpauerit. 
Eft vcro 

I Cor. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 29 

1 Cor. V^ 5» Jlct^xhvoif rov roiBfov - «£• 
OAE0PON TH2 SAPKOi:, tva ro TOv- 
ft« cr(»% sv ry thas^cc ra Kuf)Sljjor&. 

- Miratiis fum, veneriibilein niiper inter Theo- 
logos fenem Pontoppidanum in^ libro infra indica- 
to,*) hunc fennonem Apofiolicum rion inprimis 
excitafle in eo loco, in quoargumenta Scriptu- 
rarum pro ftatu animae inteniiedio poft mqrtem 
coilegit. Sed lioc obiter, eritque. foriitan cap. 
<juinto commodior in hanc rem quaedam diffe- 
rendi locus. lam hoc quaeri poffet, annon 
Paullus aperte in hoc loco oKs^^ov rris .ccc^y.os 
affirmet, fola 'TrvsvfACcros in altera vita beatita*5 
relidta ? Spatium itaque deliberandi ledioribus da- 
binius, nobisque fimul vfque ad extremum ca- 
put fumcraus. 

lam nihil reftat, quam vt conqiiiramus fer- 
mones N. T. in quibus aut breuis formula fidei, 
quani cviaI^oKov dicimus gra,eco nqmine, propo- 
nitur, aut fundamenta eius ponuntur, aut deni- 
queprofeflio fidei expreffe relata legitur, vt vi- 
deamus , vtrum in his refurredionis mentio fiat 
ct cujn (juibus adiunclis. 


**) Schrift - und yernunftmafiige Abhandlung von 
der Unfterblichkeit der Scelen &c. Coppen- 
^agcn 1764. 


30 FIDES DOGMATIS 

« 

CLASSIS IV. 

Symholormn, p-ofcjfzomim Jidei &c. in tihis 
-Nou, Tefi. .: - 

Etfi noa propofitiun fuerit Apofiolis, fpeci- 
men vniuerfae fidei in breueiri formulani coadlae 
pofieris traditum relinquere, quin potius ea quo- 
uis in loco atque tempore inculcare, quoruni 
fiue intelligentiam fiue tj^^u^iv accuratam fiiis ad- 
huc deeffe videbant; tamen primum iion dubi- 
tandum eft, eos primaria certefidei capita expli- 
cafTe tum, cum Auditoribus priilia vice dodri- 
jiam chrifiianam annunciarent , inprimis genti- 
bus; vnde eiusmodi loci fi in Adtis Apofiolo- 
rum, vbi maxime quaerendi funt, aut alibi oc- 
currant, certe in iis numerandi funt, ex quibus 
compendiaria formula fidei componi pofiit : de- 
inde non d^fKint loci, in quibus capita quaedam 
ita vrgent, vt in iisdem quafi fundamenta for- 
miilae eiusmodi , fimplicis atque facile memoriae 
jmprimendae, pofuifTe exinimandi fint; tandem 
deprehenduntur etiam alii, in quibus fummam 
fidei traditam efiTe facile omnes vidcant, Itaque 
ex primo genere erunt loci fequentes : 

Acftor, II. inprim. commata 22. 23. 24. 31, 32. 
33.36, 38« 39« Ay^^ss' \a§c)(>7]hircij , uy.saciTs ms 
hoybs rar^s' I>/o-§v rov l^loi^oo^ctfov , ocvo^ci uito 
m &S8 ciTro^s^etyfASVov ets VfJLCcs ovvciiJis(Tt Koif 
Ts^cicrt KOCf at]y.€fots, ots sTroirjcrs 0/ ocvrs @sos sv 
fjiscco vfxcov , Kad^cos y,otj otvroi oioaTs, T^Tgy ^ — 
0106 %ei^oov ccvofAoov TT^oaTivi^oc.vrss ccvetKsTs, Ov 
<B)E02 ANEZTH2E, Kvacis- rois ~<chccs rs 

buVOC' 


DE RES-VRRECTIONE CARNIS. 31 

Bctvoits, KocB^ort 8K Yiv.^vmrov K§uref(Boif uvrov 
vt/ civrs '. — — n^otooov b?^o6\t}(re Tis^i rvjs 
ANASTASEHSrs x^t^a , ort a mrshefCP' 
Brj-rj ypvxyi uvra ets oi^8, sSs tj Tccq^ ocvrB etos 
hoiCpBo^oiv. Tarov rov lYjaiiv ANE2TH2EN 
®sos, 8 'Ttctvrss rjiAeis safAsv [xoc^rv^ss. T^ 
^s^ioi 8v rs ®s8 v^l/oo^eis , rrii> rs sTrccyyeKtav 
r8 ovyi8 JJvsvfAciros hoif^oov ttcc^cc r8, Trcnr^os, 
s^s%ss rsro ovvv vfxets (^KsTtsrs Kotj oc'A8^rs — — 
AapccKoos 8v riNJQSKETIi 'ttocs otzos la^u- 
flK^ on Kv^iov^^^ticif-i^^i^ov ccvrov @sos ST^otner.s, 
r8roi/ rov Jvicrsv ov^ vfxeis s^ocv^atrocrs, — — Ms- 
rocvotja-ar.s Koif (BccTrrtSvjroo skoCjOS vfAoov sTSt ra 
ovofxccn Iy\(T8 X^i^8 eis oc<ps<rtv ccfjLu^rtoov ' Kocf 
Kfi-^s<Bs n^v ^oo^sccv rs c&yi8 Tivsvfxocros. Tfiiv 
ycc^ s^iv vj sTtocyysKioc Kocf rots rsKvois vfxoov, Kccf 
TToccrt rois ets fxccK^ccv , ■ oass ccv TT^ocrKccKsa-vircCf 
Kv^ios o0sosijfxcov. 

Ex liac iivaxime folenni oratjone Petrina pa- 
tet, Petriim decreta fidei inprimis haeeludaeis non- 
dnm fidem Chriftianam profelfis inculcaffe, 

1) /. C promijfum a Deo kgatiim fuiJfB comm, 22, 

2) eimdm pajfum et in car^ie refujcitatum fuijfg 
com. 24. 31. 3 ) exaltatum et fimmae maiefatif 
diuinae participejn fa&mn com. 33. 4) mifjfe 
Spiritum faiiSium ibid. 5) dari baptifma in pro^ 
fejfionem nominis I, C. com. ^g. 6 ) ante otknia 
nouam vitamineundam e£hihid. 7) dari remijfo- 
nem peccatorum ibid. g) dona fpiritiis fanSii 
omnibus iargienda ejfe ibid. coll. 3g. 9 ) propo-> 
fuiJfeDeum, ex onmibus populis ecclefam I. C. coU 
ligere coiri, ^g, Foret ita^ue formula fidei inde 

coacfla 


32 FIDES DGGMATIS 

coadla haec: Credo in I. C. verum MeJJIam , ve^ 
re pajjimi et crucifixumi rejufcitatim a mortuis, 
in carne viuificatum exaltatumque , qui mifit Spi- 
ritum Jan&um : Credo iiecejfitatem nouae vitae: 
baptifma in profejfwnem L C. remijjionem pecca' 
iorum et ecclefiam catholicdm. Nunc in hoc loco 
iion qnaeremus , quare in eiusmodi folenni pro- 
mulgatione dodrinae ' Chriftianae nullam noftrae 
refurredionis, nedum carnis, mentionem fecerit 
Apoflolus; pertinet enim hoc ad capitis quinti 
difputationem. lam ponimjqs tantum ea, ex qui* 
bus deinceps do(3:rinam de refurredlione colliga-. 
mus, de noflro vnice ea addentes, quae ad narra- 
tionis propofituin 'iidemque requiruhtur. Per- 
gimus itaque ad 

Ador. III, 12. 13. 15. 16. 19. 20. 21. 25. 26. 
liccv — Ilsr^o^ ciTFsK^imro •Tt^os rov hotov\ Kv^^sg 

la-QOiYiKiro^ r; ^jxvfjioi^srs O @£og roov itocrs* 

^wv Yiy.oov soo^o&as rov Teociooc ocvrs JmHVi ov vfxefs 

•yroc^sQoo-Mrs Tov oc^xy]yov rvis ^ooris ocTtsKret - 

varff, ov aOeos- HFEIPEN EK NEKPXIN 
— — Koy sTTi rzi 'Tti^ei rs ovofxocros ocvrs, rarov^ 
cv Bsoo^sirs Koif oiooirs, s<^s^sooa-s ro ovoftoc ccvrs' 
KOif 7} Tti^is yj 0/ ocvr8 sodoxsv ocvra rtjv qKokKti^iocv 

rocvry\v ocTrsvccvri Trocvroov vfAooy M.srocvovjacc- 

rs 8v Kotf sTti^^s^ccrs^ ets ro s^ochcfCpBrivcCf v/aoov 
rccs ccfjLcc^rtccs ' oTfods ocv sK^coat zca^oi ccvoc^v- 
^soos ocTio TtqoaoiTlis r8 Kv^t8' K«/ cC7;o=;6fk^ rov 
7r§oKsy.7]^vyfjLsvov vfJnvI^^crsvX^f^sv' Ov JW s^ocvov 
fXsv as^oc<Bccf ocx^t x^ovoov ocTioy^ocrcc^ccasccv Ttcw- 
rm, oov sXccKricTsv o'@sos — — TfJtets s^yS vtot — 
fi^s Sicc^'/iKfis — - ra> (TTPSffJiMri ci$ svevKoyy0rr 

ffovrotf 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 33 

aevTOtfmoio-oifCif ifxr^ioif tj^s* yfjs-. T|m;v Tr^&i- 
Tov:e .0gflf j «vftffjjcag- Tdv wa/Sas «urow Ijjo-ouu^ 
cfiTrs^-ffAfv 04VTCIV ivXayovvTOi vfJLctg f €V TaoiTfp» 
fiesOeiV SKCt,<}&v cejto Tm n^pvvigim vfjLoov, 

• ' Partes fidei per vniuerfain hanc ^jjs-iv tradla- 
tae denuo patet has efie : i) L Cfilium Dei mif- 
Ji{7n ejfe a Deo patrt com^ 13» 26. 2) eundent 
pa^um, mortuum et refufcitatum ejfe cotti, 13. 15» 
3) '^/T^ ^^'^ au^orem omnis nqfirae feiicitatis ("«^* 
jj^Jt^ov TY\^ ^^vO com, 15. 4) fidem ,in eum 
Deo gratam atque acceptnm effe com. 16» 5) eunt 
rediturum ad reftitutionem omnium parandam, quae 
refiituenda fint ^ ex promijfione diuina com. 20. 21* 
6} mmibus ejfe refipifcendum et vitam nouam agefi^ 
dam com, 19* 26* 7) dari remijfionem peccato^ 
rum com. 19. extr, g) ad omnes popuios ex con-^ 
filio diuhm beneficia I. C. pertinere com. 25, extr. 
coll. initio 26. et animaduerfo inprJmis illo 
gpMIN riPriTON, Erit itaque formula 
fidei ex, hac oratione effeda haec : Cred» in /, C 
filium Dei nofirae ft/utis caufa mijjimj qtti pajfusy 
mortuus et refufcitatus efi ex mortuis , cuius nomen 
vera fide profitendum efi, quique aliquando redikit 
ad refiitutionem omnium , quae refiituenda funt^ 
Credo necejfitatem muae vitae\ remifiionem pecca^ 
' torum.3 ecclefiatm catholicam^ 

A6V. IV, ro. 12. ryflo^-dv' f^w itK^riv vfitv -^ 

OTl tV TOJ OVOfJLaTl ' li/\TOV XQt<?QV TOV N«^a- 

i^oiiov, ov vfieig e^^roiv^cacroiTe y ov ®sds viysi^ev 
sjc vejc^cav , ev TovTooovTog '7sot;qe<ii/\Y,sv evcamov vfim 
vyi^g ," > v ' ; Koi^ov^f t^iv tv CiKKta ovhvi *} «ra»'- 


34 FIDES DOGMAfTIS i :: 

^avov 70 hlofJLBVov €V GiV&^t^Kois y ev ca hi:^(6'> 
hvivotj n[i»g, . .■ :: • .. > 

In his verbls apierta ficfei decretd haec: J)^jp 
Jejum Chrijium emde77iqtie verum bominem (Nos- 
^w^atov). 2) eim pajjiim , crucifixum et exmQr* 
tuis refufcitatum ejfe^ 3) eum falutis -caufi ho* 
minibus mijfum et ptaetev eum nullum hominuTn 
redemtorem ejfe^ Haec Inqtram aperta ; nam etfi 
quartam pofitionem addere poflemus, nempe da* 
ri vitam aeternam , tamen in hoc efficiendo iam 
ratiocinli fubtilitate vtendum foret , cum verbum 
SHGHNAI etiani de terreftri felicitate intel- 
ligi poflit. Nobis itaque latis efl: iidei fymbo- 
lum ex hac oratione tale conclulifle : Credo itt 
J,.C. vere hominem matU77i , pajjim et ex f7iortuis 
refifcitatum .* credo eum vnicum hominum redcm- 
tor^JTt, 

h^.Vy 30, gi. O ©?o? Twv ntttTs^cov fiix(a)f 
v\^ziq€V \7i<Jovv^ ov 7jf/.eig hex€i^KTaarBe K^sfJLcC" 
cavreg eivi ^vKov. Tovtov o &eeg «gp^jj^oj/ 
$co{/ (TcaTe^ci v^pcaos tv] h^ia avTov, ^ovvou fAS- 
7iivoiciV Tca la-^ayjAy jcoy &,(p€oriv a.fJt.»^Tim. 

In hac breui oratione occurrunt mox relieio-» 
nis capita haec ; i) ejfe Jefuniy 2) eum paljum^ 
crucifixum, refffitatu?n ex mortuis et in coelum ' 
exaltatum ejfe, 3) m£iorem falutis ef ferudtorem^ 
4) refipifcentiajn eum praedicajfe , 5) idemque re" 
miJfio7iem peccatorum — vt nunc iit fymbolum ; 
Credo in 1. C, 77jijfumfalutis nofirae cauftf pajfu77t, 
crtfcijkium^ rejufcttatumexmorms^ exaltattm 

in 


; DE RESVRRMGt^IOisFE CARNIS. 5f 

mioelbi'^ irei^o necejjitatemcmuerfionis ^ remtffio>' 
nem peccatomniC 

Ador. Vlli, 37. EiTTs ds # ^DiXiTr-jrd?* Ei 

Bbs ^^s, eitte' tli<^svta rdv viov tov (s)edv eivoif 

T'ov.lf}&ovv.^^i^o)>. Eflct icaque exempIuni,profel^ 

iidnis fidel iii baptifrno exhibitae> hoc ; Credd 

jincerafide (f| o\y\g, Tjfj %o(,i^ckg) m /» G.filmm 

, A<Sor. X, 36. 39»' 40. 4r."42. 43i Tav Xo* 
^dVi^ ov oi^Trsi^stXe roig vioig. Id-gaiyX, ev^yy sKi' 
^oiJLSvdg et^vivp ^iCd Jiia-ov X^i<^sv' ,. (^ovrog e^t 
'KCLvroiV Kvgiog,) ^(/.etg otSaTe — — ■ ev.avei- 
Kov y,qep,of,<7&^vreg i^iit ^vKov^ , 'TpvTov Qeog 
fjy^pe T7I rplr^ vi{Ji.eqUy Tcoif e^caxev ecvrov e^^a- 
pYf ysve&B^sif. Ov niCMri Tfe A«&) , «AA« (JLUg-^, 
rv&i roig ''T:^o%exetQprovv\fji.svoig vtto rov ©gou^ 
f}[j(,iVj oiriyeg &vve(pccyoflsv icdf Q^vvsmofiev oivrca 
fj(,sra. ro clvd^tjvaif ocvrov g» i/g»gwy* Ko/ 7r«g- 
iiyysiKisv fjfJLjiV •anqv^cif rca A«fi), K«y htxfJLOi^- 
rvqciLC^cif OTi avTog e^iv G>^iory,evog Vno tqv, 
(s>sov y,gifv\g ^mrm Kaf vsz^m. Tovfco ifav' 
tgf 6i 'Tt^otpyjTo^ f^ci^rv^dvcriv y a^striV ctfJiCi^rtcov 
A«i3av hicc rov evofjLOirog c^vrov 'ttc^vt» tov lel'' . 
ffevdvf» etg avfdv* Si hic illa yerba ovrog eeriv . 
TroJVTwv Kvqtog^ 'yvjjc/a funt, et non potius no- 
ta quaedam marginalis in textuni temere reeepta, 
vti tenor orationis probabile reddit, do6trinae in 
hac oratione propofitae partes hae erunt j i) /<?- 
Jiim Chrijium faliitis et felicitatis omnis doBorem 
ejfe^ 2) eundem Dominum omniumf %) p^Jfuw ei 

' G 3' vere. 


36 FIDES pOGMATIS 

vere refufcttatum (cum eo comedlmus et bibimus^ 
4) eum iudicem viuorum et mortuoruin conftitutum 
ejje, ^) fiduciam in illum ponendam ejfe i 6) per 
eum reiniffionem peccatorum confequendam* Quae 
in formam fymboli redad^a, eiusmodi forec : 
Credo tn I, C. Dominum pjnnium , qui vere et re- 
fufcitatus eft ex mortuis, i v d ex c o n s ti t v- 
Tvs vivoRVM ET MORTVORVM, in quein 
omnis fiducia ponenda eft et per quem confequimur 
remijfionem peccatorum» 

Ad. XIII, 23-39» Vt liihae longlore ^1^(76« 
defcribendi labore (uperfedere poffimus , prima- 
ria fidei capita in ea expofita mox dabimus, ad- 
notatis ad fingula commatibus , vnde derivantur 
a nobis. Sunt itaque i) leftm Chriftum in tem^ 
pore natum ejfe^ex fefnine Dauidis com. 23* 2) 
eum ludaeis Servatorem datum , 3) crticifixum ftb 
Pilato, mortuumi fepultumet refitfcitatum ejje ex 
77iortuis, comm. 28» 29. 30. 34, 35* 36. 4) eum 
annunciajje remifiionem peccatorum , com. 38. 5) 
in eum credendum ejje com. 39. Erit itaque for- 
mula fidei ex his effefta haec : Credo in I. C. na- 
tttm in tempore , crucifixumftb Pilato , mortuum, 
Jepultum, et reffcitatum ex mortuis^ qui nobis 
annunciauit remijfionem peccatorufn et quem vera 
fide ample&i debejtms, - 

, A6t. XVII , 24 »► 3 1 . Eodem compendio nar- 
rationis vtentes , fidei in hac oratione propofitae 
iiartesfequentes excerpemus, vno tamen verbo 
le<Soribus in memoriam reuocantes, perorafie 
haec Paulufli aduerfus Philofophos gentium , in- 

primis 


DERESyRRECTIONE CARNIS. 37 

primis Epicureqs et Stoieos. His itaque dlcit 
j) ejfe Deum , qui omnia creauerif atque canjeruet 
eom. 24. 26. 2) eum colendum ejje com. 27. 28. 
29. 3) omnium conuerjionem Jetio vslle com. 30. 
4") efje refurre^ione^n mortuorum futuram-, 5) /«- 
diciimi vniuerfale com, 31. , Haec fi denuo in 
forrham fymboU colligantur , dleendum eric; 
Credo in vnum Deum creatorem coeli et terrae, 
qui ab Vmnibui fan&e colendus efl j Gredo necejfi^ 
tatem verae poenitentiae \ refurre^iomm. W(iXSM.T 
rum , iudicium futurum* 

In akero genere locorum, in quibus quafi pri- 
mae lineae corporis totius dodrinae Chrifti;Jnae 
ducuntur, fequeutes pouendi nobis videntis;,. 

A6^. XXVI, 17,18. E^cti^ovfJLsvog ce bk tou 
Kctov — Avot|a/ oCpS^cthf^ovg «uTftjv, tov btti- 
•7^e'v^«x/ et-TTp <7X0T0vg etg (poogj zoif Ttjg s^ov- 
ctag Tov %ctT06Vo^ sm tov Ssov, tov A«p«v 
avTovg ci(psa-iv ufiK^Timy Koif kK^^^ov ev TOig 
fjyixa-fjLsvoig j la^si tv) etg tfJLs, In his verbis 
primum anlmaduertendum eft ?^«^^r^m;;verbuin 
ignorantiam veri Dei et contra /ucis cognitionem. 
eiusdem veram certamque £itt indicare\ quod- ve-: 
ro ad verbum ^^partem cmfequi inter fanBifica- 
tos, apertius vertendum efle, in veris Chrijlianh 
mmerari, Ipfae nunc porro verit-ates , quarum 
praedicandarUm caufa miflum fe dicit Apoflrolus, 
funt i) cegnitio vnius veri Dei , 2) cultus eiusdem, 
quae eft: €itit3go(pv\ em tav ©g#v, 3) remijfio 
peccatorum, i^Jidesin 1. C, 5) focietas eorumy 
qui Deum vere colunt et remiffionem peccatorum 

C 3 ^o»* 


S8 FIDES DOGMAT.IS 

mifecuti funt^ Vnde fidei formuk efTet- ; Credo 
in ynum Deum vnice cokn4um-et in. I. C. Credfk 
tevtiffionem peocatorim et ecclefiam fanBam. 

Rom. X , 9. Eav. Q M Q A Q TH^ Hf , eii 
Tft) ^-wjwaTf croi; KTPIQN.IH20TN XPi- 
2TON, i!tc{/ Tri^jgL/o-w? fy T;/i! jc«|^.ia «T'?'^ » ^"^^ 
b ®f 05: «uToi/. vpisiqp sK veK^cav , crto'S"flff't;. Ex 
his ii condqdatur compendiaria fidei profeiliq 
^iusm,odi erit : (Jfe<fo m vijum, Deum omnipoten,^ 
tem (in quo vrgeudum ilindjti/citamf^ eum , quo4 
/ine fiimma virtute fieri nequit) et in L C. Oo- 
tftinum , mortumn vere (inchiditur enim mortis 
cogitatio in expreffa r^furredlioriis mention^) et 

R E S V- S C I T AT V M ^EX M O^ T V I S «, 

sTim. IV, I. At«jLi«/)TU^<5/iaf 57» ^cjtiov 
T<?y ©EQT, zxf tov. KTPJOT Iwou X^T- 
^Qv. rov MEAA0NT02 KPINEIN 
ZriNTAS; KAI NEKP0T2 %drcf. rm 
tmCpiXiVSKXtV a.vrQ.u r-cif T>jy |3.cfccriA.eiai/ odvTQv ; 
coll. ep.I. c.yi, 13.. Hic patet augeri profeflioT 
nes fidei lia£tenus propbfitas per dogma,. /. C, 
F V T V R V s iu4ex viuorum et 7nortuoru.7;ji.^ Suc-r 
cedat nunc tancJem ex tertio genere p.erfe6ta for-r 
piula , vt videri p.ofil:t>_ fi(iei ex ; 

E:ph.lV,4.5.6. Ei/"2aMAxa/gv HNET. 
MA, y.&iS-oog acif ey.Kt^BYire gv {ja.cc EAniAl; 
T>?s: oiKvjo-eug VfjLiav E/f KTPI02, ft/,« ITI- 
2T12, ev BAITTI2MA- E^? ©E0 2 ?ca/ 
nATHP TravTw^, eiii ina.yr.my .^^ hc^ 
r^cx.vrm-t '^c/'^ ^ '^cicriM. vfiiv. Videamus pri.mo 
de interpretatione verborum , vt deinde d.e ipfis 
^dei decretis per ea pxQpofitis, puUa dubitatio 

reliii-- 


DE RESVHRECTIONE CARNIS. 39 

reliniquatur. Ineft itaque primo in veEbis «y cto- 
fisi Ttoif £v TfVBVfia defcriptio vmm ecclefiae per 
vnum Spirhum gnbernsitcie. In quo quidem fa- 
cile omnes confehdeates habebimus , cum con-^ 
ftet adraodum familiare efte Pjftilo Chriftianorum- 
focietatem cum corpore hmnano eiusque membris 
comparare, idera vero non foleat Chriftum linu'^, 
fjtoi corporis fiii dic^re, fed KeCpoihcttoy ^ _ contra 
aperte alibi dicere totiim corpus vno Jpirim re^i- 
(i Cor. XII, 3. r r.) Erit itaque verfio : vna ec- 
ckjior per vmm Spiritum guhernata, Quaeritur» 
porro, quaefit jitjaEA;-?»?? Nimirum reforre^lia 
cumjudicio extremoet vita aeterna fubfequen-. 
tibus, niilk plane haefitatione relida» Sic enim 
clare Apoftoli eara sK^Kila^ appellant,^ vt Baulus^ 
A6h XXIII, 6. XXyi, 6.etPetrmi ep.I, g.inquo, 
loeo additum pev rejurre&ionem L C; ■^hnum frcit- 
antecedente verbo sKirig fidemnoftraereiurre£iio-< 
Tiis defcribi;- deinde jjrobabile mihi eft vfum- 
hunc vocis in hebraifmis poneDdum. efle ab Apo- 
Itolis receptum, cum icirent Graecos Interprctes 
Pf. XVI , 9. verbum Rt33'?- sii:' sK^Jtidi vertifle. 
Habebimus itaque etiam profeflionem refurre£lio- 
nisinhoc loco, nuncque fbrmulam fidei omni-; 
bus coIIe<SHs harac : Cret^ainBeum Patrem,omni" 
potentem, Creatorem omnnim (haec enim fimul 
comprehenduntur in verbis sm leavriov rell.) 
et in /. C. Dominum .* Credo baptijma ad falutem^ 
JanBam ecclejiant^ refurreBjonem mortuoruijt, ei 
^itam aeternant» ■ " 

Itaque hadlenus locos omnes Scripturaram 
N. T. pejccurrendo , in, vnum locum , vario tamcR 

C 4 ordine 


40 FIDES ©OGMATIS 

ordine difpofitos, congefiimus, in quibus refur- 
redionis noftrae indicia aperta deprehendeba- 
mus. Vidimus in nonnuUisfoliusavafracfWffine 
jdiun£lione verbi (roofJLO^Tog aut plane (ra^Kog: 
raencionem fieri, in aliis verbum a-eyjita in eius- 
modi orationis contextu poni, qui uvot^^ctav cor- 
poris et quidem huius probabilem reddat, mox 
vero in aliis de corpore futuro in refurre£lione 
talia alHrmarij exquibus contrarium fequi videa- 
tur. Enairrauimus praeterea quae folent fiue in- 
terpretes fiue dogmatici in vtramque partem fu- 
per iis difputare» Atque vt nihil tandem ad nar- 
rationis fidem deeflet, adiunximus fpecimina 
plura formuiarum et profeilionum fidei Chriftia- 
nae ex vniuerfa compage librorum N. T. excer- 
ptarum et in ordinem redadiarum. Quod vero 
SymboIumApoftoIicum in hoc loco non inprimls 
excitaulmus , cum tamen carms refurredtio aperr 
te in eo commemoretur , nemo, puto, in nobis 
facile reprehenderit omnibus iis de caufis, qui- 
bus iam dudum Viri dodli Ge, lo. Voffius '), 
Pe, Kmghis ^), Iq. Pearfomts ^) vleerunt, illud 
ante extremum feculi p, C, N» quarti non ica 
perfedum , vti nunc habemus , extitifle. Itaque 
potius hoc nobis agendum erit in extremo no- 
ftrae enarrationis adeoque capice qulnto, vt quae- 
ramus , quo tempore Symbolo huic verbum car- 

m 

l) in diSertt. tribus do trlbus Symbolis &e. 

a) in hiftoria Symboli Apoftolicj (ex interp retatione! 

latina Ge. Olearii.) 
3) Expofition of the Creed, 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 41 

nis ante ^ltemm rejurre&ionh, vel potius tota 
particula inferta fuerit? Nunc quidem ordonar- 
rationis iubet , vt ad Viros Apoftolicos eorumr 
que de refiirre^ione carnis docendi rationeni 
transeimus» 

SECTJO II. 

DOGTRINA HVIVS SECVLI VI- 

RORVM APOSTOLTCORVM DE RE- 

SVRRECTIONE CARNIS. 

Quae ex huius feculi doftorum fcriptis nobis 
lliperfunt, praeter Apbftolorum llbros , conftat 
vel plane fuppofititia efTe, vel admodum exigua, 
vel denique <7r«6^«iV£THc« folum , vt adeo vix fpe- 
randum fit locum hunc peculiarem doclrinae 
Chriftianae, ab eorum difclplina illuftrari pofle. 
Experiemur tamen quatenus nobis liceat narra- 
tionem noftram ex hac quoque parte perficere. 
Cum itaque hermae, qui alias primus nobis 
efle deberet, Pajlor de omnium confenfii eius 
rion fit, BARNABAE porro epiftola H.a.^okiY.i^y 
nonfolum ambiguae auftoritatis fed etiam liaec 
capita do£):rinae nullo modo tangens, glem en- 
T I s Romani et ignatii teftimonils contenti 
erimus. 

CLEMENTIS Romani 

in epiflola L ad Corimhiof. 

CLEMENTis qnidem prima ad CorinthioS 
cpiftola, quam Petrus Couftant poft lunium e^ 
Maderum edidit, etfi nuperrime de eius auclori- 

G 5 . «te 


42 FIDES DOGMATlS > 

tate fubdubitare inceplt Cel. Smlerm *) eaque 
certe incerpolationis furpicionem hinc inde fa- 
ciat , tamen cum conftanter antiquiffimoriim Pa- 
trum , vt Clementis Alexandrint ^) , vfu trita fic, 
non dubitamus ea narrationis noftrae caufa vti, 
et hoc quidem in loco, cum certum fit, eam 
extremo feculo primb exaratam effe ^). Ex hac 
itaque fequentes dabimus periodos texta graecQ 
infra adfcripto, 

§.24, ■*) Cogitemus^ dile&ijfimi, quomodoDa- 
minus nobis de?nonJiret futuram reJiirreBienem, 
cuiiis primitias fecit Dominum /. G. fufcitans ex 
mortuis, Intueamur., dile&iffmi , refurreUjonem, 
^uae cmitinuoft, Dies et nox rejurre^iionem no- 

!' his 

i) praef. ad Part, I. Poletuices Baumgartemanae^ 
p. 2,8. 

2) libro IV, Sirom, 

5) cf. Grabium in SpkiL Pairum Tom. l. p. 2^4 fq. 
•^4) Kecrccioi}<rafth , ^"/KTniTet y Kaii Sea-TroTaf Bni^eisivv^ 
r«f r,tttv, Tnv ftsXKcvvxv ANASTASIN tqtrB-iXf, 
tjg uTTOc^xt^ iTrains-dTb rcv )^vpiov Ififfovv X^trev , t» 
.V£K^6)V etvxTTis-ect. iiuftev j ay«jrj)re<j r^jv kxt» 
xeitfov ytvofitvny uvdTKtFiv' Hfit^oc KKf vv'^ eiyufct- 
ffiv vtyAV ^ti>^6V(rtv, KOifcecTcr^ ij Vw|, «ws^Wtk/i tjtfjpXy 
i)/u.igx. UTresa-iV , vv^ nci^y^trtf^, iSufttv rovg kocp- 
TFovi' 9 ffTTOfos (^Tftccri BtiKov') TiVoCi rfoTros '/tverou' 
E^w^i&Ev » e-7cei^0v x«f e/3ifi\sv a? tjjv yijv , x«i fiXfj. 
Bivraiv (TTCtgfixricv ^ ocTtvoc ^f^rraiKtv «? rtiv •yyv |>}»« . 
yo^.yu/tvei, i'.tci}.V£i X^Oios' fiT ^k ri}S itotXvssus f) 
ui''/i!.Ar, cvysc.utg tv,s tt^ovoicis rov osfffcorav tcvifftjtriy 
ttvr» , jsoy SK 96V evgs 7r>.eiov» uv^tt Ketf t}c(f)tPtt 


HKorrov, 


' DE RESVRREeTIONE CAENIS. 43 

hh deehrant : nox r^cumhh , furgtP dies^ dm 
abit., mx venip^ Rejpieiamusfritgei: Semenm 
quomodo fiat , ommbus manifejium ejh Exiit fe-' 
minator et kcPtJet^en in terram , ia&isque Jemim-s 
hus, quae arida et nuda cecidenmt in terram, dif 
foluit ternpus ; deinde ea dijjhluta ma^na prouiden-' 
tiae.diuinae ^-^is refufcitat c^t^ue ^x vm frud^m 
fluribus audum propft^ . 

§.25. JnttteaiTtur admirahil^ p^rtenium lt% 
erientalibus regioni.bus;, hoc efi in Arabia contin' 
gens* EJl enim ^uis nomine Phoenix^ Haec vnfri 
gena exijiem viuit annos quingentos ,^ ctmj^ue vene" 
rit ad dijjohitioneni mortis, locuium Jlbi conficit ex 
thiire , myrrha et reliqttis gromatibiis, qiiem ad 
extremum vitae teinpusingreditur et ohit : excar^ 
ne vera eius putrefaffa verjtiis nafcitur , qui ani-* 
Vialis deftmBi huniore ntitritus, pluniefcip ^ deinde 

robti' 

-§.25^ iSafieH to , ituguh^oy onjfnm ro'' ^tvo^ivov « 
TO*s uyetroPiiKotS ToTreis , rovrsrtv rots Tcepi Tsjv Apof- 
fittt.*' Ogvgo» yct^ i^t j <Kgoffovofiot,^trtiif tpgivi^' tov-^ 
ro ftovoys.y&i vxa^xov £?> «rjj 5r«»Toe»o(r»ae' ysva^syoi' 
T£ i/yisi vrfOS u^oXvtKtv TOf e{5J^«y«<y kvtq a.^y,a\t 
txvrtf) itetii $K Xi/i»vov Kctf fffiv^vtis^ xxf rm \oi7ra>y 
u^ufixrav ^ ets ov TirXY.^a^^iVTOs j^^ovov stffi^^srKf xxf 
TcAju.Tflf ffVTfOii^iviji ^s rys «rs^xoj o-«^Xjj!| rtSi ysvyx- 
Tcy, «*i Tsjs tKfAapos r.ov TsXev^nxoroi ^aiov «vo»- 
i^^i^ofitvos^ 5 «-Tggs^pus'* Sii^i* ysvvaios •ysvo.fAsvo?, 
ptt^it %ov ffri»ov sKstvov y oaret;. tos os^q^, rov Trpi' 
^syoyoroi ssiv ^ xttf roivroi ^xs^u^uv , jc,oivivu 
u.ro rr)S Ae»^t*ns %6)§ci.i i^^s rus Ac/warrov , tjs ttiv 
XsyoftsviiV HX^ioyTnXty' K«f ?^2f«5 fi^XiKOvrav jreev- 
ruv £jr;sTfl6f , tyi^i ro» rev HX«« fii^foov n^ijffi» 

«VTflf — »-■ 


44 FIDES DOGMATIS 

rohtftior faBus hculmn illumiin quo ojfa antecejforis 
recondita funt , tollit , eaqtie portans ex Arabica 
regione ad Egyptum in vrbenty quae Heliopolis di^ 
citur , vergit , et interdiu fpeBantibtis omnibus 
itduolans frper altare folis illa collocat •— -^ 

§. 26. An magnum igitur et admirabile effe 
itrbitramur , fi omnium opife^f refiirgere eosfaciaty 
qui fanBe ipfi feruierunt in eonfiantia bonae fideiy 
vti adeoper volucrem nobis oftendit irii^aculum fiiae 
promifilonis» Dicit enim a/icubi (fcriptura) et 
iufcitabis me et confitebor tibi ; et rurfiis: dor- 
miui et foporatU5 fum , furrexi , quia tu mecum 
€s ; et rurfus lob dicit , et refufcitabis carnefu meam 
hanc , quae haec omnia perpeffa efi, 

Si haec vere Clementis funt , de quo vix du- 
bitandum , «tiani ob iftum citandi fcripturas V. 
T. modum valde familiarem 1'aulo , cuius difci- 
pulus fuifle fertur, luculenter patet, eum qul* 
dem Cp^cio-ei , a>v«,<^ix.Tig rng cr^s^xog f. tqu cr&j- 
(jLaTog non exprefle vfum fuiffe, (t>)V (JLeKKou- 
a-av oi,vc(.<^ocTiv {impliciter appellans) fed tamen, 
cum vniuerfam rem cum viciflitudinibus nodtium . 

et 

6. 26. "Mf/oc KKf S^-xvuecs^^v ovv ve/ut^ofctv ttvttf ^ ti 
'iy,Liiovp<y6S Tuv vrxvTfJv Kvec^tica-iv xoiTjatrcif ruv Offtut 
avrut o^vXivff»vrav fv -Tr^Ttai^hrflit Trfftcai «ya^-yf, 

OKOV XXf it O^VIBV ^ilKVVCrtv )]fHV T» j^tyX^StOV T>J» 

jjr«yy£?v.«a* etvrov; Myti y»p JreW y,af tixvctffMStts 
fits j Jfcy £^OfcoXoYticro/u»f as' Key* fxo/.w^&jjv KXf vxvuf 
rcc, lir.yt^^r.v ^ ori a-v fttr tftov tt. Ktxf TrttXilf 
lufo >£y£«* Ko/ (cvcc^fiatti tys» ffoc^x,» fcov TetuTJjy, 
Tijv xvstvr?>.r!crxffotv rxvr» ^xvra. 


DE RESyRRECTlONE CARNIS. 4$ 

et dierum comparet> auls PhoenlGis ex mortuae 
puluere renataje iimilitudine illuftret et lobi in- 
primis teftimonio de carne fua loquentis vtatur, 
hisitaque decaufis eam cqgitafTe. VndefbrtafTe 
iila a verbo «-«^^ in coniundione cum altero 
av£«5*«o-i5' abftinentia, modeftiae Viri tribuenda 
eft, qui, vt mos erat in illa veteri fimplicitate 
dodlrinae, Scripturis.nihil addere audebat. Eft 
praeterea alia periodus , in qua carnis ita nieh- 
tionem facit, vtnihil dixiflet, nifi eam aliquan- 
do refufcitan d am efTe perfuafus fuifiet. Ita enim 
in claufula ^ ' 

§. 49. differit : *) /« carttate fioi ajjhmjit Do^ 
mtfius — • — Janguinem (imm pro nobis tradidity 
carnem pro carne nostra &c« 

Ceterum ne quis indodiorad §. 38. initium, 
feruetur itaque vniuerfum corpiis nojiruin in Cbrijlo 
Jefu, haereat, nosque putet per negligentiam 
hunc locum praeteriifle, vno verbo monendum 
eft, hic per coi*pus ex (pqoLdBi PauHna mefnbra 
ecclefae intelligi, quod ex vniuerfo orationis 
contextu patet. 

E}( eptjlota 7/. adCorinthks^ 

Non ignoramus hanc pofteriorem Clementh 
epiftolam ab antiquiflimis temporibus dubiae ori- 
ginis fuiffe et Grabio ^) etiam multls de caulis 

fiifpe- 

ro uifxx UvTov tiaiKev vvtg Vf*^<dv^ xof rnv ifct^K» 
: vTTi^ ms SAPKOS HMflN. 
») in Spicileg, Batr, tom. I. 265. 


46 FIDE5D0GMATIS 

fufpeiSlam efle* Sed Vidlmm emm ' Mafijtim *) 
4mpetTiERe eius tutelara in fe fufcepifle, vnde im- 
pofitflm n.obis exiftimamus neceflitatem> pauUis- 
per huicdiiputationiinhaerere, cum locus in ea-. 
dem occurratj in quo aperte t:/sfmj refurredHo 
afiirmatur. Eum mox dabimus. - 

§♦9» ^) Et nem6 vejirum dicat^ quQdKhTS.G 
GARO mii itidicetur , iieque r^esykgkt, Agno-^ 
fdte in quo feruati eftis,,in qiio vifmi recepiflis*, 
nifi in hac carne tonflituti, Ns)S ergo carnem.tmt- 
quam templuin Dei euftodire debemus, . Quemad-' 
vtoditm enim in hac carne vocati eftis^ ita in carne 
vsnietisi L C. pominus; qui feruauit nos,cuni 
primum ejfet Jpiritus ^ caro fa&us eft , et fic (in 
carne) nos vocauit : ita etiam noi iii hac carne 
mercedem accipiemus. Nihil attinet in hoc loco 
dicere Aildorem hiiius epiftolaej dum dicit, cuni 
frimum ejfet Spiritus^ forte praeexillentiae anima^ 
1. C. fatiifle, hifi potius refpexifle piitartdus lic ad 
oratioiiem Petrinam ep, I. c. Ili, igj vt itaque 
iioc mittdmUs , patet omriino, euni exprefle car- 
iiis et quidem. huiits )?efurredioilem aMrmaflb tri- 

bus 

1) in jacrOmm CoiiciUortM houa et ampJlffiiim coU 

leifione tom.I. T^. il^-izz^ 
5,) Kxf fi}) T^c/Bra Tts vfti)y, ■ ers uvt>} g SAPiS eu 

xgtvsTo^ , «vh ANISTATAI. rvttfre iv 'rm <ra- 

Q^tjTS j tV TtV( CCVifiT^l^UTt j £< fitl iV TJI ffOe^Xt TKWTfl 

evTSf* Agt ovv vjuxi, «s y«ov &iov (pvXxac-ttv tjj» 
(ra^jfa. Qv TpoTTov ycnp tv Ty axpxt sKXyidiirt ^ xxf 
sv Ttj e-it^jti tktvffsa^t « lijtrovs yi^tgcs -=- "^ —". 
tytVtTo e-^^f, ««^ ovTUis rifiu? ey.Bt^tcrev' ovTms k«j 
iffiifis tr TKVTg rg Stt^xi MV«?vj3i|'e^^K foy {utB-^v. 


DE RESVRRECltlON^EGARNIS. 47 

bus inpriaiis de caufis: viia defianita ab evocatio- 
ne Tidi falutem toti homlm propQJita (in carne^vo- 
(cati eftis, hanc enim vim argumenti efTe iudicp), 
fecunda tf^ gvo-«^xwcr« /. C, tertia ab aeqtfitate^ 
cviiVLS {\\: i\eam, partem etimn hominis ad alteria?» 
vitam transferre^ in qua et per quam nobilior, pars 
I fnercedis confequendae caufa fe exercuit ■, in quo 
ratiocinio vltimo clarum mihi eft Audorem 'ad 
S Cor. V, I o. refpexifie , vnde> cuicunque etiam 
haec epiftola tribuatur, ambiguitas eius interpre-»» 
tationis coniirmari poflet , ex q\ia , vti ante dixi- 
mus , fubdiftinguitur oratio poll: verbum «•«- 

Nunc vero ad Manjium redeamus. Is itaque 
Grabii rationes omnes , quibus raotus eam tan- 
quam ipuriam reiecerat, nimis infirmas efle putat> 
neque plus inde efRcij quara eam apud.veteres 
non ita cognitam fuifle," vti priorem , cumque in 
vltimo canone Apoftolorum^ proxime poft prio* 
rem recenfeatur, in peruetufto codice Alexan-» 
drlno eidem annexa ftt, a ftylo Clementis _vni* 
uerfaque eius differendi ratione plane non abhor- 
reat et quae Photius in ea reprehendat, vc ex- 
citationem locorum V. T. apocryphorura, haud 
minus in priorem cadant^ cum Cotelerio conclu- 
dit eam genuinum Clementls opufculum, etfi 
mutilum , efle. Atque ha<Si:enus non nego Man~ 
Jium eflecifTe , v£ vix vUa dubitatio relicSa videa- 
tur. Eftedaminprimis certum, modumScriptu- 
ris vtenduHfc, fimplicitatem in differendo , fcri- 
bendi^ rationemcuru ingenio priorls mirum m 
modum conuenlre. ita ^uemadtnodum foieniie 

efl 


48 FIDES DOGMATIS 

cft Clementi in priore fiios al2k(povg fimpliciter 
appellare et mox hanc compellationem repetere, 
plane etiam in pofterlore fecifle deprehenditur, 
cumque in illa terque quaterque (p^ao-f;, \^(is- 
•ycji jto/ ^«ojitcfrov vtatur, non minusin hac jitf- 
'^cx.Kviv Kaf d-o(.vfJLOi<?yjv £'jvo(.yys?<io(.v rev X^i<=roti 
dicit (§. S') Sed tamen defunt argumenta hifto»' 
rica atque antiquiffimi , vt conftat, fcriptores re- 
pugnant, Eufebius ^) quidem eam nonfolum 
veteribus minus <;ognitam dicit , veruni etiam ab 
ipfis- plahe nori frequentatam ^)^ Clentens 
Alexsmdrinus priorem aliquoties excitans de po- 
fteriore plane filet, illam adeo fimpliciter ^) t>]V 
'jtpog Ko^fv-S-iCJU? appellanst Hieronymus "*) por- 
ro fpuriam efle audac^er pronunciat, quem Pho- 
tius *) fequitur. Vt itaque mihi quidem certum 
maneat eam alius cuiusdam eiTe , exfcriptoris per 
maximam partem prloris genuinae Clementis, 
vnde deinde fenfuum atque didlionis tantus 
confenfus. 

Pergamus itaque ad 

JGNATIl 

in eptfiolk 

de refurredione dlllerendi rationem, Sed hic 

nimirum nunquam hunc locum de inflituto tra- 

dauit. Itaque excerpemus tantum qos Iocos 

omnes, 
1) lib. IIL hifl. ecclefiafticae c. 38. 
- 2) •" — Of*oius Tt} jTgOTs^fls yvogtfcof «**• ouJs rov$ 
ec^^^cetovs uvtjj stt^^iiftevovs irfitty. .,... 

3) Stromattim lib. IV» 

4) in catalogo fcriptorum ecclefiaft^ 

5) Cod, 113. 


DE RESVRRECTIONE cArNIS. 49 

omnes , in qulbus obiter eius mentionem fecic, 
quos quidem accurata diligentia omnes conqui- 
fiuimus. Ita vero 
' in epifiola ad Trallianos : ') Vere condeinnac 
tus et crucifixus efi , mn opinione, non phantafia, 
nonfraude ; vere mortuus et fepultus et refurrexit 
ex mortuisy ficut quodam loco oraty dicens , tu.au- 
tem Domine refufcita me, et retribuam illis. Et 
qui femper exaudit eum. Pater , re/pondens inquit ^ 
ExfurgeDeus, iudica terram, quoniam tu hae- 
reditaberis in omnibus gentibus^ Pater itaque, 
qui illum fufcitauit et nos per ipfiim fufcitabit^fine 
quo nemo confequatur vitam veram, Ait enim: 
ego fum vica; qui credit in me, etiam (i mortuus 
fuerit, viuet: etomnis, quiviuit et creditinme, 
etfi mortuus fuerit, viuet in aeternum. 

In eadem : *) cum pudeat illos crucis, pajfionem 
negant , nec resvrrectionem creduntj vbi 
tamen ob antecedentera paflionis I. C, mentio- 
nemprobabile eft, alterum, nee refirre&ionem 
credunt , etiam de D. N. relizrredione intelligen- 
dum efle» 

ID 

1) p. ip. (ex edit. Vedelii) Ef«wg«9-3j aX:j9-A)f, •» 
^x^c-fi, ot> <p«yrxanif.i ov KTrUTy' cattfietviv ah.Yi^a& 
xoy iTU^Viy xxf ijyijg^l e* '»'*'»' Vfx^aVj xk^us srow 
9fgof!fV'/,irif^ Xiyuv — — Kpy o testvtoYi iitanovuv 
ttvTio nu,rng oi7roK(t$tts Atys» — — — O rgtnvr 

ttVXftlVXt UVTeV TfKTTl^, XVJf 1}^«$ St UVTOV giyfgU^ 

ev x^^S^s fe uKfj^tvus ^n* ovk tiit Tis, 
a) p. 8. ETTXtffxi/yoftevoi Toy f«v^ov , ra «a&os «f feM» 
70(1 iift) Tijv ANASTASIN «V trifivovfffo 

D 


5© FIDES DOGMATIS 

In eptjiola ad Magnejios : ') Vnum veruni 
Deum Patrem fmim annunciault ( I. C, de quo 
ante) ; et fub Vontio Pilato praefidc , et rege He- 
rode crucem fujlinuit j mortuus eji et refitrrexit ; 
afcendit in coelos dd eum , a quo miffus erat^ fedet- 
que ad dextram patris j Qjy i ventvrvs est 

IN FI-NE SEGVLORVM CVM PATERNA 
GLORIAj VT IVDICET VIVOSETMOR- 
TVOS, REDDATQVE VNICVICIVE S E- 

cvNDVM OPERA svA. Eii ! iuftani fidei 
formulam, cuius inprimis deinceps nobis vfus 
erit capite quinto. 

In epiftola ad Smyrnenfes: ?) Cum ipfa carne 
venturus iterum cum gloria et potejiate» 

In epijlola 2i6. Ephefos :^^ Hic enim (I. C.) 

VJeaJpeSy mea gloriatio ^ /» quo haec 

vincula 

l) p. (Jo. Top fv« ^o»«v «A^9^<yoy 0gov x«r«yy£/Xoyr« 

TOV lAVtW TrotTI^X' Xttf VOV JCU^OS VTTOfXVTOC — _ — . 

t9t Ilovriov n<X«6T0tt tiyi/xevoij x«/ Hgujev ^acAewf, 
XKf srocv^gr HnofAUVoVT» x«/ x;ro9-«voyTct' xcy «yoer«VT« 
XKj u7ti)AeyTx us rovs tov^avovg jt^og rov (tTrofttXgvree 
XK/ xec^tff^BVTx sv it^icf avrov , xcy f^ofct*ov int 
irvVTt\tM Tuv uiavay, /utTot io^rjg Trccr^iKTis xpiveu 
^avrcis xKf viK^ovsy xKf unoSovvKf tKecr(f kxtcc tcc 
ffyoc «uTov. 

a) Suv ttvTy ( rv] o-itiKi ) «oeXiv s§iio/jitvos ftirx ^o^tft 
xocf lvvu/4,tus. 

2) OvTOS y»P ^OW 9 t^T<?, et»roJ TO X»VJ^1I/U.U — — 

tv ^ T« tifffccc — — vrt^t(f>t^a — — £k o<» y^- 

yotTO fCOl METOXON TAIV TrotS-H/UXTUV 

Xfs-flu, Hccf xoivavov rov B-uvurov tcvTev ytvio-dixf 
»ty TflfEKNEKPflN ANASTASEflS, 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 51 

viiuula drcumfero - — ■ — — m quibus contm- 
gat mihi — ■ — — participem fieri pajfionis Ghri' 
JH et mortis ipfius et eius ex mortvlis he- 
svRRECTioNis ct vitae aeternae, Planura 
efl ex hocfpecimine, nequei^;/<3i^/«?;/ refurredlio- 
nis verbum aut eoniugacum refurgendi cum car- 
«i^ mentione exprefla vfurpare, dum non dicic 
Tjjv «r«^Jt« jf/ACov, fed fimpliciter Y\iLeit.q g-ys^Kj 
abfolute «vc6<?«aiv coramemorat, et in fymbolo 
eius cogitationem includit in formula — vt iu- 
(licetviuQset mortuos , reddatque &G. Contra ta- 
m^n Qj\\x\^Mm rediturum in carne dicit, vt 
adeo ipfi nullum dubium effe potueric, carnem 
capacem efle coeleftis fblicitatis ; ^) optat prae- 
terea particeps fieri refurreBionis I, C. non qui* 
dera in carne, fed quae tamen carnis erat, Ce- 
terum non necefle eft in hoc loco a nobis dici, 
primo in loco haeretlcos, quos Docetas fiue 
Phantaiiaflas veteres appellabant, inprimisque 
Saturninianos et Bafilidianos t^ugi, Hoc potlus: 
fatendum, in epiflola ad Tarfenfes eum reprehen- 
dere quosdara , qai dicant, c a.r n e m hanc non 
refurgere ^). Sed enim praeter feptera epiflp- 
las genuinas, reiiquas omnes, in quibus haec 

D 2 quoqne 

1) PofTent etiam inter haec fidci Ignatianae de refut- 
re6tione iudicia referri verba illius tot difputatio. 
nibus Virorum do6lorum frequcntata , £y« xof ^g* 
r«e rtiv Uvxrcie-iv EN SAfKl avrav (Kvgtov) of^ati 
et vt Eufebius explicationis caufa addit, (ecclcf. 
hiflt. i. III. c. XXXVI.) x-of TTtSivu «vTit, 

Z) flTJ 7} #-«^1 DVK sytlftTiSf. 


52 FIDES DOGMATIS- 

quoque numeratur, fpurias efle, ne Pearfonns 
quidem acerrimus earum, tanquam Epifcopus, 
aduerfus Dallaeum vindex negare aufus efl, 

Niii nunc omnes fciremus, Co7iJlitutiomm 
Apojiolicarutn Vihvos ex lecendoue ,C/emc7!tis po- 
fteriorum feculorum arvqfjf/,(x, elfe, plura ex iis- 
dem hoc m loco adnotanda forent« Sed ita fer- 
uabimus nobis ea ad inidum feculi cjuarti et mox 
pergemus ad eorum, qui aduerfus refiirredionem 
iiue omnem iiue carnis, hoc feculo aperte pugna- 
runt, diiputationem» 

SECTIO IIL 

DOCTRINA ADVERSARIORVM DE 
RESVRRECTIONE CARNIS* 

Etfi non defunt in ipfis dluinis libris indicla 
fatls clara eorum, qui refurredionis fidem op- 
pugnarunt et praeterea pleni dotiorum eccleflae 
iibri barbaris nominibus horum hominum aeuum 
Apoflolicum iam perturbantium , tamen duo in- 
prlmls hifloricam' de iis enarrationem moleflam 
reddunt. Nam prlmo vt plurimum nimis vage 
loquuntur, deomnibus in vnluerfum affirmantes, 
eos negaffe refurredlionem, vt tamen non pateat, 
quibus potifnmum argumentis fibl proprlis quls- 
quevfiisfit> quae errori fuperiorum fiue addl- 
derlnt fiue detraxerint, quae quafi genealogia 
crrorlsflierit, quaenam augmenta aut etiam di- 
mlnutiones : Delnde omnes fere, qul etiam de 
inflituto aigicnag hiftoriani enan-arunt, Irenaeo 

non 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 53 

non exceptOj eam cautlonem In hoc caplte bae- 
retlcae vanitatls neglcxerunt, vt in fingulis di- 
fllnae notarent, vtrum refurredionem omnera, 
aur carms tantum corporisque hulus negauerint.' 
Vnde llbenter fatemur, vtraque de caufa hanc 
partem narratlonis nobis magnns dlfEcuItates pe- 
perifle, inprimls cum per eam nobis propofuera- 
mus, diflerendl rationem de carnk refurreftlone 
inde a prlmo ieculo repetere atque vsque ad ex- 
tremum quartum in eius varieSites inquirere» 
Experiemur tamei>, quatenus nobis liceat, infti- 
tutum non fine omni tyronum certe vfu et do- 
cliorum approbatlone quoad hoe feculum perfi- 
cere, Faclemus vero inicium narrandi cum PhJ- 
lofophis gentilium, ab hls ad ludaeOs pergentes, 
tandem in reliquis Chriftianura nomen profeflia 
fubfifl:entes. 

Philofophormn apud genus de rejur- 
ve&ione placita, 

EPrCVREQRVM,» 

Epicureos patriarchas quafi eorum fulflr, qui 
mimm refiirredHonem negarent, ex yniuerlb eo- 
rum fyfl:emate ita clarum eft, vt uullis amplius 
teftimoniis ad perfiiadendum altls opus fic. ' Et 
confl:at etiam, Apofliotum in A6lis ( XVII , i-g. ) 
hunc locum primarlae dodrinae- Chriflilanae 
grauiter aduerfus eos tracSafle. Itaque eos 
vnice in hoc loco cofiimemoraulmus.., quo- 
niam per expreflum tefl:imonium Ubrorum 

D 3 N.T, 


s* 


FIDES DOGMATIS 


-N, T. intelligitur, eos profeflbribus fidei Ghri- 
ftiiinae primo iam feculo huius rei caufa fe 
oppofuifle, 

STOICORVM. 

His proxime adponimus Stoicos loco h(ko-- 
rum excitato cum iisdem coniundos» Sed de 
his nimirum intricatior quaeilio , fi dicendum efl:, 
quid de refurre(3:ione fiitura difputauerint. Si in 
iis , quae ad exterorum Philofophorum decreta, 
pertinent , Patribus ita magna fides haberi poflit, 
conclamatum foret, eos fauifle jiA£Tgjiti//o%ct)(7gf feu 
fisrsvcroofJLCtTOXTei Pythagoricae, Ita LaBantlus ^) 
Eplphanms ^) clare , affirmant , eos exiftimafle, 
animam de aliis corporibus in alia migrare. Et 
Damajcenus in libro de haerefibus a Cot-elerio in 
Monum. Ecciefiae graecae tom. I. repetito PvSg?. 
exprefle dicit : tjjv ^? «ra^jca a.iioKkv(rBc^ xoj 
ras '<pvx^S rfSoLvrm fJLSTayyi^sa-^ixf 'aito cria- 
fiCiTos sig (T(ay:cx.Tcc„ Sed enim haec male intel- 
leda ab iis efle latis manifeftum reddidit vterque 
Lipfius ^) et Gatakerus "*) . Et quomadocjinque 
celebrata eorum de exufl:ione mundi fententia in- 

ter- 

i) 7«/?;V. lib. IIL- c. XVIIf. 
a) lib. I. haer. 5. §. !• 

3) de Phyfiologia Stoicorum lib. IIl. diflf. XII. 

4) in not. ad Marcum Antoniniun de rebus fuis iib. 
VI. §, XXIV. Verba haec funt : Hahent iamen 
aliquid Stoici dogmati Pythagorico affine , quod ex 
animarum materia, quAfi conflata et recodia, muas 
procudi et froduci ftatuunt. . 


0E RESVRRECTIONE GARNIS. 55 

terprecanda fit, hoc certum efl:, de ^orppris i^ 
carriis reftitutione eos ne cogltafTe quidem. Aniraas 
poft mortem in aftra ponebant, vt mihi videtur; 
et poft varias migrationes iine corporibus fuis ah^ 
folucas in ignem., animam coinmunem^ Ko^^ov (TTts^r 
/x«m(5v tandem redlreJ Inquotamen, vtfitia 
ibmniis humanis, iibi non femper conftabantj 
qiibd vel vnus Antoninus fuo exemplo demon- 
ftrat, qui non fine aperta haeiiratione dicit ') : 
tanqtiam pars vniuerji huius extitifii-t in id quod 
prodiixit te evanesces : velpotius 77Wtatione: 
quadam interuefiiente in rationem feininantem r^ci- 
pieris , Sed adeft, inquies, 7Vmi?//«j. Quid 
putas, quando eum diflerentem audis ^): Stoki 
autetn aiunt^fiellas errantes citm ad idem et in lon* 
gitudme et in latitudine fignum referuntur, in quo 
initio erant, cum primum mundus cfi conditus, certo 
tetnporum ambitu conflagrationem et interitum re- 
rum effieere , et de itttegro mundum eodctn refiitui, 
Et quoniam fidera fimiliter rurfus ferantur , omnia^ 
quae in priori ambitu fuerint, immutahiliter ejfici-r^ 
Atque en ! imhc demum Jiudies — futurum ettim 
rur/us socR-ATEM et platonem et qitetni 
que hottiinem CYM iisdem et amicis et 

CrviBVS, ET EADEM CVIQJ7E Evnfi 

T V R A — — — omnesque ciuitates et pagos ^t 
agros fimiliter refiitui. Enimuero neque ipfe 
nego, mihi hanc Nenieii» orationejn , cum Stbico- 

D 4 rum 

1) lib. IV. §. XIV. 

2) de natura homims cap; XXXVin. 


56 FIDES DOGMATIS 

nim placitis euldis plane incomparabilem vifam 
efle , cum eam primum apud Irhouium ^) recita- 
tam legerem, atque hoc magis perturbatio, in 
qua Irhouium deprehendebam , meam augebat, 
Sed fi coniedturae probabilitati Ipcus eft, tota 
oratio mihi videtur fymbolica effe, et fub ima- 
gine illam ipfam , quam ante commemorauimus, 
refolutionem omnium in cayfam primam adum- 
brari. Nam fi omnia in animam commvnem 
iterura redeunt et cuiuis materiei haec finis de- 
ilinata eft, omnino Socrates et Plato et omnes 
corum amici in vno extremo iterum conueniunt, 
neque pagis et agris exclufis. Sed haec aliorum 
iudicio relinquimus. Hoc certum eft, refuri*e6Ii0' 
nem mortuorum Stoicos ignorafle. 

PyTHASOREORVM 

€t ' " 

PLATONICORVM. 

Vtriusque fe£Iae in hoc argumento rationes 
iterum coniundla narratione proponemus, cum 
ex Laertio ^) multisque aliis conftet , Platonem 
in iis, quae fola cogitatione et ratiocinatione 
comprehenduntur, Pythagoram fecutum efle. 
Erat itaque Philofophia vtriusque de ftatu poft 
mortem in vnum av^YifJLa coafta, eaque ob Fa- 
/entifiiamrum et in vniuerfum Gnofticorum 
omnium fententias, capiceproximo explicandas, 

hoc 

l) dc palingenejla veterum p. 3^3. 

*} Lib. III. r» h vcijt» xxTti-Uv^ciyoguy t(piXo(ra<Pu. 


DE RESyRRECTIONE CARNIS.^^7 

hoc accuratiuscognofcenda haecj Animam de- 
fcendtjfe m hoc corpus crajjius jst terreftre cum cor-^ 
pere aereo f, aethereo ') eo quafi vehiculo ad reci-' 
fiendum illud vtentem^et qiiod anunam deprimat in 
terreftrium rerum cogitationem, lllo autem cor- 
pore crajjiore per mortem depofito , hanc hi excel- 
lentem, purum atqiie inuifibikm nohis locum ad 
Deum migrarcy fi pura difcejferit , ibidemque reli- 
quam vitam cum diis agere ^) et quidemfine omni 
corpore (cum fcilicet illo aereo non amplius opus 
fic tjnquam vehiculo akerius ) ^) , Contra vero 
animas impurorum in Tartarum , cuflodiam et in^ 
feriora loca detrudi, perpetuis fuppliciis affligendasy 
etfibtilioribus- terrefiribus corporibus vefiitas , vt 
fenfiium doloris capaces fidnt — Haec (cogiraur 
enim in tanto apparacu rerum nobis relido bre- 
uiores efle) fummatim propofica ec per ea am- 
plius confirmanda, quae in vtraque fchola de 
purificatione animae, abftraftioBe eius a corpore, 
huius vlnculis, catenis, pondere nimis molefto, 
et iic porro , confirmanda >. fatis aperte docent, 
refurredlionis nullam apud Pythagoricos Platoni- 
cosque perfuafionem fuifle, et carnis quidem ieu 
corporis ne quidem fufpicionem iis oriripotuifle. 
Quae nunc argumenta ab his aliisque Philofophis 
in difputationibus cum Chrifl:ianis fuper refiirre- 
clione explicata fuerint, quae rationes propofi- 

D 5 tae, 

i) de legifcus dial. X. 

a> in Phaedone p. <Jo, cdit. Francofurt. i5oa,' • 

3) 1. c, KtiM^ re (Tvfitirtiy ^ww» 


58 FIDES DOGMATfS 

tte, patebit mox, cum lujiinum y Athenagcram 
aliosque aduerfus qos pugnantes fiilemus; 

Vkcita ludaeorum 
de carnis refurredione, 

PHARIS AEORVM. ^ 

Pharifaeos in vniuerfum refurredionis fpem 
habuifTe , ex ipfa Pauli narratlone A61. XXIII, 6. 
7. 8. cercum fic. Nam primo Apoftolus affirmat, 
fe vc hominem Pharifiicae icholae addi6^um fu- 
turam r:fjrr^clionem credere; oritur deinde lii- 
per Pauli de refurredTione difputatione fedicip 
grauis interSadducaeos et Pharifaeos , et expref- 
fe candem hi dicuncur proficeri vcrumque, re- 
furrcQionem niinirUm cum angelis ec fpiricibus. 
Patet praeterea ex altero Adorum loco (XXIV, 
15. v\v Jto/ avroi ovToi 'jp^ocrhxoyTOif^ eos re- 
fiirredlioneraproborum et improborum aifirmaiTe. 
Sed non ita clare patet, vtrum huius corporis 
atque carnis reftitutionem docuerint aut contra 
a/iuSf eftque profe^o res vtrinque difputabilis. Si 
enim lofephum *) atque Drujium ^) audias , vter- 
que tibi narrabit, eos fisreiJL^pv^^a^a-iv Pythagori- 
cam ftatuifle. lofephus quidem, ex quo Drufii 
deinde fides pender, animam inquit, incorruptam 
effe Jicunt , tranfire autem in alia corpora folas 
hqnorum , improborutn vero interminahi/i fupplicio 

cruciari, 

1) de helh lud, lib. IF. c. VII. antiquit. 1. XVIII. 

c. I. f IL 
S) de tribus feSiis ludaeorum lib, XI, c, XIV* 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 59 

miciari, vultque adeo Drufius ex ipfo contextu 
locorum /^^^if/^. XVI, -14. loh. IX, 2. probabile 
reddi, hanc opinionem inter ludaeos regnafle» 
Sr contra ada martyrum 2Maccab. VII, 10 etii. 
infpicias, hicque audias dicentem ^) ex coelo 
H A E c pojpdi atqite h a E c defptcio propter eiiis 
leges, vt qui h a E c ab ipjo Jpero me Tt^E i n t E- 
G R o reportaturum ejfe j {i porro vim totius (to- 
(piciicvTog Sadducaeorum Marc. Xlf, 25. cogites, 
planura eft, eos primum ex vno^&am Pharifiiica 
argumentum ducere voluifl*e, tanquam cuiaddi- 
ftum efle Seruatorem exiftimabant atque nunc 
eos nihil diduros fuifle, nifi Pharifaeorum per- 
fusfio fuiflet, eadem mimero corpora reftituenda 
efle in refurredione. Quin vero, etii id ha£le- 
nus non fatis.animaduerfum video, cum Apofl:o- 
ius expreflis verbis affirmet fe eam credere re- 
furredionem ,- quam et illi ( Pharilaei ) doceant, 
omnis fenfus apoftolicae fidei ab rede intelleda 
Pharifaeorum opinione pendeat. Atque nunc 
ego non ignoro irhouiim ^) , vt Pharifaeos a fjLs- 
'r?^^py%wcrga)5' fomnio liberet, lojepbum, vtide- 
cet , ex lofepho interpretari , cumque is alibi ^) 
narret, Pharifaeos corporibus tribuifl"e ^a^iayviv 

TOV 

1) «1 oug«Mw TATTA ^titr^(A«{ KXf ft» rovt uvfov 
(ow^«vo«) vofcovs VJtB§o§to T A T T A , x«/ ^e^t eivrav 
TATTA Tret^iv tXTTt^a KOfttcrciff^ttf , in qiio tyro- 
nes obiter notent hebraifmum f. Rabbinifmum in 
vfu "verbi ov^eivcu pro nomine Dei. 

a) 1. c. p. 388* 

3) anti<imt. lib. VIII , c. I. 


6o / FIDES DOGMATiS 

rov a.vct(iiovv facultatem reuimfcmdi, inde coge- 
re , vt in altero loco (p^oicrig tranfire in alia cor- 
pora^ non aliter intelligenda fir, quam de aflum- 
tione corporum coeleftium , elapfis poft mortem 
longioribus quibusdam temporis periodis. Vi- 
deo praeterea, eum alium lofephi locum exci- 
taffe, infra adfcribendum ^) ex quo patere exiili- 
mat, Pharifaeos docuiiTe, animam aliquando cor- 
pus denuo recepturum fed ayvov purmn* Sed 
quod ad pbftremum hunc locum attinet, non 
quidem dixerira obfcurum elTe,. vtrum haec ex 
EiTenorum difciplina , quam ipfe fequebatur, aut 
ex Pharifaeorum mente dixerit 5 eft enim hoc 
omnino magis probabile in oratione ad totum 
exercitum ludaeorum habita , in quo certe mul- 
tltudinem Pharifaeos fuifle tredibile eft; hoc ta- 
men mihi intelligere videor, his verbis efiedum 
quidemefte, vtconftet, quomodo alibi dePha- 
rifaeis dixerir, eos animas aliquando irt alia cor- 
pora tranfituras efle pi:aecipere, minime vero vc 
pateat eos reditum in hog corpvs inHANC 
CARNEM ftatuiflej adeoque femper remanet 
pugna cum iis , quae ex Maccabaeorum loco ec 

Sad- 


I) de hello lud. lib. III. c. VIII. f. XIV: Ag« cvk 

tri ) 0T< T6>v fciv t^ttvruv rov fitov K»ra tov ms 
(flutrius rofitVj x.«j ra Xnp^iv <Kctg» rov &gou j^gios 
tnrivovrav orur o oous )C0f»Cet.tr'^iXf ^iXa) k%sos fitv 
uuovtov , otxot ^i »«f ytvtixf ^t^utot , KX^u^uf ^e xetf 
fXTiKOot f*ty&vatv tif i^v^Kf ^a^ov ovgetvov Xu^ova-gi/ 
rov uyiurxrov^ tvS^tv ik. yre§iTgo7e»if "euovav A F N O I S 
ru>.iv avTtvotxi^ovTttf SOMASIN. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 6i 

Sadducaeorum dlfputatione quoad hanc Phari- 
faicae fcholae difciplinam confequi dixeramus. 
Qui enim fimpliciter dicir, corpus pofi aliquot 
tempus praeterlapjum incolent, nondum diclt, 
hoc co7pus, hanc carnem reJurreBura ! In priore 
porro loco clarum quidem eft de corporis «voc- 
|3iwcr«, quod in terram illatum eft, fermonera 
efle, neque tamen certum, vtrum ex prlma tan- 
tum materle aliud forma et partibus renafcendura^ 
cogitauerint, aut hoc ipium eadem forma, iis- 
demque partibus conftans. Itaque haec vtrinque 
non aliter inuicem conciliari pofle mihi videntur, 
quam eo modo , vt dicamus eos reditum in hoc 
corpus ftatuifle dixifleque TOTTO repartaboy 
fed tamen a l 1 1 s qualitatibus praeditum atque 
ha£lenus in alia gorpora animas tranfitu- 
ras dixifl^e, plane vti Apoftolus in loco ad Corln- 
thios AAAO quidem cwjuc» STrov^oivtov dicic 
(com. 40.) fed tamen TOTTO, a(p&x^T0Vy 
aB^MvuTov &CC. (com. 53.) Cogemus itaque totum 
(Tv<^7jfA.oi Pharifaeorum de fl:atu pofl: mortem in 
fummam orationis hanc i verbis Audlorum , qui- 
bus nitimur, infra adfcriptis : Afjimae immorta- 
lesjimt ^) , vitaque transaBa proemia et poenas 
pro meritis vitae antea^ae obtinebunt* Piorum 

quidem 

I) lofephiis antiquit, I. XVIIL c. 2. Animos credunt 
immortahs ej]'e ; de hello lud. 1. II. c. VII. ani- 
matn autem omnem quidem incorruptam effe. Dru- 
fius de tribus fedis J. \, c. XIV. confitentur ani- 
mam im^nortalem ejje, ae proinde mn interire 
vna cum corpore. 


62 FIDES DOGMATIS 

qiiidem in Paradijimi receptae atque fub throno 
glortae conjlitutae ibique in finu Abrahami ^) re- 
pofitae a momento mortis beatae erunt j Impiorum 
vero in infernum atque denfijfimas ienebras *) de- 
trudentur» Cumque vtraeque plures periodos 
tranfgerunt , cum corporibm fuis ') rurfus vnien- 
tur , piorum quidem cum purijfimis ^) , impiorum 
vero cum crafiis atque tormentarum calamitates 
mirifice augentibus '). 

ESSENORVM. 

Etfi fuerunt, qui Efienos non tam ludaeos 
qu;im philoibphos gentiles fuifle exiftimarent, 
tamen cum loiephus ipfe eos ex ludaeorum na- 
tione oriundos fuiiTe aifirmetj neque etiam haec 
quaeftio ad caput caufae noftrae adeo pertineat, 
non dubitamus in hoc loco breui fermone eorum 

de 

j) Certum eft ludaeis Paradtfiim^ inferiora throni 
ghriae zt finum Abrahami (WD T\T\t\ :p:> p 
tDnilJ^ p^^n : 1*inDn ) variis nominibus idei^ 
fignificafle : Ita Ligtfootus tom. II. horarum hebrai- 
cartwi p. ^/^6. fuh tripUci , inquit, Phrafeologia 
difpojjuttt fcholae ludaicae animas pofi mortem, 
fed vix dixeris fuh TRIVLICI STATV. cf. Luc, 
XVI, 22. XXIII, 43. lofephus itaque eandem re- 
gionem intellexit, quando de bello lud^ 1. III, 
c. XIV. y^ugov ovgKvov a^/tsirecTov nominat. 

a) cf. Luc. 1. c. Matth. XXil , 13. 

3) aMaccab.Vir, 5>, 

4) lofephus 11. CQ..tranfeunt in alia corpora — cafta 
corpor-a iubentur incolere. 

5) Idem r tranfire in aiia corpora folas bonorum, im' 
proborum vero perpetuo fupplicio cruciari^ 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 63 

de refurredlone filenrium adnotiire. Omnes ni- 
mirum In eo confenclunt, eos Pythagorae et Pla- 
tonis placita inprimis fecutos efle, vt vel hoc fa- 
tis foret ad iudicium de eorum In hoc argumento 
philofophia fkciendum. Sed lofephus etiam Iq- 
CD commemorato *} ita copiofe hanc partem 
philofophiae eorum enarrat, vt plane nulla dubi- 
tatio relinquatur, eosrefurredionem omnem igno- 
rafle. Recirabimiis mox verba ^) : nam et ifia 
apud CQs obtinuh opinio, corpora quidem interitui 
ejfe obnoxia materiamque eorumnonejje perpetuamy 
ANiMAS vero iMMORTALEs pcrpetuo du" 
rare , et ex aethere Jiibtilijfmo prodeuntes in cor- 
poribus quaji carcere inciudi ^ naturali aliqua^ ille- 
cebra illuc attraBas, Pojiquam vero c a r n i s 
vinculis Jolutae fuerint , quaji de longaferuitute ti- 
beratos illico eas iaetari et infublime euolare : Et 

quidetn 

1) Ub. II. de bello lud. c. III. 

2) 1. c. Kcy y«g figuTKf ff eif ctvreis ijfe jj ^o|« , 
^9-«{>T-« /utv uy«f Tof o-ufi»r», xocf r^» «Xjjy w fco- 
Ktftov uvrm , rics St 4^vj^us mBuvxtovs «it ^tKfievttv' 
xdf fv/xnj^txte-^tsf fttv tx rov XfTrroroirov tpotruruS 
cct^i^oj , afffffp tt^xTcetf rots aafAuatv vyyoi rivt 
^va-tx^ MurxtrTTufttvois , fTrtiSuv S' uvt^ua-t rav xsit» 
C§igxx (lea-fiMV, ota Jij fictxgxg SovXtict? ecfct^^etyfHf 
VKS rort ;^j«<g«<y xoy y.tria^ovi <p£^t<!^xf' xoj rxis 
fitfv w/u^cits , oftoto^ovvTfs 7roit<rtv EAAjjy&iv, «sr»- 
^utvovrof To» VTTtf Clxixvov "ifxiTew cntoxfia^etf xxf 
X6>fov ovrt ofifioois, ovTf vi^tTotf^ ovre xctvftafft 

fiugVVOf*fVOV , «^X OV s| CiXiUVOV' JtpUVS Uft ^fpVpQS 

iittKVfav cLVQ-i/vxfi' rctts ii (Pctv^Ketts ^o^of^i} x«f x^*' 
ftf^iav ec^ogt^ovrns f^vvov^ yiftevrat rtfAUgsu» aSi»' 
Xg<STftiy. 


64 FIDES DOGMATIS' 

quulefn bonas, in hoc cmn Graects confejitientesy 
vltra Oceanum vitam agere ejfeque illum locum ne~ 
qtie niiie, neque tnibribus, neque aeflu aggrauatufn, 
fed quem placidus femper ab oceano fpiratis Zephy- 
rus amoenum reddat ; impias veru ftb terram in 
ohfurum et gelidmn antrum relegant , aeternorum 
cruciatuum gemitibits plenum, Hnec ille, quo- 
cum plane confentit Abraham Zachuth in narrn- 
tione a Druiio libro excitato ') repetita. Qui- 
bus omnibus fi quis addat, Eflenos libros folum 
Mofis religionis fuae teftes admififTe , hoc magis 
credibile fit , relurre<3:ionem plane ab iis ignora- 
tam fuifTe. 

SADDVGAEORVM. 

Quid nunc Sadducaei iiiper hoc argumento 
itatuerint, operofa inquifitione amplius non QgQX.f 
cum Scripturae teftimonium admodum perfpi- 
cuum fit atque non minus aperte lofephus idem 
de iis tradat. Dicebant nimirum animam cunt 
corpore interire tollebantque eius durationem, nega- 
bant refitrreBionem i quodque confequens erat, 
omne77i vitioriwi virtutU7?ique mercedem tollebatit, 
Ita lofephus : ^) animae aittetn permanentiani tol- 
lunt ; et alibi : ^) Sadducaeonim opinio cmn corpore 

anittias^ 

i) Cap. XXII. 

a) de helh lud. lib. II. c, VII. ^«;i:«s Se rjyv hstfcov^» 

etvui^ova-t. 
3) amiq. lib. XVIII. c. II. Soi^^tvxuteis J« vits i^w 

^ns cA«yef 6rvv«<pityi^st rm ffe>fi(t<rt. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 65 

animas Jlmul ejctingmt ; ec rurfus '): omnes poji 
mortem poenas et proemia toll^nt omnia ^) . 

SAMARITANORVM. 

Placec In hoc loco Samarlcanos velint nollnt 
ludaeis adnumerare ob originis certe affinitatem. 
Eft vero de iisdem non riiinus conftans veterum 
fcriptorum ajfErmatlo, quod refurredloncm 
omnem negauerint. Philqftrius ^) etiam abfolu- 
te dicic : refurredionem negant, Damafcenus vero *) 
refurreBionem mortuorum in eadem narratlone 
bis ponit. Neque de vtriusque fide, etfi fjepe 
ambigua, In hoc argumentodubltandum cf^Q mi- 
hi videtur, cum iidem omnes V.T* iibros, prae- 

ter 

1) T«5 xkt' A^ou Ti^e)§<»$ «j^ rt/uus ctvutpava-t. 

2) cf. A(S1-. XXIII, 5.8. Neqiie probabilitate caret 
interpretvim quorundam conie<ftura ad loh. VI, 66, 
difcipulos Chriftiun deferentes f. ex Eflenorum f. 
ex Sadducaeorum fchola fiiifle atque in tanto car- 
nis contemtu talia de carne fua loquentem non 

- . fecre potiiifle. 

3) in catalogo haerejium cit, Samaritam. 

^) lib cit. apud Cotclerium haer. IX. Kt^ jtAjjv «^ 

nta^oij vsx^t>)v uveiffuariy ; et haer. XIII. <cXXo< 5ri« 
fftvovFt fBxgav-avxruaty, OTtt^ |£vov efft "Zeifiugsirctis. 
Loquiturvero in hoc vltimo \ocq ^c Dojithaeanis, 
quos 6.oo-^ivfv( appellat, Atqiie his quidem a Do- 
y«/ji;o Samaritario homine oriundis, Philafirius 
cum aliis etiam tribuit refurrediionis vniuerfae 
abnegationcm, (cf. Ittigius de hmrefiarchts aeui 
ApofioUci &c. p. 34. ) etfl Damaficemis quosdam 
tantum in ea ut^ivn fiiifle commemoret , «XXcvf 
non item; 


66 FIDES DOGMATIS 

terMofaicos teiicerent, nuncque in his nihil elus- 
modi ponatur , vnde mfi reliquorum teftimonia 
jiccedanc, firma refurreftionis fides nafci ipfis 
pQtuiflet. 

^Retiquorum, Chriflianam 
frofe/Jionem hoc feculo mentientium, 

de refurredione h^ot{. 

HYMENAEVS ET PHILETVS, 

Etfi nobis non propofitum eit fingulos comme- 
morare, quos forte conftet refurre£i:ionis fidem im- 
pugnafle , vt Cleobulum , Theodotum illum in- 
certum &c. atque propterea illi vnice nobis re- 
cenfendi veniant, qui peculiari fedae nomen de- 
derunt ; fitque etiam nobis ex ipfa Apofloli nar- 
ratioile probablle, vtrumque Hyf?m!acmn et Pbi^ 
letum ad partes f. Simoms f. Menandri tranfilfle, 
tamen ctlm expreffa eorum in N. T. mentio fatla 
legatur, vt qui refurredllonis dogma negauerinr, 
difTentiantque interpretes, cum dicendum efl, 
quo fenfu reJurreBionem iam fa&a?n ejje aifirma- 
uerlnt, hac vtraque de caufa hanc particulam 
narratioials cum iis ordlemur» 

Itaque Paulus ^) aperte vtrique trlbult refur- 
redlionis iam fad^e profeflionem , vnde cogitur, 
eos fimul omnem aliam amplius expedandam ne- 
gafie. lam hoc per fepatet, Hymenaeum cum 
Phlleco profeflioni religlonis Ghriftlanae addidtos 
fuifle, dum a vera do^ritia aberrajfe ^) dicuntur, 

ec 
O aTim.II, ig. 

2) sjrc^iiiuo-Jw m^t Tti'* «X^S-j/a». 


DE RESVRRECTlONl: CARNIS.^7 

€6 Paulus alibi Hymenaeuni Satanae tradidijfe le* 
gatuf *), quae erac exeeraridi formula Gulm rele* 
gatrone ex focietate ChrifHanorum qoniundta efe 
ex noftro loquendi vfu fignificab-tt^ alterum fua^ 
pernklei reltnquere ^ vt adeo miium iit, interpre* 
t^s tam anxie in reperiendo feniii eius verfatoS 
efle. Eft porro aeque apertum, vtrumque a 
magiftro fe deduci paflum fuiflej euius do<^lrina 
illo tempore in magna exifl:imatiohe erat, fl co- 
gitemus, Apoftolum nonfolunideplurlbus loqui^ 
adeoque fefta peGUliari do&rina eorum late fer^ 
pit^)^ verum etiam nomen tanquam iatis per fe 
cognitum fupprimat. Vnde^ cumSimoniVlagug 
apoflrolorum aeuo maximas turbas e^citauerit et 
in hac etiam doiSrinae parte Chriflrianam fident 
ampugnauerit, probabilitate non earetj Hyme- 
naeum et Philetum eius acGeffifle esi^gs-ii/. ^%^^ 
vtcunque haec fint, illud potius quaerendum eft> 
quo fenili dixerint refurreBiQnem iamfaBam efle. 
Atque hic Gonflrat, tum veteres tum tecentiore^ 
pro idGonftantia conieflurae etiam vario modd 
eorum fententiam explicafle, quorum nomina 
qui nofle GUpit , adeat Ittigiiim ^) et Heuman- 
mm ^) l Nos opinionum v^rietaces enarrabimus* 
Itaque quibusdam videntureuntinuamfamiiiaruni 

E 3 reno* 

Tfismtat, 
l) de haerefiarchis aeu. Apofti &e. p. 8<^i, 
4) in eommtntarlo a«l lo^, eit. p.544' %<i' 


68 FIDES DOGMAf IS 

renouationem per liberorum procreationem j 
aliis liberationem Ifraelitarum ex captiuitate, , 
abutendoEzechieUs«^A»/7«^<i» ');rurlus aliis ani- 
mi regenerationem, tandem amplius aliis refur- 
redianem corporum refurredionem Chrifti pro- 
xime fequutam intellexifle. Magna dlflenfia, vt 
patet, neque facilis inter tot opiniones cle6Ho, 
Id quldem plane certum mihi eft, eos per hanc, 
quam fingebant , refurredionem non procreatio- 
nem Hberbrum intellexifle : Amaf, non nego, in- 
geniani optimorum Scriptorum vfum verbi re- ' 
uiilifcere et refurgere figuratum in ifto arguraen- 
to , vt adeo imaginationis vi captus Hymenaeus 
cumfocio fuo etiam proprie defendere potuerlt! 
Sed, fi hoc voluifl^ent , credo, Apofl:olum ditlii- 
rum fiilfle , refurreflionem Y.cvi ft>^«v, %wvv\\JLi' 
€«»', fmgulis boris , quotii^ie fienj cum nunc clare 
de rc plane praeterita loquatur, eam T^h iam fa- 
dam efl^e. Atque hoc idem impedic, quominus 
ea, qmm tertlam pofuimus,- interpretatio vera 
efle poflit, cum hic fenius poftulaflet, vt ipfi di- 
-cerent, reftrreBiotiem quotidie in umnibus fieri 
debere, aut fimile quid, ec Apoftolum ob fidem 
narrationis dogma eorum hac aut fimill verborurn 
comprehenfione recenferet. Quod porro ad ci- 
uilem ludaeorum refurredHonem attinet, a Vi- 
tringa *) poft Pelagiiim ^) explicationis caufa 
quaefitam , a dodo atque exerclcato incerprete 

I) e. XVII-. 

a) ohferuat. facr. lib. IV. c. 9. p. 955, 

3) in eommentario ad Epijiolas Prndf, 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 6g 

y.T., vt erat Vltrlnga, magls expedanda eii, 
quam ab hominlbus iftius fecull, quibus potius 
datiim erat , omnla in imagines rerum fublimio- 
rum conuertere, quam iiguratam orationem ad 
proprium fuum fenfom reducere; Augetur haec 
dubitatio, fi cum Hemmnno aliisque fumamus, 
eos ex Sadducaeorum fchola ad ecclefiam accef- 
iifle fuamque wqidv do^avy m^l/am ejp c(,va<fOi(TtVy 
cum decretis religionis Chriftianae reliquis copu- 
lare voluifle. Nam fi hoc femel tanquam certuni 
ponatur, quid tunc Sadducaeo cum Ezechiele 
commercii, cuius erat omnes prophetarum libros 
reJicere. Itaque ego quidem libenter in eorum 
conie(Siura aequiefcOvqui Hymenaeum putant ad 
Chrifti et corporum SanClorum quafi au6tariorum 
refurredionem relpexlfl^e. Cum etiamApbfl:olus 
verbo ot^cx^iv vtatur iisque abevrationem tantam, 
non vero ■pevieStnm adnegamnem tribuat, nefcio 
•fane, an non hinc quoque aliquid rcboris huic 
inrerpretationi accedat. Ete'nim qui dicit I. C. 
quidem refurrexifle cura primariis fandlis V. T. 
minime vero eandem fpem reliquls- homlnibus 
rellclamefle, is circa veritatem refurre6I;ionis 
vehementer quidem errat , fed tamen non totam 
plane deferit : Falfa interpretatione nititur, re- 
furredionem mortuorum in paucdfum tantum 
corpora conferens, non plane omnem denegat. 
Vnde etiam videmus Paulum alibi ^) hoc ipllim 
verbum graecum de erroribus E^vjyTiTtxoig adhi- 
bere. Sed multo raaior probabilitas per ea ac- 

E 3 ceder, 

i)iTin»,I,V, 


7? FIDES DOGMATIS 

eedet, quae ex oratione Apoftoli ad Thefihloni* 
cenfes •) , fifirma nojira fides eji de rcfiirreBione 
J, C. plane mn dubltare poffumus , qtnn idem Deus^ 
qiii eum rejufcitauit , etiam nos refufcitaturus fity 
concludemus, Hic enim latenter ponitur , nuUs 
amplius probatione indigens , fuifle inter Thefla- 
lonicenfes, qui etfi refurrettionis I. C. fidem te-^ 
nerent, tamen de fua dubitarent, h. e. omnia 
quae de refurredione mortuorum proponebantur, 
de refurredione iam fatta intelligere vellent, 
Nunc ad hos confirmandos Timotheus , cui haec 
de Hymenaeo fcribit, mifliis fuerat a Paulo ^) 
De77zarK praeterea nequalem Hymenaei et Phileti 
narrat^)-adTheflalonictnfes abiifle, ex quo vtro- 
que cum illa commemorata Pauli oratione cQm^ 
parato, nafclturomnino maxima /ufJ5icio,Hyme-' 
naeum eum focio erroris fadam refuiTedionem 
dixifle tempore Chrifli, atque vim argumenti 
pro noftra omnium inde duiSi, inprimis negafl"e. 
il.iceat itaque nobls in tanta conieclurae probabi-» 
litate ad extremum Hymenaei atque Phileti ra- 
tiones allatas aduerfus communis relurredionis 
iidem hi hanc orationis fummam coadas propo-^ 
nere ; Non potefi negarij Jefiwi Chrifitwi au&o-=- 
rem nofirae religionis vere ex mortitis refiirrexifih 
cumqiie eo prmmriae, dum olim in vita elJenty^fati-^ 
ditatis virosfimttl in vitam.reuocatos fuiffe : Sed 
enim^ qttimmc ad nofiram ojnnium refijrreclio^fe?» 
^ jjldf 

i) iTheff. IV, 14, 
H) jThefT 111,2, 
5) 2 TiiP» IV, IQ, 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 71 

inde concludere veUet, egregiefaUeretur, Quod 
emm /. C» rejufcharetur , necejjltatis erat , quo hoc 
maior auBoriias diuinae eius mijfoni conciliaretur, 
et quod plures porro cum eo rejiirgebant , pertine^ 
''bat hoc ad Jplendorem atque Jollennitates, refarre-». 
ffionis tanti magijiri, Sed inuobis plane alia rss 
eft, Satis fplendoris I neque tajis necejfttas amplius 
exijiens, Quare etiam fatis nobis fit , credere in 
€11771 , qui rejiirrexit e mortuis , atque per hanc Ji-^ 
dem ad eam felicitatem adjpirare, quae clare no^ 
bis promijfa efi, Sed tamen hanc daufulam ad- 
modum haeficanter addo , cum plane incertum 
maneac, vtrijm, vt Sadducaei, omnem anima§ 
etiam poft mortem falutem negauerint, an cpr- 
poris tantum, Hoc tamen femper probabile, 
eos hoc, quo dixi, fenfu refurredionem iam fa- 
tlam dixifle adeoque omnem nobjs futuram por-r 
porum negaiTe. Pergamus nUne enaiTan- 
do ad 

SIMONIANORVM 

et 

MENANDRIANORVM 

fuper hoc argumento in opinando licentiam , ec 
vtriusque tanquam magiftri et difcipuli vna nar- 
ratione abfoluemus. Eit vero errorum circa re- 
furredionem gienealogia a Simone ordienda , cum 
ab omnibus fere wgscrsm enarratoribus non fo- 
ium primus ponatur, verum etiam reliqui affir- 
mentur fiiarum opinionum commentaabeo, etfi 
panlliijaer immutata, deriuafle, quod princeps 
veterum Scriptorum m hoc argumento Jrenaeus 

E 4 ipfe 


72 FIDES DOGMATIS 

ipfe faepius fubmonuit ^). Simonem itaque 
negafle relurredlonem et qmAem carnis Augujii- 
mts ^) naiTat ; Damafcemis ^) fimpliciter dicit : re- 
fiirredionem reiicit ; Irenaeus vero plane iilet de 
cius in hoc religionis argumento fide , hoc ma- 
gis aperta narrtftione Menandri fententiam ita de- 
clarans , refurreCtionem in hac vitaper baptifna in 
mmenfuum contingere "*) . Quod ii nunc Phila^ 
ftrii, hominis neque dodi neque dillgentis fatis, 
tcftimonio firmiter inniti poflemus, dum dicit" 
Menandrum In omnlbus fecutum effe Simonem *), 
haberemus etiam, quo ad declarandasSimonis iii 
fide refurredionls neganda concluflones vti lice- 
ret. Sed ita Irenaei maior audorltas efficlr, vt 
potius credamus Menandrum ad fidem magiftri 
fui in hoc genere aliquid de fuo addidifle, au- 
getque hanc probabilitatem Damafcenus, qui 

con_ 

i) probem. lib.II. et quoniam onmes a Shnone haert' 
tici initia ducentes , impia et irreligisfa dogmata 
induxerunt dcc. et rurfus in prooem. lib, II f. ar~ 
guemus ebs (Valentinianos) a Simone Patre omnium 
hoereticorum et doBrinas et' facce£iones mani' 
fejlare. 

a) de hacref. c, I. 

3) lib. cit, ap. Cotelerium: cc7r9/SctWir«f h tiiv ctvti» 
rxffiy, 

4) lib. I. c. XX. 

5) dc haeref. haer. 30. pojl hanc (Simonem) Menan' 
drus (luidam nomine^ qiii difcipulus faBus ipftus, 
impietatem eius fecutus eji in omNI^Vs. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 73 

contrarla plane narratione d\z\t\ Menandrianos noft 
per omnta cum Smoniams confenjijfe ^), Vter- 
que if&Q^WQ rejiirre&ionem in extremo mundi ne- 
gauit: Hoc certum .' cum porro uterquemun' 
dum hunc craffiorem a malis poteilatibus ^) pro- 
duilum fuifle fomniauerit, vero iimile ell eos 
propter hoc primum fomtum carnem {, corpus 
tanquam malorum geniorum opificitfm non di- 
gnum exiilimafle, quod ab ipfis, quoiiim vterque 
Seruator ^) hominum videri cupiebat, ad futur- 
ram reparationem feruaretur. His tandem addi- 
dit forte fuam imaginariara refurrecJionem Me- 
nander, vt iis allquo modo fatisfieret, qui ex 
Chriftianorum fcholis ad fuam accedentes refur- 
redionis doclrinae adfiieti erant, quos etiam 
hoc facilius fallere poterat, cum iidem antea 
praeter futuram refurredionem ad vitam aeter- 
nam animi renouationem cum «va^^acrf; com- 
parari audiuiflenr. Fuifle vero apud plurimos 
huius de carnis perpetuo interitu oplnionis 

E 5 quafi 

j) 1. c. Stx(ptgeftiV0f h tr^ts rovs ^i/naivtxx.ovs ««. 

TtC Tt, 

2) Ita Gregor. Naziattz. in laiid. Heronis Siraonem 
iii primis numerat, qiii beUum pro bono Deo ad- 
uerfus Creatorem fufceperint : Et Irenaeus 1. r. 
c.%%. Cerdonem dicit a Simone dogma fuum de 
duplici Deo fumfifle ; conf. Ittigius iib. cit* 
p. 43. . 

3) cf. Ifjsnaeum II. cc. 


74 


FIDES DOGMATIS 


qiiafi genitrlcem, miram ^e ortu carhls huius 
fabulam, ex mox fequentibus planum fiet. Erit 
enim nunc transferenda oratio ad feculum fe- 
cundum , cum omnibus conftet, Cermthiams, 
Ebionitas, fiquidem hi pecuUarem haerefin con- 
ftituerunt, quorum certe origo ad primi feculi 
extremum pertinet, tantum abfuifTe, vt refiirre- 
£lionis, camis adeo, fidem tollerent, vt potlus 
crafliflima corporls gaudia in fi£lo fuo millenario 
expedarent» 



CAPVT 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 75 

CAPVT SECVNDVM 

SEGTIO I. 

DOCTRINA VlRORVM APOSTOLI^ 

CORVM 

ET 

R E L I Q V O R V M E C C L E S I A E 
DOCTORVIS^ SECVLI 11. 

DE RESVRRECTIONE GARNIS, 

Dpcet, vtad hoc feculnm delatl, ab iis nar^ 
ratioiiis noftrae exordium iiat, qui vti 
proximi erant Apoflolis tempore , ita etiam 
proximi lidei moruraque integritate. Ab his 
deinde deducemus orationem ad Symbolorum 
iiue priuatorum liue publicorum in hoc generej 
dodrinae profeflionem, inde porro progredie- 
mur^ad Conciliorum decreta, ii quae huius argu- 
menti teftes deprehendere licet, atque tandem. 
in aduerfariorum huius do^trinae opinionibus 
iubfiftemus. 

Dum yero doQorum huius feculi ecclefiafli' 
corum de reiiirredione difciplinam enarrare prO" 
ponimus , ante omnia iaduram toc librorum Apo- 
logeticorum, yt Quadrati^ Artftidis ') inprimis- 
que Sexii cuiusdam, quem Etffebius exprefie or^ 
thodQXis adnumeratj de rpfirre^ione libri ^) do- 

lendam 

1) Enfebius Ub. IV. hift. ecclef. c, IIL 
a) W€inUb.V.e,XXVa 


76 FIDES DOGMATIS 

lendam efTecenfemus, quae tamen multo graulor 
accidiflet , nifi lufiini^ Theophili, Athenagorae, 
Irenaei, Clementis Alexandrim atque TerfitUiani 
dodrina nobis ruperefTet.. Vtemur itaque his 
noftrae n irrationis caufa , ea , quae probabile fit 
Polycarpum et Papiam de refurredione ftatuifle, 
paucis expedientey. 

PAPIAE. 

Papiam quinque exarafle libros, quibus in- 
dicem fecerat Koyim ^vq^ia.-nm B^v\yvi<ng ^ Ire- 
naeits et pofl: eum Eufebiiis atque Hieronymus ') 
confl:a{iti teftimonio affirmant, quos tamen de- 
perditos efle pauciflimis fragmentis in Irenaeo, 
Eufebio atque Oecumenio relidis, hoc minus 
aegre ferendum eft, cum Eujebius , non indodus 
ingeniorum arbiter, magnam imbeciiiitatem in- 
genii *) in eo reprehendat, et fpecimen vnum 
mox adfcribendum clamet , eum vaniflimum Scri- 
pturarum Interpretem fuilfe. IUe itaque refur- 
recliionem carnis non folum docuit, fed cum 
omnibus etiam appendicibus quafi , externae fe- 
licitatis. Teftis eft Maximus ^): Papias libro 

quarto 

i) cf. Grabium lib. c, T. II. p. 26. fqq, 

2,) lib. IIl. hift. ecclef. e, 39. a-ipoiett fitHges m rw 

vavv. 

3^ in comment. ad Dionyfii cap. VII. de ecclefiaft, 
Hierarchia : nxfetotf tv, rif ritxgTtp ctvTeu /3«i3A<^ 
T6JV }ivgtxx.av j|»y>)(rE<y» , t«6? iuc jSgufixTav stTTtv 
£V Tij ANASTASEl uiro>i«V(rtii — — — Ketf 
Stgvvtnios ot « Mv/iowov IV fc^ «etToc eiietrtu» 
5re/et5TTa) Xoyo) r« ATTO <Pija-t ^ xttf votgef/tt fitt^' 
7Vg» Tuv vTT etvTau sig)}{*ivuv ra¥ M^ivf» Heiitwv. 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 77 

quarto explicatiomm 'uerhorum Doniihi fcripfit^ 
fore in resvrrectione volvptates 

quae percipnmtur ex cibis et Irenaetts 

iMgdunenfis Epijcopus llb. V. aduerfits haerefet 
idem tr.adit diSiumque Papiam tefietnjuae orationis 
fatit, Neque fefellit Maximus ledores , cum eX"^ 
citatus ab eo locus adhuc apud Irenaeum fuperfit, 
quem itaque totum adfcribemus, vt vniuerfa 
Papiae fenteiitia hoc redius inteliigatur ■ — - 
Presbyteri tneminerunt, qui loannem dijcipulum 
Doniini viderunt , audijjeje ab eo , quemadmodum 
4e temporibus iUis docebat Dominus et dicebat t 
Venient dies, in quibus vineae najcehtur , fingutde 
decem miUia palmitum habentes , et in vno palmite 
dena miUia brachioruni , et in vno palmite ^) dena 
miUia flageUortim , et in vnoquoque flageUo dena 
jpiUia botruum , et in vnoquoqtte botro dena miUia 
acinorum, et vnumquodque acinum dabit viginti 
:quinque metretas vtni, Et cum eorum aliquis ap- 
prehenderit fanBoritm bqtrum , alius clamabit .• 
Botrus ego melior fum , me Jume , per me Domi- 
num behedic, Simi/iter et granum tritici decem 
miUia Jpicarum generaturum, et vnamqttamque 
fpicam habituram decefn miUia granorum,et vnum'- 
qttodqite granum quinque bilibres fimilae elarae 
mttndae : et reliqtta autem poma , et femina et 
herbam, fecundum congruentiam iis confiquentem* 
Et Ofnnia anhnalia iis cibis vtentia , quae a terra 

acei- 

t) GFabius fortelegendum putat hracbio: Atqui ni. 
hirccrtius, cumgradatiopJane flagit«5. 


78 FIDES DOGMATIS 

ecctptuntuir pactfica et confentanea inuicem fierZf 
JiibieBa hojninibus mm omni fubieBione, , Ha^& 
autem Papiasj loannis auditor ') , Polycarpi autem 
contubernalis , vetus homo, per Scripturarum te" 
flimonium perhibet in quarto librjorum Juorumi 
Jcripjit enim libros quinque* Et adiecit dicens .* 
haec autem credibilia Jitnt \ credentibus >, (h. e* 
qui lemelcreditcredit' — 'quani indode! etfinoftri 
fanatici homines toties poft Papiam repetant) : 
Et luda^ inquit, proditore non credente et inter^ 
roganve : Quomodo\ergQ tales geniturae a Domino 
perficientur ? dixijfe Doniinum : Videbunt qui in 
illa ^ (tempora^ veniunt, Patet itaque eum refur- 
re£lionem carnis craflb admodum fenfu ftatuifle, 
male intelleftis locis Scripturarum abufum, vc 
Eufebius dodle monet ^) . 

POLVCARPI* 

De Polycarpo , cuius epiftola ad Philippenfes 
liobis fupereft, vix dubitandum eft, quin refur- 

redionem 

t) Sedhicnoft fiiit. cf Etifeb. 1. 111. c. 29. 

S) 1, Ilf. C. 39. Koy «AA« — — cti sx ttu^uSoffsaif 

ps Ttvuf jraf!«/3eX«ff rov "EuTtt^es (en! quomoda 
etiamad illam ab Irenaeo feruatam alludat) — — 
£v atg KKf x'^"*'^* ''""* ?^'^'*' (n«5j-/«f) sTuv «<r«- 
a^if^ , fcsru rtiv sk ytK^A» ccvaf»fftr , S 12 M A T X- 
KaS ir)}i Tou Xg«s-ot; /iurtkiiois iJtt t;jj y«s —=7 -*^ 
v7ro9->i76fcerfii' « »oif jjyot/^oy tus it.7iros'oXiK»i »«§£«« 
^sixfisvav. hriynctis , t>5reXa^£<» , t« «v 1" 11 A E I f-» 
MA2I ^ MTSTlKXiS ttgrjfttm fitj <rmm 

^«»tTUi 


DE RESVRRECTIGNE CARNIS. 79 

re£tionem corporis firma fide crediderit, ii a<fJis 
Marcyrii eius ab Eufebio in epiflola quadam ad 
Smyrnenres feruatis, tanta tribuenda eft au£lori- 
tas. Quin adeo verba obiter perlegenti videri 
pofTet, ipfius etiam animae ftatuifle refiarredtio- 
nem. Adrcribemus locum totum, vt ledlores 
ipfi cognofcere poffint ^) . P ater, inc^ii, vm-' 
genht et gloriofifiln tni leju Cbrifii, per quem pd 
cognitionem confequuti.fumus ! Deus angeiorum et 
p&tefiatum et omnimn creaturanm Ofmiumque iu- 
fiorum , qui viuunt in cdnfpedu tuo ! gratias tibi 
agOy qui me dignum iudicafii hoc die hacqtte hora 
{Jc. martyrii mei) vt in Jocietatem martyrum ve» 
'fiirem et particeps fierem calicis ( h, e. pafilonis, 
jilludendo ad verba I. C. Matth. XXVI, 39.42.) 
/, C. in refirre0onem vitae aeternae animae non 
Tninus quam corporis , per integritatem Spiritits 
San&i rell. Quas iam explicationis caula vncinis 
inclufimus nulla ampUus confirmatione egent. 
Sed maior quaeftio furgit, quis prim.o fenfus fic 
vltimorum verborum gv K^Ba^^riot, linvy.arcg 
&r^i9Vy in incorruptione Spiritus fdn&i , ex iatina 

ver- 

i^ lib. IV. c. XV. p. 133. O tov uyoiitnfov xt^j ly- 
Aey^jr^l» sras/ooJ ffoii Iriirtv ^pigov ^anip ^ oi ov Tr,v Tttpi 
ffi iKf/vaa-tv it7\.ij(Pctiu.iy. O @ioS etyYsXw* xc^ ^w 
iafcitnv j jcoy vucrijs rrjs xTtffias , ^eivTa? ff tov yt* 
jouf TQiv dtKxiuv , oi C^aOiv iV6)iriQy tyov , ivM>-/u Sf 

4Tl Ti^lUC-oii f.pi TflS HfCi^Xi Jtsy &)g«5 TCtKT;}:? VOP ?!.<»- 

fiity fif^oi IV «gi^ftif rm fix^Tv^av , tv Tcp'7roTt}£nf 
rov X^tTov' st{ ANaSXASIN ^oftK aimiov 
*tXHS TE KAI SflMATOS, «» «(?^«r 
fiif TTifgvfitiTes uyiBV, " 


80 FIDES DOGMATIS 

verfione editioni Moguntinae adpofita , et quo- 
modo porro verba refurre&io vttae^ aeternae.anu 
mae et corporis intelligenda fint. Itaque quod 
ad primam attinet, diuus Martyr per itnvfA» 
ayiov^ in loco, in quo etiam T»jr 4^vxy{? et tou 
ff&jfjLOiTog, coniunftam mentionem facit, refpe-r 
xifle videturadPauli orationem votiuam i Thefll 
V, 23. adeoque neque perfonam tertiam diui- 
hitatis, neque multo minus animam ratioiialeni 
hominis, fed nouas in regeneratione coUatas vi-' 
r^;- intellexifle dicereque voluifle, fe gloriari fo- 
cium I. C. patiendo fieri , adeoque Ipem certifli- 
mam habere vitae aeternae, ad quam quafi iter 
paret integricas animi renouati, Pofl:eriori vero 
quaefliloni facilllme iatisfieri pofle iudlco , fi di- 
camus verba animae et corporis non ad femo- 
tius antecedens refurrecllonis , ' fed proximum 
vitae aeternae pertlnere, vtita cuni hoc coniun- 
cla libere vertenda fint, ad rejiirreBionem in vi- 
tam aeternam, quaevita non nmius corpori quant 
animae in mercede^n propofita efl, Ex quo tamen 
femper hoc patec, -Polycarpum ^ dum vitam ae- 
ternam corporis fuifperat, refiiiTediionem eius 
aeque certo fperafle, vt per quam ad illam adi- 
tus nobiv apericur. Polycarpus itaque credidic 
uon quidem cartiis, fed tamen eorporis Jtti rejur- 
reUionem advitam aeternam. 


Speeimn 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. Si 
Sfecimen do&rinae 

IVSTINl 

de refurre6lwne carnis. 

Prlmus nobis lufiijius erit, cuius fidei de car- "^ 
nis refurrediione perfedam imaginem ledloribus 
adumbrare poflumus. Nam et in huius teftimo- 
niis vfurpandis Calixtus nimis tenuiter verfatus 
eft, vnum tantum ex Apologia I. locum exfcri- 
bendo , et Gerhardus nimis etiam negligenter fe 
geflit (in quo tamen fortaflis plus iiii temporis 
vitium agnofcendum ell:) dum maxlme argumen- 
ta doftrinae eius in hoc genere ex fcriptis ipfi 
fuppoiitis , vt expojitione fidei et altero qiiaefiio- 
num refponfiommique ad orthodQXOS petiit. Ita- 
que nos vtemurvnice, quemadmodum fides nar- 
rationis poftulat, iis lu/lini fermonibus, qui de 
omniuni confenfu eum audlorem habent, inprx- 
misque fragmentis Koyov de re/urreffione carnis 
ab HaUoixio primum editis et a Grabio ^) repe" 
titis. Atque ita vtemur, vtmox fummam difpu- 
tarionis eius fuper hac parte dodlrinae Chriftianae 
noftris verbis proponamus, fidem iis conciliando 
per Ipfa verba luftini in inferiore ora defcripta. 
Totum vero fragmentum commemoratum cum 
noua verfione notisquehiftoricis et criticis tem- 
pore locoque in praefatione notatis edidimus, 
Sed ad rem ! 

Dominus 

I) lib. cit. T* II. p. 177. fqq. cf. etiam nupcram 
editionera operum luftini , ex recenfioneMonacho- 
rum Benedidtinoruiri Parifienfium p. 588 -5P^* 

F 


83 FIDES DOGMATIS 

Domlnus nojier 7. C. in vltimo fiio aduentu re- 

fiifiitahit coRPORA omnium, qtticunqtie exfti- 

terunt^ hominum ; ac digmrum quidem corpora cor- , 

ruptionis expertia reddet et integra Jine omni labe 

rejlituet ^) ; impiorum vero ad perpetmmi ignis 

Jcnfiim cum malis daemonibus condemnabit ^) , vf 

adeo in iisdem corporibus exijlentes poena ac" 

terna afficiantur , non mille anhorum , vt ille dixit, 

fpatio circumfiripta ^) » Nequenos mouere debet^ 

quod multi aperte negent cjfe c a r N i s refiirre^ 

^ionem expe^andam ^*) ♦ Nam jiue vrgeant fi- 

lentium Scripturarum aut non exprejfaiji c a r n i s 

in tradenda refiurre&ione mentione?n ^) , fiue exi- 

fiimenty 

1) in Dial. cum Tryph» ^. 6p* p. ed. Bened. i^?. 

AuTfls Je rcivru. iTrotsi (int. miracula in fanandis 
corporibiis homlntm coecorum &c. de quibus ante) 
5r£<.9'»v — — - — ori yMv rtg sv ^alij] Tivi Qwy.a- 
T05 'jTr«£^^av — — OAOKaHPON uvtcv sV 
'TYi ^svTi^ot ctvrov 7rei^ovirtc6 ^ fHTa rov y.of a^xvx- 
Tov , x«/ ci(pBctgrov 3 xoy aXvJrsjTflv aotT^trctf , avcisrijFii, 

2) Auol. 1. §.S^' P'74' — °" ''«V '■« S£2MATA 

KS«y£g£< TTKyTUV TmV '^lVOf^iVWV uv^^ufruv r.tUj TUV 

ytt£v a.\iwv j £>st/(r»3 up^agaiuv' 7UV ^e ccS^tKuv sv «/c-- 
^flVit octeavtof f/.ira, tuv (Pu.v\uv ^oLtyfivuv sts ro ■ 
ftuvtov lev^ <n:ifA,i\'ii, Ezech. XXX VII, Y-S- 

3) Apol. cit. f 8. p. 48. K«/ T0I2 AT'T0IS 
S C M A S I ^£T«f T^» ^v^av — — 

4} dc rernrrecitone carnis §. 2. ^«er/Vj p* t« x^npovoi 

^£yOVT£J, ^-.j £«0^ T-/}? LAPKOS Ol.VttfOlFtV , 

5) de refurrecfiofie cm-nis §. ^. T&iy ?iiyo--ruv fivj uvu. 

S-Jjvcv '^'5'' 0''^§^« «-^ 01 §£ (fc, PiEyovff/y) ori tjj» «g^lt^-flV ovjf 
«5!r«y7iAw>- iXitv. et $. lo, oT< — ovx, tjjv fwaj/yg- 

^wv T^js iMe<.TK(nwi t^it — quae verba ita intelli- 

genda 


DE RESVRRECTIONE GARNIS. 83 

fthnenty hoc tale\Deo hnpojjibile ejfe ^), jiue non 
dignam carnem hoc tanto beneficio ^) , jitw tandem 
inutilem ^) carnenl in altera vita , autfi opera eius 
remanjerint , p e r n i c i o s a m ^) , tamen fide 
noftra opinio Jiabilitur et operibus confpicitur ^) .* 
Quod enim vrgent [ilentium Scripturarmn , quid 
hocfilentiiifitotushomo, non anima folum , ad 
falutem vocatus efi ^) , nonne etiam vtra'qtie pars 
hominis hi hac vita agit ') ; et cum anima per fe 

F 2 , im^ 

• genda e/Te puto, vt ad filcntium Scripturae pro- 
tiocauerint, quemadmedum fiipra eorum fenfura 
reddidi. 

1) ibid, ^. a. «^v»«tTov v«^ £«v«/ rjjv ip^sigoftsnijvxctf 
ticc^^iitrav XoVfisvfiV raivrtiv <rwu^yjvtx^ sts TO AT- 

" ' T O. §«5. ot fitsv as ct^vvuTov «vaVjjva/ XsyoVFtv. 

2) ibid. §, X. KKKi^ova-tv uvr}]V , tx ePmtrrafiiar» jrgo» 

^SgOVrs? ^ XCe^ OSVTiJV flOVilV T6>V U/UU^T)jfC»T&>V oetTtUV XTTO' 

(pKivovroj. et §. l), <f)X(r«ovrs5 /u.f} u^toy stvecf rng 
musxarsas. ' 

3) §,x.ct<rvfi<po^ov (pxffiy vita^y^nv Ttjv tuvt}]? (tw 

TiigtUV — -— - 

4) ibid. «re ei ^sXXs* , (putri ^ o-«g| uvi^uce^^ui^ y.«f 
ra s7\tt>TTUfiuTK ffvvavur-iio-src^. Quae duo argu- 
menta, alterum ab z««ft7/>/7/e, ahenim a permcie 
defumta, non fatis in refpondcndo feparauit 
lufltinus. 

5) — — §. la. extr. /it/i«iovfcsvi} fisv n-frst , S^eapiv» 
fisvn ■ Ss 's^yotg, 

(J^ — ^ 10. aA?i«5 fisv xoif KsXijKiv uvTvs» STtt rnv 

uvusfMiv y-yij EnArrEAAETAI( repetit ver- 
bumipfuui, quoin^contrarium vtebantur) ti^v uiu^ 
yticv ^uviv — fupra Pfeudo - Clemens in 3 ep. ad 
Corinthios eodem argumento vtebatur ~ in hac 
cartie voeati efiis, 
.7) °~* •"■ 5. IIi «^^«fJj» Tijv SiKintQg-vyny tt^^^osruyti. 


g4 FIDTES DOGMATIS^ 

immortalts jitf quid hoc beneficn ejfet rejiirreHio- 
uem prQmittere ^) et quid opus carnem exprejje 
nominare, cum per fe intelligatur, id folum refdr- 
gere pojfe qiiod cecidit ^) h« e. carnem? Impojfi" 
bile vero quomodo Deo ft noflrorum corporum re~ 
fufcitatio , qui ex nihilo ea produxit ^) ? Quidni 
non acque impojjibilis videri Jeberet noftra gene- 
ratio in vtero materno , nifi quotidie eius documen- 
ta haberemus **) ? Et fi Plato , Stoici atque Epi- 
curei materlem ipfam tn prima principia dijjolutafn 
tamen omnino incorruptibilcm dicunt, quare non 
hoc facilius^nqflrae carnis rejiitutiotdiuinaepotefla- 
ti tribuenda fit^)^ Numporro ferio dicere pojfunt^ 
indignam ejfe Deo huius carnis reffcitationem, qiiae 

tota 

l) ^. ead. Tjjv fAiv -^pv^iiv ea^av , ev fjny» 'Trtnf to 
y«g ff&i^itrS-Kf 5i-«g£s-<v (inhaeret cf. edit. noftram) 
etvTD (fc. animae) — — aXX' ovoi ^»£ii uvrt^ 

TO tOtQV fflU^OVTl , TOVTOV yxfi STtV SctVTOV ffa^itV, 

Vult nimirum dicere, cum anwia fpiractdum Dei 
fit , Deum potius fe , quam anitnam feruare , Ji 
hanc feruet, quod quidem argumentum Philofo- 
phiae luftini Platohicae ignofcendum. 

a) • §. 1.9- Av<X,T«fflS i^t T»V TriTTTUXOTOS er«g» 

KtBV , TTViVftX yu^ OV TriTtTll^ 

g) — — §. 5' «^^«''Tes Tixuti^tx' vtguTov fiev rtjv rov 
7r§6>T07r\oc^ov yivic-iv , on jx yijS vtto ®iov yiyoviv, 

4) — — §. ead, iTritrcc ^s — mv — ii «>.X>;X»» 
fyivto-iv y.a.TKvoovc-iv t^iv thiv xt^ ^avy.o.(rbt yn^ivai 
oTi iK t^iii^'t^)]s fpViiios tiygov Tr,?ttx.oyT'^v nXoiffB-iToef 

^aov : Atque hoc argumentiim iatius explicat ApoJ. 
1. §, 19. p. 55. 

5) $.6.7.8. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 85 

tota Det opificimn ejl ^^ et ad imaginem eius crea- 
ta ^) neqite ctiam , Ji peccatricem dicant fola^n, per 
Je peccat , niji anima iubente et fcducente ^) . Ne~ 
cjtie tandem vnquamvtncent^ inutilem aut plane per- 
niciofam ejje carnis rejiirre&ionem , cum per Je in~ 
telligatur, carnis opera cejfatura ejfe, neqite tunc 
inutile metnbrum futurum Jit , tale opits non am- 
plius perjiciens ^ cum v,g, etiam I. C, fneinbra ad 
procreandum habuerit et tamen ab vjii eorum ab- 
Jiiimerit ^*). Et qiticquid Jlt ^ conjiathoc, Domi- 
num nojirum I. C. mortuos quoad corpus, vt La- 
zaru7n\ reftfcitajfe , vt hoc minus exempla nojlrae 
Juturae omniii77i quoad corpus reftrreBionis defde- 
rare poffejnus/ Maneat itaque7iobis certum^ carnem 
rejiijcitanda77i ejfe et anitjtam adeo 7ion pritts abfo~ 
luta beatitate fruituraf7t^ qua77t rurfts cufn carne 
copulata fierit ^) : nemi/iemque vere Chriflia/iwtiy 
qui hoc vtnmique 720h crediderit. 

p 5 Coni' 

a) — - — $. ead, n«s 0U5S «To^ov tij» «twa ^iw actgK» 

TrXoCffBsKTUV X.UT eiKOVOi TJJV EeiVTOV —- HTtfAOV StVKf : 

Sed cf. notas noftras I. c. 
3) — — §. ead. Jtov yug xuB-' secvVnv )j ettgi uftcc^ 
rsjffey ^vv}t<riTKf \ gotv fivj mv ^v^/^v sxs' ^^ovyovfts- 
vnv «oy 7r^axu?i0Vf4.sViiV. 

A) —^ ^. 3. TO ftSV , TU. ftO^t» SVS^^yOVVTDi fUVTct 

svsg'/siv , 6U» ccvayx.ociov — xot/ o Kv^ias nfiav • 

croXtTstccv — Tjjv }iet cvvovVtecs fcovo9 ovK etg'/»- 

CKTO 

5) in Dial. c. Triph. $. go. extr. p. i^g» " y«g ^*^ 
ffvvE/^uXsrs vfiscs rta-t Myoftivoti j^^tfmiyetSj' ntff 

fcvra 


$5 FIDES DOGMATIS 

Compendiaria 

THEOPHILi Antiochenl 

de refurre&ione carnis fides, 

A luftino ad aequalem eius Theophilim pro-^ 
grediamur, cuius in libris ad Autolycum inter alia 
propofitum erat, huic refurredioneiiret quidem 
carnis perfuadere. Neque tameri vt in fuperio- 
re iuftura ipeeimen excerpere nobis licebit, ob 
eorum, quae in Iianc rem dixit, paucitatem ; tan- 
tum tribus illis aut quatuor locis, quos ex vni- 
uerfa difputatione colligere potuimus , vtentibus, 
vt tamen pateat , eum docuifle carnis, quin,adeo 
animae vt videri pofiet , futuram refufcitationem. 
Itaque primum haec habet : Avs^ysi^m <tov ttjv 
2APKA a-S-avaTov cruv rvj "v/^u%>j o &sog %c^ 
TOTs o\l^€i ysvofjLsvog aSoivaTog tov a.B^ct.vccToVj 
eoiv vvv 7Ti<Tsua-€ig a.vTca ^) . Hic clarum eft eum 
dicere, refufcitabit carnejn tuam immortalem cum 
anima, vnde Sykejius ^) ilne haefitatione pro- 
nuneiat, eum exiftimafle animam cum corpore 

morte 

•rwfo /H7I ojuo^Koyovrty j — — — — — Xsyova-t 
fin enxf NEKPnN ANASTASlN, kKK» ufA.x 
r^ U7rar!rvncry.iiv, T A-2, *TXAS'ATTnN x^^NA- 
AAMBANES0A1 EIS TON OTPA- 
NON, MH AnOAABHTE uvrovs Xitfix- 
vovs — — — — — Ey<w ^e — — — KOj 
2 A P K O S uvDCs-occiv ^ev:j(r£ffBs(/ STttfciftt^x &e, 

l) lib. I. ^..7. p. ex edit, Bened, 342. 
ft) lib. in praeft cit. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS» 87 

moite (imul extlngui. Mihi tamen haefitandum 
videtur. Eft quidem locus a Viro dodiflimo 
non obferuatus ^) , qui fufpicionem augerepofTet, 
quando explicationi narradonis de creatlone ho- 
minis , injpirauk ipji animam viuentem, addlt , vn- 
de et immortalis anima a plvribvs dicitur^)^ 
Nam ponendo a pluribus, Qt noii a nobis , patere 
videtur, eum noluifle in iis numerari. Sed forte 
demonflrationem folum ImmortaHtatls animae ex 
iito loco fibi difplicere innuere volult, non quafi 
ipfam rem aliunde probandarflrtegaret ; Vt finge- 
re liceat, eum dicefe voluifTe, quo loco etiam 
plurimi vtuntur ad demonjlrandam immortalitqtem 
animae , nos non itein , cum clariora et apertiora 
nofi dejint, Quod nunc ad propolitum inprimls 
locum pertinet, ambiguum omnino eft, vt ante 
in loco quodam Polycajpi, vtrum verba trm. 
-^"ox^ 3d a,\)^a.m-vov folum; aut etiam ad verbum 
«Vf^ei^gi referenda fint, adeoque fenfus, aut,, 
refujhitabit animam cum corpore morti non. amplius. 
obnoxia^ aut, rejiifcitabit corpusj vt eadem immor^ 
talitate fruatur, quae animae propria eji* Atque 
nunc alii iudicent I 

Sequitur locus allus," in' quo refurre£Iionis 
corporis pofnbilltatera aduerfus Autolycum , ex 
nodis et diei morte et refurreclione analogica^ 
item feminum frudluumque , tandem lunae de- 

F 4 cren 

1) lib. II. §. 19. p. 353. 


88 FIDES DOGMATIS 

crefcentis etva^cissi demonftrat. Totum adfcri- 
bemus latine verfum , graeco textu infra adfcri- 
pto ^) : jQuoi/ vero etiam mortuos fufcitari negas 
{dicis enim , ofiende mihi vel vnu?n ex mortuis ex- 

cita- 

l) lib. I.^. 13. p. 345 fq. Aa^« xoy Tfl u^vetffB^of ae 
V/Sx^ovs fyit^tff^Kf' ^ffs y«p , ^ti^v fiot x.xv tv» eysg' 
B^evr» e» viKgav^ ivx liuv Trts^eva-a' it^avov ^gv, rt 

fteyxj et S^eotcrocfceves ro yeyavos mfeveeis \ 

tffas naj ■ eirt^et^a ffoi veKgov sye^S^svTse x,«j ^avvUf 
XKf rovro ct.ittsni^. O fJt,ev owv ©g«s ffoi ttoWx 
rer.fivifitK e7;-iSetx.vvirtv ets re irts^tvetv uvtta. E« y«{» 
fiovXet , x.»ruvonaQV tjjv rav K»t^av xk/ tj/xegav xo/ 
yi/xTftjv re7\.evr)iv , ttag Kocf uvru re\evroc xcnf uvtrx- 
rxf' rt de xof ov^t jj rav ffTrepfHKroav xoy xxoTfmv 
ytvoftevij e'^xvoisiuffts xxf rovro us Tsjv x^n^fv rav 
ttv^guTrav j ti yap rvp^oi etTretv xoxxog fftrov jj rav 
Xotnwy ffTcegfAxrav eTCxv /8Ajj9"jj et? rt)V ytiv ^ jt^arov 
tmo^vfiffxet jioy Xverotf ^ etrtt, eyeigerxf xxf ynera^ 
Sxy^oS -— — '— — rxvra - Se vruvrx eveg- 
yet (cognofce <ppxffiv planc Apoftolicana ex i Cor. . 
XII, II.) j) Tdi; Qeov iro(piu y eis ro eTri^et^sf xsr.f 
aicc rovrav ^ ort '^vvuros esriv ®eos Trot-Dtrocf rviv 
KA©0AIKHN «v«s"«c-<v w^rxvrav uvSgaTraV tt 
Js xocf ^uvf^xfftare^ov Seufox ^e^Kets ^exffxo-Bocf yivp' 
fitvov itgos uTTodeiitv uvuyue-eas , ov ftovov tojv £jrt. 
fyetay Jt^wyf^xray , u^KX» x«/ tav ev ov^uvifi^ xuru-' 
Vetia-ov Tsjv uvu?-ue-tv tjjs tre^kyjvffs Tjjv xuru fimvu ye- 
voftevfjv Tcas ^^tvet xocf uviturxf JtuT^iv, Et< uxov' 
cov xoif sv ffoi uvrco e^yov uvu^uaeas yivoftevov , xuv 
*tyvo7iS , a uv^gaTte' icras yoe^ sroTg voffu tteptTreauv 
— — — — ^xXtv uite^Ku^ts ffov fe ffafcx xk/ ro n- 
eos , x«f Tjjv tCj^flv — — — Otfjs e^ifUTocf ov^e vo- 
^tv tyevovro' «AA« e^ttg' ex rpe<paiv xocf ^vjttav t^ut- ■> 
fturov,utvav* nxXas* «AA« xocj rovro egyoy ^eeu' 
vov ovrat ^iifttov^^/nffitvrQS f xoy ov» uXKov rtves. 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 89 

citatiim , vt ipjb meo Jenju edo£ius credam ) pri- 
mum (juidem , quid hoc adeo mdgnum , fi tunc cre- 
das , cum remfa&am videris ! — - — .^— For-. 
tajje ofiendam tibi, mortuum ad vitam reuocatumy 
et viuentem , tiec id credes. Sed tamen multa tihi 
Deus exhibet documenta , vt ipfi credas ! Etenim 
fi placet obferua tantum tempbrum et dierum et 
noBium interitum, quomodo haec etiam intereant 
et renafiantur, Quid praeteredl An non feminum 
et fruBuum refurre6tio fit , eaque in vfus homi- 
nutnl Si enim exemplo vti ticeat, granum tritici 
aitt aliorum feminui^ cum terrae inie&:um fuerit, 
primo perit et foluitur, deinde excitatur et in 

fpicam afiiirgit Haec autem 

omnia operatur diuina fapientia, vt vel ex his 
demonfiret ,^ pojfe Deum generalem omnium 
hominuj?} refurreBionem perficere, Quodfi mira- 
hilius ad refurreBionem dejfionfirandam fpe&acu" 
lum videre cupis , nonfolum in terrefiribus rebus, 
fcd etiam in coelo , obferua menfiruajn lunae re- 
furre^iionem , quemadmodum intereat et renafca- 
tur, Accipe praeterea reftrreBionem in te ipfo, 
etfi ignorante , perfeBam. Forte aliquando in 
morbum incidifii, homo — recuperajii corpus 

tuum et fpeciem et vires — ■ ■ nec per- 

Jpe&um habes vnde extiterint ■ — Dices ex cibis 
et fuccis in fanguinem conuerfis : Atquihoc reBe! 
Sed hoc opus Dei efi, ita rem conficientis, non 
cuiusdam alterius, In hac vniuerfa oratione pri- 
mum mirari aliquispoffet, quare Autolyco exem- 
plum hominis vel vnius iam jrefiircitad poftulan- 
ti, non dederit exrefurre£lioneChrifli"? Sed m- 

F 5 mirum, 


90 FIDES DOGMATIS 

mlram , etfi ipfe apud fe ilrmo animo eam cre- 
debat, indiclo fado m vevhis y fbnajje ofiendam 
tibi mortiium rejufcitatum ^? v i v e n t E m , ta- 
men aduerfus Philofophum extraneum hoc exem- 
plo aperte vti nihll omnino profuifTet, mox ipfi 
parata refponfione, ita principium peti ; vnde 
deinceps plane alia difputatio inftituenda ifuiflet. 
luuabit deinde animaduertifle , quomodo in tem- 
pore atque loco , eum, ohomo! alloquatur, cum 
in eo efl, vt hominis rejiirretiioncm ex hominis 
reftitutione ad fanitatejn ipfl perfuadeat, Tandem 
denuo ambiguum e^^ an illud generalis %ci,B-oKix,)j 
ad totum hominis^ aut, ad totam corporum huma- 
norum in reftirreBione coUeBionem, pertlneat. 
Addimus nunc locum ordlne quidem priorem, 
fed tamen a nobis pofl antecedentem difputatio- 
nem feruatum , vti decet, maxime ponderofuni 
argumentum ad extremum retinere, cuiusmodi 
efi:, quod a creatlone et generatione humana in 
eodem petit , hunc in modum ^) : ~ 

Scd 

— TTgos Tt oe xoc/ ecTHs-siS' jj ovx. ■ oioxs oTt ec,7iru.yrav 
tegocyftoii-av 7) 5r<r*s jr^sjysirey' — — — — av 6V 
fiavXet ffsxvTov Tft^zvffKf tqi ©£0) , roa-ovtavs teggei- 
/Sei/vxf ex<nv nx^ avrov. Hgarov fnv y«f , eri «tojjj- 
frt ffe' 1% evK evros tt? re etVKf — — ■ x.ixf eTrXKas 
ai i% vy^xs ovirixs xxf gAapjjtrVS ^ctvi^os ^ 7) rts evSs 
etVTTj 3JV TfoTS. — — Tlts^eveis tx vtto- ccv^^eaTrap 
> f/tvojittyec oiyinX/^iKtot Brsevs uv«f — — T^ Bs jrotjj- 
V a-ctvTt Ct 9-eaj otTttsrsts JwKtrS-ey «rg y.»j ftsrx^v 
iroii:<rsif. ^" 


DE RESVRRECTiOiVE CARNIS. 91 • 

Sed jmrtuos excitari non credis ! < — • ■ — Sed 
€ur non credis? ■ — - — Tu non vis credere te Deo,- 
tot ac tantis 'ab eo pignoribits- acceptis ! Primo 
qiiod te creauit , cum antea nbn ejfes — — ac te 
ex htmida materia et minutijjima guttula, qttae 
et ipfa aliiiuando non erat , formauit, et in hanc 
■ vitam perdtixit, - Credis effi&a ab hominibus 
- {imulacra Deos ejp, Deo atttem creatori tuo non 
credis te advitam reficere pojje, Tandem alibP), 
demonftrationi oiTinium rerum a Deo perfedae 
creationis , hanc claufulam addit : Vide, quomodo 
per haec refurreBio quaedam indicetur, in exem^ 
plum futurae omnium homimtmrefiirredionis, 

Specimen doMnae 

ATHENAGORAE 

de Yefurre&tQne carnis, 

Athenagorae, luftinum dodrinae atque inge- 
nii laude longe fuperantis , de refurredione difle- 
rendi rationem denuo breui narratione compre- 
henUemus, et quafi typum libri eiusdem -TTf^f 
csv«<r«crg6J5" vsK^ftJV , aduerfus Philofophos fcrlpti, 
exhibebimus, in contextum huius narrationis ea 
fimul cogendo , quae in extrenio Apologiae pro 
Chrifiianis de eodem argumento difleruit. 

Necejfe _ 

; 1) Iib..II.^. 14. c-fceTst—- — - on h* avrm hixyV' 
«v»r«ffs«s ctTFxyfav uv^ffiTrav, 


92 ~ FIDES DOGMATIS 

Neccffe prorfus efi mortuorum aut omnim dif- 

folutorum corporum refurreBionem futuram effe ac 
E o s D E M hormnes aliquando rurfus exttturos 
ejfe ^)^ Neque nos folum corpora reftrreBura 
ejfe cenfemus, fed jnultt etiam ex fummis Philo- 

fophis , qtti , vt Pythagoras et Plato , nihil dicunt, 
impedire, quominus ficia corporiwi drjfolufione^ ex 
quibus primo coalucrunt , e x 1 1 s d e m e a d e m 

. rurfus coagtnententur ^), Neqtie ii fimus, qur 
ignoremus, alios, qui non minus philofbphi videri 
volunt, hoc de corporis reftirreSiione dogma plane 
in repugnantibtis ponere. Sed ita etiani coa&osfe 

fentiant , aut potentvam diuinam , ^«^ voluntatem 
eius ^) negare^ Si prius velint , confequens erit, 

vt 

i) 1. de refurreBione §, Zj. p. edit. Bened. in operi- 
bus fuftini 335. iit Trxvrus yevBff^af tmv vex^aBsV' 
raiv j; xa^ ^ecvTn "ttKXvSnvTuv a-av.a.Tuv av«s"«c<v, 
«oy TOT2 ATTpTS uvB^aTirovs ffvftjvcxf •iruXtv. 

2) iegat. pro Chrift. §. 35. aw xay >i.«as fjLtvov «voe- 

S-3)(7-£T«/ Tst (j-aftxTK ^ ceX^«i KKf KKTec ^oM^ovi rav 
^t7\.offo<pav — — 0» yxg xaXvn x«r« t«v nt/9'oe- 
'yogmv K«f Tov nX«Ta)V« ysvojttsvjjj rijf "^ia.Xvffsas ra)/ 
a-au.ot.rm , £| tov t»v k§x^^ ffvvt?-f] ; etTro vav avrayy 
A T T A ««/ TTitXtv ffvr>ivKf. 

3) de refnrreBione §. 2. p. 3i<^. j^f»» — ^«fs wi%t ^vs 

ccYUrocffsai ccTm-ovvTccs , 13 ^'««-aioi/vrrfs — — rtp 
Bico Tnv rav avTuv xvccTtBrfvri»? utrfxv , ng ryv T«y 
Sff Toy ^oVjM«T6f uieo^Mmiv VTroB-sffiv , xa/ S«a 
TaH^Tsjf ^itKVWKf mv u.va.Totfftv ovdcCf/.obsv £)(,ove-ce,v TO 
TTtS^ov — — — T«VTa 'jronjirovrtv euv 0£<|o^ ouvfl- 

^afftv, -4 AATNATON Tij) 9-ey ;, ABOTaH- 
T O N Tx — ffaficuTet — — ^euXiv zvuffuf fr^sf 
•Ptjv TJiN ATTflN uvS^^u^av ffvsuffiv — 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 93 

vf Beo Jjue {cientiajiue faculras ^(?//jf ^), Seci 
^quomodo iUi fcientia corporum nofirorum pofi tnor- 
tem deejfe poffit, cui non defuit eorum in prima 
generatione fcientia ^)? Et quomodo facultate ca- 
reat ea denuo refingendi^ qui primae eorum gene- 
rationi par fuit ^). Itaque pofierius relinquetur, 
vt exiftimetur nolle corpora nofira ad vita^n reuo- 
care 3 Atqui vero neque hanc voluntatem ipfi deeffe^ 
fitadet profe&o vt credamus ea coghatio , nihil in 
corporum refufcitationefiue imo^um, fiue indignum 
Deo ejfe ■*) , qugrum alterUtrum fi adfit, tunc de^ 
mum iiitelligiiuriy eum noUe» Sed fi iniufium ejfet 
corpus rejitfcitari , peccaretur fane aut in corpus 
ipfum refufcitatum^ aut in aliam rem extra il- 

;■■--•■-■ lud, 

. i) ibid. vo ctSwuvov •etvt '/tyvaffx.irKf — - — jj tie rot/ 

ftVI '/lymTKilV tO '/tVf)ffOf*iVtV , 7) £K vov- Svvtifc.iv ug- 
xovffetv fiTi t^giv wgas 70 TreiiiffKf KoiKaS ro tyvacrm 

'ft,iVOV, 

2) ibid. uXX avn A, F N O E I N tov Seov Svvcirov 
rav av»5^ii<rofiivav rafiwtav ri^v (pvffiv xttrx ri fjtt- 

gOi OAOV KOlf fl6£t6V , 6Vre fAllV OTTOt ^^Citgit TUV "KvOfAS- 

vav iKptfov , Kixj ttoiov tav soty^uwv fiiigos hdsKrocf ro 

Xv9-«V ». T. A. 

3) — §- B- ^"i /""" ^^ '""'' ^"^NAMIN, oif triv 

cc£KOvirot TTfos r^v rav ffafAotrav uvdTXciv ^ ^HKVvffiv 
» TOtTQN ATTftN rENHSlS- « ycc^ ^, 
cyT« xurx rtjv ir^rvs» cvSuirtv snotrje-e rot tav etv 
^^affav caiUctrK, x«f rsts rovrav digxets' KXf ^ixXv 
9-£VToe, KX$-' ev ecv rv^n repTrov xvccs^tjTn fttrct rjjf 
ttvrtfs tvfii^iius' sTTtffijs '/eig etvroi Koif rovro AT- 
NATON. 

4) §. 9. extr. 10, «J^Aee fiiv ovS' ABOT- 

AHTON' To yctf tt/iev\iirov, ?j<afAAlKONj 
«cvT^ sTiv tfiov^hiiTov, ijwfANASlON, 


94 FIDES DOGMATIS 

lud ^), quonim neutnim apparet j jiyero Deo in-' 
dignum ejjet, jndignuni multo magis ipjo fitijjet 
corpas fragile, caducu7?i creare^ quo^ cum iiemo 
diccre audeat , quare mn potius praeftantius.tn XS" 
furretiione Jijiere , iUo dignum iudicemus ^) ? 
Queniad?nodum vero facile eji, hoc mpdo omnem 
de refurreciione corporis hu7nmai?i dubitationem 
repellere , ita etiai?i non difficile , eius necefjitatemy 
tiwz ex^iiQ, cuius caufa ho?no creatus efi, tum 
ex nazuva comf/iuni loinnium hoi?iinmti, tum de^ 
nique ex futuro iudicio isrr/ totu??i hoT?iinem per- 
tinente demotjfirare. ^) . • Vt- adeo fides nofixa v?t- 
dequaque. fir???a maneat.^ :me?nhra. corporis nofirl 
di(Joiuta. aliquattdo itertittz 'colligetida ejfe , adapiam 
EivsDEM coRPORis compofitionem et con- 
fiitutiotiet?? , et iUius, quod i?iortnm?i aut etiam 
omnmg dijfpiutmff frafy refurr^^iiotiem et vi^ 
.,':.. \, . . / tam; 

l) ibid. icaif •XK>iiv , ti u^ix-ov :i Trs^t uvrov^ea^eirsif 
Toi» «Kaj-JjcOiWEvev , . ^ irt£t c6M,oy riv» trecg' uvrov. 

2,) — ■ • — §. lO. extr. ov /uijv oi/S' SKitvo <poii)) ns «y,- 
as ccv»\iov ig^iyav 7ru<; ^sov , ro itei^v^sv uvuTijffaf 
a-afioe, y.itf cww/Kystv se yu^ ro y,sipav avx uvci^iQy 
revT^ «r« to (p^^u^rov «-e/jjo-oy e^uua x«f ^ct^Tjrov' 
TToXv fixWKov, ro xgeirrov ovk uvx^tov ^ tntg sfftv 

U^Bec^TOV KOf UTTX^t?. 

s) — —r ^. II. extr. hiKTSov «^3)9-« rav TTsgi Tjjj uvx- 
ffDCa-sas Xgyov , «tzrS rs rrf; A I T I A S «.vTtis K A 0' 
HN KOi Al' HN •nr^arOi ysyovsv uv^^uitog, — 

UKO Vsrviq KOtVTl? ^'MrO)V CCvdpOlTecjy , (l)$ «v9-£0- 

9tav , €>TSES2 2" srt "^s a/^a rtiS rov TreiTi&uvtot 
£5r<_rowro/s KPiiSfiflS », r. X, cf, §§. iz.i3.l^t 
15. 16.17. 


DE RESVRRECTIO]S]^E CARNIS. 95 

tam ') .' haecque^fides hoc magis tenenda, cum , is 
profe&o ot7%nia Jibi licere putauerit, qin non cre- 
diderit futuram refiirreBionem ^) . 
. , Hic iljaque typus dodnnae Athenagorae , m 
quq quidem verbum carnis in coniundione cum 
altero refurreftionls defideratur, queraadmodum 
ipfe etiam per totam difputationem ab eoderri in 
hoc contextu abftinuit j patet tamen hoc , eum 
rejiirredionem corporis et quidem huius perpetuo 
teftimonio confirmafle. Quando nunc vnice ar- 
gumentis vtitur, ex folis humani ingenii ratiunculis 
effedis, nullo diuinarum fcripturarum teftimonio 
vfurpato, ineo cedere, vt opinor, coai^us fuic 
neceffitati, quam ex adverfiriorum' fubtilitate 
eorumque contemtu facrarum literarura libi im- 
pofitam efle fentiebat, 

Ducltnunc ordo narratlonis zdlrenaeum/ 

. Spectmen 4o&rinae 

IRENAEI 

cJe refuvreBitne carnis, 

lam per fe intelUgitur, nobis in hoc ara:u- 
mento fldei Chriftianorum nbn deelTe polTe ad- 
modum multa teftimdnia /r^//^^/, cuius in libris 

aduerlus 

l) — — 5. g. tvahvrce, Jg vuXtv uWtfKois ^ rnv uv. 
vnv 4<rxii ^aguv tt^os rnv T O T A T T O T S fl- 
MATOS ei^fiovieiv rs xotf (ri/retOftVj K«f t^v rew 
ysx^i^B-svros jj x«f gtivTy Sies,7iui^ivraS eiVicte^iv xttf 
ianv. 

a) leg. pro Chrift. ^. 35, fiti}rs uvKfMtv mxf etcftevevt 


96 FIDES DOGMATIS 

aduerfus haerefes confillum erat, Simonianorum, 
Valentinlanorum et iicporro opiniones non tam 
fimplici oriitione enarrare, quam magno cum ap- 
paratu refellere. Itaque, vtincepimus, etiara 
huius.rationes in traftando hoc dogmate fumma- 
tim proponemus. In quo autem tyrones mO' 
nendi funt, Irenaei graecum, textum tantum ex 
verfione latina nobis fuperefle , pauciffimis origi- 
num fragmentis in contextu graecorum ^ ex fe- 
quentibus feculis Patrum nobis feruatis, quae 
Grabiiis et poft eum Majjitetus in edltioraibus Oxo- 
nienfi et Parifienfi exhibuerunt — ■ — <'' 

Etji multi reperiimtur , qui carnis futiiram re- 

fiitutionem negant ^) , tamen ceirtum nobis efi , nos 

in carne refurreduros^), cum ipfe aliqudndo Dofni- 

iius 

i) 1, III. c. XXXII. Errant igitur, qui dicunt eum 
nihil ex virgine accepiffe, vt ahticiant carnis hae- 
reditatem : rurfus 1. V. c. I. vani igitur, qui et 
a Valentino funt , hoc dogmatizantes , vti exclu- 
d<mt falutem carms et reprohent ■plafmationem Dei 
(vbi obiter notent tyrones, verbutn plafma et 
plafmatio, toties apud Irenaeum recurrens , cum 
mere graecum fit prius , pofterius item , ad lati. 
num tantum fermoriera flexum , magis latine ver- 
tendum c^t fahricm^yabricatio, et ad corpus fo- 
him pertinere, quod fcilicet fabricuUim eft ex ter- 
ra, quo. fenfu etiam Q Jafino , Clemeute AlexaU' 
drino toties vfurpatur) ; et mox : Vani autera 
omnino, qiii vniuerfam difpefitionem Dei con- 
teninunt et carnis falutem vegant et regeneratiO' 
nem eius {TruMv/tvsc-coev fc. futuram) fpernunt &c. 

3) I. I. c. XIX — qui quidein refurgent in carne, 
licet nolint , vt agnofcant virtutem fufcitantis 

€05 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 97 

nus nojier in cnvne vemef eadem, /// qua perpep- 
(iones humanas fujiinutt ') . Atque tot huius re^ 
nokis fidem faciunt argmnenta., vt mn faiis mira- 
ri pojfit^ vnde haec tanta aduerfdritfrum pugna^ 
Etenim primum., cum creationem huius corporis ex 
nihilo Deiis perfecertt , cur non potius eius repa- 
rationetnex puluere ab eo expeBejnus^^"^ Aut nmn 
porro anima tantum hominis ad imaginejn Dei ej- 
formata eji et iion potius totus homo cum carne 
jtmul cogitdtus ^) ? Negabuntne etiam Lazarum 

cor- 

eos a mortuis &c. rurfus 1. V. c. I. et .noflracor*^ 
pora ex ea nutrita et repofita in terram et refoUu 
ta in ea , refurgent in fm tempore , verbo Dei 
(Aoyw rov ©sow h. e. Chrifto, vt ego intelligo ob 
fequens additamentum)r^r/v<!?io»«rw eis donante,' 
in gloriamH^i Patris, \ . - 

i) 1, III. c.XlX. In eadem carne^ in qua pafllis eft, 
veniet, gloriara' reuelans patris &c. vbi clarum 
eft refpici ad kOi. I, 11. et iiUid 0» Tjposrey hoc mo- 
do explicari ab Irenaeo. 

a) lib. V. c. I. Qiioniam fimifitDeus Jimum de teri 
ra et formauit hominem : et qutdem multo diffici' 
litis et incredibilius ex non exijlentihus offibus et 
neruis^, et venis , et reliqua difpofitione , qua^ eft 
fecundum hominem , facere ad hot vt fit, et qui- 
dem animalem et rationabiiem facere hominehi, 
qnam qitod faBtmefi , et deinde fotuttm eji in t^r^ 
ram — — rurjus reintegraire &c. 

3) lib; V. c. I. Ighorantes yirtutem Dei et pro- 
miffionem , contradicunt fuae faluti (,h, e. caEnis) 
inipoffibile e.xiftimantes — — Glorificabitur au» 
tem Deiis in fuo plafmate conforme ilhid- et con- 
fequenjfuo puero adaptans. Per manus enimPa- 
tris, i, e, pcr filium et Spiritum S, fit bomo fe- 

G cunduin 


98 FIDES DOGMATIS . 

corpore refurrexiffe ^\ Enochum ct Eliam corpore 
in coeliim euocatos fuiffe ^), ipftm Dominum 7ip^ 
firum in cdrne refurrexiffe ^)? Nonnerurfus cov^ 
pus noftrum facro lauacro tindum efi^^y, corpus et 
fanguinem Chrifii in Eucharifiia accepit ^)? ^l^^on- _ 
ne Chrifius totum corpus fanBificauit qtiafi,., cwn 

I , _ pedeS^ 

tmdumfimfiiiucihiemDeif (cf. fiipra luftinum, eor^' 
pus etiam ad imaginem Dei creatum affirmans) 
-fed iion pars hominisi . 

i) I. V. c. I. (nam locus ex !♦ II. c. LXIII. hucftOii 
pertinet , vt conferenti patebit.) Dicant enim no* 
bis hi, qui contraria dicunt, i. e. qui contradi' 
cunt fuse fiiluti , fnjmni facerdoiis filia niojtiia, et 

viduae fiUus — — et Lazarus in qaibus 

rejurrexerint vorporihus ? In iisdem ipfis fcilicety 
in quibas etmortui fuerint. Si etjim non in iis- 
demipfis, videlicetneciidemipfii qai mortui erantf 
refurrexerunt. 

2-) ibid. paulo ante. ^oniam quidem Henoch pla- 
cens Deo , in qud placuit trorpore , translatus efi, 
transiationem iuflorum praemonfirans : Et Helias 
ficut^x2L% in T^lB^mati fiibfiantia affumtus efi-, 

3) ibid. Qnomodo igitur Chvifius in carnis fubfiantia . 
furrexit et ofiendit difcipulis figuram clauorum 
— — (haec autem funt indicia carnis eiuSj quae 
a mortuis refurrexit) fic et nos &.c. 

4) lib. III. c. XlX. Corpora hoftra per lauacrum 
i7/o<f , ^«W ^ ad incorruptionem , vnitatem ac- 
ceperuntX Jta puto diftinguendam effe orationem. 

5) lib. V. c. I. Quaijdo ergo et mixtus calix et fa* 
^us panis percipit verhum Dei , et Eucharifiia cor" 
poris etfanguinis Chriflii ex quibus augetur etcon» 
fifiit carnis nofirae fHbfiantid : quomodo carnem 
negant capacau efle douationis £)ei, qiiae eft 
vita aetejnaS -^ 


D£ RESVRREGtlONE CARNIS; g^ 

p^des dlfcipulofum ftidrUm laimfei *^ ?' Nonni 
corpbfi nofifd iii Scripturis is honor habeiuf ^ vi 
nlemhfa sius membfd Chrifti dppvlienitif^') ? Quid 
tandem fotiantius verbis Apoftolicisi vt ihteger 
vefter fpiricus et anima ei: corpus feruenfur ^)— ^ 
-^ caduea rioftra eorjjora ^d rdbur perpetuuni 
fui corporis atqile fplfenddrem ef?Grmabir ""^) -^ 
i—^eirufjti^: qui L G; ex tndrtuis refufcitauit/ 
etiam rioftra mdrtalia cdrpora viuifieabit ^^. Vt 

G 2 taeea- 

_, . IV. c. XIX. ^f enm pedei.iahii difcipiilbrUnii 
iotum fanSiificaUit corpHs. 

ft) i; V. t-. I; TetnpUim igittif Dni^ iti qiio fpifittis 
inhahitntpatris Qt memhra Qhrifli ^ iion participare 
falutem, fed in perditionem redigere, quomodof 
non inaxinic eft blafphemiae ? 

g) ibid. Et pitopter hoc Apoftolii^ expleiiit perfeBiiiji 
et fpiritiialeni faluiis hbminei» m priina adTiief- 
faloriicenfeS diceris : , Vt integer vefler Jpifitui — — 
Et quam vficjue caufaim habebat, his tribiis, i. e, 
ariirnae, ^t corpbfi, et fpiritiii inte^rain et ^er- 
fediam perfeueratiorieiji precaf i in aduentti Dominij; 
iiifi reiniegfaiion'im'et redunitiohem tfium vfiam et 
eairiderfi ipfof uift fcietat fahif eiri ? 

4) ibid'. —=- Saluaf ortin expedidmris Domiiiiuri lefuiu,' 
qui transfigurabit — — ^ ^ __ ,Qiud igituc 
t^ huniilitdtis corptis — — r — Mariifeftiuri efty 
^uoniam (K. e. ex mcliofi latinitate -quod, gr. 0«) 
corpus , qiiod efl iafti , qiiod ei ijumiliatUr cadens 
hi tirfdiH. • ,. , 

5) ibid. Et iteruiri ad Rbmaribs ait: S/ aiiieinSpiri^ 
tUs eiuif (jtii fufciiauit I. C. a fnortuis — ^■'— ' — • 
(^ZQ {Xwii tr^o mortdliacafpdrd? niimcjuid nairi 
aiiimae? — — ^ ■ — Qiiid rgitur fupereft,' dicere 
mortaleioi^iii^iflplajma, i.e.carb, dt\uaei 
fermo ejl ei — Haec enim efi, ^uarmoritiir &c<,- 


ip6 FIDES POGMATIS 

taceamus tot argumehta in difputatione ad Co- 
rinthios pro refurredlione carnis ab Apoftolo pro- 
pofica ^) ^zfatiam per lefaiam et Ezechielem prO" 
mijfionem de aridis oifibus iterum carne et fan- 
guine induendis ^). Quemadmodupi itaqiie ca- 
put nojirum fuo corpore vefiitum repurrexit ex 
mortuis, ita neceffaria fide concludimus , nofira 
quoque corpora refurtyBura ejfe ^), et OfnnesquiT. 
cunque jitnt defcripti in vitam svA corpo r a 
habituroSy in quthus in hac vita Deufn coluerunt "*) , 

Haec itaque fatis erunt ad intelligendum, 
quo modo et quibus potiflimum argumentis Ire- 
naeus refurredionem carnis confirmauerit*Tranfi- 
bimus mox ad Clementem Alexandrinuw* 

Ex- 

i) ibid. longius trpftat hoc capiit, tandemaddens : 
Apojiolus matiifejle et clare refiirre&ionem etincor- 
ruptelam carnis praedjcat. 

2,) ibid, Efaias quidem fic ait : refurgent mortui et 
furgentqui funt inmonumentis — — — Et djja 

vejira quafi herba oriuntur — Et fafta 

eft fuper me manus Domini , — et pofuit 

me in medio campi, et hic erat plenus o^- 
hus, — — 

3) lib. III. c. XXI. Qiiemadmoduni caput refurre- 
xit a mortuis, fic et reliquum corpus omnis ho- 
minis, qui inuenitur in vita, impleto tempore 
commendationis eius , quae erat propter inobedien- 
tiam> refurgat &c. 

4) 1. II. c. LXIII. Ideo adimpletp numero , quem 
ipfe apud fe ante definit, omneb quicunque funt 
defcripti in vitam, refurgent , fua corpura et fuas 
habentes atiimas ^t fitos fpiritui, in quibtf^ pla- 
cuerunt Dep. 


DE RESVRRfiCTiONE GARNIS. loir 

Excerpti3 do6lrinae 

CLEM;entis Alexandrm 

de refurre&ione carnis, 

Huius fi iiobis liiperefletlibei^Vi? rejUrreBtone.^ 
ad quem ipfe aliquando ^) prouocat , etli Photius 
eum non exprefle in aliis illi-; recenfuerit, quae 
eum fcripfifle narrat ^), habenmus fine dubio, 
vnde etiam huius eruditiflimi viri in hoc genere 
do£lnnam iufl:o fpecimine comprehendere pof- 
femus : Sed cum nunc ille deperditus fit, ea 
figillatim proponemus, quae per frequentem 
vliim Strofmtum, Paedagogi, reliquorum deni- 
que,variis in locis de refurredioneeumdifleiuiire 
deprehendimus — - Diuidemus vero hos locos 
in tres clafles, vnam confl:ituentes eorum, in 
quibus fimpliciter refiirrecSionem commemorat; 
finc vlla corporis aut carnis adieftione ; fecun- 
dam eorum , in quibus f latenter f. apertius re- 
fiirre£l:ionem carnis pofuifle videtur-, tertiam tan» 
dem eorum, in quibus talia afiirmat, quae ciini 
eadem plane pugnent. 
Claflis prima, 

Paedag. loco iam citJttOj librum fiium I^fe 
excitat fub indice its^i aMCL^a.<7t(£g fine addito tr^g 

G 3 0"«^- 

i) Paedagogl lib.' I. c. VI. ex edit. Potteri T I. 
p. 125. AXXee y«{) otv^is nfAiv sAoESTEPON 
T.WT9 6v T^ nEPI THS ANASTASEflS ^n. 

a) In Bibl. ex edit. HoefcheVn p. 1^5« «««yyiAAsTsc/ 
^i K«f «AAk 7rs7F9in<r^<xf «WTi[> ffvyy^xfi/xuT» ovk cA<- 
y« K. r. X. 


los FIDES DPGMATIS 

^dQ-Aog aut etiam rov ^oifjLeireg verbo. In librQ 
quis dmes-faluetttr'^'^: I^agno ver^e. po^mte^ttae 
^xemplo exhibito , grandiqiie iteratae generationis 
documentQ, et j^eihiredionisjperandaetrophaeo^c. 

gf; piafjjs n. iqc^iv. vij ' " " " ' ' ' ^ ' ' ' 

Claffis ffcuncfa^ 

Baed^ag. lib. 11. cap. 10. *) Ecce emn hoc 
CQrriiptibile induit incorruptione^n, qiiando cupiditas 
injatiabilis , in libidn%ein ruens , teijipetwitia mor 
derata et a corruptionis ainore retra&a , in aeter- 
nam te?nperaijtiam. hominem transforinauerit ^ 
InhQcenim feculo vxores duciint: et niibunt; de~ 
Jiru6iis autem carnis operibus, ipfa pura carne 
'induti, i.ncorruptionem Angelicae conformem fon^ 
Jequimur, , 


m 


l) T. U, p. 95q. ^<Ioo? j«£y« flr«got|£«y/«6« /AiTotVdiee.^i 
VBtm ANASTASEnS j^!r<^ojet£vj»f. 

4) T. I. p. 230. iJbtr y««p Tq 0^cegTov rovro sfrsyPas- 
r«f K^^u^ffixy , o?r!jv«^» «v to UKO^is^OV Tjjf £sriS:tu 
/««5 j To £fJ «(TjXyE/av f £ay, £y«£j»«T£<«4 5r«/^«y«you. 
ftsvov , xvsgxs-ov yeyofiivev rtii ^^ogai aiSttp. <ra<ppa, 
ffKvp «•of^a;j^6)^j}5';} To» ay^^ujeoy (animaduerte ob^tec 
annominationem in verbis otx.ops9av — otvsgx^ov) ' 
IV yap Tu a*»v« tovtoi yoi/xovofi' KOif y«^<ffKovTa/* 
x«T«§}/vff«vT£s Jf r« T H 2 S A P K O 2 i^ya ^ avr^ 
KA©APAt Tj ff«gx^ STesvSvifafisyot r»y oi(p3f(XD(r.iu,Vj 
ro TT^os fcsrgoy ray «yysTva/y StaKO/isy, 


DE RgSVRRECTIONE CARNIS. 103 

m eod. ibid, ^) ^l in aida CQelefii regis 
fummi famulmitur, feeundtmi incorruptibilem anl- 
mae vejiem, nempe carnem, fan^ificantur et hoc 
modo induunt incorruptionem, 

r— . — lib. III»x. I. ^) Mifericors vero Deus ipft. 
carnem tiherauit y cumque ab interitu et feruitute 
lciifera atqiie acerbaeam liberajfet, incormpcior 
nem ei adiunxit , fin&um hoc et aeternitatis orna- 
mentum^ myoixoxt^\%^ttmvideli,cet, QZ,mi apponens, 
Ec niox : carnis immortalitatem, - •■ 

Stromatum llb. III. §. XII. ^) , Similiter tttttem. 

affcruni illud di&um de refiirreBione mfirtuorum : 

iilii illius feculi nec nubunc nec n.ubuntur. Sed 

hanc qiiaefiionem^ et eos qul interroganf , fi quis 

aonfider^uei-ify inuenlet Domimm non reprobare 

G 4 ' ifia:- 

l> p, 23^. O' ^^^ ovgamv BsgXTrevavv^s «w>.:jv, me^t 
rov TravTdv ^xaiKtti, tkv uxyigotTov T«y •^u^tis tcB-ij. 
ra , rriy eoigxx ^ wyia^oVTKf ^ xof ravTy eTrniwovTocf, 

g,) T. i. p. 251. fq. os ffvy.7rx$-ns ©go? uvto? sXs»- 
Bs^a-iV TtlN SAPKA; rns ^Bo^ecs xc^ S.oV^KtiUi 
ri}S ^XveiTr,<po^ov kx/ Triffocti ot.Ka.WuhiS ^ Tfjv K<l>^ug» 
e-tuv jTjjXE^sjxEV uvrp, uym tOvto T H< SAPKI 
x,af atitoTtiTO? KxKKcfTritr^u Trg^tBue ^. tjjv ^^xvkxmv. 
.^ — To ^£ AQANATON THS SAPKOS, 

3) P- SS'^' 0(Miw<y* Si iucMeivo KOfti^vert^ rt e,nTOv ^ r» 
■xipi viy-zav uvu^uezai' ot viot roo, Sfisivov ufuia?, 
o«T£ yufiovcrt, ovrg "/ei^i^oyTecf, aXX«i ro zgaTnfAtn 
90VT0 x»f rovg tevv^itvofxtvovs- ttvTovs socv uvuTfjefc- 
Kxv^raf TiJ, «"'' UTroaeKtjuu^iivTBC rev yce^oy svgtjTst 
rov Kt/p.wv, ^i^ccxivovv» ^s rvf» xurit r^v am^uvit 
r^Hi cruiyftmf sTfi^vft.exs xepffioxiuK, 


I04 FIDES. POGMATIS 

matrimonium , fed expeSation^m carnalis eupidi- 
tacis in refurreftione y^fMW «^owfo tollere, 

_, — §^ XVir. ') Quidverol Non- 

ne Seruator, Jicut animam ita et corpus curauit 
ab ajfeciionibus ? Neque vero Jt ejfet caro inimica 
animde, inimicam animae per refiitutionem aduer- 
Jus animam armajfet» 

Paedag,\.l.Q,-\\t extv. ^) Mortuo, Lazare, 
inquit, egredere ! JUe vero mortuus eoc fepulchro' 
exiitf qualis erat ante, quam moreretur, w^///- 
tatus reJurreBionem, > 

Claflis tertia. 

Stromatum 1. I. §. XIX, ') Videmus enim 

nune tanquam per fpeculum • c ar.n e 

A VT E M D E p o^s I T A , facle ad faciem , tunc 
fcilicet definite et plena comprehenfione , quando 
cor purum fuerit : cui mox excra ordinem libro- 
rum alium parrillelum addimus, in quo etiani 
apertiore oracione declarauit, quid per illud de- 

iinite 

1) p. 5^9. T« ^i \ ovjit 6 I^ccTTip j ag-fre^ tjjv 4'u%jj>', 
ovvco Ss xce^ ro vaft» itcfo ruv Trct^uv ; ovx uv Se st 

2) p. lol. x«j Tp TibviUTi , Att^ags, iiTtiv ^ i^tB^f o «Jg 
f|»!>i9-« Tijt aofov vex^ast OIOS ^v, frgiy ff {r«s- 
5-etv' fAtXeri^Txs T«v avx^tttriv, 

3) T. I. |). 374. fciTct hrTiV Ttis SAPKOS AnO- 
E 2 1 N , 5r^o<r««-o» a-^«f v^tiraTrav' rore jjSjj ogisrt' 

XUt;' KXf X«irK^1)7T(X«S 9T MD )t.»Bt6g» 31 XMgSl» 

yiv«Tjy. 


DE RESVRREGTIOiNE CARNIS. 105^ 

jinite (o^ieriTccag') et plena oomprehenfione (x«- 
raKrj-nTiKCidg) intelligat. 

Stromatuin lib. V. §, Xf : ') Hinc ApofioluSf 

videmus ntmc, inquit, -. iunc autem a 

facie ad faciem , fecundum solas illas puras ec 
incoiporeas m e n t i s applicatibnes, 

^ — -_ lib, III. §. VIII. *) : Non intelli" 
gunt ergo, -dt videtur\, omnes nos oportere mani- 
feftari ance tribunal Chrifti, vt referat vnusquis- 
que 5f» 10V iT(afj.a.Tog it^og &, sir^a^sVy fiue bo- 
num iiue malura, vt qj/ae per corpvs 
fecit a/iquiSf recipiat, 

— , , ]ij>, V. §. XIII. ') exurgit anima 

€P toUitur fupra ea qiiae interiacent : quicquid 
graue efl deponens et reddens ei, quod efl cogna- 
tum , (puta , terrae carnem) 

G 5 ^lib. 

1) T. II. p. 6pO. iVT£V$-sv Ajroff-flX*?, ^XiTriftsv — 
— — — srfoffoiwav Trgts Kpoc-uTroy' xutx MO- 

NAS iKSlVUS rcCS UKfXtCpVBlS X«/ ttffafiXTOVS TfjS 

AIANOIAS «x//SflX«f. 

a) T. I. p. 539. ov a-vvniffiv ovv^ 6ig eoiKsv , «>r« tovs 
KXVTUi vi[<,us (PuveguBiiytt^ ost s/u,7rgoffBey rav fitifc»-' 
TOJ Tau Xg/s^ow, tvM KOfttffr,Taf SKoifos iix Tov aw 
fAuTOS tr^os K sn^uisVi stTs «y«9-of , tirs .x.ukov' 
INA A AIA TOT saMATOS EnPA- 
SEN TIS, AnOAABH;. 

5) T. XI. p. 6p6. Trrigovruf rs x.uf uvisruTo^ Koy uvu 
ruy VTSsgKstfiivuv ui^sraif u i^vy^fii , wccy t« fiei^ov 
tutoTi^ifitv^ f xKf tnrthiovtrx rf e-vyymi. 


ip^ FIDES DOQMATO 

^ ^ — ■ Iib'»VI. §. VI. ^) Cum pojfmt aniy 
mae purms perfpicere, qtiac junt liberae a cor- 
ppribus , eo quod mn amplim impediat caruncula ; 
Huic pb prqpinquitatem argurpenti cjenijo extra 
Qrdinem addimus fequenterr^ 

— — -—. Ub, IV. §. in. ^) Corporis , ergQ 
ah. anima feparatio ^ qiia"n per totam vitam cogi- 
tat\ Philofopho (nouj quemadmodum eft in la^ 
tina Po^/fm verfiene, cogkat Philofophus^ . gno-^ 
fticam quandam paric animi alacritafem , vt pojfit 
facile ferre mortem naturae, quae eil folutio 
vinculorum animae a corpore : Mihi enhn cruci^ 
fixus eji mundns et ego mundo, inquit \^.yiuo autem 
iam, cum fim in carne, v,t fi iii coelo verfarer, 
Haec fere ad verburri defcripta ex P^tone, qul 
111 Pbaedonfi ^ purificatto, inquit, nonne in hoc 
fonfifiit, quod iam dudum dicebamusy videlicety 
vt quam ?naxime poffitmus seivngamvs a 
coRPORE ANIMVM? hoc efi et in •? K h^E^ 
s E N T I tempore et in f v t V R Q ^ CQXpoKQ tanqmm_ 

a 

l) eod. p. 764. ««^■«g^Tsgov. |<o§«y ivMifcBvav TfiN 
S f2 M A T £2 N ocfr))>i>M'yy,evav -vjl/fpijcov , x«y Tra^Krtv. 
eyitffy.oTWVTOif , Si» ro /u.r,xeTi eiri^g^offBiir^xf SAP^ 
K I ^< (^niat vero.hoc vltiraum verbuni Ctefnens.) 

a) T. I p. 56$). O roivvy TOT SfiMATOS «;r« 
t;j5 -^yXi^i x°^oi(ri*9S , 7?«^* qXov Tav ^iov MfXtrai- 
ftivos , T(j) (ptXoiroipio ■7t£p^v,uice,v x.nrciTKBVoi^n yvcpst' 
X»!', ivv.oKcii ^«y«cr9-ey (pj^stv. rov tjj? ^v.ce^JS S-avtf- 
TOv , e(«X!/o-<y oyTce rtov srjJdj ra crisj./ucc ttjs T^vvtji 
AeSMON. Ey«<i< y«f xoo-fAOS er««£aToy r.ct^yu, ruf 
xotrfiif Xtyit ; ^/« Ss ^jj^.. gN 2APKI QNy «j 

'SV qVgCiyf.. TTtiXfl^SVQfiiyOi^. 


0E RESVRRECTIQNE CARNIS. joj 

(f ■^i^SiC.yi^vs refohittim» Maxme quieiem^ in-s 
■qiiip, - Nqnne igitJtr hpc mors appeUatur, s o LVr 

^IO ANIMAE %«/ %^^f^itt(?f <*7rp 6r&)/AC4T<???^ 
rr-r — T- --:- Ub. VI. §. XII. ') FATOr <7«/<?«f 

^/ (fc» Gnoftico) fit foror , po/i /iherormif fifie- 
ptionem — • r— : — ^ ►— r vt quae fit reuera fbtura 
jforor ppft cgrnis jiepofitiqnem, ^«/<?? diitidit et 
{pfiinguit cognitionem (piritualiuTTt , prpprietate 
fexuunj (yult dicerc;, quae caro diuerfitatep fe- 
xuum efRcit et perhanc cljfcnmen, quod eft in- 
ter ymaiv maris er foeminae , etfi ambo iam iti 
hac vita altiorem fapientiqm confequuti fint) — r 
-rr -— : IpSeknim per fe pares fjjnt animae— n ■: — 
"^ peque vxQres ducuntj-^ neque npbufit. Hui<? 
amplioris explicationis caufa rpQ^f jiddiinus, hunc; 

Paedag. I. l. c. IV. ^) In hoc enim, inquit^ 
feculo i^xores ducunt et nubtint, in quo folp. foe- 
^ininum a mafculiqp djfcernicqr, //| illa autem 
^on ampltus,, 

e~ lib. 

1) T. lE. p. 'f^O. . tch>L^ii ti rov.rco n fwn ftirci rjjv, 

TretihT^Qttun; — — r ~ — us uv a^sA^jj t» 

'evTi Bffoftivj] XKf fjLiT» ri}v AnQ©ESlN THs 
^SAPKOS, THS AlAXnPIZOT2Hs KAI 
A I A P P I Z O T 2 H S »37.!! yya.ff.tv rw 7i:viviu,oe.ri}ta» 
THf lAlOTHTI faN sXHMAT$2N-. «i;r«/ 
yaf» xg9- «v.T«y ?5r* /o"»!? £<ff/ '^^X"^ — -^ t— • — r 

2) T. I, p; 103. £v y«f T^ a<«« TOt;T/j), <?«?;, y*- 
fitova-j x.ff4 yxfAtar.ovra^ ^ EN Si; AKf MONi2<.r<i 
^TAH TOr APPE^OS AlAKPIl^ETAI^ 

iV iKZlVO Jf 0»»£T<, 


log FmES DOGMAtrS 

, — , « — lib..-VII. §. VII. ') Et bha cum fer^ 
f;;o»<? f precibus , intellige) corpus a tcrta abdU' 
cere cmatites ^ ertgenUs animam dejiderio melw" 
rum aetatum cogimus in fanBa progredi magno 
anitno fpernentes carnis vinculum. 

— , — eod. §. X» ^) M fortajjis eiusmodi iam 
per anticipationem quandam adfequutiis efi^ vt fit 
ancrelts {imilis : Pofi fiimmam igitur, quae (con- 
cefla} eft in carne excellentiam , femper , 'vt decet, 
in melius mutatus ad paternam aulam — . — *-— 
contendit, 

— 1 — - — §.Xn." ') jQuin etiampetityvt vi-' 
uat vitam in carne deftinatarn, tanquam Gnofii* 
cus , tanquam fine carue — 

— §.xiir. 


1) T. II. p. 834. K«7 tevvx(pii-tiviiv rie XeyipTO 
S £i M A ''tlt y>)*, frete^uftevoi f4.iTxg<itov Troivta-xjuevtt 
Ttiv ^vj^vv tzrt^afAiv/^v ria ico^tf ruv x^tiTTo/UBvaVg 
tTTt rec, c!.yt» yc^gei» jiioi^oftt^x ^ TOT AEsMOr 
x«T«.«6y«XoipgovayvT£f TOT ZAPKIKOT: cf, 
cit. Platonis locuna. 

2,) — — p. 8^5. K*f rxy^ct ToiBvros tvBivSe niti 
if§6Xx^u>v sycst To itrayyiT^of ttvx^' /izsrx yx§ evv 

VtlV EV J-XgKt rs\tVTUtXV VX-SDOXllV y Xtl KXTX TQ 

rr^otriiKOv ivi ro xgtirrov (A.iTa.^xVKm ^ ti? rtjv jru. 
TPiJxv avMv — — — tTrttytrocf K.r, X. 

a) -— — p. 8?o. K«/ ^ij' y«f utTiiTKj ovrus ^ffffxf rov 
Ogi9-f£{vov EN TH{ SAtKI /3;oVj »; yvas-ixos, as 

HffX^KOS K, T. X, 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 109 

. ^, _^ .-r- §..XIII. ■') lam vero re.B&is otnni' 

hus, quae ipfi tmpedimento Junt , et fpreta.tota, 
quae eum abftrahit, materia , coelum fecat ( ape- 
■nQ\\^o •^^xtmsv^x^.per fcientiam &c. 

Hi nunc ifti loci omnes funt, in quibus talia 
dixifie videtui' C/emens , ex quibus etfi non ita fa- 
eilis, tamen neque adeo vana coniedura de eius 
in hoc argumenta fententia duci pofllt. Eam 
viero antequam facianms , primum nobis quae- 
dam fumemus.tanquam in.conceflis abomnibus; 
deinde lofcos quosdam ex ante commemoratfs ' " 
curiofius infplQiemus , atque tum demum ex his 
omnibus ftatuemus Clementis' de refurreftione 
opinionem. 

Poftulamus itaque primum hoc nobis dari, 
admodum probabile efle, vt, cumCIementls di- 
fcipulus Origenes fuerit , huncque conftet refur- 
redionem carnis, ii non plane negafle, tamen 
aliter , quam nos folemus, explicafle, nunc prae- 
ceptor eius aut idem ftatuerit, aut etiam crafliq- 
fem adhuc ppioionem tenuerit, quam, deinceps? 
tiifclpulus, vt ;^t, leniorem eft*ecerit. Atque 
auget omnino hanc probabiliratem ea cogitatiQ, 
vtrumque libros de refurreflione (cf. deinceps. 
dicenda de Origene) fcripfifle, mox iterum iup- 
preflbs atque deletos, Fingimus porro facile 
Viros dodos nobiscum confentieixte§, ij dic.amus, 

'■ Ciem^n- 

1) ' ^ p. 882.. «wy<x« nstn» va tftTtoiuv x.UTot%t. 

irm, y.aj HAsAN THN nEPIs ni2sA M 
ArYTON TAHN TnEPH^ANH^sAsx.T.^. 


iio FIDES DOGMATIS ^ 

. Glenientem Platonica^ PHildfophisie deditifnmuitl 
iliifle. Nam etfi in aliquo loco ^) vidert velid 
eclefl-ieus fuilTe et fapienferpraecipiat^ Philofiphuni 
aUtem non dico Stoicum i nec PiatonicUm , aiit Epi~ 
cureum et Arijiotelicum , fed quaecunqiie ab his 
Jjngulii feBis rede dida funt docentque iuftitiaifi 
cum pia fcientia coniunBam.) hunc totum feleSum 
.Philofophiam dico ^ tamen eum tota- fua 'yvwsrf/^ 
p.urificatione animae, et fie pprro, ita TrAoJTWVf- 
^si, vt in iis certe, quae folo ratioeinio com- 
ffT^e/cd^^itSiuntiir , eum in vniuerfunl fequiitus faiffe vi- 
deatur. Rurfus certum eft Paedkgpgi et Stroma' 
tum^ fiu6 ex ipfa eius ihterpretatione ^) , Mifceh 
laneorum , Comfheniariorum plane diuerfum con- 
filiiim fuiffe, et fi quis re6le de Glementis opi- 
riionibus iudicare velit,- ei Stromatiim libiros 
adeundos effe. Nairi, vt ipfe hane diuerfitateni 
propOnit ^), pdedagogus in tres libros diuifis^ ex~ 
hibei nutritionein , iiiftiiutiofiem puerilem , h* e, 
•-dtae rdiiohem cnm fde per catechefh promotamy 
ei ^orum, qui iri numenini viroruiri. adfcribuii- 
tifr j dhimum praepdfahieni dd fciehtiae Gnofticae 
vfim^ quae fcilieef , vt piorrb affi^rniat, iri Stro- 
iriatuni libris tradiatiirj adeo vt alibi'*) proiitea- 
tui:^ f^ iri his furiiriiatim tantum et iparfiriiioco» 

riiora- 

i) Str6ra.lib. i.' {. Vir. p. 338^ 

2) ^ ^ lib. 1. 1. 1 p; 325, \p. ii. $. vlt. p. 507. 

cf. Idcuiri proxirfie notatiiiri et lib. IV. p^ 565; 
3) ^ ^ lit).VJ. 5.1.p.7,?l 
^) ^ ^ Ub. Vii* 5. vit,- p. 5>oi,- 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. iii» 

.morales attingere et potius ea ediflereref, qua& 
lion facile pojjlnt reperire, qui myfteriis liotidum 
fint iniiiati» Tand&m aeque conftatj in depei- 
ditls bypotypojeon libris eum Inprimis ftils opinio- 
nibus iQdxi\Ci(^e i Qt vt Photius ^) mquki fixren- 
faJimpie dijputa(pi qui idem ^) in hoc, Paeda- 
gogum et Scromata ab Hypotypofibus dliferre* 
dicjtj vt ille plane nihil eommunfe habeat etiiti 
his, haec aliquatenus tantum diflerant. Itaque 
ex his non folum intenigitur j vnde euerieritj vt 
loei, 'mjecundo ordinea nobis numerati/ oranes 
exPaedagogi libris iint, : praeter dups, quosmox 
etiam oftendemiisj plane non adfeflri pertinere; 
verum: etlam certum iit, Glementis de reiurre- 
^iorie opinibnera vniee ex Stromatibus haiarieii-^ 
dam t^Q, 

Sed jpfoi huiic IO(ios iiglll^tiili ful> ^xaniieri 
Vocemus, 

Primunl ex Strotriatibus, in Clafle JecunM 
exeicatumj patet ita comparatum efie., vt non 
p^teat, quid de carnis ipiius refurrecliohe quafi 
ih mente habuerit. Nam obiter tantum adiier- 
fus matrimonii vltupemtores, hae oratione Ser« 
uacoris abutentes, vlnclt, I< C, de eefTantibus i« 
ahera vit^ earnis eupidltatibus loquutum eife j vc 

. . . , nunc 

2y Ov3sv ii ofi6(0i> s^oVc-t JTgai Tejs vTroTv^^icnti evTOt 
■ 6t J\.a'y<lt -— — T«ry yjia^otTs&y ^i^Mf iUcie.^Ou evy^ 

»» r» ?^v ; , . 


112 FIDES DOGMATIS 

nunc nemo dlcere poflit, an non exiftlmauerit 
etiam ipiam carnem ceflaturam, floc enim pla- 
ne mittir, tanquam extra locum. Alterum vnice 
commLinorauimus, ne quis leuiter eum infpi-^ 
ciens negligentiam nobis exprobrare poflet.. Nam 
fi accuratius infpicies, patebit, eum aduerftis 
Gnofl.icos denuo demonftrare voluiire , cprporh 
carnisque vjiim^ citm adhiic m terra ftipcrjlites Ju- 
mus^.per doBrlnam' Chrtjii ita "-niQderatum ejje, vt 
animae_ viniitihus caro non obefje pojjit. Itaque 
quid hoc adalteram vitam?. In locis porro Claf- 
iis /fm^^;,,primum ter.de carnis depojitione 
(«Tro-S-gcrgt^An aitera vita loquitur (cf. I.IV. et VI.) 
deinde aeque aperte loco IIL orationem Eaulli- 
nam ex 3 Con V, lo. ita interpretatur, vt faciunt 
omnes, qui refurredlionem carnis negant, ; vc 
quis ea aecipiat, quae per corpus Jecit ; hd.ec enim 
de eius interpretatione funt : Rurfus VI. VII. non 
minus clare difcrimen fexus non folum in altera 
vita toIHt , verum etiam idtenter , vt verbis eius 
vtar ^) , ex ingenio Stromatum , inferit dogma in 
iine V, verba Seruatoris , «&« nubunt,neque 
vxores ductmt , teftimonio efle, hominem in aitera 
vita totum animam fore : Ipfc cognofce. — Ipfae 
animae ftmt pares, neque vxores dticunt neque 
mbunt —~ QZ compara cum loco IX, vbi fum- 
mam, quam quis in carne aflequi poflit, excellen- 
tiam, in,ep ponit., vt /(TCfy^g^vps: iiat , vnde f^- 
quitur omnino , eum iuttam la-c/^yyeKioiv extra 
carnem/poiuifyQ. Tandern omnia, quae in V". 

VIII. 
I) Strom. lib, VII. extr. p, ^oa. • *~ 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 113 

Vin. Xf. dicit , in rummum concemtum carnis 
didfa efle quisquis per fe vidpat. Haec bmnia, ii 
nunc inuicera comparemus cogitemujque eum 
nunquam vna verbx)rum compreheniione refur- 
redtionem carnis {. corporh commemorafle, vix 
locus reliriquicur dubitationi , eum carnisfuturam 
refurredlionem negafle. Sed qu.-Iem nunc re- 
furredionem finxerit, aliis iudicandum relinquoi 
Platonem audiuimus exiflimaire, beatorum ani- 
mas in altera vita omne corpus etiam aethereum, 
quod crafli recipiendi caufa fecum de coelo attu- 
lerint, depofituras effe ! Quid fi hic Clemens, 
tanquam ecleQicus, optima tantum Platonls ex 
fua profeflione fecutus, etlcim hic feleflum infti- 
tuit, et corpus aethereum in futura vita iis reli- 
quit, tanquam ex prima materle in-refurre£Iione 
formandum? Sed, vt dixi, fuipicortantura! , 

Specimen do&rinae 

TERTVLLI ANl 

de refurre&ione carnts. 

Ad Tertulliahum enarrando delati , iufj-a.no- 
bls negligentiae accufatio parari poflet , nifi bu- 
ius inprimis.de refurred:ione modum differendi 
le^loribus proponeremus , cuius mognus com- 
mentarius fuper hoc argumento extat ^) et toties 
in aliis libris fada legitur eiusdem inculcatio. 
Itaque mox eius nomine, tanquam interfiretes, 

' . ex 

i) de refHrrepiofte carnis in edit, Rigaltir p. 325. fqq, 

H 


114 FIDES DOGMATIS 

ex femel inftltuta rationc, fententiam perorabi- 
nius, quae extra libriim CQmmemorandum in aliis 
fparfim difputauit , lurs in locis narrationi noftrae 
inferendo. 

Fiducia Chriftianorum rejiirre&io mortmrum'^^, 
Sed milla ctiam cogitari potefi rejttrre^fio , nifi 
quae fit carnisf, corporis ^) , quo vtroque verbo li» 
bere vtemur ^J . Et quomodocunque etiam hmnci'- 
110 ingenio carnis refiirre&io ad fidem infiolens vi- 
d^atur "^) , cogunt. tot Scripturarum tefiifnonia cum 
exemplis in rerum natura obuiis comparata , vt 
firmiter credamus, carnem hanc ipfiam et 07nne?n et 
integram refirreBuram ejfi ^),. Nam etfi non ne^ 
gamus, refiurre&ionem non cum additamento car- 
nis, iii ijfis Scripturis diuinis affirmatatn legi.^), 

tamen 

1) ipfa eius verba, quibus vnluerfam difputationcm 
incipit. 

2) cf. locos fequentes. 

3) promifcue niniirum vfurpat ^fair/y refurreftio 
coj-poris, et alterum, refurreclio carniSi cf. capp, 
XVIir. XIX. XXXI. 

4) cap.II, in med. durius crediUtr refitrre^fio Carnis^ 
quam vtia diuinitas. 

5) Cbp. vlt. ab initio : refiirget igitur caro , et qUi- 
denromnis, et qtiidem integra. 

6) c. 29. ab initio ; igititr fi allegoricae firipturae^ 
et argumenta rerum, et fimplices voces, qu.^nquam 
fine nominatione ipfius fubftantiae refitrredionem 
carnis fiibradiant (fubindicant), qiuinto magis, 
quae haiic fpeciem in ipfas fubftantias corporales 
Ipeciali nientione determinant, non ernnt dedu- 
cendae in quaeftioneni. 


DE RESyRRECTlONE CARNIS. tis 

tm^eh neque liecejfe erat ^) , du?n fa/ia pommturi 
ex quibus per fe eam intelligendam ejfe cermtur^)^ 
et inprimis in fermonibus Apoftolorum cum ludaeiSf 
refurreUionem carnis fponte concedentibus^plane fu- 
peruacancuin fuiffii ^)« Exempla vcro futurae 

. H 3 refur^ 

1) c. XVilt. J&if^ prdedicatnm id d t)eo non fttiffett 
vltro praefumi delmifjet , vt propterea non praedi- 
catum , qiiia tot aiiBoritatibus praeiudicatum', iri 
qub patef eiirii liiaere Verbis praedicare ti praeiu^ 
dicarei et fenfum efTe, fi vel jriaxime non expref- 
fa iriehtib carnis Iri cbmmeriibratione refuirrefliow. 
nis fadia fitj tamen' tantum abeflcj vt proptcrea 
hegari debeatj vt potiiis exiftimaridiim fit, hoe 
ideo fadiiiii , quoiiiam orimia alia per fe eam in* 
telligerc cbgant. 

a) ibid. ab initib ; Igiiur cum tet , nU5foi-itdtes iaj^o^ 
- ritm patrocinioriim procurent , hofiores dico fuh- 
fiantiae iplitis , tmn viies Deif thm exempla ea- 
i'um , tujn riitiones iudicii et ' "necejfiratis i^fius^ 
'Utique fecuhdum prdeiudicia auBoritatilm fcriptu- 
ras intelligi oportebit. Hic diftinftibnem paruam 
fecimus poft tot, bb expediendam cbnftrudionem 
ex TertuUiani fcribendi modo implicatiot-em ; 
Vult dicere; eum tot (fe, ea onmiaj de quibus 
ante egerat j et quae pro more fuo breuiter repea 
tit per illud tum-tum) nobis firmiflima argumen- 
ta fuppediteritj quibus canus in futura refurre^ 
Sione honor' ftabiliatur dcc* 

§) e. 35>. — Apojiolis nullum atiud negotiuin fuiSi 
duntaxat (pro nimirumi eS latinitate pafriftica) 
apud IfraeJejn, qtiam Veteris Tefii. rejtgnandi gf 
mui ciinjignandi ~ ~ Itn et de refurreBione nU 
hil noui inttderunt — ■=— de ccteroj fimpliei e€ 
nota iam fide'reeeptaffl, fine vlla qualitatis quae- 
ftione — — adeo f acilius fuit negari in . totunt 
.refurre<aiGneni raGrtHenim , quani aiker intelligi. 

Habes 


Ii6 FIDES DOGMATIS 

rejiirre&ionis ex- natura qtiando dimnus, intelli- 
gimus V. g. euigilationem a fomno ^), nodiiim ec 
dierum viciilitudines , frutluum ek paruis femi- 
nibus npuam procreationem , lunae incrementa, 
Phoenicis, tanquam auis, quam longe nobilitate 
fuperamus, reditum ad priftinam vitam, et lic 
porro ^). Scripturarum vero tejlitnonia, .faBts, 

ima- 

Hahes Paulum, apud ftimims' facerdotes — — 
— - — Viri, inquit, — — ego Pbarifaeus ftim 

. de Jpe nune et de refurredfione iudicor apud 

"jos^ vtique coramiini, ne quia iam transgrefjbr 
legis videbatur , de praecipuo fidei totius articuloy 
i, e, de refurreBione^ ud Sadducaeos (h. e. fecnn- 
duin Saddiicaeos ) fapere exijiimaretur . Itaque 
qtuim fiulehat refcindere videri fidem refnrreBionis, 
(ita- enim comma ponendura) vtique confirmahat 
feeundum Pharifaeos ^c. 

I) libro de afiima c. XLIII. extr. Ita cum euigila' 
uerit corpus refurre^ionem.. mortuorum tibi af 
firmat. 

a) lib, de refurredf. c. XII. Afpice minc ad ipfa 
quoque exempla diuinae poteflatis. Dies moritur 
in noBem et tenebris vsquequaque fepelitur : fune- 
flatur niundi honor — — et tamen rurfus cum 

fffo cultu, cum dote, cum fole — ' reui- 

itifcit redornantur et fpecula lunae — 

Ouippe etiajn terrae de coelo difciplina efi , arho- 
res vefiire per fpolia &c, rurfus in Apologetico c. 
XLVIIl: Lux quotidie interfeBa refplendet, et 
tenehrae pari vice decedendo fuccedunt:-fidera de- 
fun£ia reuiuifcunt -— — fru6fus confumuntur et 
'redeunt &c. ec c. Xill : Multis pofieribus nos 
praefiare Deus dixit , fi non et .phoenicihusnihil 
magiium — Sed hoTnines femel interihunt , auJhus 
Arabiae de refurreBione ftetiris? cf. fupra C/^- 

mentem 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 117 

hnaginihus , rattonibus et verbls exprejfa quot et 
quanta/ Hahemus; refurreEiionem Chrijii iii car- 
ne '^), tanquani et pignus et praeludium noflrae in 
eadem, adfunt mortui refufcitati ^) ! Exhibent 
nobis eiiis imagines Mojis manus mortua et rurjiis 
viuijicatai lonae reditus ex ventre pifeis ^) .• Ra- 
tiones fippeditat vniuerfa Jides , de creatione ex 

H 3 nihilo, 

tnentem RotJh §§. 24. z^. quem hic forte imitatus 
eft Tertiil/iams , obferuante etiam Manjio T. I. 
concil. p. 446. 

r) c. II. Cetti fnnt (aduerfarii refurreftionis carnis) 
illam (carnem) fummo praeiudicio refurreclionis 
inftruftam, 'fi iam in Chrifto refurrexit caro ; c. 
XXXVII: Merito carnejn refufcitattiras , quod 
faftus eft ipfe ; ex nione , quam paflfus eft ipfe ; ct 
<?;tf yj/^a/cro, quo illatus eft ipfe. 

2) c. XXX VIII. Pojl diBaDotnini, fa6ia^etiam eius 
qnid Japere credamus , de capulis , de fepulcris 
viortuos refnfcitantis ? Cui rei ijiud? Si adjim- 
pUcejn ojientationem potejlatis J-- — Ejtimuero 
ft ad Jidem. potius fequejlrandam (in tuto coUo- 
candam) futurae rejlirre^ionis , ergo et illa cor- 
poralis prpejcrihitur de documenti fui forma (h. 
e. ex latinitate forenfi Tertul/iani , prputi figura 
refurgentium eius certitudinem demonftrabat.) 

g) c. XXVI IL Ouum Mofes manuny injinnm condit, 
et emortuam profert , et rurfus infnuat et viui- 

dam explicat nomie hoc de totd he?nine por~ 

iendit : et c. XXXII. puto autem hiiius quoque diui- 
nae potejlatis documentum idoneum lonam, cuni 
incorruptus vtrainque fubjiantiam j carnem et ani' 
mam , de aluo pifcis euoluitur. 


ii8 FIDES DOGMATIS 

mhih ■ ) , <//? Deo auBore et ejJeBore earnts ^) , de 
comTnwiione corports cum amma ^j, de aeqaalt 
vtriusque iiftperio in creaturas et reliqiiis prae-: 
rogatiuis ^), (fe neve^^itate extremi 'mdicii in to^ 

tum 

l) c. Xr, -^ ^ ntfmquid etiamT)(H ipjitts potetttiafJf,, 
et potejlatem et Ucemiam recenfere. debemas , an 
tantits fit qui valeat dilapftim — - — — taherfia' 

fidifm carnis reaedificare — — — r. » 

Vtiqtte idoneHS eji reficere , qui fecit , qttanto plus 
efl fecijfe , qiiam refecijfe — — — Ita rejiitu-' 
tionem carnis faciliorem credas inflitution?, 
(Animadiiertent jeflpres npiiam nimjs quaefitan» 
annominationetii in verbis refiittttionem •- inflitH-, 
iione): cf. etian) Apeloget. c. XLVIIf, 

Si) c. VII. Sed dilutior videattir auStoritas carnis., 
quici nun et ipfam proprie mantis Dei traffatlitf 
Jicuti limum ( proppnit nimirum obiedionctti ad- 
lierfariorum nimis puerilcm , cui deinde fequentijj 
ppppnit ) . ^nntla in /joc traifattit limttm , vt 
poflmadum caio fieret ex litno , carnis vtiqtte ne^ 
gotitiw geffit — — -^ — Haec cuni ita fint^ 
Irabes et Unttim 4e manti I)ei gloriotfiimi et carnem 
de afllatH Dei gloriojiorem &c. 

l) c, eodem extr. Collucauit arttepif an potitis ifti 
Jeriifit et inimijhiit cttrni (animam) tanta quidem 
concrptione , vt ittcertvm haheri pojjif , vtnimne 
Carb animajn-f an carnem apimti circiimferat — ^ 
• — — ' ita caro , diim miniflra et fiimula a^timaa 
depiftatur f confors et coheres ittuenitftr. 

A) c. IX. Jgittir,, vt retexam j quam Deas manit 
htts fttis ad imagineu} Dei flnixit ■, qtiam de fuo 
adjlata , ad jitmlitudtTiem faae vittacittitis apima' 
fiit , quam incolatui , fruSiui , dvminatui Jitae 
operafiouis praepoftiit , qtiam facramentis Jhis di-r 
Jciplinisqtie vefliifit (vbi pbiter gnimaduertifle iii- 
uapit , «jugndo a4tf. Marcienm lib- l. e. 38« ^^ 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 119 

. tum bominerii exeqttendi ') , atqiie promijpi tandem 
toti bomini falute ^) ; Abundamus tandem Scri- 
pturae veteris atifie N. T, didis /» banc rem cla- 
viJJitmSt. Ezechiel ^) primu7n , quicqtiid dicant^ 

H 4 €um 

hac fingulari carnis per baptifma adfperfione dicit, 
in hoc totum falutis facramentum carnem mergit 
(fc. Marcion) exortem falutis (_nimirum cx eius 
opinione forte iegendum efle expertem fahitis) 
ctfhis mtinditias amat , cuius cafiigationes probaty 
ciiius pajfiones Jihi adpreciat {\i. e. cuius paflSoni- 
bus hoc precium tribuit, vt tancj^uam fuas confi- 
deret) haeccine non rejarget? 

i) c.XlV. Haec erit tota caufa- imo rieceffttas refur* 
reilionis , congruentifftma fc\Deo defiinatio iudicii 
• — — ^ — Quod enim congrUet iudicari, hoc com-'^ 
petat etiam refufcitari — -j- vita enim efi cattfa 
iudicii, per tot fubfiantias difptatgenda (vult cre- 
do examinanda dicere fc. vita) per ([uot et ftinSfa 

efi — Age iam — ■ negent vperartim (ani- 

mae et carnis) focietaiem^ vt merito poffini etiam 
fiiercedem negare , et fic porro. Ita quoque in 
Apologetico cap. cit. Qerte quia ratio refiitutionis 
defiinatio iudicii efi y necejjario IDEM IPSE, qul 
fuiirat , exhibehitur , v/ honi feu eontrarii meriti 
iudicium a Deo referat. Ideoqtte repraejentahufi^ 
tttr et corpora &c» 

^) adv. MarciQu. 1. I. c. XXIV. Scijicet anima.tenus 
faluos , carne deperditos, quae apttd illum non rC' 
furgit ; Vnde haec dimidiatio faltitis &c, 

3) c. XXIX. XXX. et XXXL — Hanc praedicatio- 
netn Jcio\ qualiter conctttiant in allegoriae argtu 
mentationem — — — — — — — Hoc ipjh 

quod recidiuatus ludaici fiatus de recorporatione et 
redanimatione offiiim figuratur, id quoque euen^ 
ttirum offibus probatur. Non pofiTet dc offihus 

figura 


120 FIDES DOGMATIS 

€um terreftrem reftitutionem Ifraelltarum inUl'- 
lexijjc , nqftram futuram re[iirreBionem clare de^ 
vtonftrat, Nam iinago Ji inefl in eius oratione, 
cogitur tamen , vt res ipfa prius exifiat , vnde ea 
fmjiitur , et vt plane filere cogantur^ nonne vident 
idem Efaiam (c» XXVI.) de omnihus dicere? Ser- 
uator deinde quando dicit , fe -Ceniffe , vt hominem 
faluum faciat , nonne de toto bomine dicit ^) ? 
quando affirinat ^) , fe veniffe, vt ex voluntate Pa^ 
tris , nibi/ perdat quod acceperat , fed refufcitet in. 
extremo mundo , quid, quaefo . acceperat a Patre^ 
interitus capax, quam totam humanam naturam 
ex carne quemadmodmn anima confiantem ? quan- 

d6 

figwa covjponi , fi non id ipfitim et offiihus euentn- 
rum efiet — — — — — — — /« fiummn, fi 

froprie in Ifiaelis fiatum refiurgentium offiuni ima- 
gi) contenditur , cur etimn nonlfiraeli tantmnmodo, 
verum et omnihus gentibus ea fpes annunciatur — 
— — 'de omnibus enini diBum efi , vinent nior- 
tui.et exprgent de fepulcris cScc. 

l) c. XXXiV. Inprimis cum ad hoc •veniffie fie dicit, 

vt ■ quod periit , fiahium fiaciat , quid dtcas periifi 

fie ? Hojnitjem fine dubio. Totu7nne an ex parte ? 

Vtique totmn — — Totus itaque fialuus fict, qtd 

perit totus delinquendo — — — . 

a) c. eod. extr. E^o , dicens , veni , vt non meum, 
fed vt Patris , qui mfit me , vohmtatetn fiaciam. 
Quam oro te \ Vt omne quod dedit mihi , noH per- 
d<tm ex eo qtticquam , fied refiuficitem illud in notiifi- 
fima die — Quid a patre Chrifius acceperat ? ho- 
minem fiine dubio, carnis anijnaeque texturam (cf. 
ante dicentem : ita immifcuit carni animam — • 
tanta concretione) NeUtram ergo eortim, quae aC' 
cepit » psrire patietur. &g. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 121 

do pOYYO praeciph ^), Deuiwvnum effe timendum^ 
qiii coYpus cumMnmia in geennam relegare pojfit, 
nonne ponit\ corpus ante refufcitandum ejfe, quam 
geennae tradi poffit'? nirjus^),fi Jiridore?n denthtm 
in inferno nobis annunciat^ vnde htc niji ex cor- 
pore refiifcitato ? Et ') aduerjus Sadducaeos difpu- 
tans , dum re(iirred:ionem JintpUciter confirmatyil' 
lique tum corporis tum animae neg^bant, nonne 
vtramque etiam intellexiffe cogitur? Mortui, tan^ 
dem dicens ^) , audient vocem filii Dei et qui au^ 
dierint viuent ^ etalibi: prodibunt ex monumentis^ 

H 5 " mor" 

i) e, XXXV. Sed et praecipit : Eum potius timen- 
dum> qui corpus et animam occidat in geennara 

— -- Adeoqtie hic — recognofciiur — — 

— refurte&iouem quoqtte mortuorum carnis effPf 
quae in geennam , nifi refufcitata , non poterit 
occidi, 

2) c, XXXVI. Ceterum vnde evitfietus et dentimn 
frendor tn geenna , nifi ex oculis et dentibus ? de- 
trufo fcilicet corpore in tene^ras &c. 

2) Videamus minc , an et Sadducaeorum verfutiani 
elidens, nojlram magis fententiam erexerit? — — 
Seruetur fenfiis tam quaefiionis quam refponfionis 

— — . — St enim Sadducaei quidem refpuebnnt 
refurreSiionem , Dbminus autetn eam confirmabat 

— — talem quoque confirmobat efje , qualis-ne' 
gahatur, vtriusque^ fcilicet fubftantiae huma» 
nne &c. 

4) c. XXXVIT. Veniet hora , inquit , cum mortul 
audient vocem filii Dei — — — quid mortuum, 
tjifi caro'? ihid, denique^cujn dicit , ne mireminiy 
quod veniet hora , in qua omnes, qui in monumen' 
tis fiint, midierit — — procedent — nemo iam 
poterit aliud moftuos interpretari , ttifi corpora et 
carttem. 


123 FIDES DOGMATIS: 

viortms fcilket et in mmmmentis corpora, intelle' 

ifit^ cum corpus moriatur et colligatur'i Atque 

cuijihis omnibus non folum plane confentit Apo- 

Jiolorum do&rina , verum etiam ea fortius illu- 

firat'^)^ Hoc Paulus agitj aduerfus Sadducaeos 

audientibus Pharifaeis difputans ^) :_ Hoc.inculc^at 

toties, dum dicit^ (iquidem pajjionum eius partici- 

pes Jiemus^ futurae gloriae etiam capaces reddc" 

fJiur ^^ ; omnes nos manifefiari oportct coram tri^ 

hunali I, C, ^) ; mortem /. C. in corpore nofiro 

circumferimus ^ vt etiam relL ^) qui Jufcitauit le-> 

fum, 

j) c. XXXIX. Rifurre^ionem ApoftoUca injirftmm- 

ta quoij^ue tejiantur. 
3) cf. locum antc defcriptum non longe ab inido, 

3) c, XL. — . — Si per carnem compatimur , cuius 
ejl proprie pajfionibus corrumpi , eiusdem erit , et 
quod pro cumpajjione repromittitur. 

4) c. XLin. Omnes enim manifeftari &c. Si omnes 
et totos , Ji totos et interiores et exteriores , /. e, 
tam animas quam corpora, vti vnusquisque inquit, 
reportet quae per eorpus Jecundum quae geffit , bo- 
num feu mahim. Hoc iam quomodo legas quaero : 
quffji turhate enim per hyperbatonjiruxit : vtrumae, 
qude per corpus reportanda erunt, an quae per 
corpus gejla Junt? Sed et^ Ji, quae per 
corpus reportanda Jmzt ( diftinguas £c. ) corpo- 
raiis indubitate rejurre^io ejt, et Ji qtcae per cor- 
pus gejla Junt (diftinguas) per corpus vtique pen» 
Janda J'm}t, per quod et gejiajunt, 

^") c. XLIV. Cum idem Juhiicit , Jemper mortijlca' 
tiouem I. C. circumjerentes in corpore nojiro — 

cnr circumferimus ? vti et vita, 

vi^iiit, nmnijejlctur ; vbi ? incorpore; inquo? 
in mortali: Ergo tji carne plane mortali -^ — 
vide quantam ; vt in illa, vitaChriJii manijejletur 
— — — aeterna, iugis incorrupta iatn efDei vita. 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 133 

fum j et nqftra mortatia corpora fifcitabit cum 
ipfo ^) ; S\ morte ipli limiles reddimur, etiam in 
refurreaione erimus *) j transfigurabit corpus 
humlle noftrum , vt corporis eius fplendori et 
ybbori conforme euadat ^) , Deus audtor omnis 
felicitatis vos totos fanaos efficiat et corpus ve- 
ilrum , animam atque fpiritum , ab omni macula 
libera feruet, vsque ad apparitionm I. G. "^) 
/ ' . ■ ffaec 

l) c. XLVI. Et quld ego mdQjius, cum Apofioht 
(ibjolutiusf fi enim, inquit^ fpiritiis eius, qui 
fufcitauit lefum , habitat in vobis ; qui fufcitauit 
lefum a mortuis, fufcitabit et raortalia corpora 
veftra, propter inhabitantem ipiritum eiiis in vp- 
bis :. vt et Ji anhrKwi quis corpus mortale praefum-, 
firit^ euin hoc et carnem (nempe inortaiem efle) 
negdre non pojjit , carnis quoque rejiifcitationeni 
cggiittir cognojcere fecunclum eitfsdem Jiatus ( mor- 
talitatis) comniunionevK 

•2) c. XLVII. Si enim complantati fuerimus, fimula* 
cro mortis Chrifti, ita et refurreclionis eriinus, 
Per jimiilacrmn enim morimur in baptifmate , per 
veritatem refurgimus in carne. 

g) c. eod. Vnde et falutificatorem noftriim expefta- 
mus I. C. qui transfigurabit corpus noftrae humi- 
Utatis couformale corpori gloriae fuae ; Jine dubio 
pofi reJnrreBionenh, quia nec ipfe Chrijius gloriji' 
catus eji ante pajjibnem &c, ' 

^ c. XLVIII. Ageianif quod ad Thejfalonicenfes 
ipjitts fotis radio putem fcriptum , ita claret ! qua- 

liter accipient — Ipfe autem^Dgus pacis — 

-— , — et integrum corpus veftrum fine 

querela eonferuentur in praefentia Domini ; Hut 
les Qnmem fubjiantiam homitiis faluti definaiamf 
nec alio tempore quam in aduentu Domini^ ^ui 
cJauis eji rejhrre^iom^ 


124 FIDES DOGMATIS 

Haec itaqiie tefihmnia Scripttirahtm tot ac tanta, 
mtllam ouinino dubitationem nobis reiinqtmnt, jore, 
vt corptts nojlrum aliqiiando rejurgat , et quidem 
ex alia demonftratione Apoftoli in fermone ad Co~ 
rinthios , non aliad fubftancia fed ornatu ') j ab 
immortaliiate deuoratum non abfumeiido fed te- 
gendo, mutacum non perditufti^), incorriiptum 
atque propterea integrum etiam , nuUo morbo ftite 
quacunque alia externa calamitate adfedttm ^), 

paJJio~ 

l) ibid. in fine : Qiiomodo refurgeijt mortiii ? quo 
autem corpore venient? laifi hic de quaUtattbtts 
corporumdijferit, an eadem ipfa ^ an alia refu- 
mamiir — — — C. LII. Videamus iam nimcy 
quo corpore venturos mortuos difptitet — — — 
Hec ergo- iajn de exemplo Jetmnis CQnflat, non 
aliam viuificari carnem , quam ipfim , qaae erif 

emortua — — — Haec fint ei (fc. Pau- 

lo; corpus a Deo aliud , in quod non abolitionc 
fed ampliatione mutatur — — — — eandera 
credem fru^ificatuyam , quae fit fejuinata, ipfam, 
etfi pleniorem, non aliam, etfi aliter reuertcn- 
tem — — — Siue dubicad hoc dirigit non 
omnis caro , eadem caro r noit ad denegandam 
fubftantiae commtmionem fed praerogatiuae perae- 
qtiationem , 

2} c. LV» Difcernenda eft antem demutatio ab omiii 
argumento perditionis. Alitid demutatio, aliud 
perdilio — Oaomodo ergo , quod perditum efl, 
inutattmnon ejl, ita qtiod mutatutn efi y perditmii 
non efl — — 

3) c. LVn. ^id efl. credere refirreBionem , nifi 
integram credere ? Si enim carp de diffolutiowe re- 
parabitur, muho- magis de vexatiime reuocabi- 
fiir — — — Si non integrof Deus refufci-. 
tttt, Hon fufcitat mortttos — — Ita nihii aliud eft' 

mor- 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 125 

pajjionis tandem expers ^) , vt ita hqmo quisque 
ctiam qiioad corpus alterius vitae particeps red- 
datur ) . Nimciuam itaque hanc nobis expe&a" 
tionem eripient inaneS clamores illoritm^ qui de 
carnis fuae falute plane defperant, etji nemo faci- 
le eam plus amare pofflt, quafn iidem faciunt ^) , 
Nam, quod ///V//»/^ , - refurredionem mortuormn 
tantum promitti, deberent ta^nen videre, nibil 
[reftrgere pojfe , quam quod cecedit, adeoque car- 

nem, 

' mortuum fufcitart, quam miegnnnfieri r-— • 

^taque mC inpojierum tiviebuntnr corporum 
labes. 

1) c, LVIII. Ita manehit quidem caro etiam pojl 
refurre£iionem eatenus paffibilis, .^aa ipfa, qua 
eadnm; ea f<7?7ie«' impaflibilis , qua in hoc ipfum 
nianumijfa a Domino , ne vltra pati poffit, Iii- 
conditas, inquit £Jaias , aetetna {u^er caput eo- 

rum — aufugit ddlor — 'Et lean- 

ni angelus' Delebit Deus oinnem lacrymam &c. 

a) in Apologetico c. XLVIII. At enim Chrijliamis, 
Ji de homine hominem , ipftmque de Caio Caium 
reducem repromittat, lapidibus inagis — ■ — — - /i 

populo exigetur — '• Sed de jiojira magis 

defetjjione , qui propmimus multo vtique dignius 
cnedi , hotninem in homine rediturum , quenilibet 
pro quolihet <&c. rurfiis de refurreBione carnis c. 
LVI. Nonne praejlat omnein femel fidejn a fpe 
refurreBiojiis ahducere , qtiam de grauitate atque 
iujiitia Dei Judere , Mar-cionem pro Vqlentino re- 
fufcitari, . 

3) de refurr. c. XI, Hucusque . de praeconio carnis 
aduerfus inimicos et nihikvmnis amicijfimos eius .• 
Nemo enim tam carnaliter viuit, quam quinegant 
carnis reJurreSiionerh, 


126 FID^S DOGMATIS 

nefftf qttae Jola iti terram cadit, neque porfo Jt 
mortuonim dicitur, alimn intelligi pojfe praeter 
£orporis, anima nimiruni omnis mortis eofperte ^). 
Quod porro confugiunt ad figuram orationis, fin- 
guntque rejurgere animam tanquam mortuam^ dum 
ab opinionum prauarum vinculis liberetur , aut 
exeat ex feculo tanquam ex fepulchro , fiue 
etiam ex corpore ^jj profe&o non vident^ 
non folum imaginem requirere veritatetn rei 

ipfius, 

t) c-XVlII. Vnum bpimr apitdonmiedi^UmDet 
peudet, refurrefi^id mortuoriim< Dtio verha ex- 

pedita, decija , deterja — Quum audio 

refiirreBionem homini imminere^^ qUaeram neceffe 
ejii quid eias cadere fortitum fit : Siquidetn uihil 
rejiirgere expeBabiti niji quod ante fttcciderit — 
— — — -=- Atqtie adeo Caro ejit quae morte 
fubrtiitur , vt exinde a cadendo eadauer remmcie' 

tur — Mortuonim (fc, verbum) aeque 

difpice, ctd fubjtantiae injidat — — — -^ lani 
quidem ex eo ipfo, quod refttrre&io caducae rei eji^ 
i, e. carnis, eadem erit et in nomine mortui &c, 

2) /c. XIX. extr. tioc deniqtie ingenio etlam nojiros 
decipere confueuertint ^ quafi etipfi rejurrei^ioneni 
carnis admittant — — — Tacite autem, fecttn. 
dum eonfcientiam ftiajn i hocfentitmt, vae, qut 
non, dttm 'in cairne eft, cognouerit arcana h&ereti- 
ca , hoc eji e?iim aptid illos refurreBio — .§ed efi 
plerique ab exeejpf animae refurreBionejn vindi- 

\ cantes , de Jipulcrq exire i, de feculo euadere iU» 

terpretant-ur j quia et feculum mortuortmi fit ha-^ 

bitamlatn i i. e.ignorantiutn Deutn : vel etiat/i d& 

ipfo corpore, quia et corpas vice fepukri eenelii' 

jUtn aniimm delineat» 


t)E RESVRREGTIONE CARNIS. 127 

ipjius ^), vemm ctiam hoc inprhms^argU7nentum, 
totiei in locis eiusmodi tra&ari, qui nimis aperti 
Jiintiquam vt de figurata oratione cogitari pojfit ^)^ 
Et Ji porro Seruatoris , Prophetarum et Apoflolo-' 
rum emmciata vrgenti qualia Junt, caro nihil 
prodeft; omnis caro eft foenuni j non manebic 
fpirit^s meus in iis , quoniam caro funt ; nihil 
boni eftin carne mea; fcimus, quod dum in 
corpore verfamur, peregrinamur a Domino; ca- 
ro et fanguis non videbunt regnum Dei; exuite 
veterem hominem ; exterior homo corrumpitur ^}; 

' ■ ' ^'' 

1) c. XX. Si ita ejfet, tte ipfae ([uidm imagines 
dijliiigui potuijfem, Ji noH et veritateS praedicatae 
fuijfent , e:>i quibus imagines deliriearentur. Atqui 
adeo Ji ovinia figurae , quid erit illud , cuius figU" 
rae ? quotuoda fpecuhm ofiendes , Ji nusqu&m ejl 
facies? cf. etiam fiipra. 

2) €, XX. cxtr. et XXI« Itn non fettiper, nec in 
omnibus allegorica fortiia efi prophttici eloquii — • 
-— — Si ergo interdtm , et in qnibUsdam. exiguiSt 
turnon et in edidlo refurredlionis rpiritualiter in» 
^telligendae ? jOuoniam quidetn plurima ratio inter^ 
cedit. Primo enim qui faCient tot ac alia infiru- 
tnenta diuina i ita aperte corporatem contefiantia 
refurreBionem i vt iiuUam admittant figuratae 
Jignificantiae Jufpicione?», 

3) c. XXXVII. Sie i etji Carnem nihiJ ait prodejfe^ 

ex materia diBi dirigendus efi Jenfus 

Caro, aif, iiibil prodeft, quid hoc ad defiruendam 
carniS refurreciionem? eX qiia Vtraque ferrtionis 
forma irtteHigitur ^ eum argumentum aduerfariorutn 
cx hoc pronunciaco defumtiu^i refellere voluifle. 
c. X. Omnis caro foenum : no?i hfic folmU pro- 
nunciauit Efaias , fed et omnis caro videbit falu- 

tare 


IS8 FIDES DOGMATIS 

Ji, inquainyhaec talia vrgent , facilis efi reJponJtOi ea 
falfa interpretatione'^ tdrqueri. Nam Ji caro ^i- 
hilprodeft^ carnis efum ad falutarem cognitionern 
nihil iuuare dicere voluit ^); fi porro caro foenum, 
Ji nihil boni in ea , non fubjiantia eius, fed aUio- 

nes 

tare Dei: Notatur in Getiefi dlcens Deus ftion 

raanebit fpiritus, — quoniam caro fnnt; 

Jed et auditur fer loelein , emindam de fpiritu 
meo in omnem carnera — — — etfv negat (fc, 
Apoftolus) boni quicquam liabitare in carne fua, 
ttfi ajjirviat , eos qui in carne funt Deo placere 
non pofl^ — — — et w illis litteris Paulus efi^ 
cum ftigmata Chrifti in corpore fuo portat ; cuni 
mjlrum^ vt Dei templum, vttiari vetat &c. C. 
XLlll. proinde awj dicit : itaque confifi femper 
et fcientes, quod cumimmoramur in corpore,&c. 

— — — manifefluin eft hoc quoque non pertine- 
re ad ojfufcattoneiu carnis &c. C. XLyill. Sed 
caro , inquis, et fanguis regnum Dei haereditate 
poffidere non^pofliuit' — C. XLV. Sed et rurfus 
alia caecitate in duos hbtnines impingunt, in vete- 
rem et nouum, monente Apoflolo', deponerfe nos ve- 
tcrem hominem &c. C. XL. Nadae denique hae- 
rejes duos homines ah Apoflglo editos, interiorem, 
id efl animam , et exteriorem , id efl carnem, fa- 
hitem quideni anwine^ exitiuin vero carni 

— — adiudicauerunt, quia fcriptum (tt , nam etfi 
exterior nofter homo corruropitur &c. 

i) c. XXXVII. Nam qtiia durum et intolerahilem 
exiflimaueratit fermonem eius , quafi vere carnem 
fuam illis edendam determinaflet , — — -^ prae- 
mijit, Spiritus eft, qui viuificat, atqtie -ita Juh- 
iunxit, caro nihil prodeft, ~ ad viuificandum 
fcilicet. 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 129 

nes Yeprehanduntw ^ > p peregrhiamur a Domho^ 
quajndiu incorpore Jiimus . per corpus ^ vniuerfum 
hoc vitae ten^us intellextjfe eum ,' fatis apertum 
eji ^)/ qiiemadmodmt per veterem et exteriorem 
hominem totum hominem corruptum ^) et per car» 
nem et fanguinem Jiue opera^ quae firnt de na* 
tura carnis j fiue homineS carnaliter viuentes ade^- 
que ineptos ad regnum Dei^ etfi deftinatos refitr* 
reftioni ad iudiciunt *^J. jQuando nunc tandem 

philO'- 

1) c.X. ■— — itapomti vteamis mn tmm finh* 
jiantia ^ fed aBui' inhotioretur. 

Q) c. XLIIL ^t hk intm exhartatio fafiidiendae vu 
tat htiius ohuertititr Jtquidem p^eregrinamur a Do^ 
mino qmmditi viuimus -^ —* -— — — terapo» 
ralem enim abfentiajn a csrpore votens fignificare^ 
, peregrinart nos ab eo dijcit &c» Claritis id dicere 
voltiit, quod fiipra pofuiitius» 

g) c. XLV. Sed Apoftolus veterem homtnem mani» 
fefte notati Expone enim ^ inquit, fedUndum pri* 
ftinam conuerfationem j nott jecundam alicuius {(c, 
fiue carniSi, fiue mim^lLey fubjiantiae fenium. Ne'^ 
que enim Carnem praecipit diponendam , fed qua^ 
et alibi carnatia ojiendit > opera, non cor pota ac' 
eufans, et c. XL Ani?na non per fe^netipjhm ho* 
fifo — — nec ^cnro Jine anhna i Itavocabulum lio- 
mo Confertarmn Jubftantiarum duarum quodam* 
fiiodofibula efti Vptto --— intelligi rtfauult —-^ 
mn tam SVBSTAKTIAM, quam Jkbjlantiae Ja" 
pore?n. 

4) c XLVIil - Lll. vbi inpriftiis haec notanda lc. L. 
Sed et omilJiS huiusmodi interpretationibus , car ni* . 
et fattguinis opera laicantibus ,, ipfas quoque fub'- 
ftantias mn aiiter i quani Jiint, intelleiias, licehit 
rejhrreffioffi vindieare ; non eriim refurtedtto carni 


I30 FIDES DQGMATIS 

philojhphantur et mooc tnterrogant^ qiiid itaque ^coe- 
ci et claudi rejurgejnus 1 iam fiipra diximus jnte:- 
gram carnem refufcitandafn ejfe. 

Haec itaque iummorum dodorum hulus fe- 
culi, de refurreclione iides, in qua enarranda, 
neque diligenciam neque fidemvt ledores defi- 
■derare poflent, efFecimus puto. Nunt , quem- 
admodum propofuimus, ad Symbola pergen- 
dum erit. 

SECTIO II. 

SYMBOLORVM PVBLICORVM ET 

PRIVATORVM DE RESVRRECTIO- 

NE CARTSTIS FIDES. 

Quando in hoc feculo fymbola publica com- 
memoramus, conftat eiusmodi profeffiones iidei 
intelllgendas efle , quae in Patrum Cornmentariis 
ita recenfentur, vt communem temporum fuo- 
rum iententiam fuper capitibus fldei iis conti- 
neri, iimul affirment. Atque eiusmodi pauca 
nobis et Irenaeus et TertuUianus feruarunt, quae 
jtaque adfGribemus: 

Syffibola publica ex irenaeo. 

L ^) lib. I. fc, IL Ecclefia per vniuerfum 
orbem vsque ad fines terrae feminata, etab Apo- 

llolis 

tt faftguhn direBo negatuv, fed Dei regniim quod. 
ehtienit refurre^iojii ; efi autem et in iudicimn re' 
furreStio &c. 
1) cf. Petri Kingii hift. Symb. Apoft. p. 254. it. lo, 
i^er^i?/?/ inftrua, hift. theolog. p. g. 


D£ RESVRRECTIONE CARNIS. 131 

ftolis et a dircipulls eorum acc^pit eam fidem, 
quae efl ih V7ium Demn patrem 0n2nipotentemy 
qiii fecit coeiiim et terram j mare et oninia , quae 
in eis Jimt } et in vmmi I. C filhm Dei, incar- 
natum pro nofira falute ; et in Spiritutn fan&um^ 
qiii per Prophetas- praedicaait difpofitiones Dei y et 
aduentum^ et eam, quae efi ex virgine^ generatio-^ 
neniji et pajfionem^ et refiirreciionem a mortuis^ 
€t in carne in coelos afcenfionem diletli I, C. Do- 
mini noflri, et de coelis in gioria patris adventum 
eius, ad recapitulanda vniuerfa , Qt refufcitandatn 
pninem cjrnem humani generis : Vt Chrijio lefn 
dojnino nofiro^ et Deo, etfaluatoriy et regi, /e- 
cundum placitum patris inuifibilis ,, 07nne genu cur" 
tietur coekfiium^ terrefirium et infernorum^ et 
omnis lingua confiteatur ei , et iudicimn iufiu?n ht 
omnibus faciat : Spiritualia quidem nequitiae (in^ 
teh malos fpiritus) et angeios transgrejfos atque 
apofiatas faBos, et"- impios , et iniujios , et 
iniqups , et hlajphemos homines in aeternum 
ignem mittat, Jufiis autem et aequis , et 
praecepta eius feruantihus et in dileBione cius per- 
feuerantibus y quibusdafn quide??} ab injtio, qui-^ 
biisdam ex poenite?itia (contra aduerfarios poeni- 
tentiae hpforum haec inferta videntur) vitaf?} do-' 
nans,- incorruptelam loco ?mmeris conferat et clart- 
tate?n aeterna^n circumdet. Hac fidei formula 
enarrata denuo cap. III. addit : Hanc praedicatio* 
nem cum aceeperit, et hanc fidem , que?7tad??iodui?t^ 
praediximus ^ ecclefia , et quide?n in vniuerJii?Tir 
mundu??} dijfemmata , diligenter cufiodit ■^ — ■ -^ »— • 
— ' iSlam etfi hi mundo loquelae diffmiles funt^ 

I 31 Jed 


132 FIDES DOGMATIS 

fed tamen virtus tradttioms vna et eadem 
eji &c. 

II. V\h, Ilf. c* IV. -^ • — nonne oportebsc 
ordinem fequi traditionis , quam tradiderunt (fc* 
Apoftoli) his, quibus committebant ecclefias, 
cai ordinationi aflentiunt multae gentes barbaro- 
rum i eorum' qui in Chriftum credunt -^ — - ^— - 
veterem traditionem diligenter. cuftodientes , ht 
vnim DeUni credentes, fahricatorem coeli et, terrae 
et oinmmHi qtiae in eisfint ^ per Chriftum lejum 
filium Dei i qui propter eminentijjimam erga 
figmentum fuum dile^ionem, eam, quae ejjet eic 
virgine generationem-i fuflinuit ; ipfe per fe ho- 
minem adunan^ Deo et pajfus fub ^ontio Pilato et 
rejurgem et in claritate (h^cf) recep^s, in glo- 
tia verttilruS (ita nimirum diftinguenda otatio, 
non i vt in editis quibusdam , receptus in gloria, 
pro quo in ftiperiore erat, in gloria Patris) falua-' 
tor eorum qui faluantur^ ef iudeX eorum qui iu^ 
dicantiir j et iniftens in ignem aeternU7n transfigu-^ 
ratores veritatis et contemtorei patris Jui et ad- 
iientus. eius* 

IIL lib. V. c. II. Eorum autem , qui ab ed- 
clefia funt femita circumiens vniuerfum mundumj 
quippe firmam habens ab Apoftolis traditionem 
€t videre nobis donans omniiJm vnam et eandem 
efle fidemj omnibus vnum et eundem Deum pa- 
trem recipiemibus et eandem donatione??! fpiritus 
fcientibus et eadem meditantibus praecepta 
et eande?n figuram quae efi erga ecclefiam ordi- 
iiationis cujiodientibus , et eundem exjpe^iantibus 
aduentuni Domini et eandetu Jaiutem totius ho- 

minis 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 133 

mmift id eft animae et corporis, Jufthientu 
bus &c. 

Hanc tertiam formulam poll: Kingtum ') etiam 
Sykejius *), plane praetermifit, motus forte eius 
in primariis capitibus religionis tenuitate , quam 
et in fecunda reprehendit. Sed cum tamen ad 
. omnium, in his, quas exhibent, partibus do- 
drinae, co.nfenfum prouocet, hadenus certe 
non omittenda efle exiftimauimus , ii fides nar- 
rationi noftrae coriftare deberet. Sequuntur 
nunc reliqua 

Symbola puhlica 

^^ TERTVLLIANO/ 

I. 3) de praefcriptione c. XIII. ^) Regula 
eft autem ijdei, vt iam hinc quid defendaihus 
proftceamur, illa fciliqet, qua creditur vmm 
omnino Deum ejfe , nec alium prcieter mundi crea- 
torem , qui vniuerja de nihilo produxerit , per ver- 
hum Jiium primo omnium demijfum : Id verhum 
filium eius appejjatum , in nomine Dei varie vtjum 
a Patriarchis, in Prophetis Jemper auditum, po- 
Jirenio delatum et Jpirttu patris Dei et virtute^ 
in virginem Martam , carnentfaBum in vtero eius 
et ex ea natum egijje L C, ; exinde praedicaffe no^^ 
ttam legem et nouam promijfionem regni coelorum; 

I 3 virtH" 

i) 1. c. p. 2,65, 

a) libro in praef; commemorato. 

3) cf. Kingium 1. et p, cc. 

4) p. %o6, f<l. 


134 FIDES POGMATIS 

vntvJes feciffs ^ fixwu cntci; tertia 4ie refurre^ 
^ij[e j in ceeles ereptum fedijje ad dexteram Pa- 
trts i mifijfe vicartam "vim Spiritus fan&:iy qui cre^ 
dentes agat y venturum cum claritate, ad fumen" 
dus fancfos in vitae aeternae et promijjorum coe- 
lefiiutn fiu&um et ad profanos adiiidicandos igni 
psrpeiuQ ^ fa&a vtriusque partis refufcitatione cum 
carnis reftttutione -^ Haec regula a Chrifto, vc 
prpbabltur, inftituta , nullas habet quaeftiones, 
niii quas haerefes inferunt &c. 

!!♦ in eodem libro c; XXXVL Age iam qut 
voles — • — . percurre eccrefias Apoftollcas, apud 
quas ipfae cathcdrae Apollolorum fuis locis prae- 
fident , apud quas ipfae authenticae litterae eo- 
rqm recitantur, fonantes vocem ■ — ^ > — ^ < — ^ ■ — ■ 
Videamus quid didicerit, quid docuerit, cum 
Africanis quoque ecclefiis conteflerarit ? Vnuiji 
Deujii nouit , creatorem vniuerfitatis , et Chriftum 
Jefum ex virgine Maria filium Dei creatoris, et 
carnis rcfurreciionem : legem et prophetas cwn 
Euang^elicis et Apoftolicis fcriptis mifcet et inde 
pQtat fidem ^ eam aqua (fc. baptifmatis) fignat^ 
faiitio Spiritu veftit , cuchai-ftia pafcit, martyrium 
exhortatur -■ — ' — ^ Haec eftinftitutio, non di- 
coiam, quae futuras haerefes praenunciabat, fed 
de qua haerefes prodierunt, 

III, 2idiV..Praxeatii cAU Nos — et femper 
et nunc magis vt inftrucSlores per Paracletum 
fcillcet omnis veritatis, {Montanum mvaixum.^^ 
TertuUiani \\zQm(\) vnicum -quidem Deum credi^ 
mus^' fuh hac tatnen difpenfatione ^ quam oecono- 

miam 


DE RESVRRBCTIONE CARNIS. 135 

mihm dicimus, vt vniei Dei Jtt et fiHus ferm(> 
ipfius , qui ex ipjb procefferit (in qua ^^aa-st for- . 
te alludicur ad Michae V, i. cuius exitus eft &c ) 
per cjucm omnia facia funt et fine quo fa&um^ ejl 
nihil : hunc mijfum (en ! niiflionem a proceffione 
filii diftin^lam) a Patre in virginem et^ ex ea na- 
Umt hominem et Deum filium hominis et filium, 
Dei et cognominatujn I, C hunc paffum^ hunc mor- 
tuum et fepultUm fecunjdum fcripturas et refitfii-- 
tatuma Patre et in coelos refimptum, federe ad 
dextratn Patris, venturuni iudicare viuentes et 
mortuos, qui exinde miferit , fecundum promijfio-' 
nem fuam a Patre Spiritujnfan&uifiparacletum, 
fanBificatorem fidei eorujn, qiii credunt in Pa- 
trem , filiuni et fpiritum fan&um, Hanc regulam 
ab inicio Euangelii decucuriifle — - ■ — probabic 
' — ipfa polteritas omnium haereticorum. 

Hic Syl^efius rurfus fecundum in fua recen- 
fione omifitj tertlum faclens illud, quod m 
fymbolls priuatls mox commemorabimus. Enim-j 
uero adroodum fimplex mihi haec formula vide- 
tur et proxime accedens ad illam PauIIinam ex , 
epiftola ad Ephefios fupra Sed. I. clafle IV. ca- 
pitis ;^nW propofita. Videant ipfi ledtores, quam 
vere hoc a nobis di£tum fit: Paulus dicit ng 
0sog, irccTvi^ TSctvrm &c. TertuUianus, -vnum 
Deum nouit creatorem vniuerfitatis ; ille jitiot -TTf- 
^ig, hicinde potatfidem; ille ev (SaTrTftr^a, hic 
eam aquajignat ; itle ev crMjito& 5i«/ £V nvvevfioi 
(cf. noflram explicationem), hic findo Spiritu ve- 
fiity martyrium exhortatur &c. Ceterum occur- 

I 4 - ric 


136 FIDES DOGMAtlS 

rit alia fidei formiila publica, vt vlderi poflet/In 
Apalogetico *) ; fed pacet: etiam ea ab Tertul- 
iiauo coraprehendi illas religionis partes , quae 
per omnia tempora ante I, C. religionis commu- 
nis profeflionem conftituerint. Adfcribemus ta^ 
men totam, cum in quaeftione de iide V. T. ec 
gentium aliquem vium habere poflit. Eft vero 
haec : VJros mjiitia et innocmtia dignos Deum 
voffe *^ ^ ^ ^ —^ f^l feculum emifit fpiri^^ 
tu dimn^ inundatos , qm praedicarent Deum vni^ 
cum effe, qui vniuerft condideriry qui homl" 
nem de humo ftruxertt — — - qui feculwn cer^ 

^ tis temporum difpofitiombus et emtihus ordinaue" 
rit ; exiitde quifgna maiejiatis fuae iudicantis edif 
derit per imbres ■, per ignesj qui demerendo fibl 

^ difciplinas determhiauerit , quas ignoratis aut de^ 
feritis (^intelli^it Vet. et Noui Teftamenti libros) 
fcd (pro et ex latlnitate iftorum temporum) oh' 
feruantibus proemia defiinarit j qui produ^o acuo 

• ifio iudicaturus fit fitos cultores in vitae aeternae 
retributionem i profanos in ignem aeque perpetem 
et iugem-, fufcitatis omnibus ab initio defundis, 
et reformatis et recenfitis ad vtriusque meriti dis-» 
pundionem -■ — ' < — • 

Addamus nunc fymbola priuata j Sed erunt; 
tantum quaii fragmenta eorum, duo Jrenaei^ 
vnum TertuUiani, 

IRENAET. 

I» lib. III. c. XVIII, abfiftit fententia eorum 
ab eo, qui efi vere Deu$f nefcimtes, quoniam 

(i.er 
I) c. xviir, p.17. 


DE BESVRRECTIONE; CARNIS. 137 

(i. e.quod) hutus verbum t vnifus, (forte vnlge- 
nitus, cetertim .iw difHnguenda oratio) qut femper. 
humam generi adefl vnltus et caro fa^iis, ipfe efi 
I, C,.dommusnofter, qui et paffus efl pro nobis, et 
jurremt propter nos et rurfus venturus efl tn glo- 
ria patris , ad refufcitandam vniuevfam carnem et 
(id oflenfionem falutis et regulam iufii iudicii, ofien'* 
dere omnibus , qui fub ipfo fa&ifimt\ 

11/ ex Eufibio *) : adiuro te, qui tranfcripferis 
hunc librunit p?r, Dominum nofirum I. C. et per 
gloriofitm eius aduentum^ in quo iudfcaturus efl 
, viuos et fnortuos, ; ~~ 

TERTVLLIANl 

de virginibus vel. c. I. Regula quidem iidei 
vna eft fola immobllis et irreformabilis credendi 
fcilicet in vnicuni Deum omnipotenpem , mundi 
conditorem , et filium eius I. C. natum ex virgine 
Maria ^ crucifixUm fub Pontio Pi^ato, tertia die 
refufcitatum a mortuis , reccptum in coelis , feden- 
tem nunc ad dextram Dei Patris, venturum iudi- 
cdre viuos et ^nortuos, per carnis etiam refur»^ 
j:e(^ionem. . 

I 5 Quod 

j) lib, V. c, XX. «gxt^e^ Cf — — K«.r» rov Kvpiov 
vftf^v ltia-$v X?'row, «pe/ ;c«t« r«f fv^d^ov Trecgoviriecs 

«.vrov, HS EPXETAI KPIMAI ZnNTAS 
KAINEKPOT2? : Ceterum per r„v ivh^oy 
7r»f/o'.iFioiv interpretatiis efTe videtur et refte <p^x- 
s-tv Petrinam (ep. II. c. I. v. i5.) AyNAMIN 
)CK/ 7t»^ovc-iKv, quod per Hendiadyn diftunj et 9v» 
vtififs ex hebrajftBo verbi i:i pro J(>|« poiitum. 


138 FIDES DOGMATIS ' 

Quod verohanc profeilionem in prluatis nu- 
meraraus, mouet nos vniueria -forma , ex qua" 
patet, Tertullianum hic fuis verbis primaria capi- 
ta per compendium exhibere voluifle, Cete- 
rum etiam in hoc loco, in quo mere enarratoris 
officium nobis ipi^ iniunximus, non diipiitabi- 
mus, quatenus fuperioraSymboIa, quae de cau- 
iis commemoratis publica diximus , au^loritatem 
habeant eiusmodi fymbolorum , quae Synodi at- 
que concilia fua aud^oritate lii-marunt j pertlnet 
enim haec difputatio ad caput vltimum. luuabic 
tamen ex eodem Irenaeo amplius •addidiffe tres 
aut quatuor locos, in quibus partes dodtrinae 
recenfentur, ab Apof^olis et deinceps hoc fecu- 
lo gentilibus inprimis ad cognofcendum propofi- 
tae. Erit enim deinceps cum Sykejio yel aduer- 
fus eundem hOc etiam quaerendum, vtrum pro- 
feflio aperta refurredionis et quidem<:^mV, in 
baptifmatis folennicate fada ^ fit. Irenaeus itaque 
inter alia haec habet 

lib. ill. c. V. Quod etiam ex Domini fer- 
monibus oftenditur, qiit qiiidem his, qtd eram ex 
circumcifione , oftendehat filiiim Dei , , eum , qui 
per prophetas (praedidus) ftierat , Chriftim , (fc, 
efle) h. e.. femet ipfum mamfeftabat , qiti liberta- 
tem hominibiis reftatirauertt et attribiierit tncor- 
rtiptelae hacreditatem. ' Gentcs autem iteruin 
(^contra) docehant Apoftoli^ vt relinqtierent vana 
ligna et lapides, qnae fifpicabantUY ejfe Debs^ et 
verttm colerent Deum^ ciui cojtftituijfet et fecijfet 
omne humamim genus et. per conditionem Jitam 
(h. e. filium) aleret et augeret et conftahtliter eis 

effe 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 139 

ejfe (vult diceref iis perpetuam durationem prae- 
'{tarQt) praejlaretj et vt eispe£iarent. filium cius 
, L C, qui redejnit nos de Apoflaf.a , fanguine fuo 
ad hoc^ vt ejpmus et nos poputus fanuificxitus ^ de 
coelis defccnfiirus in virtute patris^qm et iudicluin 
omnium faclurus eft, etea, quae a Deofimt, bo- 
na his donaturus^ qui feruauerint praecepta eius, 

lib, eod, c. XII. ludaeis quidemlefum eum, 
qui ah ipfis crucifiixus efi, ejfe fiJium Dei , iudicem 
viuorum et mortuorum , a patre accepijfe aeter^ 
miijz regniirn in Ifrael — - — ■ Graecis vero vnum 
Deum qui omnia fecit , et huius filium lefum Chri^ 
flum annunciantes. 

llb, IV. c. XLI, Gentes quidem prinio cate-^ 

chizabat Apofiolus — — -~ — efije - — • 

vnum Deum^ qui eft fuper omiies et onme nomen 
quod mminatur et huius verhmj naturaliter qui^ 
dem inuifibile vifibilem, palbabilem in hominibus 
fa6iu7n et vsque ad mortem defcendiffe-, mortem 
autem crucis : Et eos qui in eum credunt incorrur 
ptibiles et impajfiibtles futuros et percipere regnuin 
coelormn. 


SECTIO 


140 FIDES DOGMATIS 

SEGTIO lll 

EXCERPTA EORVM, QVAE EX 

ACTIS CONCILIORVM HVIVS SECVLI 

AD ILLVSTRANDAM DOCTRINAM 

DE RESVRRECTION^ CARNIS 

FACIVNT. 

Non puto miramros efle lei3:ores noftram 
in hoc genere narrationis tenuitatem , in tanta 
paucitate eorum , quae ex Adis Synodorum hu- 
ius fecuU nobis fuperiunt. Neque etiam in iis- 
dem %illatim de refurre<Sione carnis quaeftio 
agicata fuilfe videtur, cum aliae vt Hierapolhai^a^ 
merofolymhana aduerfus Montanmni aliae prO'- 
pter controuerfiam de folennitate Pafchae, VC 
Ephejina, Roma7iay Ajiatlca , Mefopota^nica qo?l- 
Qtae fuerint. Vnam Lugdtmenjem ab Jrena^o ad" 
uerfus Valentinianos et reUqu6s erroris focios 
celebratam, etiam hanc de refurredlione quae' 
ftionem tradtafTe ^ probabile eft, etfi praerer con- 
iefluram nihil certi amplius dici poflic, Actis 
eius plane deperditis» Sola itaque nobis hiq 
commemoranda venic epifiola, ex Concilio Ephe- 
fino ad Vitlorem. Papam et ecclefiam Romanani 
icripta , quam Eufehms feruauic ec libellus Jyno^ 
dicus exhibec *) . Eius itaque initium ,maxime 
huc pertinens ex interpretatione Vaieiii adfcri- 
bemus ; • ' 

Nos igitur verum ac genuinum agimus diem 
(fc. Pafchatos , cuius caufa, yt dixirous, Syuodus 

coadtsi 

i) cf. Maniiujn T, L p. 71?. f<l<l. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 141 

coadia fuerat) n^C addentes ^Uicquam ttec deira- 

hentes ■ •— Etenhn in Ajia magna 

quaedani lutnina extinSa Junt , quaeillo aduentus 
dowinici die refiirreBura funt^ cuni Dominus e 
coelo veniet plenus fnaieflate et gloria, sanctos- 
CLyE pMNEs sysciTABiT *) . Et mox : 
^uid Melitonem Eunuchttm, — — - — — ad- 
ztenttmDomini, 1 n qj/ o ResvrreCtvrvs 
%%T <, expeBafis"^)» 

Hofiim Vefbof um non nego noti adeo niagnum 
vlum efle in qoaerendo, quaenam Synodorum 
audloi-itas 4e refurre£Hone firmauerit, cum obiter 
tantum mentio eius fiat. Cum tamen vniuerfa 
epiftola in publicis huius feculi fcriptis numere- 
tur, hadlenus tamen non omni pondere carere 
Cenfenda efl:. Intelligitur certe ex ea forma fer- 
mbnis, qua iri mentione tuturae fuae refijrredio- 
nis, apud alios vti folebant dodlores huius feculi 
orientales* 


SECTIO 

— K«/ y»^ xocTx TJjV Acrtctv /uiyet^» fotj^ti» icixof 
fcvTKf. AilNA ANA2THSETAI rj tt^^ov- 
fief Tov Kv^tov, iv r £§%£T«y /uiTtt io^ijs f| ou^oi» 
*«v, KAt ANASTH2ifiI flANTAS TOTS 
AriOTS. 

2) Key MrA.T&*frrf — _ — *ist(isvuv, tijv avo tav 
tv^rxvav i-HTKDcofrnv f «> tf EK NEKPftN ANA- 
2THSETAL 


142 FIDES DOGMATIS 

SECTio rv. ' 

CHRISTIANORVM PROFESSIONEM 

HOC SECVLO MENTIENTIVM DE 

RESVRRECTIONE CARNIS 

AOHAL 

lUuc nunc deueiitura eft, vbiverendupi, ne 
charta potius quam.dicendi materies nobis defit, 
Etenlm conftat, omiies fere, qiii fecundo feculo 
. Chriftiiinorum focietarem' opinionum infolentia 
turbarunt, ct aut Gnoftlcis praeeundo', aut iis- 
dcm adhaerendo hoc confequuti iimt, vt omnes 
Gnofticorum appellatione comprehendahtujr, in 
ea quoque Ai^sirei fuifle, vt aut OTnne??! refurre-, 
dionem aut certe carnis Lcorporis negarent!. Vt 
adeo moleftam nobis impofitamvideamus necefli* 
tatem, cum tamen finguli etiara in hac parte do- 
fl:rlnae, variis de caufis indudi et argumentis 
varlls v(i, communem opinionem deferuerinr, 
Satiirninianonm , Bafilidianornm , Carpocratiano- 
riim , Valentinia^iorum , Cerdonianorum , Marcio- 
nitarum, Gnofticorum , Tatianorum dQniqae, 'ho- 
rum itaque omnium opiniones de reftifredlione 
carnis {igUIatim recenfere. In quo taraeh, ne 
letlores eandem molefliam in cognofcendo fen- 
tiant, quam nos in colligendo fuperauimus, ita 
verfablmur, vt ea tantum ex vniuerfa difciplina 
cuiusuis excerpamus , quae hoc fidei Chriftiano- 
rum argumentum attingufic, autcumeodem con- 
nexa funt. 


SAtvR- 


DE RESVRREeTIONE CARNIS. 143 

satvrn'inianorvm« 
Saturnmus fiue Saturnilus fecundum alies *} , 
Menandri difGipulus -), primus in hoc feculo, qui 
carnls refuiTectionem negauit, induclus vaniilima 
fua fabula de . hominis creatione. Vnde totum 
eius o-y^^jjWi» hoc : Cum angelis aliquando fplen- 
dor coelejiis affuljiffet ■> ita eodem ■ eos perculjos 
fuijfe , vt lumen hoc retinere cuperetit, Sed dum 
ojnnis hicicongtus irritus effet^ eos confilia agitajje. 
de creando homine adi imaginem et fijtiilitudinetn 
Inminis ex coelo ipfis antea vifi^ et feptem inprimis 
ex fua focietatc huic operi curando praefecijje : 
Sed enim hos portentum fahricaffe ^ . qmd-.neqiie 
ereflejiare^ neque amhulare pojfet, humique quem- 
admodum vefmis reperet, Hic itaque.-Deum fu^ 
premum omnium rerum moderatorem commifera^ 

tione 

1) Ita Epiphamus, Tljeodoretfis , Hamafcems eiim 
appellanr. - 

'%) Ciare eum in loco mox excitando TerniUianns 
iWe/wKfifridifcipulumappellat, ^tEufehius lib. IV. 
c. V£I. Saturninum qttidem,, inquit, eadem fere 
cum Memndro ementitum elie dccJarat Irenaeus. 
Sed cautC- addit y^r^ (t« arAefr» } dum Ircnaeus 
1. I. c. XXI. eum Menandrum in quibusdam tan- 
tum fequutum effe affirmet et apertius adhuc I}a- 
Tnafcenus 1. c. haer XXIII, narret : Ipji hixta 
Menandrtnn ah Angelis mundum creatmn fuijje ^f. 
frmaM^ jed Jelis SEPTEM (/tcvov ^e £srT«) id- 
que Patre fciente f^/<» Tnv t«v n«T^os, ycai^^v) \n 
quo fcihcet vtroque quoad creationem diuerfe 
fentiebant a-Menaridrianis, quemadmodum etiam, 
vt mox patebifi, in ipfo modo crcationis ftti- 
gendo. 


144 FIDES DOGMATIS 

tiotte permotum , fcintiUatn luminis de coelo. in m- 
dem hanc atque tndigejlaih molem hmmfijfe , cuius 
quidem virtute ejfeiium fuerit , vthomo confi/iere 
et amhulare poffet , hac tamen remanente inconcin- 
nitate, vt cum hoc modo partim fujnmi Patris, 
partim angelorum fabrica ejfet^ nmtc ambiguis 
morihus praeditus fit , mooi ht bonUm moic in mA" 
Itim inclinans. Sed fore etiam tempus, qtto haec 
contrariorum pugna rurfus ceffatura ft^ fcintiUa 
luminis dd Superos euolante et carnis mole in nihi^ 
lum reda&a^ 

Haec iMque quafi progfe/lio Saturnlni ab 
vno excremo creationis corporls ad alterum de 
eius annihiktione. Sq6. quoniam Veterum de 
eius inftitutis nafratioties neque fatls apertae, ne- 
que latis cohaefentes funCj indeque recentiores 
jpiis quaedam tribuerint , vc exlftimationem de du» 
plicigetiere homlnum bonorum etmalorUm^ itemque 
decreationehoffllnis per Angelos ad/imilirudin/m 
fuam, quae nos nonaequeipfis in mentem venifle 
exiflimamus , infra adfcribemus , quae Irenaeus *} ^ 

Ter- 

I) 1. et e. citt. A feptem autein qitthusdam mgetis 
(oftendit) mundmt% faBum et o?7inia , qttae hi eo^ 
Homhiem autem Angeturttm effe faBuram defthfum 
a fumma poteftate litcida imagine appareiite^ quain 
cttm conttmre {retm^re interpres dicere debebat) 
mn potuijjent t inquit, eo JtatUi ^ui Jlatim recur' 
rerit, furfim, adhortati fiint fi ipjos , didetiteS^ 
fapiamus fjottiinem ad imaginem et Jimi/ittidinent^ 
noflram; qiti cum fadtis ejfet et non potuiffet erigf 
ptafma per itnbeciltitatettt Angetorutn , fed qua^ 
vermiculus^ fcuri&aret^ miferantem eius defiper 

mtU" 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 145 

TertnUianus ' ) , Incertus Au&or *) , Phila- 

ftrius, 

. yirtutemt quoniam in fimiUtudlmm elus ejfet fa- 
ffus, emifijfe fcintillam 'jitae, qune erexit hoiuiuem 
et ambulare et viuere fecit. Hanc igitw fcintil- 
^ Jam vitae pojl defundinnem recurrere ad e'a , qiiae 
ftint eiusdem generis (^obferua obiter finiilem <pgx- 
ftv Clemeiitinam in fuperioribus •^v/.'*} — **" -~ 
itTraithvv* to^ <rvyyivu ) et reliqua ex quihus fa&a 

- funt illa refolui ■> Duo enim genera hotninum, 

bic pritms plafinata ejfe ah angelis dixit , alterum 
quidem neqnam, alterum honum&c, 

i) de anima c. XXllI. Saturninus Menandri difci-^ 
pulus — — baminem affirmans effe ab angelis fa- 
&um, primoque opusfutile et initaVdum et injlw 
hile , in terra vermis injlar palpitajfe , quud con» 
fijlendi vires deejfent. ■ Dehinc ex mijericordia 
jummae potejlatis , ad cuitis effigiem^, nec tanien 
plene perfeflam, temere firu&as fuijfet, fcintillam 
vitae confecutum ,' quae illud excitarit, et erexerit, 
et conjiantius animarit, et pofi decafium vitae ad 
matricem relaturafit, 

a) in appendiee ad libriim Tertull. de praefcript^ 
c. XLVI. Secutus efi pofi haec et Snturniniis ^ et 
bic fimiliter dicens innajcibilein virtutem , id eft, 
Deum in fummis et illis infiiiitis partihus et in fu- 
periorihus manere , longe autem dijlnntes ab boc 
Angelos, inferiorem mundum fecijfe , et quia 
fplendor quidam luminis defurfmn in inferioribus 
refulfijjet, ad fimilitudinem fuperiorem propter 
illius luminis Angelos boininem inflituere , angelos 
curaffe, hunc Jttper ierram iacuijfe reptantem : 
cuius tamen illud et virtutejji mifericordiam, fcin- 
tillam faluam efie, cetera bominis perire : Chri- 
fium iu fuhfiantia corporis non fuijfe -^ refurrc- 
^ionem earnis mtlo modo futuram efft. 


146 FIDE5 DOGMAtlS 

firius *), Auguftims *), atque ex liis omnlbu^ 
Ittigius ^) , de difciplina Satumini fuis verbis tra- 

diderunt, 

3) ha^r,, 31* Satarnhms ^uidam paulo pojl et ipje 
fmiens inde ( fc, a Menandro ) fomenta do^rinae 
mortiferae , ajferebat dicetts, mundtim ab Angelis 
faBum et dijlare atigelos a yirtute illa , et mimdum 
ejfe diuifnm per orditmn atjgelis ei cogitaffe eos, vt 
faceretit hominem: et opus, inqiut, ipfvrum erai 
homo : de virtute enini Jiiperna lutJieti dicuttt fuiJJ^ 
dimijfufn , quod tllutninauit munduin ijium et ad 
conctipifccntiam adduxit angelos Jtatiniiiue ajccndit 
in coelum. At illi cupidi ipjius luminis faBi^ vir* 
tutetu eius videre cupiebant, non praeualentes aii' 
tem ad inuicem dixerutjt, faciamus Mtiiinein fe- 
cundutJt imagitjetji' et Jifj/ilitudinetJi nofram, etfa- 
6io hotiiine , quia impotens erat (Tertullianus pro 
co ijjuaUdum dicit) faluari {felix eJjewAt diccre). 
non poiuit : Videns itaque, virtus fuperna , qiiod 
tlli hoc fecertmt , jtiiftjatitillam^ quae correxit 
hotjiinetn et Jufcitauit et fcit etijji vitiere. Scin» 
iillam itaque volunt fahiari , alia autem virtutibtts 
illis , quae fecerutJt , dimitti ac derelinqui Jufpi- 
tatitiir. 

a) haer. IW SattirtjitiinjJt a qtiodam Saturnino — 
— ~ qui etiam tJinndtm folos Angelos feptem 
praeter cohfcientiam Dei Patris fecijje dicehai. 

3) lib. cit. p. 96, Satttrmntis' igitur — ■ Pa"- 

tretn aliqttem ignotutn Atjgelorum coKditoretn Jia- 
tiiit, cutnquea ludaeortim Deo — — — feptem 
Angelos munduiJi ei homijtem vermis injiar htimi 
repetjtetn uec Je etigere valentetn , fed pojlea afcin- 
tilla vitae coslitus immiffa ere^um condidiffe finxiti 
duo hotjjintmi genera , vnum fjatura honumy alte- 
rutjj tjatiira nialum agnouit , refurreBionetjj carnis 
ijegatiit, {dntiUam tametjdiuinitus bojtiini imtJiif 
fam ad Superos regredi doeuit ^c. 


DE R£SVRREGTIOKE GARKIS. 147 

dideftint, iisque in ho,6 narrationis Gorifcextii in*. 
uicem Gomparatlsj experiemur, an et confen^ 
tientes reddere et noftram ex iis confirmare pof- 
limus tradltionem. lam illud per fe patei: pri- 
mum, Ditmafcenum j dum in locoante Gomme* 
rhornto dicit, eos ha Ttjv yvcaf/.yjv TloiT^Of mun- 
dum creafTej aperte cum Augullino pugnarej 
quij atque hoc magis rede^ eos praefer mnfden=^ 
tiam Patrh mundunt creafle dicit, vt adeo dice* 
re debuilTet 'jsAQot. tv,v yycofArjv &g. Deinde ae* 
que apertum ei\f TertuUiannm, Philafirium omni- 
bus in vniuerfum.Angelis Greacionetti hominig 
adfcribere , Gontrd Irenaeufn j Auguftinu77i et fu* 
pra Da7Jiafcemm Jeptem tantum virtuti enm tri= 
buiflfe» Itaque cum Irenaei iides maxlme ornni» 
lio aeftimarida fitj et admodum credibile, ho- 
hnnesj qui vniuerfamMofijiGam narrationem ita 
interpretando corruperunt, etiam non intermif- 
furosfuifle^ ex tamtLonQ Jeptefti dierum aliquid 
houi-refingerej prob^bile fit* eos Angelis qui« 
dem omnibusj mundum nimirum fublunarem 
ex fua perfuafione moderantibus, Gonfilium de 
creando homine tribuifle , ipfam vero eius , exe- 
GUtionerti feptein tantum j tanquam autloritate et 
virtute reliquis praeftantibus* Quando hund 
porro Irenaeus) affirmatj eos cohilituifre j ho- 
niineni ad iTnaginejn.fumn ornare, primum feeuni 
ipfe pughat, dum mpx dicit) DeUm miiertumefle 
figmehci huius ^ quonlam* in iimilitudinem eius 
faftum etatj deinde TertulHano Gonrradicic, qui 
clare hominem ait eiiedum fulfle ad eius (fe.fum- 
tiiae poteftatis) (^^/m, etfi non iatis per/peeitam j 

K 3 fcandeiii 


148 FIDES DOGMATIS 

tandem illud ponendo, VDiuerfam ferjem narra- 
tionis turbat. Quomodo enihi haec cohaerent, 
tamen non retinere poterant, quod ex coelo iis ap- 
parueraty vnde confilium de ho77nne ad imaginem 
fuam creando capiebant ! Eft iraque tota rei, vt 
geftam fingebant, feries ita ordinanda : Appa-. 
rebat limien coelefte, quod. Angeli hi inferiores pro" 
pter Jpiendore?Tt in fua regione retinere cupiebant, 
(hoc Irenaeus fuis verbis, dicit, lucida imagine 
apparente, quam cum continere non poffent cer. 
Philafirius vero, de virtute fiiperna lumen di- 
cunc fuiiredimiflum, quod illuminauit mundum 
iftum et ad concupifcentiam adduxit angelos fta- 
timque afcendit in coelum) cum vero non pojfent, 
imagiii^em quandam eius in homine imitari apud fe 
conftituebant , vt tamen hoc faltem modo ftis de- 
fidsriis iftius luminis fatisfieret (hoc TertuUranuSy 
ad cuius imagintm, etfi non fads perfpeilam, te- 
mere ftru6tus effet : et; Pfeudo-Tertullianus , quia 
fplendor quidam luminis defurfiim in inferioribus 
refiiliiflet, ad fimilitudinem illam fuperiorera 
. propter illos angelos, h. e. prope tUos angelos, 
Jiue, cui Angeli faperiores proximi erant, homi- 
nem inftituere rel. ) nuncque dicebant in fummo 
fiio faftu , fe angelis fuperioribus , ex quorum re- 
gione Itimen iUis apparuerat, coinparantes , fa^ 
ciamus hominetn ad iinaginem noftram» Atque fic 
non folum omnia colfaerent tolliturque apparens 
pugna inter Irenaei, ad imaginem iioftram crea- 
bimiis, etTertulliani, ad imaginem Dei fa&us efi ^ 
fed patet etiam, quomodo ifti homines , Mofis de 
creatione narrationem etSgripcurarumreliquarum 

de 


DE RESraRECTiaNE CARNIS. 149 

de lapfu Diaboli propter faftum et a Deo defe- 
dlionem teftimonium , cum Platonica Daemono- 
logia coniunxerint atque portenta opinionum in- 
de eflbrmauerint ; vt non male-Terful/iams ') 
Platonem hona fide omnium haereticorum condi- 
mentarium diXQUt , inprimis cum addat, bonafi- 
de / Sed quid iiet illi duplici generi hominum, 
quod ex Irenaeo , quem Philafirius nimis , vt fo- 
let, negligenter exfcripfit, ftatuit Saturninus? 
Scilicet hic Irenaei aut potius interpretls eius ii- 
dem defidero. Qui enim fingebant Angelos de 
communi confenfii hominem creafle, quomodo 
deinceps dicere potuiflent, vnum genus bonum, 
alterum malum extitiffe. Ferrem, fi primo lum- 
fiflent angelos contrariae naturae, quosque genus 
quoddam hominum creaflTe. Sed nulla etiam 
amplius pugna,'fi ftatuamus, eos non quidem 
duplex genus hominum , fed vnwn hominem eum 
tamen bicipitem finxifle, bonitatis fenfu ex fcin- 
tilla vitae praeditum , contra ex limo matignita- 
tis materiem naftum. Eratque certe^ hoc per fe 
confequens , quando prius femel pofuiflent, 

Vidimus. itaque, quomodo negatae a Saturni- 
no refurredionis carnis fides cum fabula eius de 
creato homine cbhaereat. Quibus nunc potifli- 
mum argumentis ex Scripturis eam oppugnauerit, 
aut quomodo rationes prthodoxorum ex iis alla- 
tas retorferic, non liquet, etfi probabile fir, eum 

K 3 ' com- 

1) 1. et c. citt. 


\ 


!§(? FIDES DOGMATIS; 

^onimunes,quibus reliqul omnes vtebantur IqC0S| 
aeque vfurp3<re ^)« Sequicur " 

BASILIDI ANORVM 

confabujatio , quorum vniijerfam difcipllnam , VE 
reliquorum a Simope Gnofticorum omnium, do-i- 
6lo commentario expofult ^cmlenis ^}, Sed pa« 
fum tanien omnium tum antiquiorum tum recen^ 
tiorum narrstiones de eorum opinionihus in hoQ 
genere nos adiuuant Edi enim certum fit , re- 
furretiioncm carnis ab iisdem qegatam fuiffe ^), 
creationem hominis Angelis tributam ex com-- 
mupi Gnoflicorum perfuafione, probabile etiam 
ex Glenieute "*) eos fjisT?v(rcrjfJi(/^TCt)(rtv ilatuifle, hor. 
mini 'nciB^yi tanquam appendices adfcripfine , quaq 

tamen 

l) Cum Irenaeus ,in extrema narratione fiia inter 
alia afqrmet , niibere antem et generare a Satana 
dicmt ejfe, fine dub!io in capitc de refurredione 
carnis etiam his verbis Serwatoris, non mibevt &c, 

"^ abufl funt. , 

S,) ad partem L Polemices Bauragart. p. iig fq. et 
de Bafilide p. 130- 140. 

3) Irenaeus \. c. cap. XXII !♦ animae autem foli efle 
/ falutem , corpus enim natura corruptibiie exiftit. 

Aucior appendicis ad Tertuiliani iibrum de prae» 
fcriptionibus c. XLVI. carnis refurredtiQnem gra-» 
iiiter impugnat , negans falutem corporibus repro- 
miflam. 

4) lib. IV, (Stromat.) % XII. Bafilidi bypotbefts <H^ 
£iat antmasn b\e pati jupplichim , quae ante w aUa 
vita peccauerat - cf. hunc et alium locura eiusdeni 
fententige apud Grabium T, II. p.^J, 


DE RESVRIIECTIONE GARNIS. 151 

tamen vincere poflit, (i velic ; ntilla tamen cohaerens 
narratio ex iis efficl poteft. Si quid tamen con- 
iedura audendum, forte hac opinionum quafi 
progreflione vrebantur Bajiiyes et iilius eius Iji,- 
dorus cum dircipulis fuis : Angelt tnfenores mmi' 
dum crearunt ^ in eoque hominem^ quoad corpus 
tamen folum *) . Hiik deimeps infptrautt fuperior 
virtus animam rationalem ^} . Sid 0im nunc dtiae 
(ontrariae naturae m vnam fbcietatem coniunBae 
cjpnt , anii?ia atque forpus ') , hQC illam infecit 

K 4 cupi- 

\) Irenaeus l.c. Eos auiem^ qui pojlerius cotttiKent 

coelumi apgelos conftituiffe ea, qtiai funt 

in mtindo omnia et pai-tes jibi ficijje terrae et ea^ 
fuin quae Jlfper eam Jimt gehtium ( h. e. et miin- 
dum hunc fubhinareni fibi regendiim fumfi(Te.) Et 

. mox; Si quis igitnr , ait, conjitettir critcijixum, 
adhuc hic ferims eft et fiib pQteftate eorum , qui 
corpora fecerunt. Itaque , fi haec cum antece- 
dentibus cpmparemus, Angeli opifiees nnmdi vifi- 

/biiis, etiam corpus tantum, qupd in fenfus cadit, 
fabricarunt, rjjv EXarTova Kriffcy , vt JJidarus in 
loco mox notandp dicit. 

g,) Scilicct, quemadmodum Saturninus , Deum , ko- 
■ minem plumbeum Angelorum, animafle diccbat, 
3) Duo contraria principia in homine pofuifle Bafili- 
dianos , etfi non duas animas, probabile mihi fit ex 
illa ipfa narratipne Clementis, ex qua pofterius 
cogere folent. Kecitat nimirum Clemens iib. II» 
§. XX. verba Ifidori haec , quac compendii caufa 

raox latine adfcribcmus : ijidorus fcribit i 

Si alicui perfuaferiSy animam ejfe ex pUiribus par- 
tibus cotiflatam et appetitiones QKcf^t)) deterioram 
vi appendicain Jieri, praetextum hahebtmt malignif 
vt dicant) eoa&us fum t cum ifse (fc.hQmo,cum 

anima 


152 FIDES DOGMATIS 

cupiditatthus malignis t qua^ quuiem vincere poffet 
Ji vellet ') . Sed cum toties vincife patiatur, inde 
eam pofl exitum e corpore toties in aliud corpus 
detrudi ^) , quoties in priori non perfedam vi&o- 

riam 

anima fola agat et caro nqn pro homine reputetur) 
dux fiierit cup''ditatis malorum et aduerfus vim 
appendicum {ruv rr^offeifT^ftxTav fitxis) noh pu^nam 
rit. Oportet enim per icl, quod rationis in nobi« 
eft (tw Xayi?*^^) meliores faHos , minorem in no- 
his creaturam fuperare.. Hic nunc adiiit Clemens : 
Ipfe etiam vti Pythagoraei duas animas ftatuit^ 
quod ex his certe Ifidori verbis non intelligitur. 
Qiiiii potius raihi admodum fobrie de imperio ani- 
mae in corpus haec fcripfifle videtur, Minorem 
creaturam cotpus appellat organicum, qualc Sa- 
turnini Angeli efFecerant, quod repere poffet hu- 
mi: Huic opponit non THN AOrisTlKHN 
il/f^^;} V fed TOAOnSTlKONh. e. fimplici- 
ter THN ^PTXHlSr: Hanc pergit cum illo 
coniunftam impleri TFK^iat , fed quae tantum fint 
appendices, neque de e£entia hominis, neque 
alia pars animae. Nunc tamen neminem fuorum 
peccatorum excufationem in eo quaerere dictreque 
pofle, coa^us Jum-^ vis appendicam fecity non ego, 
nam debere quemuis, libera eleflione ipfi reJifla, 
anima (t^ Aoy/s-ixw) fuperare appendices. 

1) cf. mox ante difputata. 

t) Nimirum G iu.sriff^vx;6>iriv vere ftatucrunt, non 
tamen in vniuerfum omnes eij fubiecifle videntur. 
Angeli enim ct opifices mundi , ,erant corporum, 
vnde 5r«5», efFedores. lllas itaque affediones fi 
quis viciffet in extremo exitus ex hac vita, non 
ampliiis erat fub eorum potejiate qui corpora fe- 
ciffeitt, adeoque etiavi omniuoB. corpo're lifeeratu^: 
cf, verba Ircnaei ante citata eji fub potefiate eo- 
rum rel. 


DE RESVRRECtlONE CARNIS. 153 

ria7ff repqrtauerk , et per mnnes qttafl virtutum 
clajfesy tranjiertt ^) . ^ae vero re&e aduerjus T/o- 
lenttae cupiditatem pugnauerit, eammox ex pote- 
ftate optjicum mundi ad fuperiores coeleftium fedes 
redirCf ab appendicibtis cupiditatum liheratam ma-- 
terie corporis rirrfus dijfoluta ^) . 

- Haec , inqunm , cpniediira argumentis ijul- 
busdam infra ftabilienda, nobis elusmodi videtur, 
vt fi ita ponere liceat, non amplius obfcurum fit, 
quibus rationibus dogmaticis et compendiariis 
adducli, etlam hi refurredionem carnis negaue- 
rint. Progredimur ad 

CARPOCRATI ANORVM. 

{. MarceUinorum in hoc argumento placita. Ad- 
fcribemus ,mox Irenaei de iis narrationem quate- 
nus ad noftrum propofitum pertinet : quam ia 
jnferiore ora iiue noftris verbis explanabimus, 
iiue aiiorum confirmabimus teftimoniis» Itaque 

K 5 iUe 

i) EfFecit iam do<SI:rina Semleri delendo apiid Irc* 
naeiim in verbis : Hahere antem reVtquarum ope. 
ratiomm (fc legis cerimonialis) vfum iftdifferetitent 
et vniuerfae libidiftis , haec vltiraa, tanquam-ab 
interprete priora non intelligente , Irenaeo affifla, 
vt macula impiir^tatis ab iis abftergetur. Atque 
fic etiam antc recitata verba Ifidori, et alia eius- 
dem vt Bafilidis , apud Grabium (T. II. p. 3Q - 41, 
65 fqq-), exClemente defcripta oratio, clariffirao 
demonftrant/Bafilidianos , quamiiis in Metaphyfi- 
cis fomniantes, tamen morum doftrinam admo* 
dura lobrie atque cafte propofuifTe, ^ 

») cf. proxinie dida. 


154 FIDES DOGMATIS 

ille in hunc modum : Carpocrates autem et qui 
ab eo ?} jfmndum quidem, 'et ea,- quae m eo funty 
ab angebs jnulto inferioribus ingenito patre faBum 
ejje dicunt ^) , — ^, — -^ lefii- autem dicimt ani-^ 
mam in ludaeorum confuetudine nutritam contem-^ 
fijje eos {fabricatores mimdi) ^) et propter boc vit-^ 
tutes accepijje , per quas euacuauit , quae fuerunt 
in peius pajjiones ^ quae erant homintbus ^)^ Ea 

igitur 

i) difdpuli eius, vt Epiphaties (cf. Grabium I.^c 
p. 580 &c. 

?,) Au6tor append. adTertulI. de praefcript. c, LXVIir. 
angelos, dijlantes lotJge a fitperioribus viitutibas, 
mundim ijltwi iif ittfitriariBffS CQtidifliJf^ • Pbila- 
y?;v«j 'haer. 35. idem affinnat. 

3) Ex his verbis intelligitur primum Carpocratianos 
iegera cerimonialetn ludaeorum ab A"gelis prae- 
fvriptam dixiffe hanc enim confuetudincs ludaco- 
rum dicit et conteratum earum cum contemtu fa- 
bricatorum mundi conivingit) ; deinde eosdem cui- 
que licentiara ex fuo ingenio viuendi non in con- 
temtum ftudii virtutis , fed cerimoniarum , con- 
ceflilTe. Ita nimirum folebant omnes Gnoftici, vt 
npftri fanatici homines , externura cukum, tan- 
quam exercitationem yuTrtuv , aito fupercilio 
fpemere, 

4j,) Hic rc61:e notauit Setjtlerus B. Moshemiura , qui 
hunc locum, tanquaml de perpe{fionibu& Chrifti 
ageretur, explicauerat. cf. cum I. c. p. 143.^.100. 
Kos paucis addimus Moshemii lapfum hoc aper- 
tiorem efle, cum primo Ifidorus eodem mQdo in 
loco commemorato appetitiones deteriorura (^«9"V 
ruv j(,ii^':ya)v) dixerit, et Trgecrovrec, praeterea rtfi 
<4v£j-f wfTff» ««5q adhaeretttia , ex vfu Graeci verbi, 
fint eadem , quae Bafllides vno vjerbo appellabat 
5r^off«t^T;}^«T«*, Q^iibus ft adda§ Semleri do(9cam 

inter* 


PE RESVRRECTJQNE CARNIS. 15^ 

mitfr. quae Jimilker-citque il/a leju anima pote^ 
contemnere mtmdi fabricatores a^chontas, \fmiliter 
acdpere v.irtutes a4 operandum fimilia\ — . — . . — 
'.^ -^ €t in tantmn injanta ejjrenati Jimt , vt, et 
(rmnia ^ quaectmiue fimt irreli^ioja et impia^pote-* 
ftatem. haheant operarl fe dicant; fola enim huma" 
iia opinione negQtia mala et bona dicunt ^) . . Et 
'^tiquefecundum transmigrationes in corpora opor" 
^ere in omni vfta qt in omni aBu animas feri , fi 
fwn praeoccupans quis in vno admfifu omnia agat^ 

femel ac pariter ^) — -' -^ -^ ^d opexandum 

autem 

jnterpretationem verbi euifcuauh, vt idem fit ac 
fe liberum fecit^ fenfus erit : Chrifium adbaerenies 
homiiii appemic7tes mali fiiperajfe. 
:i) Hic prirno legendum puto; potefiaietn bahere 
operandi Je dicant : Deinde irreligiofa et impia^ 
ex interpretis Irenaei verfione , , quemadmoduni 
. illa negotia «J;«^05«, non tam ad aeternae legls 
praefcripta , quam ludaeorum confuetudines ante 
ab Irenaeo nominatas, ex fententia Carpqcratis, 
yeferenda efle , vt fenfus fit : ctdmm exterhum in 
^Siec^igois ponunt et fpernere omnem religionis efc 
■ pietatis pubiicara ec ritualem profeffionem fibitU- 
cere dicunt. Nam etfi non ignorem Ckmentem 
loco ante ad Epiphanis mentionem notato, es 
eius libro de iuftitia plura defqripfiffe, quibus 
commnnionem vxorum eum fl:atnifle vincat, ta-. 
men non patet, vtrum hoc totius fe6tae placitum 
fucrit. , 

3>) Senfus : fiiji nnima in vno corppre atque vno vitad 
aSfu, onmia 5r«9-}j fimiil fiiperet, ex lege transmi-< 
grationis, ipfi in pluribtis corporihtis emnes Opera-, 
tiojies pugnae aduerfus quamds cupiditdtm f^ffi" 
cietidas ejfe. 


156 FIDES DOGMATIS 

autem in eo, ne forte propteir eam {id). quod deefi 
libertati, aliqua re cogatur iterum rhitti in cor- 
ptts ^\propter hoc dicuntlefmn hanc dixijje parabo- 
lam : cum es cum aduerfario tuo invia^ da bperam 
vt libereris ah eo , ne forte te det iudici et iudex 
minifiro et minifter mittat te in carcerem : 
Amen dico, non exie/ inde, donec reddas nouif- 
fmum quadrantem^ Et aduerfarium dicuni 

vnum ex angelis — ; Et hunc dicunt ejje 

primum ex mundi fahricatoribus et illum alteri 
angelo tradere talcs animas vi in alia corpora in- 
cludat^ Corpus enim dicunt ejfe carcerefn , et id 
quod ait ^) : non exies inde (^c. interpretantur, 
quaji non exeat quis a potefiate angelorum eoru^n, 
qui mundum fabricauerunt , fic transcorporatum 
femper, quoad vsque in omni omnino operatione 
quae in mundo efi fiat, et iam nihil defuerit eiy 
tum liberatam eius animam eliberari ad illum 

-Deum, 

f) Senfus; Itaque, vt'omttes operam demuSyitedenuo 
poji mottem in corptis redire cogamur, ohid, 
quod perfeffae ah cupiditdtibus ijnmunitati deeji, 
lejum dixijfe &c. cf. mox, cum nihil defuerit 

ei — ^ ■' y , 

%) Patet hinc quorum fit tam multa de corporis vin- 
eulis., carcere et fic porro loqui, vt miriim fit, 
TertuUianum , ita grauem defenforem refiirrecSio- 
nis carnis, ab hac loquendi confuetudine fibi non 
magis caiiifTe , dum in Apologeticp c. XVII. dicit, 
vuhis ex animae ipfius tejlimonio cemprohemus, 
quae licet carcere corporis prejfa , Jicet inftitutio- 
nibus prauis circumjcripta &c. cf, deincepstdicen' 
da ad Gregorium Nazianzenum. 


DE RESVRRECTIjONE CA^NIS. 457 

Deumy qui ejlfuper ang^los mundi fahrkatQres ^)., 
Sic qtioque faluari et omnes animas\ fue ipfac 
praeoccupahtes in vno aduentu in omnibus mifcean» 
tur operationibtis y jiue de corpore in corpus trans- 
mtgrantes vel immijfae , tn vnaquaque fpecie vitae, 
adimplentes et rcddentes debita, liberariy vt iain 
pon fiant in corpore ^^ . 

- Aique ex his patere exiftlmo, Carpocmtid- 
nosiw tradendo, fiue potius negando, rerurreftio-- 
nis carnis dogmate ab iisdem quafi terminis cum 
Bafilidiaiiis egreflbs perque easdem ambages va- 
gantes, ad extremum hoc opinionis peruenifle et 
haclenus tantum ab iisdem disiungendos efle; 
iquatenus ad id, quod fumebant, firmandum, 
nouis ex hifl:oria Euangelica tefl:imoniis vteban- 
tur^ vt illa //d' ftf^T^r*? oratione Seruatoris. Vt 
itaque verbo comprehendamus , dicebant, car- 
nenr atque corpus nimis indigna ejfe, tanquam ab 
inferioribus vtriuttbus creata, quam, vt in ftipe^t 
riores coelos ingredi pojfint y fierique adeo ex eo- 
ritm culpa, vt anifna corrumpHur adeoiiiie, in 
plurimis, iteriim aliquoties in corpus redire cogatur, 
donec ab ottmi cupiditatum labe purgaia ftt : ita^ 
que gnoJiicOf ceteris omnibus fpretis , iMi, quae 


cor-^ 


i) animaduerte ^^uan e potejiate angehritni exir^ 
pro liberari a cotporey et cpnfenfiun cuin Bafilide. 

2) Senfus totius periodi : Qmnes tttndem faludrif fiue 
in vtto vitae Jpatio certatnitie peraifo , ^ue foft- 
quam aliquoties itfi corporibtis debituin piignae ad- 
uerfus cupiditates foluerint et omnei Qperationei 
virtutum praefiitsritit. 


ifS FIDES DDGMATiS 

cwporh Junt y vitdnda ejje, vt mbx eoi prlmo ibf^ 
pore in coHitm emlare pbjfii^ Accedimus ad 

YALENf IN lAJSIORVM 

litlgas ttlulto difficiliores» Sed iion opUS erlt , yt 
Jioftri argumenti caufa Cuni iis ante in Pleroma 
eorum afcendaniusi fatis habentes exponere» 
quae de hominis ortu, natura et poft hauGvitani 
conditipne diflerebant, AtqUe hoc liiox agemuSi 
iiarrationes dQmde Philajlrii etlrenaeijinprimis^) 
adiungemus, cumque apparebit eas admodum 
repugnantes efle, iis cum Platonica Phyfiologia 
comparatis , aliquid lucis inferemus, Statuebat 
itaque Valentinus , hominem primum vXiM" 
'>pv)(i%c\i (^liceat enim in re barbara barbaro ver* 
bo vti) fuifle, partim ex raateria fed fubtiliffima 
ea acqae lucida, partim ex anima compofirum> 
atque hoc modo ad imaginem Dei quoad vKiv 
et< ad fimilitudinem quoad ^pvx^vjv creatum a De^ 
miurgo.: Hoc vero infcio Sophiam feraen -Trveu- 
fXuTiTtcv inftiliafle eidem, vt nunc eflet vKiKd' 
ipy^ao - 'nv£viAwn%Qg , qua fraude detedta 

Cofmo* 

x) Hic enim cdpioliffiine vt cbhftat de Vaientwinmi 
egit et ipfos etiain eoriim commentarios in mani- 
biis habiiit, queraadmodumipfe confirmat I."I*c. 1* 
propter boc enim ipfas eormn adpofui ajlutias et 
diBiones^ vt ex iis j:onfideris mahtiaw imentio- 
nis ; fed dolendum, ita tuih interpretis tum libra" 
/ rioruiti vitio corruptum ad rios veniflc Itenaeum* 
vt nunc faepius tepugnantes fententias referre vi* 
deatui:. 


DE RESVRl^ECTIONE CARNIS. 159 

CofmQclratbr pellicea tunica quafi vltlbnis caufa* 
hominem circumdederit » quae tunica lit caro ex 
terra foriiiata , vt nunc homQ exiltat %<?;)C(3:;Xi«o - 
•\pvx}y^O'-'nvzviJLG(.ri'Aog, Nunc cum marerAcha* 
moth eaque fpiritualis naturae Demiurgum Pfy- 
chicum , illam Vero Cofinocrator iefellerit, vtros- 
que etiamita poeniterehuiusniixturae* vtquae- 
uis par/Tuam porcionem repetat. Veniire itaque 
lefunl Cbriftum hominem ■4^vxi'^o^7rvsv[Ji.etri'dov^ 
vt tui^ ii:vsvfia tum -^vxn^ liberaret atque vtrum* 
que fiiQ audori reftitueret. Eos nunc, qui ma- 
iorem portionem itvevy^aTogqmm-ipvx*!? in pri- 
ma formatione acceperint, Lim in hac vita fpirita 
ita praeualere, vt.cum Chrifto fublimiorum in- 
telligentiam confequanturj particula %c>rrfou qiio- 
tidie in ipfis diminuta et f Ai^o - *vpu%H«0o afted-io- 
nibUs in dies magis Hberati, fic tandem pofti 
mcirtem cum inatre fua intra plcroma, ^vsvy.ciTCoV 
fedem , reeipiantar : Contra qui maiorem por- 
tionem vKixo - '^jvxi^asv de nnxurQ acceperinr, ad 
illam fublimiorem intelligentiam non adfpirare 
pofle, iisque fatis efle debere, fi per boriorum 
operum ftudium magis. magisque hylicam in fe 
partem fuperent, ficque poft murtem choica per 
fe euanefcente etiam ?ih v7v/\ liberentur et tan- 
quam Pfychici ad Demiurgum fuum in mediun^ 
iocum peruenianr. 

Hoc itaque a-v^vi[jiCi Valentini de homine 
in hac atque futura vita. - Audiamus hunc primo 
PhVaJlrium ^), etfi vc mox patebit, hic, fivn- 

quam 
1) haef. 38, 


i6o FIDES DOGMATIS 

quam alibi, nugantem : Is itaque, ^^^if aufemt 
inquit, Ghrijium apatre , quem Profundum ^) ^ 
" (Bv^ov) appellat, ad totius mundi falutem fuijje 
dimijjiim, deque coelo eum carnem attulijfe — — . 
— Ajiimam ergo folam faluari ^ corpus autem ho^ 
minis mn faluart arhitratur, Hic illud bene le 
habet, quod dicit, Saluatorem ex Valtntini fen* 
tentia ad totius itiundi fahitem fuifle dimifliini, 
fcilicet ad particulani' nrvevfJLOtTog in homine ec 
^y%*Jf» vnde quidam mevf/.oiTiKoi ^ alii "v/^f^/- 
9101 , pro maiore alterutrius copia. Sed plane 
fallic, quando pergir, eum carnemde coelo attu- 
lifle, cxxmcorpus ^) plane vnicum in fuo genere 
ipfi adnatura dixerint, ne quidem vKmov ,' tm-' 
tum abefl: vt ei xoittov , qualis caro , tribuifienc. 
Si nunc tandem dicic, animam ergo rel. ne hoc 
quidem fatis clrcumfcrlpce pofifum, Dicerede- 
buifTet Spiritum atque anlmam ialuari , etfi haec 
minoris tantum felicitatis. eapax fit, corporeuni 
plane cum carnis mole dlmitti. 

-Irenaeus multo , vc dixl , copiofiore narratio- 

ne vtituf, fed etiam valde vt patebic inconftan- 

te : Eius haec 1. 1. c. I. Hanc autem matrem 

(Demiurgi) et ogdoadam vocant et Sophiam et 

, Spiri' 

i) h. e. incomprehenjibilem f ncque dubium' mihi eft, 
quin hanc appellationem ex Rom. XI, 33. deri- 
uauerint.^ 

a) Irenaeus 1. fupra cit. adijpofitime autem circtm- 
datum (Chrifto) corpus , animalem hahens fuhftan- 
tiam. taratam vero inenarnthHi arie, vt et paf- 
Jibile , et ta^fle et vijiUle jieret. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. i6i 

Sptritum fanclum -* '-• Hahere autem eaffi (eam 

macrem ) medtctatis iocum et ejfe quidem Juper. 
Demiurgum, Jubtiis autem Jiue extra Pleroma 
vsque ad finem , (Jc. quando omnia - TTVfVjW^i^cc 
liberata lunc et cum iis intra Pleroma fe recipit^ 

^. Sed Demiurgum quidem pjychicum dicunt 

— ^ — . Cojmocratorem vero creatorem Demiurgi 

— • — ■ intelligere ea quae funt' fitper eum (fc. iii 
Pleromatei, quoniam fit Jpiritualis natura — •' 

— Demiurgum vero (habitare) /;; eo, qtii fit me- 
dietatis loco ■ — • — -^ Cum fabricajfet igitiir 
mimdum , fecit et hominem choicum, non autem 
ab bac arida terra , fed ab imtifbili fubjiafttia 
* — — et hi hunc infufiftajfe pfycbicum de- 
finiunt et hunc ( vKiXO - •^vyiv.ov ) effe fscun- 
dum imaginem et Jimiiitudinem facium^ fe- 
cundum imaginem quidem ISylicum effe — ■ — - 
' — fecundmn Jimilitudine^n vero pjychicum .* 
Pofi deinde et circumdatam dicunt adat7ian-^ 
tinam- tunicam. Hanc autem fenfibiiem carnem 
effe voiunt. Partum vero matris ipforum^ quae 
eft Achamoth , quem fecundum injpeciioncm eorum 
angeioritjfi ( moderantlbus angelis ) , quijitnt erga 
(prope) Saiuatorem\ generauit ^ exijientefu^ eius" 
dem fttbjiantiae fnatris Jitae fpiritaiis (fc. efTe), 
Et ipjum enim 'ignnraffe Defniurgum dkufit et la^ 
tenter depojituffi ejfe ifi cuni nefcibnte eo ■ — ■ — . 
Hunc effe in fefnetipjis hoffiifteir. , . vt habeafit afii- 
majfi qitideffi a Demiurgpy corptts a lifjio ,et car^ 
nem a fnateria; Jpiritaiem vero homifiefji a ffia- 
tre Achafjwth : Ctm -funt igitur treSy aitenttjt 

L mate" 


i62 - FIDES DOGMATIS 

materiale, qmd «tiam jimftrum vocant, ex necej^ 
fitate perire dicunt — — anitnale vero, quod 
ctiam dextrum appellant, cum Jit- medium fpiri- 
talis et materialis , illuc redigi qudciinque dccfina^ 

iterit r • S^a^^ faluaturus erat (faluator) 

eonim primitias eum Jufcepijfe dicunt : Ab Acifa- 
motb qiudem fpiritale ^ a Demiurgo autem indu-' 
tum pjychicimi i. e, animalem CbriJiu7U , a dijpoji" 
tione autem — — Et hylicon autem nihil omni^ 
fio fujcepit ; non enim effe hylicon capacetn falutis, 
Confi7jimationem autem futuram , cum Jormatum 
€t perJeBum Juerit ojnne Jpiritale, hoc eji homi" 
nes, qui perfeBam cognitionem habent de Deo 

• Ejfe autem hos femetipfos dicnnt / 

Erudiuntur autem pjycbica , id eji , animafta pjy- 
chici i. e. animales homhies ^ qui per operationem 
et Jdc7n nudam Jirfnantur et non perjedam cogni' 
tionem habent , effe autem hos, nos^-^qui ab ec^ 
clefia fiimus^ dicunt, Quapropter et nobis qui- 
dem nece^fariam cffe bonam conuerjiitionem refpon- 
dent ; aliter enim impQjfbiie ejjh Jaluari, Semet- 
ipjos autem non per operationem , Jed eo , quod 
funt naturaliter Jpiritales, omnino Jaluari dicunt,-^ 
Et paulo poft : Qnapropter nobis quidem^ quos 
— — . .-^ cle Jeculo ejfe ^) dicunt necejfariam 
continentiam et honam operafmmji ^ vt per eani 

• tienia' 

i) Inde patet, Tertulliannm Valehtiniatios fiibindicaf- 
fe in ioco fupra comuiemorato , vbi dicebat quos- 
dani refurre<ftionein exnum hominis ex hoc fecu- 
l» appeliaie. 


DE RESi^RREGTlONE CARNIS. 165 

'v^emmnus hi mcdietatis locmt -^ '-^. Non Cfiim 

operatio in pleroina inducit^ fed femen (mafla 

.fj.3irituum) qiiod eft inde piijtlimn quidem dejuip- 

Jiim , bic autCfJi perfe&um fd&um. Cum autem 

funiuerfum fefnen perfedum fuerit , Achamoth qul- 

den} tnatrem ipforum tranjire de medietatis ioco 

.(licunt et intrd pleroma introire — • ' — - — Spi^' 

ritales vero exfpoliatos animas {c[mad animas, ex 

Graecae linguae vfu, in qua Jtar^ eiegnmei: 

omi tcitur ) et fpiritus inteUeciualis ^facios inappre- 

benjihiiiter et imdjihiliter .- — ■■■ — Deimurgum ve^ 

ro traifire et ipfumin matris ftdeSophiae loctitu^ 

hoc ell, in medietatem. lujcorum quoque animas 

i'efrigerare et ipfas in medietatis loco^ Nihil enim 

pjychicum intra pleroina tranjtre* Et rurfus iti 

eodem capite : Hojjiinum autem tria genera ejje 

dicunt , fpiritakm, pfychicumi choicunt>, qtiem' 

ddmodum fuit Cain, Seth,. Abel ," vt oflendant et 

cx his tres naturas non jecundum vnumquemciue<^ 

fed" fecimdum genus (h, e, vt doceatlt, non iil 

vnoquoque has tres fubilantias efie, f-d qu^m- 

que vnius participem ) ' — •^ — — -^ Tria duten% 

genera hominum ojiendiffe docent 6Um (Seruato« 

rem) , Hylieum ciuidefii tneo^ qiiod refpottderit 

dicenti, feqaar te> non habet^ iillus hominis vbt 

-caput recHn^t ;• Animcdes autem yquod dixerit di'=- 

' centi^ fequar te, permitre tantiim mihi ire et re* 

nurtciare domellicis : Hemb 'fupei' aratrum ma- 

lium imponens et in poftenora,' refpidens aptus 

• eft regno- Goeiorum ,3 Spiritaifim vcro iii eoy quod 

dicitf lemiUQ mortUQS fepelire mortaosj tu au-^ 

L 3 ^ tem 


154 FIDES DOGMATIS 

tem vade et annuncia regnum Dei ■ — • — ■ ii> 
Paulu7n autem manifefie dixijfe , choicos^ anima^ 
les^ Jpiritalesj quaqualis choicus, tales choici; 
alibiautem^ animalis homo non percipit rel. et 
alibiautem, fpiritalis omnia iudicat : cf. L. II. 
c. LI. et LIII. Ceterum vt ex Scripturis carnis 
refurrectionem refellerent, .-abutebantur loeis — - 
caro et fanguis regnum Dei non haereditO' 
hunt ^) ; f fecimdum carnem viuitis^ moriemini ^)/ 
exuite veterem hominem ^) &c. 

luuabit nunc paucis anjmaduertifle , quomo- 
do Valentinus Pythagoraeus ex Irenaei "*) affir- 
matione ex huius et Platonis philofophia fuam 
fabulam deriuauerit. Ex vtriusque nimirum di- 
fciplina homo corpus duplex habet, vnum luci- 
dum atque animale , alterum craffmn atque mor- 
tale, Ita Hierocle-s ^) : Quoniam yero corpori 

nofiro 

1) 1. V. c, !♦ 

2,) ibid. • 

g) ibid. 

4) 1. I. c. I. 

5) in aurea carmlna p. 294. «AAa Jij x.aj toj uv/onSit 
TifAuy aau,a.ri ir^6(fi(pv <rafix ^■vjitov ov ^ xcc^ctpiVffixf 
in xoifrovTo (fc. uvYotiiei, qiiod a niortali per 
adhaefioncm maculatur ) x.ocf nifxeos a.vro e-v/^* 
(KuHiicii oc?ta.XXpt.yinv<3tj Xitvtir»j ot ovv jj rou -^v^ikoo 
(feofcuTos y.u^agffis. Vbi miror interpretes quos» 
dam haec ita intellexifle, ac fi corpus jnortale am- 
male dixiflent hocque adeo purificare praecepif- 
fent. Nam mortale plane non poteft purificari ! 
€t ij)ultginiiniis:animaie ab iis diceb^tiir. ./ . - 


DE RESVRRECTIOiSfE CARNIS. 165 

jiojlro lucido corpus mortale adnatum eft, dec^t 
€t iftud quoque purgari et a contagione fua libe- 
rnri. Supereft igitm-' animalis corporis purgatio^ 
Illud nunc corpus aethereum quafi vehiculum ani- 
mae erat, vnde Stanleius. ^) aniimts autem, in- 
quit, cum corpore aetbereo, quafi cum vehiculo 
Jemper verfatur , atque hoc continuo atta&u ^par- 
ticeps immortalitatis facit. , Vnde porro Hiero- 
cles ^} hoc corpus cvfJi^Pveg appellari dicit : 
Ncttura ratione praedita . quae corpus hahet fibi 
congenitum , ita ah Demiurgo edita fuit , vt jje- 
que ipfa corptts exifteret , neque tamen eareret 
corpore^ fdejfet quidem incorporea, in corpiis 
mitem fpecics eius tota deftneret : Et idenn ali- 
bi^): Et homo fmilitcranimus ratione^ praeditus 
eum congenito corpore- inmortalis eft. Vtrum- 
que vero corpus, tum animale illud, tum crailius, 
quod tanquam nouum vehiculum ^*) animale., 
per inferiores regiones defcendens, ex quatuor 
elementls adfiiraferit, etiam veftes^ tunicas ap- 

L 3 p.ella- 

1) Hift. Phil. Orient. 1. 1. fca II.' c. X. 

2) 1. c. p.'2gf}. agp. H X«y/«;)} ovai» 'crvf*(f>vi5 i^ovir» 
ceJ/xcc ovra 7r»got tov StjftiovgyBv , g»$ T« eivKf Trttp. 
7]?iB-ey, t»5 ft})Ts To eraftx sivKf civttiv , fttin uvsv 
c-a^ftecTOS' «m' «t;TJ!;v fisv etffeofMTQV etvoitt^xrovirB^Kf 
S0 ets a-6>ftet To oMv etvTtiS si^es. 

5) Kpt/ uvBgwKOS oftotas ^v^rj ^efikn ftiTK evftipvevt 
txSctyxTov erei)ft»Tes («S^O» 

4) 'fC^f**' 


m FIDES DOGMATIS 

pell.fbant, hisque anlmam i^^iri dicebant : Ita 
P/e//us^) : Cha/(iae'i duabns timms animam induunty 
et v:iam ^qtiidem fiiritna/em nominarunt a Jcnji^ 
bi/i mundo ipji cQntcxtarn , a/teram vero /rwijar- 
7/iem, ti?nuem et inta^hi/em^ quae Jiiperjicics VO" 
catur / Se-d apertius de Piatohicis in^r.imis Por- 
phyrius -) : e^cuendae igitur nobis funt vefies mul- 
tip/ices , tum et xifpeBabi/is haec et carnea , tiim 
et quibus interius vcjlimur cutaneis ^ contiguae .' 
Et rurlu.s ihidem : primum vcro et Jine quo cer" 
tare non liceat, ejk, vt vefles e^-uanms :^ , cum, 
i>ero vejiimenta a/iqua Jint intcriora^ a/ia cxte- 
riora , ita demdatio alia per ape^tiQva j a/ia per 
v.ccu(ti.Qva,> - ' 

Clarec 

xa/ rov j:izv'irvivua,riy.ov 6JVOy.v.(!xv\a,7ro rev "Xiir^t^rov 
y.SF/nov 'iit^ipxy^Bvru otvr^ , tov tt av/osi^f] %s7rroV' 
K«/ uv^<pfj, eyTTiq £7rnri^'jv , ( ll. 6. '^v/.yiS X£5t-toii 

«vi >!.««; , tefiue vehicuium) a>-t,y.v.-Ji. Forte hic pra 
srveo^naTSJtoVjO-w^tty.r/xoy legendum*. Nam praeter luci» 
dum altc-rummiiluminteriu.s (cf. locum proximum ) 
aJiud rratuebaift, cum tamen ex ledione vulgari 
fequeretui:, adhuc tertiimi Quoddam fiiperius hici- 
do ab iilis effidlum fuiffe. - 

2) ^e ahfimentia lib. I. ^., XXXI. AwoXtrrsov ti^i 
TOu> wo^Xoy? »i,«<v ^iro)va.i , tov te .o^aToy vovtcv 
KUf S A P K I N O N , HK/ evf iSa^iV >ift(ptstr/Ki^a 
tr^oG-i^itf ovrus Tots Ss^ftoinvon — ; — ■'^5%»; h ro 
UTriiooreitr^cf^ , ^ctf qv pvx, ctvsv to «ywvi^eff-S-a^ y\voi- 
ro* £^£* ^i T« fjoiv iiv i^(i}$-iV rtev ivdvf^xrav ^ tk Ja 
jrw^sv, Kttf unoioa-i5j n ^?V'§«« Vay (paviom ^ t} ti 
itu r&y eifoivi^igm, ' 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 167 

Claret ex.his, quomodo totum Platonifmum 
cum Chriftianifmo in hac parte dodlrinae conne- 
<3:ere foleaut Valentiniani» Habent fuum De- 
miurgum vt ille ; yeftes atque tunicas vt ille; et 
tandem vKvjv ^v%j; addjtam , vc ille corpus anl^^ 
mae <7V[JL(pusg. 

Reftat itaque hoc vnum, vt Ir^naeum cuni 
Irenaeo, et multo roagis cum. ipfo Valentino 
confentientem reddamus ficque ipfam a n®bis re- 
ftitutam compagem doctrinae eius coafirmemus. 
Nam ille non folum aperte/ fecum aliquoties 
pugnat, fed etiam ita in enarrando verfatur, vt 
tranfltus ab vnp ad altcrum in cerebro Valenti- 
niano difficulter intelligi poffit. Ho^jjinejii, prl- 
mo dicit, ex fententiai Valentini choicum fecif, 

ab arida terra mox : hylicum qitidem Je- 

£imdu7n imagincti effe / vbi neceOario etiam iti 
primo juembro hylicum legendum eft, quod 
verba in contextu relegenti per fe patebit. 
Nam fi choicum fecit, quomodo non ex terra ife- 
ciflet ! Itaque i/A(/.ov ex materie (uA?/) eaque 
jTubtiliilima» Narratdeinde,pofI:quamDemiurgus 
fecilTet hominem hylico - pfychicum , ei etiam 
circumdatum fuiiTe carnem >• — poji dernde ei 
rel. Sedquisclrcumdedit? etquare? etqua-ndo? 
Patet haec omnia ad iuilam narrationem deefle, 
etfi neque ab aliis , vt Tertulliatja ^) huic narra- 

Ir 4 tionis 

- 1) Ubro adv, VaUnthuamsl - - 


i6g FIDES DOGMATIS 

tionis lacunae remedium pararum video. Ita- 
que admodum prpbabile omninb eft, hoc tam 
indignum e;x opinione eorum faciims ab iisdem 
Cofmocrntori tributum fuiile ex corrupta, inter- 
pretatione narrationis Mofaicae de lapfu homi- 
nis; N:im cumXofmocrator pater eflet De- 
miurgi , et , vt Irenaeus dicit , quae Jupra eum 
erant , fcire poterat , cognitum etiam ipfi fuerit, 
necefle eil, Sophiam femen fpiritus homini a 
Demiurgo creato infudifle , vt nunc non mirum 
lit, iiipfam, vlcifcs.ndae fraudis huius caufa, de- 
nuo fefelljrit, homini carnem induendo. Sed 
multo maior repugnantia nunc ex eo oritur, 
quod Irenaeus in lequentibus ex Valentini difci- 
plina mox triplex genus hominum recenfeat, 
quod iocofe Tertullianus ^) Trinitatem Valenti- 
nianam appellat, mox quadruplex ; atque hic 
denuo aliam perturbationem introducit : — ■ — • 
• — animam quidem habent a Demiurgo , corpus 
a limo, carne7n a materia, fpiritalem ab Acha- 
moth — Hominum autem tria genera efle di- 
cxmt, fpiritaleni^ pfychicu?n, choicum'^'), Hic 

totum 

i) lib, cit. c. XVII. extr. faBa exhide trinitas gem' 
rum e(i , ex trinitate catifarum : vjwm materiale 
— aliud animale — tertiM?i fpiritale. 

2) Eandem ineonftaritiana in Tertulltano deprehen- 

das, fi locum 'proxime citatum cum extremis 

c; XXV. verbis his compares : proinde eum (fc. 

fpiritalem) ab Achamoth deputantes, quemad- 

modum 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 169 

totum o-f^-jjjwa Valentlnianorum coglt, vt pro, 
corpiis a limo , carnem a 7mter'ia , per transpofi- 
tionem legamus , corpus a materia , carnein a li~ 
mo^ Nam per corpus cum nullum aliud in- 
telligi poffit 5 quam illud a Demiurgo animae ex 
fubtiliffima materie paratuni , quomodo Jiic a li- 
mo, formatum dici pofiit, etfi omnino redle a 
materie. Quod nunc pugnam in numeris atti- 
net, rationem in eo quaerendam efie puto, quod 
partem 'i;A<7CJjv in homine Jrenaetis non fatis^ ac- 
curate feorfim numerat, quam Valentinus cum' 
"^vx^ tanquam vnam recenfebat. Itaque tres 
crant partes hominis, quod mox etlnm planum 
f^ciemus, irvsvfjLCtTiKt], vKizo'- \pvx^7crj et tandem 
Xoi%7], Hanc pofi:remara vocabant (r&i.py.ci(> , me- 
diam (Tfioftot f. a potiore et praefiantibre •v/^i^%Jjv, 
priorem irvsvfA.ot, Quin etiam fingi pofilt, iplbs 
fucceflbres Valentini huic turbatae narrationi ve- 
terum occafionem dedifle. Confl:at enim iis, 
dum dicebant, carnem tunicam efle, cuius in 
narratione Mofaica mentio fit , hoc ab reliquis 
oppofitum fuiflTe, quod tamen ex eadem narra- 
tione pateat, hominem iam ante carnern habuifle 
ex terra (limo) formatam. - Itaque fortaflis hic, 
in angufl:ias- eiusmodi reda(5H, ita fugam fibi pa- 

L 5 rabant, 

modum animalem a Demiurgo ; choicum fubftan* 
tia »§^7ii ; carnem materia : vbi etiam pro choi- 
eum , bylicitm reponendum cfTe puto ob ea , quae 
fupra difputauimus. 


I7.0 FIDES DOGMATIS 

rabant, vc dicerent corpus illud^. fuiiTe corpus 
anhnae adnatum, \\ozQ^t'ex limo facium, defe- 
rentes in hoc Valentinum fuum, qui dixerar, 
e((Q ex-fubtiliffima materia, non ex arida terra., 
qaemadmodum exprefle. ante Irenactts, faclum, 
Sed ita quidem Ircnaei ledlio a iiobis follicitata 
per fe bona eflet, Irenaeiis tamen ij)fe non ita 
bonus interpres , qui Valentini et difcipulorum 
€ius diuerfas opinatlones non curic)i|ius enarran- 
do feparauit ; et praeterea fiimma rei eadem 
manens, nam quomodocunque etiamValentinia- 
ni de materie corporis adnati diflentientes in- 
uicem conieduras fecerlnt, tamen omnes in hoc 
conuenitbant, animam ica arcle cum hoc corpo-. 
re coniunclam elTe, vc vnam parcem ambo con- 
flituerent. Tandem non placet Irenaeus , dum 
dicit, eos genus triplex hominum conftituifle, 
ec quod confequens erat fe fpirituales dixifl^e, 
\\\ quo veteres ec recentiores omnes eum fequi 
video. Sed non ficis circumfcripte : Nimirum 
non triplex genus , ■ fed triplicem partem homi- 
iiis vnius eiusdemque fl:a'tucbant, neque fe omni- 
no^'7ryey//,aTiJcous" dicebant, quod neque fine 
fumma infania potuifi^ent, carne in ipfls palpa- 
bili, fed ea cum circumfcriptione, quam fupra 
in noftra verfione indicauimus. Tribuebant iibi 
Jemhiis, h. e. fpiritus portionem, qua capaces 
iierent carnem) exuere et corpus' animale Spiri- 
tai fubiicere; contra Pfychlcis tam cenuem au- 
rani , quae non fufRceret ad tantum' ejfnciendum» 

- Haec 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 171 

Haec icaqne de Vaientinianis dixifTe fufli-- 
ciant , in quibus ii quis cum Jrenaeo Tertullm- 
num comparare velit, adeat inprimis capp. XVII» 
XXV. XX VI.. XXXI. etfi veriffima efl Ven, Sem^ 
lert ^^ obferuatio, eum nihil noui afferre : 
Quin etiam aperte falfa dixifie deprehendatur, 
in qui.bus inprimis hoc ^), Materiale autem ni~ 
hil in eo (Chrifto^y fa^JP^ '^^ carnis^nqftrae, habi- 
'tum alienandu a .ChrifiQ, ^ fp^ ettam falutis (cam, 
carnem) expeliant. 'Minime vero ! Nam etil 
vtrnmque, quod in efFeclis ponitur, ccrtum fit, 
tamen tum noflrae carnis refurrectionem^, tum 
carnis I. C. veritatem , ex VKG&scrsL d? creatio- 
ne hominis negare cogebantur : cf. caput V. 

Conflat itnque eos refurrcdionem carnis ne- 
gafle, quod TertuUiamis alibi quoque ^) clare 
ponit, dum, carnis , mquit, refurreBioncm in^ 
fringunt , neque amplius obfcurum efb, in quo 
huius opinionis fundamenta apud eos quaeren- 
da fint. Eflet nunc plane fuperuacaneumj fi af- 
feclas Valentini, Ptohmaeum^ Secundum^ Hera" 
cleonein^ Marcum\ Colabarfum ^ Florinum &(.z. ia 
eadeni a<^g(ref fuifle longa narratione demonftra- 
reTellenius. Nam aeque certum efi,eosin fum- 
ma rei cum eo eonueniffe, quomodocunque 

eti^mj 

1) 1. z\t. p. 155. not. 122. 

2) I. cit. e. XXVI. 

3) de praefcriptione c, XXXIII, ' , 


172 FIDES DOGMATIS 

etiam, vtiit, i?ue in confirmatlone communis 
oplnlonis, fiue in modo tradiandi iingulas partes 
doftrinae fuae, quisque proprium ingenium fe- 
cutus fit. Ex quo genere forte illud eft , quod 
TerluUianui ^) referc, Valentinianos //<?y^dixif- 
fe iant faBam efje rcfurre6tionem. Vnde Jtti- 
gius ^) non fatis^ccurate,<//V(?Z'(5r«f , inquit, /^w 
fadam ejfe refiirredionetJi, ^^ fi •) dicebant, 
quod non omittendum erat, eo nimirum fenfii, 
quo fupra vidimus Tertullianum de aduerfariis 
refurreflionis referre , quod refurgere ipiis idem 
fit, ac de feculo exire h. e. Pneumaticorum more 
viuere, Ita non minus Ittigium cum Epipha- 
nio ^) erraffe exiftimamus, quando aifirmat, Va- 
lentinlanos non hoc quidem corpus, fed tamen 
aliud fpirituale refurreSurum ejfe dicere , quod 
ex ante commemorata vniuerfa diiciplina eorum 
mox refeliitur. Breuiore nunc vti licebit nar- 
ratione in 

CERDONI ANORVM 

et 
marcionitarvm, 
opinione recehfenda. Vtrosque certum eil re- 
furreflionem carnis negaffe, quemadmodum de 

Cerdo' 

j) 1. cit. aeqae tangit eos , qtti dicerent faBam iam 
ejfe refurreBioneni id de fe Valentiniani a^e' 
uerant. 

2,) lib. cit. p. I20. 

3) haer.XXXI. Sea. VII. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 173 

Cerdone aperce^fKrmat Pfeudo-Tenullmms '}, 
rejurre&ionem miimae tantummpdo probat , cor- 
poris negat ^ et de Mdrcio/ie Irenaeus ^^) , /a/utem 
autem Jolam animarum e(Je futuram earu??}, quae 
eius do&rinatn didicijfent ; corpus auiem videlicet, 
quoniam a terra (it fimtum, inipoffibile ejje par- 
ticipare falutem : Vnde etiam TertulUanus ^) in 
Marclone inprimis falutis dimidiatione^ii repre- 
hendit. Sed hic primo de Cerdone quaeftio 
oritnr, vcrcm, dum de refurreftione animae 
eum loquentem facit TertuUianus ^ iiguratam in 
hacvita, aut propriam anlriiae poft mortem in- 
tellextrit. In quo non nego mihi in tanta te- 
nuitate narrailonum de eo apud veteres faita- 
rum aqu.im haerere. Si tamen fides habenda 
Damafeno , facills erlt refponfio , eum animae in 
hacvita reparatlonem hac appellatioue compre- 
hendlde, cum nonfolum iimpllciter dlclr, eum 
mortuonmi refurredionem ^) reiecifle^ fed addit 
etiam Heracleoni eum in communlone erroris 
fucceflifie. Hunc enim conftat tum ex Tertul- 

liano, 

i) Appendicis de praefeript, c. LI, cf. Aitguji, loc 
cit. 

2; 1. I. c. XXIX. 

3) lib. I. adv. Marcionem cap. XXIV. 

4) Ub. cit. haer. XLI. o^«<w* n NEKPJlN «v«- 
fcta-tv uBsrst — H^uy^tuV» ^mth^oifHVQV rtjv ftt- 
rox>)v rns itXKVtii. 


174 FIDES DOGMATIS 

liano *) , tum ex fragmentis apud Crabimn ^), 
in^ tradenda dociiina de fpiritu, anima et carne, 
plane Valentinianum fuifTe. Quod ad Marcio- 
nem attinet, IrenaeiiSy vt puto, non dicere 
debuiflet, 'ex eius opinione yo/irZiw animarmn effe 
Jalutem , fed folam fptritmim (7TV£UfA,cir(ov ) efle 
falutem, In Phyfiologia enim cum Valentinianis 
confentiebat quoad fumma capita, mundorum 
tantum genealogiam^ paulo aliter explicans» 
Ceterum non folum ex Irenaeo patet, eum in- 
primis ob contemtum carnls eius reftitutionem 
negafle, qui omnibus Gnofticis quafi dome- 
ilicus erat , verum etiam intelligitur et 
Tertulliana ^), et Hj.eronymo "*), eum ludendo 
: . . ' cLim 

2) cle jjraefcript. cap. XLIX. 'rw;i VaUiitino paria 
femit, 

2,) .T._ II. p. 83. f^q. conf, Sejnlentm \ot. cif» 
p. i66. fqq. 

3) de refurreSimii c. XtX. HaC deni^iue ingenio 
faepe in colloquiis liojlroi deciper» confuerunti 
quafi et ipjl refnrreBionem carnis ndmittant. Vae, 
inquiunt , qui non irt iiac cal*ne refurrexerit ~ — > 
— Tacite autem hoc fentiunt, va6 ([ui^ dum in 
earne eft, cognouirit arcana hah-etica. 

4) ad Pammachium 'aAv errores lo, -Kierofolymita* 
iti : Audiut nuper de Marcionis fchola , vae , in* 
quit, ei qui in hac earne et in his bifibus uQfi 
rejurrexerit, ' ' ■ 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 175 

cum fua rgfirre&ioiie m carne orthodo^xis 
imporuiile. 

GNOSt ICORVM 

|50i*ro illorum , in quibus proprie hacc appella* 
tlo hacfi.t, aduerfus rerurredlionem carnis eadem 
in vnluerfum pugna, etfi vldeiintur princlpia ds 
creatipne hominis paulo diuerft fecuta efle. It<1 
hlmirum de ils Irenaeus ^) quoad hoc argumen- 
tum : Adam autem et Euam prhis quidem babuif^ 
Je leuia et clara et velitt ■fpiritnalta corporaf 
^ qitcmadmodum et plafmati funt ; venientes autem 
huc demutajfe in obfcurius^ pinguius et pigrius, 
Sed et animam diffokttam ct languidam , qutppe a 
fatiore tantummodo injlijjlationem mimdiakm ha^ 
bentes ^ quoadusque Prunica (Siiphia) mijerata eO" 
ritm. reddidit eis odorem fuauitatis bumeciationis 
lumhns ~ pcr quain cognousrunt fe nudos et CorpO" 
ris fnatericm — - — et magnanimes extitentnty 
cognofcentes quoniam ad te?npus circmndatum ejl 

corpus ipjis • — Iefuf?i autem cruci" 

Jixmn ( Chrifto ab eo fe feparante) non tamen 
oblititm eius Xlhrijhtm , fed 7niJijfe dejitper virtitteni 
quandam , quae eufji excitauit in corpore , - quod et 
corpiis animaie ,_ et Jpiritale vocant , miindialia 
enim reinifijfr (dimlfiile) emn in mundoo Viden<- 
tes autcm difcipuli refurrexiffe eum , tion eum CO" 

gnouerunt — ^ Et bunc maxifnum errorem in" 

ter difcipulos fuijfe dicunt , cjuoniafn (quod) puta-' 

rent 
y) 1. I. c. XXXIV, 


176 FIDES DOGMATIS 

rent eum m corpore refitrrexijfe , igmrantes, quo- 
niam (quod) caro et fatiguis regnum Dei non 

apprehendunt ■ Chrifto Jedente ad dextram 

patris — ■ vbi animas eormn , qiii cognouerunt 

eos ( ea debec efle ob antecedens myfleria , -.'/er- 
bum ad quod pronomen referendum eft) pofl de 

paffione mundialis carnis recipiat inje '— 

Conjimmationem autem futuraiit , quando- tota hu- 
fneBatio fpiritus luminis colligatur et abripiaturiii 
aeonem incorruptibiHtatis^ Hl Itaque omiffo 
fbmnio de tunicls Adaml tanquam carne, et mu- 
tato Valentinlanorum fermone , qui niaflam Spi- 
x\m\m\ femen vocabant ha£lenus, vt femcn iioc 
lumen dicerent, in reliquls cum iisdem confen- 
tiebant. N;un quod illis erat torpus animae 
adnatum , hoc Gnofllcls corpus fuum leue et cla- 
rum cum anima mundiali infufflata , ■ et fere ad 
verbum Platonlcum illud Xsirtov cj%^jti« cf. an- 
, te, illorum caro et pars hominis %o<Jt<7, horum 
corpus craffmi ^ vtrisque etiam liium Trveiijtics, 
quo'd tandcm In aeojiem incorruptibilem recipien- 
dum fit, quem Valentlni Pleroma appellabiint, 
et quldem illorum tantum hominum, qui hic 
cognouiilent myfteria , verbo Gnojiicorum , h. e, 
ex vfu loquendi Valentini 'irvevfia.Tiicm, Ita ni- 
mirum ab vltlmis temporibus mutato fermone 
idem dicere folebant. Subfiftimus candem in 

TATIANORVM 

y\)(ti<Tei. Morum mdor Tatianus , etfi In vnluer" 
fum Valentinum Marcionemque fecutus ell ex 

con- 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 177 

conftante narratlone Clemenijs ') , Irenaei ^) , 
■Pfeudo-Temilliam ^), Eiifebii ^), aliorum, ec 
Chrif!:! adeo carnem (pciivofAsvnv fuifTe exiftimauit, 
refurrec^ionem tamen, non folum corporis fed 
caj^iiis ec quidem huius docuit» Atque foret 
omnlno hoc vix credibile in eb, qui haclenus 
aduerfarils doflrlnae Ce adiunxerac, nifi in vna 
illa oduerfus Graecos oratione, quae cx elus librls 
fcriptis fupereft, tot loci fidem facerenc. Si 
nune vero eundem in hoc loco huius dodlrlnae 
caufa commemoramus , £t propterea , quoniaroi 
contraria leuitate in oplnando adeo animae re« 
iurredioneni fore exlftimault. Itaque-mox ex 
illa oraticne locos defcribemus, in quibus fuam 
deTefurrectibne fidem profeffus eft — ■■ 

*) Propterea ettam corporum refurreLlionem 
futuram credimus •— ^ -— -^ qitemadmodmn enim 

am 

%) Strom. lib. Ilt. 
2)1. 1.c. XXXL 

§) 1. c. totus fecundititi ValentinuiH fapit» 
-4) 1. IV. hiji. ecclef c. 25).' 
g) ^. 5. Koy ^ia TOtTO «.Af e-ii>/uaT6)v uya^-etffiv i&iT^cif 
I ^ivtcrsvnotfAiv — — — — tsiSifeg *yu^ ovx av 

Jrf*v v <yivviirB-Kf Vts vifii^ ovx. iytvatrnov — — -*» 

r/eyovas $s -— '^ "^tex, Tti? yivitrEa? Tg hvk/ 9rif 

iris-iVKx' Tov _ uvTOv Tfosrev . ysvvofzivo? Ktxf diX Tm 
^xvetTou fiijxiTt (ov ■>—' -^ ^e-ofJtt^ TVKKtV y as-Trs^ 
fi7i TTot^oii yiyova'iy itToi yevvK^str kkv *vg e|«^«- 
yiVij /nox/ 70 ^otgiiiQV , eixTfttFl^itcruv r^v vhijv e 


178 FIDES DOGMATIS 

9um fioji ejfem ante natmtatem meam fgn&raham 
quis e{p:m -— ■— genitus autem — -— -^ eon-m 
fequutus fmn, vt me exifiere nan dubitemy eodem 
tnodoi —^ -r^ per mortejff non amplius exiftem 
♦—=•- -^-^ demo exiftam , qiiemadniodum elifu noi$ 
esijlem, pojiea gemtus funu Efiiainji mea carun* 
(ula igne euanefiaty difjrtlfa 7uaterie per totunt 
uiundum ; etiatnjl in fiimiinibus , etiamji in maii 
(ibfumar^ etiamfi a feris diianier-," tainen ht the" 
fauris Domim dmitis recondor :■ Ac inaps qtiidefn ep 
Atheus fiefcit vbi vecondita fint^ Deus autem — — 
•— • vbi vQiet y iu prijiinttfn Jiatum reuocabit^ 

'} Non eft ifTifnortalis per feipfa^ o Graeci / 
anifna^ fid fjiortaiis, Poteji tamen eadetn non 

mori^ 

xofffiioi Ks^af^Ksv' xoLv iv 5rar«jM4Jf j. xaiv gv ^xXow 
ffxis £xca7r«vj;9'is; , xkv vko Btj^tav ^tecirTrektr^^oa , t«h* 
ftsttti svxJfOKitfcof ?rXov(7<oy SsaTrortrj' Ktx/ o fisv jrra- 
Pjos K«/ te9"sos otx at$s t« anoKstftsvot' ©gej «J^a — . 
•— — ciTroxKTXfftjffst 7rf6s TQ ^a^Kiav, 

l) §. 12» Ouy- (fftv u^KvuTos sj -^TXH ««&•' 

setvTiiV , ^vijTTi os' u>^ix, tiuvotrtf.j }} uvTr, >i.af fm ai;ra« 
^ViiO-Kiiy ^vtiSKSt fifv ya^ x«/ "Kvsrcnf fKsr» rou a-a* 
fc«TSf, (K« riNQSKQTSA Tnv tiXtj^stetv ^ ccvf 
^K,r«j oi sn «fsf 9y stti cwrtT^sta rou x.otrftov — — 
— - :r«A<v (fs ov 3fviiax.ii^ kkv Trgos xKiaov A«3'j}j tjjv 
I7rt'-/y6iviv Tov 0iOy 7rs7roi-,}ftsv>]' xxy savTiiv "jko crii.o- 

TOS SSt j y.v.} Ouhv iV «UTj; (pOTStVOV' ^IK TOVTO ftOV)] 
fiSV SiKtTUfiSVii , 'Tt^OS T71V V^KviV VtVSl KXVa ffVVKttO' 
Bvtj^KOVr» TjJ ffKgKI* e-V^VyiKV 3g KSKnjfiSVT} Trjv T6V 

9tiov nvtvfixroSj ovk s^tv x. r, X, 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 179. 

moru Moritur enhn et dijfoluitur cmn ebrpore , fi 
. veritaiem ignorec, pojiea aittem refurgit m fiti^ 
cum corpore , mortem per fupplicia in immortali^ 
tate accipiens, Rtirjus autemnon moritur, etiamji 
Joluatur ad tempus (a corpore), ^ D^i cognition? 
injiruda Jit, Per Je enim nihil aliud eji , quam 
tenebrae , nec quicquam in ea luminojum — - - — - — - 
-— Qucpropter Ji degat folitaria ., deorjiim ad ma- 
teriem vergit , vna cum Carne moriens : cum diui-* 
no autem Spjritu copulata — — eo afcendity 
quo deducititr a Spiritu: Huius enim fedes in Jii-' 
pernis^ ijiius generatio in inferioribus ioeis, 

^) Non igitiir Jimplex eji hominum anii7ta, Jed 

ex multis partibus conjiat Neque vn- 

quam ipjajine corpore apparuerit , nec caro refiir-' 
git fine anwia ■ — ■ — . — ■ — ■' Vinculum carnis 
eji anima, anmam autem caro cojitinet — - — 
lis folis^ qui fpiritu Dei communiti funt^facite 
videri pojfunt daemones — — — — - caeteris 
vero nequaquarn i. e, pjychicis. 

*) (vos dicitis) folam animam immortalitatt 
donari, ego carnem quoque cuni anima» 

M 3 In 

'xKf au fcoioiuf£7iS* evte f^tc^ ttv ccvtti ^xviiti Trots 
JCfitgis oafixros , , ovrt «vjsraToy sj cxg^ ^a^is •'^'Vj^iiS. 

*) §• 2,5. ujtu^uvun^effBK/ fcav>iv tn» -^vyinv^ 

fyoj h Ktff ro ffvy uvrjt s-ngKtov. 


igb FtD;iDOGM. DE RES. CARN. 

In hls, mc non tncHience, omries vJdebunt, 
quoriiodo Gnoftlcorum principia cum Chrifl:ia~ 
norum doclrina emolliendo coniunxeric Tatiamts» 
Habec et Ipfe corpus adnatum animae (nunquam 
ipfa fine corpore apparuit) ki. non corpus aethe*. 
reum, yt 1111, quin potius hanc ipfam carnem 
iioftram. Diftlnguit a ^'U^jf , -jrveojwa , fed hoc 
non ab Ipfa creatione homini tribucum et illam 
cura hoc copulstam , beatltatlsy»///;/?^^ capacem : 
Vrget 'yvftjcTiV (fi verltatem igfioret — — fiDei 
cDgnitione inftriifta fit) et Pfychicos contemnic : 
Tandem fuperiores locos (Pleroma) ec inferiores 
(mediecacem) agnofclt. Itaque, vt vno verbo 
comprehendamus., iides eius de refurredione 
haec erat : Pofi mortcm anhnas piorum mox ex 
gratia immortalitate donari et in, fine mtindi ite~ 
riim cum bac carne copulari ^ contra impiormn ani- 
mas in morte cum corporc fmid esftingui et itt 
cxtremo mundi cum eodem rurfus ad aeterha fip" 
plicia reffcitafh 









RELIQVIAE ACTORVM 

SECVLI III. et IV. 

DE , 

RESVRRECTIONE 
CARNIS/ 


N 


^. 





* ♦ * * * * * * ♦ * * ♦ * * * *,j}c ♦* *.♦ 

CAPVT TERTIVM, 

SECTIO L 

DOCTRINA SCRJPTORVM ECCLESIASTI- 

:CORVM J 

SECVLI III. 

, DE RESVRREGTIONE CARNIS. 

'um ineunte hocieculo fama fcholae alexan* 
drmae, a C/d-zwe^if^ fuj^eriore lahente iJluftra- 
tae , per o r i g.e n i s copiofara atque perfedam 
do(ftrinam, ita auda fuerit, vt nori modo reli- 
cjuae celebriores Paladftinae - Caefanenjis atque 
Antiochena fuos ab eadem dodores peterent, ve- 
rum etiam dodiflimi ii haberentur , qui difcipli- 
nae theologicae apiid eandem fiue tradendae, nue 
difcendae , fiue denique ad eiiis inftituta trad:an- 
daeoperam dediffent, ordiemur nos quoque hanc 
infHtutae narrationis partem ab his, qui per totum 
hoc feculum huius fcholae decreta maxime fecuti 
fun.t. Comprehendemus eos omnes vna DoWo' 
rum alexandrinomm appeliatione, tributa iis, non 
tam ob officii ratidnem, quam cogitandi differen- 
diquede argumentisdocnTinaeChriftianae modum 
omnibus communem. Itaque in his nemo mi- 
rabitur, praeter Heraclam, origenis Alexan- 
dria&fuccefforeni ^) , Bionyjium^ EufeUum, Ana- 

■ N 2 / tolium, 

l) Eufehlus hift.. ecclef. VI. IJ. rov Jigeiitkoty - - Iv re 
vtn Ststgts fn^v^snQv 3 ftttt «X?i|W^ Bym J^QyiinTwrov 


fS4 FIDESDOGMATIS 

fbUmi/ TheGgtioJlimt ct l^ietmm.,. Epifcopos 
etiam Caefarqerfes-j Antiochenos atqne. Hierq- 
folyirtttanos , -cfnin adeo latinos homines com- 
memorari. Nam onines t^men aiit ipfins o r i- 
di|2«iis. 2.ut Heraclae Inftitntiorie vfos fuifTe ex 
aperta narratione ^?//^^///), Hieronjimi ^) atqne 

- Vhotii 

' ^uvS^x xixt^tXoffoXpicts ovy. «laoi^ov, xotvuvov ««^«rjf 

Ti]! iiot.ri]X>}<>eus — 25. un Kks^oive^itKS yt«r«v«- 

. ■■ edaiy . iict T^v Kuta»g!ixy ^giyiyys xotijaotfMVosy 

tlffUxKK TOTtJS tMTiJX^''^'^^ '^'^^ ^VToS^t SlOUCK</Ki lOV 

KXToCksinsi. ' -^ 

" l) Ihid. VI. 27" ~^ «XX«x«*'(> rwy- IfflijffoXy^ttujv ■rt^o- 

■ "■ xsrii>s h^ks^Uvaps',: ©bohtis-qs ts o xciTct Kxtffuptxv, 
; :' Tov tsoivrK xgovoyus inos smetv 7r£off»ys%ovTss Kvrtp, olos. 

. . • St^K.ay.KKui — 36.; wV (fc. difcipulorum Origenis) 

■..intmjf/Aivs ^.oCkifa:, syvcoy.sv ©soata^ov ^ . os 7]v oivros 

cnTOS — V^TjyootoSf Tov Ts otvTQV^ ii^sX(pby h^i]V0^W- 

' " giv .^-—'- — ' TTsvTs- \)s oXois tTstriv uvtm cvyysvo- 

"■■ ^svoiy TOffsiVTTfy umjvsyxoiVTo- ffrsgt Tx S^stx Xoyix fisX-. 

■ riiafftv , wr sTrtffxefrijs tuv xxt» Xloyrov htxkf}- 

CtuiV d^tuB^fiyxi. Vir. 14. VoTiyootos xxt TovTou 
a^sXipos AS^tjypoui^os Sl^tysvovs yviodiuot —^ — &S0' 
Tsxvos — ^ — 't}]s os Si^tysvbvs ^tKTgtfi>]s KXt Qvros 
■yjy. 32. TfjrS^siv AixoS^ixsix nai.^otxtxs' vjyviaxTQ y.sr(* 

' ^wx^xTiiy' /Evas^ios . K7T0 rtjs hkx^M^gtw Sf/ttjjd^ets 

". mXsiiis — AyxTxXtgs ocvT^XEvffs^itf') ^ix^o%os — ~ 

, ■:Xx5^tTXTxt'^^ ysyos -fiitv xKt uvros AXsixv^fsos. VI. 27. 

.ToffKVTfjv stffxycov m£t Tov Qftytviiv ciity^tjv (^^t^/utXtoi- 

yos nempe, cie quo ante.) ut — . — rtvxs ecvru 

avvSt«rftfttty x^oh^vSf rjjs tis d^ttx fitXTiuasws ivsxx, 51. 

A<p£txxyos' —r- (pfiffty. ixvrov mgttxv fttTsxaSrxi Itpi njy 

■:C.AXsi'»vS£etxy ^ix aoXKijv rov HfKxXK ^/upv, . 

2) In Cat. Scrtpt. eccl. ' de Origene — — quantae 

autem gI6i'iae- fuerie , hinc appaf et', ' qubd' Firni& 

iiamiS', Caefareae Epifcopus, cutB-onuii Ciappadocia 

eum 


I) E R E S:¥ R R E C 'Tlt!) NEClAlR N I S. 58s 

. ' ■ . -' ' 

Photii *) conflat. Itaquepdrro eKam,' ciimian- 
dem omnes ' ab R 1 e g n i s doitrina , jpepende- 
rinl, et ab huiits in hoc:quoque?acgume'nta:\de* 
cretis-adreliquorum opinandi mqduiiiFfiicilis;'^n- 
clufio fit, hunc dodlae familiae duceni pptiffi- 
iiium audiehius. Stamus quideiii 'e -Ipngiriqao'^^ 
interpellit eUiii imperita multrtudo 'infano-et rau- ^ 
co clamore ; et qiii prppius ipfi aflederunt repiii 
«riahtes eius fermones referunt :' vt adeo H^aeG 
bmnia valde difficilein reddarit-Vlri do6li infHtu- 
tioriem iri vtendo. . Sed dum ipfe docet ^iiX- 
ScgvTe^ws" , quomodo nos in difceiido iaboreiti v 
vllum defugereriiiis ! .'.' ' ■ 

Dbdorum Aiexandrinorum . - 

' ORIGENI-S 

HerailaCy Alexandri ep*Hierof*.ThoBiJli 

:cp., Caefaceae iPs^hti^:. D^r^i \ep. Al&x.y 

Grcgoriit^. Neo - Caef» Theotecm ep. Gaeia- 

- "'■"•'■ - N 3 ■■ ' ,■ ieae 

cum inuitaiiit r— e^ poftea di« Caefareac (Pal^efti- 

- ,nenfi) in- fantSlis fcriptiiris ab , c.o !;eTu.ditus cffc,: de , 

■ Alexandro — r , ~ fcripfit ct ^pra/.Qw^^w^.cojitra 

Pemetriuni -r— eo quod eumvpce^sfeyterum eonfti- 

tuerat : de D.ipnyfii) —r 0rigeni?-.v^i(le.infigms audi- 

, tor fuic : deTk.epdoro &uc Gregorio -r-.—r- quiennio 

' eruditi ^regorius cum fratre) a.b ep remittuntuc 

ad matcem, e quibus Theodorus proficifcerif jrayjf- 

y.u^ixov 5u%«:j',<s'<«j fcripfit Origeni :^ — ,— . 

■ I) 'Cod.'io5. dvsyvuia^tiffxv &spyim^ov '&%.s^oiy^tusXofot 

tJfTUy --ov ^iytiyju,(^}f vov — ©soyyuiTov' 't — — .-.vtto- 

rvntMTHS —— ev r^ hvrs^ta — — «XX" . a.-rti/, Mait(§ ;J?f «.)/«- 

- VJ/J €}fi<psgBt ria ■viif} — rx '^s dxkx w(fp,eo'Sl^iysyfjs -^ 

■ ■■ ^'Qe,gocri]§si. God. 232. cundem ,cum.'0rigerie;.f3?i- 

qtiam difcipulum comraeihorat,'StepIjan|Js ^obfl- 
rits rell. 


1:86 ^ " -F IB E S D O GMA:^ I S ' 

-:: :: teae '^Pakefli 'Eufebii ■- ep.' Laodlceni , ^«tf- 
-;: ^tolii SuccefForis, v Theognofti, Pierii, Pam'; ' 
■.'phili, Luciani Kntiocheni, Firmliani ep» 
- :: < Caefareae - Gappad* lulii Africani. 

':'■'.:•' .-■'.-■ ::...'■/. f^ :' '' ■■■;^- ■'-' 

Confentiunt opines. Veterum narjratipnes, ori- 
GENEM libros de reJurreStione ,de,irifiitufo fcri- 
pfifTe , etfi in nuiiiero difTentiant , Pam^loilp ^) 
yage eos laudante^ .E?i/?^'c ^) duos tantum com- 
jnemorante, Huffino, ^_) vero libros.duos et alios 
de refurrecH^ione diaiogos duos , , quacum recenfio- 
jie Hier&njfmi lnudationem \ihvi. quarti ■*) com- 
parandam effe cenfet />^/i«rtf<? .^)^ .:: Atgue ferri 
poffet haec parui momenti inconflantia , et vel 
tola Origenis ^) ipfius mentip hbrum librorum 
' ' .. nobis 

•/■ ■" ■;/'■■ ■. - ■ '.:...' '.\ .'." ^ ' . .- 

l).Iii Apologiapvo Ongeite T. il.^pp; Hieroni edit. 

.Baf. £ np, bf tam ex ipfis"!*j^/f«?: libris, qtioi- de 

,., , refurreStione fcripfit , qttam ex ceteris eius diverfis 

•Doluminibus , approbauitiius etiani in hac parte, 

■' ^uain cathoUce 'fenferti.: etiriojk'£l'iii}h.'-fauca 

''■'■'■ haec adteflimbnmm traximus ex-'mulii,s et invume' 

riSf quae per bitiusmodi fenfurtj; 7« ipfis libris, 

■ • '^ quQS de:refurre£ti6iie confcripfit , expofuit. ' . ' '' 

• 5i) Biift. eccl. VI. 2.4;' «Ji/o S'' Is^f xKi 'rxvr»,- 

• 3) In inueSiua ih Hieronymum cit. T. II. f. 133, b. 

fcripfit — — dereffrre^iofie 1'i.hEdsduoSf'et alios 
de reJi^rreSione dialogos duos. 

f^ T. in. Opp. f. 7S. a. in ep. ad Pammachium : 
dicit ergo Origenes in pluribus locis, et maxiineitt 
libro de reftirreiiione quarto etc. ' 

5) Opp. Origenis ex edit. Par. T. I. p. sa. 

€).Deprincipiis a,io. dequo (refurreftionis dogmate) 
in aliis quidem libris, quos de refurredkione fcripfi- 

HIUS, 


D E R E S VR RE C 1 10 NjE C A R NIS. t§7 

nobis fufficere, nifi niiac plahe iis ■.carere coge- 
remur, iad:uraeadem,-^uaiem fiipra (p.ioii)'in 
-Ckmentis libro eiusdem '-argumenti notauimus. 
Promittunt quidem EditoresrGpierum Viri Magni 
ffagmenta; Pamphilusm Apologiaexcerpts pro- 
fert. ; Methoditis dicitur accuratam elaborafTe.re- 
futationem; narratur a P.hotio. ^) ip(eOri^enes m 
Jecundo quoque libro 'Trg^x ag%&)V de reftirre^tibne 
difputafle ; occurrunt tandem, ihter Graecos 
Epiphamuf, et Etierojrymus apnd Latinos, vterque 
eum fafciculo placitoriim Viri in hoc aliisque lo- 
cis dodlfinae cliriflianae ; et .agnofcimiis omhiho 
grati officiofam iad:urae illius aliquatenus . nobis 
reparandae promtitudinem : Sed perparum tamen 
iuuamur ; nam fragmenta illa vix commemora- 
tiohe digna funt ; Pamphilo fidem dehegant; 
Methodii opus ipfum in excerpfis; tantiim" legitur 
apud Epiphanium^y et 'PJj<)tium'^\; vfum' libto* 
rum -TTF^f (x.q^X^v interpi^etatib 'l(.uffini latina ,' ex 
qua vnice- et inprimis fecundus ' fuperfunt , diffici- 
lem reddunt, et Duumuirds pofiremum Jaudatos 
nemo ignorat in Origeneni animo pimis thrbatoi 
ferrii Itaque rie tamen ledloires in hoc inprimis^ 
loco' tanquam omnium. minime opportuhb no- 
flra narratione deferuilTe vid^amiir, vteinur his 

mus, plenlus difputauimu* et ^uid noMs de hoc 
videretur oftendimiis ; ' cf 1. V. contrai Celjtim^.zd» 

- cvvrsrdcxTXf yix,§ TjfAivicsgi u,voi7Kffeus sv «."h^ois — - 

'i) Cod. %. . / ..",'.. ,, .; .. .;. 

.2) In_ Pamrio haer, 44. ,p. edit. Petauii Colonienfis 

52,4-599 inprimis 5>i8 feqq. ' - * 

3) Cod. 2,34. 235, ' ' 


JS8> FIBE5 DGGNlA/TlIiS . : 

-fubfiduK » vti maxiQie pofrumiis. ^^ : Tr-ansferemus 
. ea fuQ ordine iri ,vnum hunc locum, corapendio 
tamen". iine detrimento caufae vtentes, he ipfi Ja- 
■bori non adeo iubundo fuccumbaqius atque his 
deinceps ex reliqiiis Jibris Origeniis oranibus, qui 
iiiperfunt, ea fuperaddemus, quae iad iudici«m 
redle fbrraandum fecere aUquid videantur. 

p A M p H I L I ^[^feitfio Origenis^, in capite 
"(3e" refurreSiione J^ } : — Et qimiiam inter cetC' 
rafcrimimfiohef^auaf ei iriferuFtt, etiam' quam 
niaximamfonunt\_ 'cjiiod^ refurre£liouem mortuo-. 
jpuiii deneget, qime' vtique /?^j?ir<z nianifefte- in 
ecclejta praedicatur ,*) , conjequem, etiam efi, de 
iSofr ipfius nos v^^^x^chlummofof oflendere et men- 
Jacef 'euidenter arguere, eof^ qui etiamfcripta.de 
loocedere aduerfus eum non pepcrcerimt ^). Ori- 
genes : Quomodo enim non videtur abfurdum, 
yt hoc corpus, quod pfo Chrifto pertulit cicatri- 
ces, et pariter cumanima perfec.utionum tolera- 
pit toxrnenta faeua, carcemm quoque et vinculo- , 
rum ac verberum fupplicia pertulitj igne etiam 
cruciatum, ferro caefum eft, infuper et beftia- 
rum cruentos morfus, crucis patibula acdiuerfa 
poenarum genera perpefTum eft, tautorum certa- 
ininum praeihiis defraudetur? Qnippe fi fola ani- 
■ '^ «la, 

») T. II Opp. Hieron. f. iio. b, 

.a) Hoc mamfefle praedicatur deinceps declarabiijius. 

.3) Recitat proxima verba Origenis ex libro eius pri- 
jpio de /efurreclione, quod quidein iiouiis in fe- 
quentibiis tranfitus -- iij fecundo autem iibro — 
claruin facit. 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. ig^i 

ma , . quae lioh :fola certauerat , et corporis fui 
-vafculuin, qiiod ei cum magnb labore feruiuit, 
iauira agonis et vidioriae * praemia confequatur f? 
-quomodo iion cohtra omneiri rafionem effe vi- 
•degtur , vt naturalibus vitiis -atque ingenitae libfi^" 
-dini propter Chriftum caro reliftens et virginita-,. 
iteiii obtinenscuni ingenti Jabore —— - — prae- 
inior.um tempore. altfera velut iindi^na reiieiatu^, 
•alteca veniat ad coronam ? Paraphiius : H/7 ajfer- 
■iiQiiihui incipmi^n)ti de reJiirrccBdne moytiwruny 
p£.rtvtam vohmiinis Jici f&riehv eiiidmtijjimis' 'ap- 
•■p^rohationibus. vfiis bjii hificwndo vero lihro eiits^ . 
demmateriae cum praedixijfet , qiiajt. ad gentiUs 
•loqueretm% hmusccmodi Jiiamfe-ritmtiam declara' 
f^/?- Origenes ; Nos vfero poft corruptionerii mmi- 
di ^oi^^wz ipfos futurp.s effe homines dicimuSj licet 
^ noQ effdem. Jlatu neque in eisdempd/^onihus^ ; Nori 
-eniiri iterum ex-conuentione viri= et mulieris erunt, 

fed -r-^ ' — -- ex: pmnibus locis., • in quibus rati<t. 

illa fubfiantiae corporalis in ipiis- cotporibiis per- 
iilaLnebat, (cF. extremam.partem loci exl. 2; dfe 
pHncifiis^ itemque difputationis aduerfus Celfuiri,, 
in'fequentibus) qiiae in terrafflprolapfa , Dei voi- . 
luritate iterumrefiifcitantuf, ' Et' faoc arbitrdt 
allfefere vdlentem dixiffe Apofibiitm in pririta 
ejpiflola^ad Corinthios *--—*. —i- ;comparat ref^r- 
redlionem feminibiis , quae feminantur in teff a^ 
vt puta, grano frumenti , quod eurii ceciderit iri 
ferram corrurripiturr fed rationis illius virtus eft 
injitain interioribus eitis medulBs -— adiacentem 
fibi aquae humofem -~- caloris quoque fuffieieni 
tem recipiens fomiteni — ■ culriii et fpicae con^ 
^ ■ N 5 ^ fur-. 


I90 FIDES DOGMATIS 

fiirgimt — Ergo hoc, quod c2i^it'ia.Jemen(f. teV' 
rdm) cprpus nortrum, comparatum eftgrano fru- 

menti. Pamphilus : et ajfertu his fojl 

paiica addidit etiam >&^^^ Origenes: Quod au- 
^em omnis illa repromiuio refurredionis mortuo- 
rum de ^oc corpore fit, quod mortunm reh*nqui- 
tur — Scripturae multis mbdis oftendunt. Sed 
fct haec ipfa Domini noftril. C. refurredtio decla- 
rat, qui primogenitus exmortuis dicitur, Para- 
philus : Poflhaec-^- adiecitetiamifia^ Ori- 
genes : — - ea. ratio, quae in humano corpore 
eft , m ul t o arapli us ( phis )"; hahet , quara quae 
in reliquis eft corporibus, -ex-eoi quod etiara 
cum corruptum-fuerit corplis humanuin, fubfifter 
re rurfum poteft — ciiftoditum : vfque ad refur- 
.redlionis fuae tempus : Quod autem vbicunque 
fuerit reflituatur —■ ita ait loannes:ih reuelatione 
fua : et reddidit jnare mortuos etc; — Saneqtia- 
liscunque fuerit vniuscuius.que praeparatio in hac 
vita, talis erit-et refurreclio eius. Qui" beacus 
\\\c vixerit, corpus eiur hi. refurredlione diuiniore 
Jplendore fulgebit . — Huic vero, qui.in raalitia 
x:onfumfit terapus -—'tale dabitur corpus, quod 
fufficei:e et;peFdurarepofllt.inpoenis.. Etarbitror, 
qiiod hanc: diifejaentiara volens oftendere Paulus 
Apoftolus dicit : alia caro animaliuiii ,. alia volu- 
crura, alia pifcium"etG..- .Sedficut non eA putan- 
dura , quod anitiialiura corpiis aceepturus : fit 
peccator aut volucrura aut pifcitim , fic neque 
folis neque lunae aut llellaruni .■fQrraara {peran- 
dum.eft accipere eo^, qui refurgunt in gloria; 
fed exenipli caufa dida. effe haec ab Apoflolo 

"" fentien- 


DE RESVKRECTIONECARNIS, 191 

.fentiendnm eft, vt defignetur — - qiiod alii pro meri- 
tisfnishonorabiliores et clariores erunt — •aliorum 
•vefo indigniifimus.et abiecH^iflimus pro geftorum 
fcelere erit ftatus — .— Paraphilus: Pauca haec ad 
tefiimoniiim trdximur ex multisetinnumeriSi quae 
fer huiumodi fenfum /«■Tpfis^hbris, qim de re* 
furreStione coifcripJtt\ exfofuit. ', Non auteni 
videturydbficrdum — etidnide reliquis eius lihris 
confonas ' his. velpducas adhihere fententiaSi Ift 
vicefimo ergo .et- 'odiavo /ihro de Efaia propheta 
de illo cafitulojcrihens -— - refufcitabuntur mor- 
tui et refurgent hi, qui in;fepulGhris funt, ita 
ait Origenes ; Melius ergo eft dicere, quod 
omnes quidem' refiirgeraus,- vt ^f^impii veniant 
in illum locum-^' vbi fletus et ilHdor dentium, 
^jf iufli, vbi recipient vnusquisque in fuo ordine, 
fcGundum ineritnm' bonorum^geftorum fuorum, 
cum transformahitur corpus 'humilitatis eorumy 
vt Jit conforme gloriae corporis -. Chrijli : quodje" 
Tninatum quidem ejh in corruptione , furget vero 
in incorruptione — — - >- ■ — — Jii^g^i ia 
virtutej refurrecftionisfcilicettempore. ----— •^— 
Licet ergo ■ omries refurgant — — — - confide- 

randumeftprppterillum fermoriem loannis ^ 

Beatus, qui hahetpartem in refurreBione prima, 
iiii hoc fecunda.mors non habetpotefiatem^neiotiQ 
(pro an f 'annon forte) diuidi omnis refurredtio- 
nis ratio; in duas partes poflit 7-^ vt fit vna qui-^ 
dera bonprumy quae diciturprz»^/^, illa vero 
quae eft iniferorum , y9c««<:/^ dicatur — Sepul^ 
chra autem mortuorvim in hoc loco non ea fo- 

- Junij 


192 FIDES DOGMATl-S: 

4iim , qnae aH "rdepofitionem Htimaiionun corpoi- 
riim vklentur effe couflruda — -- fe3 oinnis lo* 
cus, in quocunque vel integrum corpus huma* 
iium, vel ex parte aliqua iacet -^ -r-; ~ Pam- 
philus : Whilonttmis ( prd 7ron mimts f. Jtmiliter ) 
in illo ipjo lihro ititcrriQciis qiiibusdam dicit. Ori- 
genes: Cum engo Pauius fcribir, quod ficutfleU 
la a flella differt.in gloria , ita erit et refurreSio 
mortuorum, et quoddicit, fe.minaturin corruptior 
ne etc. manifelhe liaec de folo corpore fcribit;' 
Non enim feminata eft anima .— - — denique 
euidenter iiis adiungic — feminatur corpuf mu- 
niale, vt ne quis putaret, anjmam effe quae fe- 
minatur etc* Pampliilus: Haec quidem ex his li^ 
hris, qiios in Efaiam fcripjit : Nofipracteribimus 
yero illum locum, quem de prirao. Pfalmo di-f- 
fci-uit-, in quo etiam de refurr^Bmte fcrihit. Ori- 
genes": [Sicut enim in nobis e^dQmJpccies manet 
,ab iiifantiaVfque ad feneclutem, Jicet characleres 
multam videantiir immutationem recipere, ita 
intelligendum eihhanc fpeciem, -quae nmic Q(t in 
nobis, ipfam psrmanfuram etiain -^^in futuro, plu- 
rima tamen immutatione melius; et, gloriofius 
fl?da. Neceile e^ enim animam iniociscorpo- 
reis liabitantem vfi.corporibus taJibus,- ;quae apta 
fint his locis in';quibus .degit7 flctit -verbi: canfa fi 
in aquis nos habiwre pofceret :^ . ~ — ^^ ita 
mmc cum CvOelGrum habitacuIum,:promittatur, fe- 
cundum locorum gloriam (hic comma ppfl: glo- 
riam in EraCmica editioije delendum). confc- 
^uens eil:, aptandas etiam efle corporum q^ualita- 

■ tes. 


D E R E S^RR^G T'1 J?E € A R N I S. 19^ 

tesi ^ Ncc ideo tamen ^prior j^/?^r fpecies extsr- 
mijtahitttri liGetglbrioflor eins efFedta fit.permu- 
tatib, - Siciit enim ipfitis Doiriini jefn, vel Moy- ~ 
fi, vel Heliai3 y^?a>/ non erat alia in transfor- 
matione, qnam fiierat ante transformationem, 
3ta etc. ] ^y, i^amphiins i Sedet in qninto decimo 
PJalmo expbmiis illum verfciilum, infnper caro 
mea reqniefcet in. fpe, de carne Domini ait haet: 
Origenes.: Dominns Chriftns haec dicit -— -— 
GrnGifixu^ enim primogenitns ex mortnis faelns 
.:__ — fecum terrennm corpus evexit, ita -^ 
vt obfiupefcerent Coeieftes virtntes, videntes car- 
nem -afcendifre in coelum. De Helia enim 
fcriptnm eft, qnia quafi in coelum afTamtus^ ef^v 
ct de Enoch, quia tcanslatus eft, non tamen di- 

tSum') 

I) Qiiae vncinis inchtfimiis graece adhuc leguntnr 
in C/zite/M Pfahnorum ctEpiphaniOy vncle eadem 
in T. II editionis Ortgenis Benedidlini rccepe- 
runt; nos itaque ea hic transfcribemuj : {^(tics^ h 

. , i-ni rov 'xa^ovrbtf ei^ot rxvrc* emtt ng ^XXoyr;,' 
TrXetjrsfr .«^' lc6r{f£v^s y^% int ,%{)04Kiov y.trat^o^h.nsz: 
»vuyy.<iua)> yet§ r.iiy <^vx>iv h .roftofs (ru^axrtxen vn-x^ 
^ovffxvy ttt^§>]Sl»t aafjMCi , K«r* xWfiKGts rets rcnois. 
x«t biveig ir^itTioutffti ^ijv-ij^uxs ivvd^ovs ytvouivovsff 

lx§vv — - — i-';— i- ovrtiis iue%\ovrsKS- xKt]§ovoutty 

.. fixtJi%etKV ov^avuiVf jtcet h rotcots Sta^t^ovffv iffs^xt,. 

r a.yxyrMiOv ^%^'^§ia.i irauuet irvsvf*xrtxots .ov^i rov ti^or 

■ Tou, ■K^ort^m oi<pxvt^oy.tvov, xcfv ini ro tv^o^orsgoy 

ytvijrxt xvrov ;; r.§oier]y went^ vv r.o Iricrov tt^os, »«*• 

Nlwireciis . Ktiti .HXfOV ov^i ift£oy fv ^f! !*irxy.o(i(p{iigt^ 

•KXg )]V --^ — *,.— ^.. . ■ i 


194 FIDES DOaMATlS 

<3:nm eft, quia afcendit in coeluin. OifendatHr, 
qui vult — ■ — ' ficut primogenitus ex mortuis 
efl: Chriftus, itz primiif camem evexit ad coe- 
lum. Denicjue nouitate ipfa .perterrentur coele- 
{\es virtutes, quia quod nui)quam viderant, nunC 
videbant, carnem afcendiide incoelum : E.t pro- 
pterea dicunt, quis eft ifl«, qui venit de Edoiri 
— : ruhr vefiimpttoriim eius ex Bofqrl^videbant 
enini in cdrpore veftigia vulnerum: ex Bofori 
i. e. in carne {ufcepta* Pamphilus: et pofipau- 
ca. Origenes — in qua Jpc?' non fohim quia 
ex mortuis rcfurgit, paixim enim hoc eft, fed in 
ca fpe requicfcit, quod afTumtg eft in coehuii 
( fc. caro ). Pamphilus :, Ouid\ hoc euidentiuf et 
clarius ab aliqiio-pQtefidici.de refurreHione 
carnis, quam ajjignauit non folum refurre£iura77i 
a mortuiSf veru7n etiam in coelos^Ji qua tamen id 
meruerity ajjumendmi — — i Quid tamen in 
decimo odauo Pfalmo^ exporiens illum verfcu- 
lumj in fole pofuit tabernacuhim fuum, fenferit, 
audiamus» Origehes : Quid, eft quod .dixit, in 
foJe pofuit taher7iacu.Uim Juum ?,.>Quidam quidem 
dicebant, quod Saluator nofter, afcendens e terris 
in coeJum ef corpus fuum affuin^tfs^^y peruenit 
vfque ad eum circuhim, qili foHs i:bna' nomina- 
tur, et.ibi, aiunt^ pofuit taberh^culum corporis 
fui-5 non enim vhra poflibile id.progredi. Sed 
haec ilH fentiunt, -^ quod .allegoriam nohmt 
in Scriptura fandla recipere. . Nos vero — ■7— 
in fole pofuit tabernapulum fuum, id efl in folc 
iuftitiae ecclefiam fuam collocauit -^ — - — 
Painphilus; Eruhefednt etiam illij ^ui ethoc de 

ipjo 


DERESmaEeTIONECARNIS; 195 

ipfo non dnhitauerunt. concinnare figmetttu7n,quod 
dixerit^ corpus vel carriem Chrifti vfqi;e ad fo- 
lem ve(5lari'et ibi efTe derelidara. Hoc enim 
ille di5iu7n ab aliis ^ non recie diSlum- ejfe confu' 
tat — — 71«?« deindc etiam illi impudentiam 
Jiiam retimdant, qui dicunt^ eum corpus qiiidem 
refurgere confiteriy carnem vero negare -^ —4. 
videfites eum carnem verbi Dei cum ipfo verbo 
Deo in coelum^ quo verbiim Dei afcendit, impo^ 
ncre — 

Haec itaqne Pamphilus m Apologia, quibiis' 
idoneum erit addidifTe ex eadem, tum partem \k- 
iam recenfionis Origenianae partim ecclefianico- 
rum dogmatum, partim notarum dodloris eccle- 
fiae cathoiicae huc pertinentem , tum tres 
aut quatuor locos alios, quorum vfus deinceps - 
erit» 

In parte illa Origenem ita loqnentem intro- 

ducit: Species corum, quaeper praedicatio7iem 

apojiolicam manifejle tradtmtur ijlaefuyit: (nunc 

index fequitur et in aliis caput dodrinae hoc ad- 

ditur) fed-ety quia (quod) erit tempus refurre' 

Eiionis nvQrtuoriim, cum corpus hoc^ quod i% cor- 

riiptione feminatur , fiirget in incQrruptione , et 

quod feminafur in ignominiayfirget ingloria ^). 

Et mox: Bejignat autem ecclefiafticum virum' 

(genuinum dodorem ecclcfiae) cum Qmnibus, 

quae fupra expofuinius^ etiam de mortuorum re- 

^mv^daovii fides ^ de qua fanclus Apoftolus ' Pau- 

lus ita pronunciat , quia, fi quis negat mQrtuo^ 

rum 
!) T. cit. £; 103. b. 


195 FI D E S D p G M A Tf S ; ■ : 

rj^m refurrectiommy CQnfequens eji, "jt.^et Chrijll 
reJurreBionemneget^)* In bis iinmeramus lios 
fequentes — _Haec quidem in principia primi 
libri TTg^i «^%wv dijferiiit^ vt oftenderet^ qtide 
/int ilia^ qiiae inanifefte in ecciejfiafiica praedica- 
tiouc tradita funty et quaefiht^ ^«<?^ ^ non aperte 

dejiniuntur- ^,'Ed quidem , ^KiZ^ ~ex definito 

praedicari ab ecclefiafupra docuit^ omnihus^adhi- 
bitis pv-qbanientis exjcripiuris fayi&is manifejiius 
et conjiantius afferens^ de his veroy de qidbus 
ojiendit non manifefte neqiie ex definito in eccle- 
Jiii praedicari , opinionibus magis, quam certis 
aliquibus ac definitis afTertionibiis iJtitur, id efl, 
difcutiens et pertradtans potius quam affirmans 
— — Et non folum inhh Jibfis (TTf^f ag%wv) 
fed et in omnibus, qiiae de fcripturis exponit (in 
Commentariis itaque C Tomis) et in hls pfaeci' 
pue, in ^k/^«x plures lijiius capituli interpreta- 
tfones exponit (commeihorat^ hoc alTeJrens, fc 
qiiid^m^ Jic.quid, quod dici pojfet, omitteret, 
plurd vel diuerfa prout fentire pptuit (^ h. e, pro 
varietnte ingeniorum vtcunque excogitata), pro- 
tul iffe^ illud autcm tcneri oportere, quod apofio- 
licus et. ecclefiajlicus /^iifor probaret ^-), Rurfus : 
~ Quae quidern 7ion in publico ab eo diBa fimt^ 
i, e. in communi ecclefiae auditoriOy i ne forte pu- 
tetur propter auditores fauorabilem aptafle fer- 
luoiiQiDy fed ex illis haec libris frdtuJimus, quos 

.■'■'-■ in 

l) T. cit f 104. b. 'v 

'a; T.cit. f. 104, a. 


DE RES VRRECTIONECARNIS. 197 

iii fecreto apud femet ipfum nuHo arbicro inter- 
cedente.diclabatetc. ^). 

Siiccedant nnnc Origenis fententiae ex ipfis 
eiiis libris excerptae , qiiemadnioduni fiue in 
comnieinorato librd de Principiis ex interpreta- 
tione tamen legnntur ; fiue in reliqniis commen- 
tariorum et c^teris libris difperfae deprehendun- 
tur. Nam quae in fragmentis fuperfunt, iam ex 
Pamphilo audiviihus; plura ^ivsnw Methodius m 
fertio ordine dabit. — — 

' de Principiis 1. 2. c, 10. -r— — Prius miht 
vidctur de refurrcEiione fertno mouendus, vt fcia- 
mus^ quid efi illud^ quod vel ad Jitpplicium, vel 
ad recjuiem , vel ad beatitudinem veniet, de quo 
in aliis quidem Jibris — — Sed et nunc propter 
cojifequentiam traciatus pauca inde repetere. «o;2 
videtur abfurdum ,• i7iaxime ■ — quodoffenduntur 
quidam in ecclefiaflica fide , quafi vslut fiidte et 
Vcnitus infipienter de reJurreEiione cr.edamus ^J, 

prae- 

1) T. cit. f. 105. a. 

2) Miror Huetium in Orlgentanis 1. a. qu p. hoc 
credamus ad ipfum Origenem traxifle, quafi repre- 
henfionem fi biinprimis ab haereticis paratam de- 
clinare voluiflet, cum tamen exprefle ecclejiiijlica 
fi:te ofFendi aliquos dicat, vt itaque numerus ver- 
bi multitudinis de omnibus hac fide vtentibus in- 
teiligi debeat Erant nimirum et inter Catholi- , 
cos, imbecilUores, vt Nep<>tiani, qui impingeirent 
in cogttatione refurredVionis corpdrum' horum ni- 

. mis abiecle de ea feiitientes, Sed fefellit /f«^- 

tittth illud in, a^d& in ecc^ijiaftica fide, fint h. 1. 

omiiro vcrbo quotlam, doSlores ecckliafiici, At- 

Tetler f/e Ref CartK O quc 


198 FIDES DOGMATIS 

praecipiie haeretici , quibus hoc Tkodo arhitror re- 

Jpondendum. \. Si ■confitentur etiam ipjt^ quia 

reJurrcHio Jit mortuorum, rejpondeant nobisy 

quid,eft, quOd mortuum eft ! Nonne cor^us^i 

Corporis crgo refurre^iiq fiet. Tum deinde di- 

cant , fi vtendum nohis- ■ putant corporibus , ' an 

7ion? Arbitror^ apojlolo Paulo dicentCy quiaje- 

minatur corpus animale^ rejiirget corpus Jpiritua-f 

. v/^/iftos negare nonpojjh^ quod corpus refurgatj 

•vel qnia in reJurreBione corporibus vtemur. 

Quid ergo? Si certum efi, quodcorporibus nobis 

vtcndumjtt, et corpora quae ceciderunty rejurgc- 

re praedicantury (non enim proprie refiirgere 

dicitur nifi id, qiiod ante ceciderit) nulli du- 

lium eft idcirco ea rcjurgere, vt his iterum ex re- 

furreBioJie i^iduamur: Alterum ergo haeret ex 

altcro —7 — - — Ouod fiverum eft , quod re- 

firgant^ duhium non eft^ quin abiecia corruptio- 

ne et depofita mortalitate rcfurgere dicantur a 

jjiortuis'; alioquin vanum videbitur — 

refurgers quenquam.a mortuis , vt iterum moria- 
tur. Ouod ita demufn ijitelligi euidentiuspoteftf 
fi quis diligenter aduertat, quae fit animalis cor- 
poris qualitns, quae in terram Jeminatafpiritua- 
lis corporis reparet. qualitatem. Ex animali 
. namque fCorpore —-^virtus refurreEiionis e.t gra- 
tiajpirituale corpus educit.^ cuhi-id ab indignita- 
te transmutat ad gloriam. , Quoniam ergo 

■- \ • - haere- 

que fic plane in refpondendo haereticbs ab illis 
feparat, hisque contradJcit a verbis , Ntmc vero 
fermonem comierthmts ttc, - 


DE R^SVERECTIONE C ARNIS. 199 

hMrstid eruditijjimi fihi videntur et /apientij^imi^ 
interrogabimuf eos, Ji omne corpus fchema ali- 
qmd hahet — — • — Si fecundim id^ quod 
confequens ejl (qnod, fi cprpiis ponatur, necefTa- 
ria cohfecutione efHcitur) dixerint, quia (quod) 
omne corpus certo aUquo hahitu deformatur, r^- 

■: quiremus ab iis^ fipojfunt nohis fpiritualis corpo* 
ris hahitum demonjirare --^ quod vtique nullo 
modo facere poterunt^ Sed et dijferentias eorum^ 
qui reftrgunt , ah iis inquiremus^ Quomodo 
eftendent verum ejjh illud^ quod di^um eji, quia 
alia caro volucrum (fequitur oratio Pauli -i Cor. 
15, 39-42.) — — -' Secimdum ifiam ergo eonfe- 
'quentiam coelejlium corporum , oflendant nohis 
dijferentias gloriae eorum , qui refiirgunt et fi 
vllo genere_ conati fuerint — — - quaeremus ab 
iis, vt etiam fecundum terrenorum comparatio- 

^fm (apud Apofioliim nimirum ampJius infli- 
tutam ) diffcrentias refurreEiionis afiignetit! Nos 
vero ita ijttelligimus ^ quod volens lipoflnlus dc- 
fcrihere , quanta ejjet differentia eorum^ qui re- 
furgent in gloria^ i, e. fanciorum, comparatio- 
nem coelejlium corpormn Jiimfit — — • »— et 
— - volcns differetwias eorum docere, qui in hac 
vita non expurgaii ad refurrcciiohem venient, 
3, e.' pcccatores, de, terrenis Jumit exemplum 

•- ~— Haec quidem dicia fint aduerfus eos^ 

qui reJlirrcBioTtem mortuorum u e, refurreciio- 
nem corporum negant. II. Nunc vero fermo* 
fiem conuertiinus ad nonnulJos noftrorum, qui 
vel pro intelledlus exiguitate , w/ explanationis 
inopia, va/de vilcm et abieShum fenfiim de refur- 

Q % re^ionc 


200 FIDES DOGMATIS ' 

reSiione corporis introducunt. Quor wterroga- 
mus^ quomodo intelligatit aniiiiale corpuf gratia 
refurreBionis immntandum ^f fpirituale /«?«- 
rum ; et quomodo^ qitod in infirmitate feminatur, 
refurreciurum Jentiant in virtute etc. Quodvti- 
quefi credunt Apofiolo - — ■. ahjurduni videtur ct 
contra fenfum Apofioli dicere, id rurjum carnis 
et Janguinis pafjionibus implicari ^ cum manifefie 
dicat Apofiolusy quoniam caro et fanguis ( i Cor, 
150O.) — — Sed illud quoniodo accipiutttf 
quod dicit Apofiolus , omnes autehi immutabi- 
liiur? — — — quod futurum credimus hoc 
crdine, quo 7iudum granum frumenti aiit alicuius 
ceterorum in terra Jeminatum 'defcribit Apofiolus^ 
cui Deus dat eorpus prout vult, cmjt _ primtmi 
granum ipfum frumenti iliortuum fuerii. Ita 
namque etiam corpora fiofira putanda fmt 
— — ■ — quamuis emortua — — atque 
difperfa^ verbo ta?nen Dei^ ratio illa ipfa, quac 
fimper in fuhfiantia corporis Jalua efi , ( in ora- 
tione aduerfus Celjum^ quam mox recenfebimus, 
haec plane rep^etit : iKoyog ng eyicsiTCii tw a-coyM" 
Ti, ci(p' ov fJLyj CP&ei^ofjt.svov sysi^sTCii To crai- 
/tta — ) erigat ea de tcrra^ et refiituat ac rcpa-' 
^ety ficut ea virtus^ quae efi ingrano, frumenti 

'. — ' Et ita his quidem^ qui regjii coelo- 

rum haereditatem conjequi merentttr, ratio illa 
yepara7idi corporis -^ -^ — corpus reparat Jpiri- 
tuale^ quod hahitare pojfit in coelisj his vero, 
qui i7iferioris 77ieriti fueri^it — : — — pro 
vnius cuiusque dignitate etiam gloria corporis 
et dig7iitas datur ^ ita tamen, vt etiam eorum^ 

qui 


DERESVRRECTrONEGARNIS. aoi 

mi ad ignem aeternurn vel ad ftipplicia defii^a- 

ti junt, fcr ipfam rcfurreSlionif permutationem ■. 

ita cQrpus incorruptum fit, quod re/iirgit^ vt n& 
Jtippliciis {juidem corrumpi valeat et dijfolui 

»_ . -_ In extremo: Sicut Sancii corpora 

Jtia^ in quihusfancieet pure in huius vitae hahi- ^ 

tationihus vixerunt , lucida et gloriofa ex re- 
fiirreciione - fufcipient ; ita et impii quique 

— __ — ohjcuris et atris cor^orihus induen- 

turJ 

de principiis ]. 2. c, g.'^). Mira ergora- 
tione , fanclus Apofiolus ad generalcm primam 
cmfamrefpiciens^ materiae corporalis^ cuius ma- 
teriae vfum animae femper hahent ^ in qualihet 
qnalitate-pojitae , nuiic quidem carnali, pofimo-. 
dimi z;^ro fubtiliori et puriori, ^«/z<? fpiritualis ap- 
pellatur^ fiecefie efi^ ait^ corruptihile hoc induere 
ijicorruptioncm.^ . ' 

■ — ihid. 27on autem duhiiandunt'; 

efi, naturam corporis huiiis mfiri^ volimtate ■Deiy- 
qui talcm fecit eamt vsquc ad illam qualitatenfx 
fubtilifTuni et puriflTmi ac- fplendidiflimi corporis- 
pojje a creatoreperdiici. .■■■''•:> 

-—. -. — — lib. '3. c,- 6. Denique caro-^^ 

nofiva ah imperitis et infidelihiis pofi mortem Aq'-.^ 

perire exifiimatur , vt nihil .prorfus reliquum { 

' O 3 fuh-\ 

i) Locos ab hoa vsque iid^^Eclogen in Pf. I. fequen-' 
tes, iam Huetius 1. c, vaga trfnien vt phirinuun" 
citatione et vahle nuitilos laudauit. 


2oa /FIDES DOGMATIS / 

fihftantiae Juae hahere creJatur, Noi uero qul 
: reJurreSiionem eiiis credimus, immutatiojtem eius 
iantummodo poft mortem fdSiam intelligimur, 
fuhftantiam vero eius certum eft permanere et VO" 
luntate Creatoris fui certoque tempore rurfus, re- 
parari ad vitam atque iterum permutationem 
eiusfteri, vt quae primo fuit caro ex terra terre- 
Tta, tum deinde — ^ ^— .— - rurjum rejufcitetur 
e terra et poft hoc iam velut meritiuii inhahitan- 
tis animaepopofcerit^ in zloria corporis ^roficiet 
f^iritalis, 

— - -— '— et mox: ^ita etiam de natura 
' corporis Jentiendum eft^ quod non 2i(\\\di corpus 
eft, quo nunc in ignohilitate vtimur^ et aliud erit 
illud^ quo in incorruptione vtemur, Jed hoc idi.m 
aifiecfis infirmitatihus, in quibus nunc eft, in glo- 
riam transmutahitur Jpiritdle efiecium, vt quod 
jmtindignitatis vas, hoc ipfiim expurgatum fidt . 
<vas honoris et heatitudinis hahitaculum — — - 
Non 'enim Jecundum quosdam Graecorum philofo' 
phos praeter hoc corpus , quod ex quatuor elemen- 
tis eft^ aliud quintum corpus^ quod per oninia 
aliud fit , et diuerfum ab hoc apfiTO corpQre^ 
0des ecclefiae recipit — -— maxime cum md- 
fiifefte definiat Apoftolus ^ quia mn noua alicjua 
eorpora refurgentibus a- mortuis dentur , fed 
haec ipfa, quae viuentes hdbuerant, ex deteriori- 
hus in meiius transformata^ recipiant: Ait 
enim ferainatur corpus anittiale — - •— refurget 
|n gloria» — — . , ' - 

Contra. 


DE RESsVRRECTIONE CARNIS. 205 

Contra Celfum 1» V. ^, i^.-^iQ. 22. 23. ^)» 
Cum autent ampliuf praedicatam quidem in ecck' 
JiiT carnis re/hrreSiionem , di{\in€th\s atitem d 
prudehtipribus intelkSiam traHuxerit (Celfus) 
-. — age, de hoc argumento, tanqtiam in defenfio' 
tte aduerfus alienum afide fcripta\ proj?ter imbe- 
cilles etiam — — — ^ pauca — difieramus, 
Itaque neque Tibf, neque fcripturae divinae di- 
eunt, iisdem carnibus nulJa mutatione in melius, 
affedtis . mortuos olim e terra egreflbs vi^luros 
^& ^atque mera efi Celfi^hacc'dicmtif calwnnia 
*— - — Sufiicit iam Patdli ex priore ad Corin- 
thiof oration^m prfpofiifie^, dicentif: Sed dicet 
aliquis (recitat nunc feriem verbofum Apoftoii 

vsque a;d v. 39.) —* Atque hic vide, quo' 

modo non nafciturnm corpus feminari dicat, fed 

quafi. refurreSHonem ex femihato -— — '• Deb 

- O 4 fingU' 

i) Graecus contextus Iilc eft: s«st ^s icktov y.sy.w'y.mSf}xe 
Vfiv Kzy.-ijgvyyAViiv- ysv Tfjs duoy.os ccvxSKffiv sv Tuis sy.Kktj'' 

( «':"'•'■■'■"■ '■ ■■ ■ ■ ■ "■ ■' '■ • 

ffiotts vTto as Tcov ' avvsrurs^uiv t§u,vot's§ov vsvoijjusviiv — ^ — 

'^S§S, liS£C TOV tr^O^XifyMTOS ,TOUTOV , '_ws sv Ty.-jtgos 

' uXKot§(ov't}is Tciffsws a.TColKoyto^ y§K(pojtAivy!, ^iu, tovs sTt 

vtlpiovs — — ■ — o^kiyx — . ~— ixSu>fics9^ti, Ovrs 

flSV OVVi],UStS, OVTSTX JSltX, -ygXfiyjXrK XVTXtS (pijfft^ 

. cx§^i , [ja/i^sy.txv fxsTxfio^kijv dvstXiiCpvxts Ttjv sjet TO 

^sXtiOV, ^ijffsSxi TOVS -KxKxt XltoStKVpiirXS XTCQ TlJS.,yi]S 
' ' '«.VXOVVTXS.' OS^sKsXffOS ffV)io(p'XVTit'ij/U,XS TXVTX Xf« 

^UiV ■ ~- K£ksi J"' STtt TOV ttX£OVTOS TOV UxvXoVt 

~' 9tX'§X^s5xt KTtO TiJS ItgOS KojltVjrtOVS yt£OTS£XS XsilVf 

(pXffkbVTOS* xXkxsgStTlS • . \.— ' '- 0£XyX£TtV06 

T£Offqv sv TovTots' ov To 'yivvi]ffoftsyov 'ffu)y,x (pijfft ajtst- 

gs^xi^ xXX* xito Tov ffitst^oy^ivQV ' —^ — — ; ^t» 

" • aovTos T9V ^EQvsKX?rf'Tm Cicsgy.xT(ji)r t^tov (Twyx ohvet 


204 FIDES DOGMATIS 

Jtngulis feminihus fimm corpus lar^iente,- fieri 
— — - Quemadnwdum itaque I)eus vnicuiquefe-r 
mini (in reriuii na.tura) dat corpusy qualevulty 
ita etiam his , qui mortiii ^quafi feminantur^ in 
terra — ^ — - ^ — docente etiam pluribus friptU' 
ra differentiam quajt feminati corporis ab eo, 
quod exinde quaji ffcitat-ur. dicenteque kmimr 

tur in corrnptiDne — fiirget corpus fpirita-. 

]e — . - — qualis terrenus — ' — ita portemus 
imagineni coelenis — — - neceiTe eft — - vt 
tabernactdiim hgc corriiptibile induat inccJr-r 
ruptioneni et quod aliundempvtAe efl .-. — in- 
duat inHnortaiitatem — - ■'-— . Nos igiturnon di- 
cimus^ corruptumcorpus redire ad prijlinam na-, 
turam, vt neque- corruptum gratium -tritici de- 
inio fit gramm tritici^ fed vohimus hoc, vt^ 
quejyiadmodum e grano tritici fpica erigitur, Jic 

■intita 


((!- 


■, «y^s^ixCtv ytyi/sJ&ai < — — — - O ©eos wv^ioi 

ffiv ixois^cfi ffoi.uxj xkS^ws fjS^EXijffey i' (loer^s^ im rtoy ffTCsi' 
Mfisyuiv , ovrui Koii sm rm oloysi jTTt:st§oy.sv(»)y sv rt^ 
d-TsaSryijSy.siy - - pix TiXsiovioy &t:ac^.ffxpvros "koyov, rt/v 
ii»(p^opxv rov oiovsi affsi^o/usvov yp^os ro wff7cs§st sysi- 

, fiOfASVov «it civrov xxi 7<.syoyros . aitsi^eroLt iv (pB^o^o^ 

■ ■__ syst^srat (mju,» ^vsyiU.arixov — - — ohs o 

^otxos • — .■ ovru) (ps^sffcofisv Kxt.rov sjxovx rou 

tftov^xv.tn — '■ —— ^st j/«j> ro. . (pS^x^rov rovro ff)t)}vos 

; ivovax^xi KipS^KgiSixv nxi ro - srs§ov uvrov rvyp^xvov 
,5^y}jrby — — sy^yqe{.^xt xSxyxtTtxv ■- li/u.sis ju,sv 

.' 6yy ov (px-u.sv rq ^tx^S^xosv qwfAfX^jTfxys^x?^''^^ ^^^.. ''V 
^i ^§'X,VS (pvfffVy ws ova^ rt]y atx(p^x§syrx xokkov rov 
ffirov. s-Kxvs§y(^sS!ou s^is rov xoxxov rov atrov systgsrxi 
ffx^vs , ovriti 'koyos ris syxsirxt rcg aw.u.xrt. x(p ov /u.}} 
^3r£i§o//.svov iyst§sroit ro ■ aw/u.x iv x^pS^xgatof, 


DERESViRREGTlONECARNlS, 205 

jnfita fit corpori vis qnaedam, exrqna corruptio- 
nis e^K^ene corpuj Jtirgat mcorruptufn'. (cf. fupe- 
dora ex Apoiogia Pamphili et in extremo difpu- 
tatfonis ex c. lo» 1, 2» de principiis.) ' 

In Excerptis C Sekciis in Pfalmos, ad 
CXVIII, (CXIX.O 25./).; Nunc quidcm ad^ 
haejit' dnima fepulchro et faSia eft caro ; in refur- 
recHiione vero adhaerebit caro dnimae; atque 
2tmm\ quaeuif in communi omfjium refilrreBio?ie 
domino adhaevem vnns fpiritus erit, fitquc cor- 
pus fpiritale. / 

— , — ad f^ ^. ^). Ideo non refur- 

gent impii in iudicio. [] Hoc loco Jimpliciores 

Chrijtiani ( nimicum Nepotiani et reliqui mille- 

narii fautores huius fecuJi ) frcti^ exijlimant 

■" O 5 ' impior 

i) Sic vertinms graeca: wv /utv exoXX>;3"j; rw ru^u j/ 
4^v%i} «oii ysyovt aot.g^ ; Iv dV ry (KVKs-otffst KoXkfj^tiffS' 
roci V <^o^£i. "^V ^^XVj '*'" ^s^os* <^«;^J/ '^ris xoXXijS-stffx 
Tw y.vgiio iiirfi' xoiS^oXtKV xvois^oiasi ymroii iv -Tcvsvjuot 
xoit ytvkrxi ro ffwy,x msvfiocnxov Hic aiit ver- 
biim, fiiie hotta fiue prius ymra*, fuperfluum eft, 
ex vido defcriptoris , aut tota'iriterpretatio Orige- 
«iialfo tributa, ex caufis deinceps afferendis, 

2) Huius loci prior tantum particula vfqiie ad ver- 
ba — qualia fub. mortem extiterint , refurgere 
cqrp43ra npjira praedicaat , in editipne Conmienta- 

. riorum Oigenis Huetiana p. 42. exprefla legitur; 
vniuerfa oratione in editionera Partjinam ex Epi- 
pllanii recenfione haer. 64- translata , cf. T 11. 
p. 532- 537. Itaque eam indie defcripfimusj.omif- 
fa tamen iila particula, quam modo ante in Pam- 
philj excerptis ex eius Verfione dedimus graeco 

/- con. 


2o6 FIDES.DOGMATIS 

impios refiirr^SiioniT plarje non compotes fuUi^ 
rofi qjcidper refiirrecn^ionem intelli^ant , non Ja- 

tis explicantes. ' Quodji itaque eos interro- 

gemiis, cuiusnam rejiirrectio fuiiira Jit ^ re/pon- 
dent corporiim, qtdbns modt) circumdi^tl Jumus. 
Si porro interrogando eos rogemus, Jium fubflan- 
tiae totius illorum (corporum llitura fit) aut 

7ion ? 

contextii infra adfcripto, qni nunc in fupcrioribus 
ita fc habet:^/a5 tovto ovy. dvus^ijffovToci Kas/Bsts h 
x^iasi'] evTsvSrsv oi o<.7c\dvss§oi tuv TCETCi^svy.oTm 0£ju.U' 

fitlVOt VO^Kl^pvfft f TOVS KCrs/3siS T^S KVOirKffSODS y.i) TSV^l-' 

^Kl, Tl VOOVVrSS TtJV OiVKS^^KfflV -OV aoCVV CK- 

(piJVl^OVTSS ! - — E«V OVV TtVvS^KVOfisB"» TtVOS KVTWV 

J] aVX^KfftS ytVSTKlf K7C0K§tVOVTXt BTl TUIV ff,U/U,KTjayf 
OIV VVV TCS^lHBl^sS^X. SlTK Tt^OffSltS^UTiJffKVTUiV iJjiiWV 'ffO' 
TS^OV T)JS tVfftKS KVTUV oXtJS , f] .0W%< ; ffjXV [iKffKVtffat 

%eyovfftv , oTi oXijs Eocv as •KgoffKno^iiffuf/isv ffvy^s^t' 
(ps§o,u,svot Tr; ^ K}cs§KioT}jTi KVTwv f si ffvvKvxsfriffsTOit rcc 

C,K0'^^lSVffCiVTK h ^\s^OTOyAV.t$ KtyMTK^ KKt Ul ffK^KcS, XKC 

tKT^t x^^f KtftOTCorsysvvoysvKt, tj yMvoct ki rcgos t'/; s^oaa 

.^"ktjioy.SVKt y sif ro rcc @SM TCOtStV OC fiovXsTKl 7C§0ffT§S- 
. .^OVfftV ot ^S ysWKlSTSgOt KVTWV . - — — (pKffiy 

ro fTCt TsXst }}Muy KVKiKffs^Ki ffcioyoi . TtgoffrjiCQgijffKysv 

OS dtK TO T§S7tTiJV sivpct TIJV ffltiyXTfXfjy (pVfftV xat TOIKV' 

c , , ■ - - c - 7 '-' c \: 

Tsc, loffTCsa sis TO fjysTs^ov ffctiyx xi s^oo^pat xxtxtuT' 

TOVTXt XKt ySTxloKXkoVffl TUS yCO lOT/jT XS OVTWS KKl TK 

ijysTs^x ffwyxra ysr-x^KyO^ovTxtl ■ y.xt h rots ffKOKO' 
^o§ots oiuvois xKi 3^ij§iois ytyvovTKt yctgr] rwv sustvwv 

(TWUXTWV • XKt TtxXtV SKStVK' V7tO KvS^PUJtWV , ^71 srsgWV 

£wuv ssS^toysvK KyTty,sTK/5KXkst xki ytyvovrKt kvB^^u- 

ftuv , ?;•■ srs^wv ^wuv ffuyxra • ' HKt rovrov sTtt Ttokv 

. ytyvo^usyov, xvKyKrj ro -xvro ffwyx jtksiovuv KvB^gwTCwv 

' ^oXXKHts ysvs&Kt . ysgos ' rivos ovy ssrKt ffuyx h r'{l 

u.vxsaffsi ; xki ysrx TKvras rxs ktcooiks .sict ro, 'ncxvrix, ' 

^vvKTut ttvxt Tu Qcu (itaeniminterptuigenclum cen- 

lcmus, 


DERESVRRECTIONECARNIS. 207 

nonl Jine haefitatione dicunt x.oi\m\ SiveronoT 
ad illorum finiplicitatefK accoTnmoda?ites dubitan- 
tes ■percQntemur^ num-vna languis ille refufcite* 
tur, qui in venaefedione defliixif, nec non et ca- 
ro omnis et piJi, qui vn^uam accreuerunt aut; foli 
in Vitae exitu efflorefcentes, ad voluntatem liher- 
rimam Dei CQ?ifugiu7it ^ firenuiores vero ^-— eius- 
/ \, modi 

femus, non vt eft in editis: smi ro 'Kn.vra, x. r, X.) 
- xocroi^pEvyQvfft xou Xs^sis rm y§<x,(pniv ^vvv.fjuEva.i «ar» 
rrjv TtgoTsoov sx^oxKV vtco^kXKuv ro voovjuivov uvrots, 
^§oa(ps§ovr«,f Qtov rnv sv r^ Is^BXtijX — — rovT9 
fiiv ovv triB^oivurs^co %gaivrcii 'fca gyjrt^ ' xxt «XXoc J« 
"ksyovsiv svayysXiHUf ohv, u>s ro, (pofifjB^ijrs ^ — —• 
iv yssvvy XXI ro sv rw YIkvXm, ^wojroiifffst r» ^yti' 
•ta> — — — ot» ro-svotKovv o(,vrov-irv^y,(x. sv vfAiv * 
X§^ ^s Tfsivroi rov (pikot,Xi]Sr7j xxr (f. x««<) dvroov 
( forte ocvrqis ) revrots rov vqvv s^itiicoiyru * * ics§f 
rt]s oivus'oe.iTsws «.yuivtaot^xi , . awixoti re yMt njv-. roiv 

«j);^J««Wy TtOtgOt^OfftVf KOil (pvXoi^K^Xt SfATfSffStV SIS (pXvX' 

gtotv Tvruxwy Vfij/i/Mrwv , — — ©sov »m^twv ' rovr» 
evy sts rov roitov atoO\.t}iirsoy , ort Ttotv awyM vtco ^i/- ' 
qsws avvs^oysvovrtjs xotrurxrrovaijs s^wSfsv rtvoe, ^tktiif 
r§Q(ptjs xoi^ otnox§tvovatjs mri rwv sjcsiaotyoy.svov srs'^ 
§» —~ —- QvSsTCors ex^t rotvrav — ' — x^jfv ^ivs"^ 


m 


* Varians leftio mox recurrens. 

* * Haec mire verterat Fetmrus : Veriini omnes ' 

illos necefle eft , qui veritatis fttulio ducun- 
tur, eutn ad eii nnirnum adiecerim, aduerfus 
^iftos de refurreftione contendere etc. Nam 
tota (p§oiffts e^ : sjtis^Kvoit riv.t {xot.rot) rov vovv^ 
ititeUii^entiorem alteri efle. Hoc mihi cer- 
tum, refpici hac forma orationis ad appofi'» 
tam ab initio KicXov^e§wv menfcionem. 


2C8 FIDES DOGMATIS 

modi refiirgere corpora dicimt, qnalia in extre- 

ino vitae extiteriint. Infiamuf vero, cum corpo- 

rum 7tatura mutabilis Jit et Jtmiliter^ queniadmo- 

dum nutrimenta in corpus noflrum difefla qualv- 

tatesjuas mutent, ita quoque corpora 7io(lra con- 

vevti et in carniuoris aiiibus partes corporum illo- 

rimi fieri y quae quidemabhominibus aut aliis 

hefliis devorata viciffmi 7mite7itur et homi^ium vel 

aninialiu77i corpora fiant , Iiocqiie faepius fad:o 

7iecefie efie \<\em co7-pus plwium honmiuyn Jaedi^is 

ejfe partem : Cuiusiiani itaque in refun^eSiione 

corpus erit ? — — His itaque i^ieptiis fi 7til 

efficere pojfmt^ coyifugimit dd'illudi onKiia Deo 

poliibilia effe, et quasdam fententiasScriptura- 

7'U7n 


-ijv 7j (pvffis rov (tb]u,ocrQS f rw ro stoos ro ^xgxy.nj^iQiv 
ro aiayM raiirov liVKt — — o iv ryi uvscs^Kcrsi itsoiri- 
^crxfTVxkiv ry 4^vx;'1 s^i ro aoEirrov y.srot.{?>oOO\.ov — 
— — — yji^ it^oamnr^ roivvv, si ro 7t§ccrov vttoxsI' 
/U.SVOV civ ris "ksysi y.t] sds^Ki roivrov rors ona o "koyos 
rots e(pifKvsiv ovvxy.svois asixvvffiv , ori ov^s vvv ovvoc- 
rui ^vo Haso!t)y shoci ro 'frptnrov vTroxscusvov, Aiiov os 
iTris^ijiToit XXI TO, srs^oiov y.sv cnsiusaSui, srs^oioy os 

KVtT^.Sxi — XXt STZlCpS^Sl ■KKfftV AffOS^oXoSf 

axsdov ri]v ytjivijv notonjrx i!ju.xs ataxffxwv xjcortB^s^xc 
fcsXkstv ijy.xs rov si^ovs crw^oy.svov — — — — 
<rx^i -rs ovx sri, xXkx oaitsg jrorf l;\;«j)«xrvf< ^fi^o sv 
ryi cx^xi, rovro ^x^xxnj^tsS^jjirsrtiii. sv riti 7rysv/u,xrixus 
ffwy.xrt ■ XXI jcgos rx gijyxrx oe ruv y£x(puiv , « tcx^x- 
rt^svrxi oi Kdsk(poi ^yMV y rxvr.x s^tv sijtstv , xxt 
yc^iorov h rw Is^sxttjk — • — — $V§°'- otsx sv xt%- 
/xKkuiTixts — — nxaxv ^airtxijv vortSx xjco/3e/3kfj- 
xorss — — ovx ovv tj Itcxyyskix njs xyKTxffsws rov 
kxov s^iv K^TCo rov nrwyxros kki njs olovsi vsxoonjros 

c 


DE RESVRRECTiONE CARNIS. 209 

rum primo intuitu 'eornm opinationem confir- 
niarites proferunt, yt illam^ apud Ezechieleni 
(XXX VII, 1-6.) atque hac quidem cum maxima 
fpecie vtitnturj reliquae /unt ex Euangeliis^ vt :. 
vbi erit flridor dentiiim et fletiis; ite^n^ Tiniete 
eum, qni poteft anim^m et corpus perderein ge- 
hennam; rur/iis Pmillimim illud: viuificabit' 
niortaJiii' corpora veftra propter inhahitantem 
Spiritiim eius in vobis, Decet vero omnem ve- 
riiatis amantem hisque intelligentiorem de refur- 
redKone contendere, vt et veterum traditio reti- 
ncatnr, et ab ineptiis fenluum inanilllmorniu 
atque Deo indignorum aiiis caueatur. Hoc er- 
go tenendumj nuJlum corpus extrinl^cus nutri- 

tum, 

>/v vtysxgtovTut — ^- KXi qI «/AapraiXot as vito tov ffurt}' 

pos XsyovTcit sevcce. Tx(pot ysfAOVTss ofeuv — . 

TO JV; lx« ifcct xKKv^fA.os r.ott o fi^yiyinos rm o^ovTUiv^ 
ft£es uvTovs «.Tro^Tsov — — ^ny.iov^yos xaTscrxsvM- 

ffSV TOVS O^OVTOCS SlS TO OlCXXOTrTSsS^OCt TtlV 

Srsg^KV T§0(piJV, TUi OVV X^SIOC TOIS H0\0C^OfA,SV0lS O^OVTWVl 
— -^ — r- XKt asiXTSOV , OTt OV TfUVTU ncA^aC^koCfA^ocVS' 

Scct ost xocTtx, TO xsiiiASvov —r- — — ■ To os, (po/Stj- 
S^flTs T— — — iv yssvvp Tocxoc yxv ^iaccffxstf oTf- 
xffwiuocTos ij <livx)} , rac%oc S^s^ifXot, ort xw§ts awuocros 
6V xo^KocSl^ffsToii' ns^i ov st^tjxocy.sv . xoct ro -Ttocpoc 

TuAffosroX» os, ^woTtotTiffst — — tiy.wv cwua.Toc — 

— — ovvv.Ta.1 'Ks^tta.vsiv ojtov To ffo>y.ocTixQV stdos — 

— ' d^VfJTOV OV , KOCl OCVTO. y.tTOcf^KWKsi XXt TO3 

i^se dSy Ttws iysi^Qvrxi ot vsxpoty TiotM os a^iiy.»Ti sp%oy- 
Toct , yvyyws Trc.ges-ijffiy , . ort ro tc^wtov vrtoxsty.svov dvk 
, uvoc^itffsroct si yct^ xccXws sXoc^oysv ro ■Koc^acasty y.9,y 
ffjrsov, ort o ffTts^unrtxos Koyos sv ri^ xoxxw rov ffirov 
^^^ccy.evos rtis Ttcc^Kxsty.syr.s vXtjs xec* ot oKris ccvnis 


210 FIDES DOGMATIS 

tum, et pro receptis alia niitrimenta iterum 
eiici'ens — — - idem remanere -— -— etiam- 
fi vero iluxa fit natura corporis, formam tamen 
charaderifticam cuinsuis corporis permanere 
- — - — qua in rcfurredlione in melius mutata 
anima rurfus cir^umdatur. -v- '•— — — « 
Ue te igitur ojfendat\ Jiquis primam materiam 
tunc non eandem fore dixerit, ciim ipfa ratio 
^uemuis 7ion plane fiupidum doceat, nec nunc 
quidem per biduum eam remanere. Dignutn 
^ animaduerJio7ie hoc quoque,, aliud quidem femi- 
nari, aJiud aiuem refurgere (i Cor. XV, 44,) 
Hif omnibuf talia ab Apoftolo Jubiiciuntur', qui- 
ht{f nof terrenam qualitatem" depofituros docet 
feruata forma ( i Cor. XV, 20. ) — — Caro 
non amplius erir, fed quod olim in carne tan- 
ouam^propria (hominis) nota erat imprefTura, 
hoc in fpirituali corpore denuo imprimetur tau- 
Quam hominis characSer. Ouod vero ad eos 
Scripturae Jocos attiner, qui a fratribiis nobif op- 
ponuntur, haec nobif in promtu cfi dicere, et pri' 

mum quidem ad Ezechielis locum \ — . — 

arida onf^Jiint hominef in captiuitate omnem vi- 
talem humorem^ qui amiferarit. Qnocirca re- 
furredlionis populi illius promrilio cft a ruina et 

vekiti 

p^w^}}ffix,s — — — cas 1%;* SvyXjUzuv iftiTiB;i]fft r»; 
sroT5 yj7 , xcn v^xrt j xxt «Efsi , xcci 7rv£i j viKrjffxS rxs 
ixsivuiv 7toio7i]r<x.s , fAercc^K7\Xsi iffi rcivrtiv , iis is^iv 
tcvros anyAovgyos xoii ovrus ffVfmKri^ovrM o ^cc'x,vs sU 
^ VTTs^/BoXijv oi(x.<ps§mv rov i^ (xp%t]s koxkqv, fAsys^st xM 
ff^tiuart^ xxt TroixiKisf. 


DEUESVS^RECTIONECARNrS. 21; 

veluti enecatione,' qiia hoflibus traditi velut ex- 
tindi funt. Ivji adeo peccatores a Seniatore fe- 
piilcra dictmtitr cjjh oljihiis — fJena.^ Illud VC' 
ro: ibi erit fletus et Hrjdor dentium, ita aduer- 
fus ebs explicandiim: de^ites ciho folido commi- 
nuendo dcftinati funt^ qiiid igitur .apud inferos 
poenas ferentihus Qpus cft dcntibm? — Ita quae- 
rendi iunt et praeterca oftejndettdum iis, non 
omnia ad verbum Jiimenda ejje ^ vt^ dentes im- 
pierum fregifli • — — — - IlJud vero ^ ' timet.Q 

— — in gehennam, forte docet animam i?icor- 
poream efte, forte vero, Jme corpore animqm nuU 
las poenas e£e daturam, de qua corpore . '—' — » 
diximus. IlIudveroApoftoh\v'm[Hcah\t — cor- 
pora norira — poteft declarare , corporeani 
hanc fpeciem. , quae natura [mortalis eft 

— — — e_ffe mutandam — . — - — Illud 
tandem: fed dicet aliquis, quomodo refurgenfi 
jnbrtui, aut quali cum corpore venienf? aperte 
oftendit,jiullo modo priniam materiem rcfurgere. 
Exemplum ehim \mox ah x\poftolo. allauim) Ji 
recie capimus, dicendum.eft , vim feminatricem 
grani, vicinamatcrie correpia,' et totam illam 
permeantem — — omnem "vim fuam in id, 
quod ante fuerat terra, aqua, acr et ignis, trans' 
fimdere et earum fiiperatis qualitatihus in iHdm 
ipfatn C07iue^'tere cuius eft artifex,. atquehoc 
modo perftci fpicam, quae.a priore grano 
iTiirum in modum et tnagnitudine et figura 
ct varietate diiferat. 


Toms 


212 FIDES DOGMATIS 

» 

Tomo XII. in Matthaeum extr! ' )/ Quomam 
tramfigurationi illiur (J, C. in monte) et Jhlen- 
dcnti eius faciei injlar Jolif^ 3fB.nis erat futura 
in refiirretflione o\ou?i ^ -propterea haec ab Apo- 
Jlolis eo tempore praedicari vult, quo ex mortuis 
refurrcxerit. . 

Tomo XIII, in Mdtthaeum m med.^). 
SanSii enim in hoc tabernaGulo viuentes inge- 
lYii^cwnt grauati corpore humili, ct omni Jludio 
hoc agunt, vt diani evadant^ qui in rejiirr.e^io- 
7iis myjlerio reperiantury ( refurre(n:ionis glorio- 
fae participes fiant) qiiando Deus reformabit 
jion omnium quidejn^ Jed genuinorum Jolum di- 
fcipnlorum^ChriJii corpus, vt fiat confonne gio- 
riae Chridi» 

Tomo ■ XV. in Matthaeum prope ^xtr. ^). 
Per bapti/jna ignis et Jpiritus^ corpori gloriae 

Chrifti, 

i) ex ed, Huet. p. 303. !»?< ffvyysvss r,v rjj juirxjuo^^puicft 
Kvrov Kxt ria o(p^svri uvrov «^offUTtui uis ijXios , re 
S^o^xSlijyi/A avrov iv ry jxvoifacret , Jioc rovro fiovXsnxi 
rors ruvroi vtco ruv AitosroXuv XxX^3"/jvxty)}vixot 

SK VSK^UV KVX^Sfj. 

2) Pag. 327. Ot ytep Ivrts h rw ffKfjvst x-ytot ^svx^ovfft 
fixBovusvot xno rov rris rxTrstvuffews ffu^xros kki rrxvroi 
TCgxrrovfftv y tvx x^iot y,svuvrxt sv^s^rjvxt sv ru rtjs 
xvxs^xffsus iu.v5'}}^fu, ors lusrxffxfjfiixrtffsi &sos ov 
TTxvruv ro ffufxx 'ri]s rxirstvuffsus, xWx rt^ 'j^^isfi^ 
yvtjffius (xx^ij rsvofA.svuv , sis ro ysvssS^xi xvro ffv/ui/uog- 
cpov THS AOSHS TOT XPISTOT (leaio 
varia, fed cf. mox.) 

5) Pag« ?92. sv J5 ry rov ^tx «vgos xxi Tfvsv/uctros Xov» 
r^ov TcxXtyysvsfftt^ {Gvvsrx(piiy-sv ante dixerat xiru 


DERESVRRECTOONECARNIS. &if 

Chrifti , fedenti Juper thronum maiefiatii- Juae^ 
nos quoque fedentes-.jufer duodeeim throms cofi'^ 
formes ej^cifnur, - ^ ^ 

Tomo XIII. — * — ?— extr. *). , Nam ^ 
omnes ;«$/ adfiare oportet ante tribuHal Chrifti, 
vt qLiisque referaf r^t l^ici tdu-' a^OifLOircg Ti^Qg oi 
m^d^sV) fiue bonuiTi, five prainim, quisque pro 
viribiishoc agere dehet^ neplurium male per cor« 
piis fadorum poenam referat, 

TomoKWi in Matthaeum ab initio ^)t In iii 
quiiam firmiores fnnt ^ fpiritus regnat ^ et cor* 
poris enecat aciiones et vitae fiiae corpus facit 

parti-^ 

. {Kgis-ed) ,^tcc va I^KttfifffjMVoii itempe Si^aai) ev/tt^ 
'■ iiAo§(poi yivojus^ec.T Q, SQMAT I THS AOEHS, 
TOX XPISTOT, xxS^e^oyjSVov sTrt jrgovov ^o^^e 
-fisJrfiv j nui uvTdt KoiS-s^o/uiiioi Jfrt i0 bgovovi — — — 

i) Pag. 53^. ^*' 7^§ *"^sf ^si Tjovs Kxvlras TjfiUs jrxgu* 
ffijVKi sfMtgd^sv Tov 0)}/UxTOS Tov "Kgi^ov $ Ivx y.ofiidij' 
^ui sHUs^bs vu otx Tov truiflxTos itgos x^ ifrgx^sv j iiTs uyw 
^•6v£/*« $ATAON (notetur hicqubquevar lcft.) . 
j^.§t] oerti ovVxftis Tu «-«jj, uvtov itoisiV ^ tvx fAti m^t 
-9rXmyu)ViiUf(,t(f}jTut «paITAJ^N (in.haeret itaqu6 
illi le£i:ioni (pxvXov^^tx rov ffwfiuroi IIEnPAr- 
■ME^NflN..^ 

fi) Pag.'^40, sv ^s TOti ^di! riXtiiii^Bi&i HixgUTijxi Tdtrvsv* 
f/M j kxi .TXi frgu^sis sB^xvuTuiffe . Tov ffWfjiuTds j xut 

... /UiToi^t^wfft T}}i ixvTov ^cofji Tw ffUftxTt, ui ^Sf) yivs^ 
. ., .Slou' xxi Tp' ^woiroiiiffst xxi rx ^vtjTU HMl^N' (itl 
Jioftris. iaipreflis libris vfmv) mfAxTx Siut O E N O I» 
KQTN . t^aclem (^e paulo ante adfiiit vari^ 
XtOiiori^^i J^vrov 9tvsv{jM IP HMIN (vt ante prd 
iioftro vjuiv.) 

Teller deRefCarti, P 


214 FIDES EiaGMATlS 

> ■ , . . " 

partuepf, ita vt~ iam, ( non tunc^ yt eft in Hue- 
tiana verfione) eueniat illudy viuificabit mortalia 
corpora noftra propter inhabitantem ipiritum 
eius in nobis. 

Tomo XVII. in Matthaeum circa nied, '}. 
Sadducaei quidem' dicentes 7ion ejfe reJiirre6iiQ- 
9iem, non eam foliim reiiciebant, quae a /impli- 
cioribus carnis refiirredlio dicitnrj Jed et pemtus 
tollehant zmmvkQ tiim immortaJitatem, tu7n etiam 
, durationem — — — Eandem autem de hu~ 

mana 

l) >Pag. 485 feqq. d\ ^kS^^ovxuioi /uevroi "Ksyovrts y.f) 

^iVXl KVXSrKITlV OV TfJV Iv TiJ aVV}}5r£lC>t TiOV ccTrXovs^s^uv 

ovo/u.oi^ofAiV}}S uvKs^afftv 2 AP K O S ti^Erovy, txXkK y.a.i 
^a.vrsKms uv^^ovv r^v ms ^v^tis ov fiionv d^KVKatuv, 
ciyD^u YMt s7rtaioif/i,ovr]v , otoiKsvGt f/AjS^xfiov iv rots Mw- 
ctas y§uf/.y.o^ffi iTfjfAutvssS^Kt rtjv njs iivxv^ y,srK tkv' 
ru - ^mjy ro oKvro rots "ZuSoovxKtois ooyf/M Tts^t rtjs 

TCBV UvS^glOfiUV ^'VXV^ (pgOVOVffl f(^%§tTOV ^sv^o 'Sufiu- 

§sts' — Tovro Jf ro 7cs§i oivKSKffsus voovvrss rt- 

yss ruiv xktk tov tov A?ro?oXou x^oiiov KogtvS^KoVf ^hy- 
fixri^oy fiij sfVKt uvus^nviv , 'Tssgi wv tuvtk ygK^si'' st 

Js "Kgetts^os xijgvffffsTKi — — — ;■ ori uvu^uffts 

%y. vsxowv ovx s7ty ; Ori os '.—. , xuru ro "Suo^ov* 

xuttoy ff}jfAutvoft,syoy ij^srovy Tfjv uyusfuffiy^ rfjv '^TfiS^tu- 
fiovijv rtjs tl^v^ijSf ^ijXov mtstsxrov st sv rrj (^wfj ruvrif 
■il^kitiKorss — — — sXssivorsoot tckvtwv uvB^quimiiy 

ifffiSV' OTTS^ STClfASklOS l^STKffKS, O^Sl y ' OTl fASV, 

ciS^srcoy njv sv r.vj IxKkijffioe TtsTtts^svf^svrjv KVKtufftv vs- 
x^wv, ov TCKvrus sv ^uiTj TKvryj .ijX-Jcixos Is"/ sv Xoisio fjio- 
yov hu yK§ xuSr VTCO^sffiv ftij y ukij^ns V '7tspti^avff.svif 
gcugu rois "KoXkois uvusruffis ovx sv TuvTtj Tvj'^urj rjkict- 
v,s f/..ovov sv Xf/s-^ sxsiy}]y''K3^sTaiy,.^(^ioff}j'^' rs ^^vx^Sj 

OVX SXStVO fX£V UTCOkKftfeUVOVfftJS TO ffUfAO^ y SVOVOfXsViJS 

3e utd^e^iDVTtxut x£SiTrsv —^ ~ iTi Si'sts Kuroiffxsvijv 

•-,.. <FOV 


DERESVRRECTlONEfCARNIS. m 

ptma anima /ententiam, qtiain S/idducaeiy.ai^ 
hunc vsqiie dietn- Saniantani tiientur •**!?; •T^ 
— — Hoc autem de rejurreclioyie' ajjert{um 

^ — amplexi quidam Apojioli iempoyihus 

Corinthii', refiirrcftionejii non dari etiam Jiatue" 
hant i de quihus haec fcrihit: li aiitem Chriftus 
praedicatiir quo.d refurrexit ia inortuis — ^^— — 
(^uod nulla refurreOio mortuorum iit? , Quod 
autem — -— -r— iuxta Sadducaeorum fenten- 
?//z»i, refurredionem U q. animae durationem 

P-2 ■. ■ reie^ 


ro\y 'Hfdi ro (ftffixtvoftsvoy rovro is^xBifi AwosroXov — - 
evyx^^afcojUi!^» y^oci . ro' st oXus Vixgot ovk iyst^ovroit 

»— — ^ Hxi ■nmy.svy ccv£toi> ya^ ^ufroB^vyjCikoiuiy * 

Is-o) yu^ ro vo/Kt^£v sfrx£» rdts noWots uXfjStss stveci- fvi) 

'tivcii Kkfi^ss ro "Jtsgt rrjs uvKfocffsws ruv vsx^tav *y 

irais rovro «xoXovS^st ro fjcocriiv vfjcxs xivavysvstVf — — 

• 1—1—. — ams as ocxoXovS^st rm (mi sivoct Coc^xos »yocsai» 

'stv^ ro' ^Kyoftsv xoct Jiiuiftsv -^ ov rocvrx Je (pocjucsv 

d^Kisovvrss ru sv Hffociqi — »- — - o^sroct •Kuaoc aK§§ ro 

wurijgiov rov ©sou,' 5; r^ sjrtf ^; I*o/3* ort cAtvyuos sstv 

o uvocsijast ro os^ft,» fiov ro oivocrXavv rocvroc p , ov)i 

^fetrovftsv as ovos r ?; uftosoXtxT! (puvT}': j^miftoifjast 'r-oc^ B^vt]- 

•fu vfjMv awfAuru otu ro svoixovv (c£ ?intey uvrbv 'itvsv 

^ fi» sv ^fiity — ^ — -— ' otrtvss sKsyov fiiy-sivat uvuSoc- 

'. ^ ' aiv 

*? Putatjam aliquando prius uXi}^ss styut vitio de- 
fcriptoris, qui mox errore' animaduerfo toturn 
fAH tivxt ukr]3rss denuo refcripfit , pr^orc tamen 
non deleto, irrepfifle, vt ot ftoXXot effent 

, iidem quos apertiiis ab inhio\ ocffXoyss^vi 
dixerat, aJibi u.^svss-sgovs : fed ixiox etiam vidi, 
ciim tunc didlurum fuiffe. uvus-uasus rvis SA£« 
KOS, cuius K^gS^wKv lyis denegat. 


m ^ FIDES DOGMA^FS 

^teiecerint, mmifejliim fit ex his : • Si in hac- vita 
tantutn in: Chrifto fperainns, miferabilioreS fii- 
inus- omriibns hominibus. • Quodjt ciiriojius.per" 
pendas videbis cumt qui creditam in ecclefiamor- 
tuorum refurredionem necret, non 'planc in hac 
vtta tantum iji Chrijio fpem ponere^ • Etenim Ji 
"fonamus^ falfdrh ejfe creditan^ ^ multimdine re-- 
furreBionem mortuorum edm repudians:^ no?t ta~ 
men i7ihac vita folum in Chrijiofpem collocauit, 
G' rtiodo viuat- dmma^ non illud corpus quideiti 
rejumens, fed aether^um-.aliud ac melius induens 
, — — -;:- In maiorem vero confrmationem^ 
qiidniodo Afoflolus huic (Sadducaedfum de re- 
furredtione cf. ahte,) ajferto fe opponat , vtemur 
etimnr hoc: Si omnino mortui non rejfurgent, 
: — . • - quid 

Tis xTeoS^yijffxsi /u,}] i%wv nHvoi — ■ jcui uvus'}!- 

cst ff-Tts^f^M rcc ocoskCpt^ Kvrov — — — — — - Tovrav 
Sf] rov gfjTov ol "SK^ooyxotioi , ws rtjv iXTti^in vtjs uvus^x- 
ffsws^ (Mj i^ovrts (pxvXuis uaovffinvTBS , — - — '■ — — ' 
asifd-fjffoiy oiHoXov^siv rto tivKt uvxffctffiv To hki rovqivSooc, 
aVo^ot.. 'jcaKiV iffs&oii »yufuvroij u'g£Svoi f/„o£iK i^^ovroc 

■ xut mv yvv.Kixu uyus^fjffs^xt ■.. xxt o llwni^ 

~ i]yMv K^TtoKgtvoyjsyos xvrots yivoy wKsCpijvoiTS 

T^sywv xut ra,s S^siks ygu^us uTtuyysWsiv Tts^t rfjs ix 

ysHguv ■ KVK^xffsws , oTi ixst 'yrj stfft yxyot x.r.X. — — 

— — iyw d oiyut otx TovTwv atjKovSoit, ort ov 

fAOvov xATu To yij yuytiv xut ro ynj yujU.st^Ki 'ws ot sv 

T(i> Qvguvw uyysXQi ytvovrcm oi xurK^iovy,svot irfi^ ix vs- 

x^wv KiiKtxffsuSy uXXu xut Hurx ro y^rKa-x,riyKTt^<i- 

fA,sVK xvrwv Tx ffuyxTx Tijs TUTrstvuffsus^ ysvs^ui TOl- '■ 

' uvruf OTtoiK is^tv TK ruv Kyyskuv ffuyKTK, utJsgix 

xa» Kvyo(i^ssi0us — -i — ^svt^ov ^e ^is- Tovs ^oXkovs 

ruv 


DE RES^iRJlECTIOrN^^CARNIS. zij, 

'■■■'■ ,- ■■ ' 

quid et baptizantur pro illis ? -r- — — ■ et>bibaf? 

inusi cras enira moriemur ! Ejlo enim exifttmar^ 

tioncni multorum veram ejfe^ dogma de rejurre^- 

Siiojie profaljh habendum, quomodo inde fequitur^^ 

■ nos fruftrafericulafro-ammarum noftrarum/alu». 

te decerta7ttes adif^e ? ■ — — -— ' quomodp porx9\ 

fiquitur,.ponendo non ejfe reJurreBionem ^ illudij 

edamus et bibamus? Haed aufem non dicimfif^, 

quodftdem detreB-emus iis dpttd-jejaiam ^omxns^ 

cari^) videbit falutare Dei, vel apud ^obum, aeter-. 

nus — — qui fufcitabit cutem ■ meam, quae haec , 

tolerat ; ne^ue porro Apoftoli diBo fidem, denega^-^ 

mus : viuificabit — -^^ — veftra propter Jiv^ 

habitanteiii eius (in.nobis fpirituiiv .?: — — . i,*:^ 

qui dicebant: non efTe refurredlionem, quo nimiA-^ 

xum fmju refuEredipnis verhum{vti tradidimu^i^ 

- ~ P 3, ' '^f'- 

' vwv Ttis^svovrm ^oyy,cc ^tiri](T»i vis kv — — — — */, 
ta>J7ts§ sicriv ol uyccs'cii/u,sv.ot sx vsk^uv uis di ie.yysXot sv T^' 
ovgKV(t) HoU sv TKy/i/fXrt ocyy t7^wv~ /ustU /3 ocXXovTss s§: 
^uvS^oooxwv, ovTMS »ou ocXXoi Iv; "~<ra) ov^avtf «.yysKot 

civ9^£W7Coi: itoTS .ovTss \ -=— ^ .^.-i, -js^— — • ysyoyocffiviv TWl - 
. oup&cvw xyysXot ,, ;— :- — -, , ^»(pu)s Jf Toi xocToi Tov 

TOJtOV STtUltOgtlffOCt XOCl TifV UXoTsOV^iaV OCVTWV SlttffXOIttJ' 

ffoM y.KA xoc^.yj <kissvffcM, ■rjjv rwv TifkixovTwy avvu^siocVf' 

• — OVK CCffipOCksS fj' UgXSt y0C§ XOC/t SJtt TOIS St§ijfJCSVOlS]i 

' 91,uxs~sftt TOffov-f-ov^^jiafxxsxtv^vvEiiKsvciu: Haec vjtima- 

:/., ex tiieranymi narratione aliqiiaiemis illuiftrari, 

,, polfunt, . qui iii ep ad Batnmach. a.^^- errore^ 

V • Joannis CHier. £ m 76. b.) dicit : fpCos aneejos no- 

vien ofpai ejje aoceti «0« naturae. Inlwris-cnira.' 

'Ttsgi K^xi^v et hngehset thriiWos^dt^Bd^inaiioHeseicL^ 

4icit animas effe eorum corperum, quaevel de^ 

Jiderio vel mimjierio fufcipiunt, , 


\ 


vfiirpahant ; et interrogauerimt -^ '■ — dicem 
tes, Moles dixit, fi'qiiis iiiortuus fuerit — — — 

— ^= -T- et fufcitet femen fratri fuo — — -^- 

Munc igitiir_ loeum perpcrani intcrpiytantes Sad" 
ducaei refiirreciidnis fpem non habentes r— — - 
fi^foret refurreclioi confequens ejje crediderUnt^ vt. 
vir^pdftrefurreciionepi riirjum vifforct, virilia, 
meMbra habens^ et mulier -— •— tnulicr etiam 
rejfUfgeret.^ — — — - At refpohdens ipfis Solpi- 
tarbr hofter — — ^ — ; oftendit fokim diuihas 
•Scripturas de refiirrcHione amortuis id pronun" 
:tiafe^ nullas ibi futuras Jiuptias — - •— — Ego 
VBfoinde manifejium fieriputo,' hos qui refurre- 
Bjme digni ali'ipiando eitadentymn Jolum^ quate-' 
nufiieqtie matrimonium contrdhent^ iieque eloca- 
biintur , Angelis ■Jimiles futuros, ■ verum etiam^ 
^dtenus (fec. Apoflolum ) ^(Jr/^or^ eorum hu- 
ipiJia transfiguranda funt, haec talia futura, qiia- 
7/^? nunc angelorum 'Junt:, aetherea et fpJendidif- 
ijma lux. Foffet vero aliquis quaejlionem muiti- 
tudini credentium peregrinani nioiiere — ' — ™ 
-r- — '^n^ quemadmodum a morttiis rejurgentes 
Angelis Jtmiles fmtt et in 'ofdiyiem ange^rum 
vngrant , ita et[ alii qui injcpejp degimt an- 
geli y. '^ — T- £3c hominibiis talc^ euaferint^ 
-— ■ — ■— Hacc talia tamen aperte propojiera 
et quid-inde feqitaturcircuwjpicere^.et tantanmi 
re^iim diluciddtionem chartae. 'tomntitterc (pa' 
rum^f(>rtajfe-iuhini'^ fuj^cit,'n^^^ iam dictn 

funt,peficulurn%M&n^sfubiiffe^:, 

■■'• ■■'"■^" Tomo 


D E RE S VR R E C T 1 NE (5^4 R NI S. 219 

TomoXVU. m Matthaeum circaextreraum^) 
•r- r— — r ^manif^Jium fane eji, quibus ( mem- 
bris) ob generationem hic apus erat^ his ihi non 
opus erit; neque enim Jiiperuacaizeum aliquid _ 
i)ms facit. — — — - Et praefiat quidem r^- 
furrecHonem non effey quam qualem fihi fmgC' 
bant ^adducaei y fumentes necejfaria confecum 
tione , in mortuorum reJurreHione quemque vxo- 
refn reciperei ' , 

. de Principiis h 2. c. 3. §* 2. , Haec ergo ma- 
teria corporisj ^««i? nunc corruptibilis efl, induet 

incorruipnqnemyCumperfei^aanimd— ■ -^ 

yti eo ceperit — — — cum autem vitae parti- 
cipauerit corpmhoc., quod aliquando gloriofius 
hahehimus, tunc ad td qUod immprtale ejl (^ani- 
mam) accedet ^ vt etiam incorru^tibile fiat/ 

— -! — — — • c. g. (J. -}. Apofiolus .ait 
feminari corpus animale et furgere corpus fpirita- 
le, ofimdens in refurreEiione iuftarum nihil ani- 
Tn2\Qfuturum. , 

" — 1. 3« c« 6, <J. 4. Nunc vero, qtiO' 

fiiam apud A^ofiolum mentionem fpiritalis cor^ 

P 4 ^ ■ :poris 

l) Ap. Huetlum p 493. .^SffKov, ort wv ivroai3roi.Seic 

ysvsffiv xpEt»7}V , rav-fx ovx s^oc* sksi' , oiiS^sv y.oi§ 7ia§' 
eKy.ov o QsosrTtoist, oi^s fmrtjv rt «xd «wtw y«f^(^ 
__ ^ — . Koit (isKriov ys s^.tyjn] sivou uvus'Kai9.y 

roVrOlCCVrVV slvOU, oaOlOtV VICSVOOVV ol^Su^^OVKOltOtf VTtO' 

■ Xoofijioivovrss MKo^KovS^siv f ' ri]Tsx'svs»§bi>9 oiyaoScfXSUfts 
VTtoXocyujSxvsiV^sKoi^ov r}}v yvvMKX.- \-\ ... ., . ~ ' 


aao FmES DOGM/ATXS 

parts muemmm„^^ualfHr etiaf^n ifide fcntiri dc" 
bsa.t ds hoCj tantummodo prout po^umus requirdm 
■pms., Quantum evFo fenjiis nojier capcre potefi\ 
. ''qualitatem Jp.iritalis corporis talem ^andam ejje 
Jenfimus,' in quo inhabitare deceaz- — - — - fan- 
dlas — perjeciasque animas — — -r- . -^ De 
torpore etiam illud^ Apoftolus dixit; doraum ,ha- 
b^eiiiu.s non manu fadam etc» E?o hoc ergo coJh 
ieciuram capere' po£umus^ .quantaepuritatis^ 
giiantae Jubtilitatis ^^ quantae .^gn^Q (cjnanti 
fpkndoris fortaflxs^x graeco, quod fine diibio ad- 
hibuit ^o^jjg-.ex vfu fGripturae) ^fi^ cjiialitas corpom 
ris illius^ Ji conTpdrationem Jdciamus eiusad ea^ 
quae nunc licet coeJeflia fint tljptendidij^macor-' 
pord^manuJaEhatamenJintetviJihilia^ - 

de Principiis \^o^^ c. 6, ^. ^.9. -— Haec 
natura corporea (iihftantialem 'recipit permut-atio^ 
ncm ; vnde et ad om?ie quod ntoliri, vel fahricare 
-— voluerit DeuSr, materiae huius haheat Jamu^m 
latumi vt in quascuncjue vidt Jormas' -rr — — — 
transmutet ■ — . — ' -— lam Jdne illud quaeren 
dum efty Ji (^any tunc^ cum Deus erit omnia in 
.omnibus — -^ corporis natura.Ji7ia..fpecie con- 
.fiahit et omnis qualitas corporisilla Jola erit-» 
^uae in illa inenarrahili glofia " (fpkndore) Jul- 
gebity quae fpiriialis corporis Jutwa effe fen- 
^timda efi, ■ r-c-: 

'"■ L» de Oratione §. 31.'). Cogitando autem 
peraWdm genuflexionem ofiendere mihi videtur 
' .V , ": ' Apofio- 

' i)- hi ed; Par.' T. I. p 2,6%.. rj/v h Monrvv yovvxKiifMv 
•^— — - ^ifKovyfMit Q -hito^O^Kos^tavsrou h rtf' tv» 

- ■ ' -' i'j 


DE3.ES:YRREe'EI0NE OARNIS. 221 

Afoftohis inhis X •vt ,in nbminevjefu genu fled^ant 

etc..| [Nee^iie eninyvllq, modo exiftimandum eft^ 
ita efficta^ejfe corpora CGeleftium-, vt genua etiam 
.corporea Jjab^ant,, ,cuiri rptundai^ efTe eorum cor-" 
^oxz demonftratiim Jit ab iis, quiaccurate ifta 
tradiderunt. .. Id qui admittcre nolit, is ni/i pia-^-: 
ne injipiat , ctiam Jingulorum vj^m-membrorum, 
ne, quid i^hhisa J)eo fruftra.fjaSium.Jit, admittere 
{iogetur; vtrinqUe ojfendens ,^-Jiue'dicat p.artes^ 
'Corpprisfruftra.^—r — aDeo da^ds, fiue dicdil 
^ifcera\pt inteftptiitp, proprips.fu(5s vfus in coeler 
ftibus quoque pbiineref ftulti^nw autem agety 
qui putabit, ea^ Jiatuanmi more humanam Jpe^ 
ciem in fola /iwerjicie not} etiam in interiori- 
hus hahcre.: s'' '' ' '■ ' ' ^;-'^.^' 

- ' Adv. ' 'Ceijum 1. H. §1 62^^ )♦ Erat atketti^ 
{]e[m) poft jitam refurredionem , quaftmedius 
■:' ,;, , ^ . ...;.. >.- . . ... ^ % '---■,■ • ' ^'^t^y 

iii rta ovoy.(nvt lijifpv ygvv nx/u,^'}! ' — ^ ss%7}jKcirt^ou 

■' yxff tuv sTrov^iivtm rciffu.vMTXi ws xoct yovoircc ffUfii,&'. 

'■ /etxct s^itj^ oivT.dc^''vTeoXct/u/3oivstv ovaoivvffx^}!' a(pou§!)si' 

,Sm •!i'K^K'r'6is" Kn^ifiws Tts^t rovrm otstXrj^dfftv' octco^s- 

, ^siyfAsvwy oiirm rm ffw.warwv.' .O h fMi ^ov)\.ojia,svos 

rovro Ttocgxgs^K^oit^ koca rocs ^gsiocs ixUiov ~rm yttsXwy, 

, tvoc /u>T} f/Mr^y yi -et osoijjuiovgyjffAsvoy Kvrois vtco tov ©50V, 

icey firj oiyots^svijross 7t§os rov -Xoyov , "ZocpoiqsiETdct, 

fKocrs^w^sy ^rootuv strs (prjffst /UsT^ji'' orwiuoiros fj^rtiy 

.- — —-^ 'ysyoysyeot ttvrotf vito rovQsov, ^ sirs s^si roi 

. ■ • ..; cyHccTu, }ioc4. m 1-4-^ hrs§wv rocs i^iocs x§stocs sTC^trs-^ 

T^eiy , nou iv Tj>ts sjtovpoiyiots , ff.(po^goc-^.s-.iu.wpws Kfoc^^x* 

(pijffSTou sxy VfOJtov Ky^giKvrwy-Tis-^ypju,t(^n rtjv fAsv.siti' 

(pKvsixy fAoitiy shou xyB^^WTtost^t], oujisrt ^s ru, sy ^uS^sf^ 

i) ed. Par. T', T p. 494. ^y ys fAsrxT^jiy xvxsxffiv, xv-. 

rov (offfFs^fi sv fiifd^o^Ka Ttyt rtis nif^xvriiTos.rQV lem rou 


223 FlfiES DOGMifri^ , ' 

* 

inter crafTiim corpuf illud, quodhdheidt antcquam 
pateretur^ et fubtile, quo amrhai-nduta con/bicitur, 
jfoji^uam .^rn\s corpus depqfuit: ■ 

hdu. C^//«OT, 1,111.^. 41» '). Si ijitem hacc 
offendunt^ quae de Jeju corpore dtcimusy is Grae-* 
£05 conjiilat de materia, qiiam docent perfe onims 
expertem ejfe qualitatisj qualitates indui, . quales- 
cunqiie iilis Deus circtimdare vultyetjaepe prio- 
ribujs: pojitis MELIORES Et biVERSAS 
A.SS V.M ERE. -':. ---' jQime Ji Jana fiint , quid 
mirumy qualitdtem corporis mprtdlisjefu -~ in 
aetherem mutatam fui/Te? 

. — — ; — L IV. §t . 57. :*), . Scimus , ms 

^uoque\ ejfe corpora coelejfia etcorppra terre- 

Jjtria — — Propterea' etiam refurredlionena 

,. \ , .; ^i .; ' '■■■■ mortup- 

' 9(c(^ovs guyMros , xom fov yvy.vijv foiovrov awfJtMros 

, ffXMVe^OCA 'lv%}iy — — r - . , 

.1) ed. Par'T.1 p. 474. ioiv ^e TtS^^^v^ocfKOJcr^ Houmge 
..: Tow ,' cw,«c«rof oivTov roJt/3" iiyMy^.y.syovruiVy smfftiffDira 
rois v7to ruv EXXj;v£uv 'ksyoy.svois',-7Ci§t-.ri]s r.ta ioiia Xo- 
3/w iKiioiov-vXtjs, jTotoriirKs ay,(pt<iiiOfABVtjs oicoioi.s oif' 
fA.iov^yos l^ovXsron. (/.vrii 7rs£iri3'svoi.t aou.TtoKh.oi.y.is ^ots 
fiEV ippors^Ks ufCori3'sy.sv}js xpscrrovxs . ^s^xoti . oiot(po§ov9 
eivot,'K«.y..[ic.voysijs ' st.^Kg vyifj rxrototvroij rt d^otvyKs^ov, 
riiv fcoiomroirev . Sviirov xxrx rov Itjffovv o^wyMros — 
— ysrot^KKXstv sts on^sgiov xott 3^siBiy..7COiorijrx. 

3) .'. — p, 548. fff^V yoc^ xocf ij,ustfy 

ort ss^i xoe* (faiyMrxsTCovgoivtoi, r.ou 'Gwy.offa. sTCiysiU — 

. otbxou Tijv uvtxfxcfiv ruiv Vsx.pctiv K-Tcodsxoy.svoi^ 

y.srv.fio\or.s ^djusv ysvs^oa ■noionjrtav ruv sv (fwyiiaiVf 
^ sTisi ocsi^ofAsviA Kvruv rtvx sv (pS^o^ecj systgsroit '■ sv . 
'' ' ^(p^xgtricf K. r. X; . ' •;■. ■: • « •;, 


DE RESVRRECf lONE CARNIS. 225 

liiortuoriim profitentes, corporum qualiiates immtt' 
iari. dicimus; qiiandoquidein y«^fz?/^ Jeminatd. 
W corruptione, incorrupta, in ignobilitate, glb- 
riofa etc. 

Adu. Celfum 1» VIJ, i» 32. ^). Vtitefuerity 
praeter ea, quae hac de re fupra dicia fuere (nein- 
pe 1« 5. <J. I8« '9- ^^4S[0 -^^^ vnuin obferuare, quae 
de refirreciione tradimuss ea non proficifci , vi 
Celfus puiat\ ex male intellecia animarwn e cor' 
poribus in corpora migratioiie', {Qd\^mti fcimus 
aniiiiam — — — in nullo corporeb loco coii^ 
fjiere, quin indigeat corpore ad naturam illius lo- 
ci accomniodato, quod corpus modo quidemgejiai^ 
— -^ — modo fiiper Ulud quod prius habebai 
induiiur ^jieUore-, /^uo indiget adpripres aethereos 
et coelePtes Iqcos — t- 

Hi itaque loci fere primarii, in quibus Ori^ 
genem fuis verbis iudicium fuum de refurrec^lione 
propbfuifre deprehendimus. SupereiTent for- 
taffis pauci alii inprimis in exhortatione eius ad 
Martj/riumy et totidem fere ia Dialogoc. Mar^ 

. cionitas^ 

I) ed. Pai*. X. I. p. 'J16» xg^a^tjuov ^fos. rois uvuirsgtQ 
ei^ijjusvot? Vf^iv^ vs^t rovrov, rovro fAovov vTCootifAfm-^ 
Cqi^cf^ i(.qos roy Xoybv 3 oTt ou%', las oisrou KsXffos^ rtjs 
f/^svauifJMroaims •kupuxovovrss rot trigi uyxffKffsais 0x» 

' ' fjisv' xXX' fi^orss art y — '~ — i^vxf;, ivjrxvre 

ffwjUxriKta ro7t(o. rvyxxvovsWy ■ ^isrxt., ffwftxros oifiiiou- 

:. ■,:^Vi(p^'^^^ "^^ rOTtia SKSlVlf, 07CS0 OTtOV jUSV (po£S{ — . 

' omv Js sTCsvivffxjusvi} to n§ors§ov sixs, ^se/usvij x^str-' 
rovos sv^v/uxvos , sis rovs 7ix^»§urs^Q.vs hoh xiStsPtmis 
pou QVgxvtwfjrQTSws^ «_- — -u- ; i , 


224 . FIDES DOGMA^riS ;; 

■ \ ' 

aoj/itaf, Sed cum eiii^nni fit, ppfteriDrem te». 
inefc Origeni adfexiptum oJinr fuilTe^ huiiis canfTa- 
etiani iefitentiis eiii& carere pofliimHs^ etfi iisdenv 
vtemiir deincepsin alio loco. Et quod ad rell- 
qiio.s i,n pribre attinet locos, ferjLiabimus eos nobis 
ad extremi capitis prbpofitnm. Erit itacjUfr ante 
omnia Volnmen, quod diximuS, perficii^idumj 
relido amplius lioc, vt ii quoque audiautur, qui 
Viri docli opinationes de rerun-eclione variis mo- 
dis reprehenderitit. Atque iri liis cum primum 
fere, quatehus conriat, prodierit Methodiuff huic 
ergo pnmas quoque acrons partes in noltra nar- 

ratione cDncedemus. non admodiim verentes 

-''..' ..-■■■■ j , ■ 

niagnitudinein JibeJIi, qivemfcriJDfiffe fertur, cum 
jRp/pJ::>a:ius^\Cx\mQUQ eo Photim primaria .eius 
momenta in compendiumredegerinf in libris at- 
que locis fupra . laudatis : Itaque horuiji vtc- 
inur opera, •' >.i:'-^- ; 

' Methodti' a^-io- c, Origeneni in capite de r(?- 
furreffionc — Origenes affirmat-, Scripturas Ji 
quis accurate intelligat y fciet., refurreBionem ne- 
auaquam ad hoc-corpus dehere refcrri — - — 
Jed adfpiritale potiuSy in quo eadem, quae mor- 
tali huic ineji , nota ac figura conferuabttiir, vt 
itdco quisque npjirimt, quff ad >ionr\2i\\-[ corporiSf 
jdem exijlat, •— ^-— talem jidtuit Juturani refur- 
re^Hiionem fore ^^Jiuxo.enim corpQre..^mdteriali'nec 
'vei per breuij/immntempus infuajlatu perma^eti- > 
fe^ necejje ^ ) omntno "c^h <:, vt-refurreBioinfola 
.:• . [ , ; formci- 

.|}:ap. Epjphan. T:. i. p. ^99 feq.- ^wra^ y«j> ,(ita 
^rocius in perfona Ori^enis ); ^em-^is:. .olos .re n ■ — 


DE RESyRR:^CT[ONE€ARNIS. 225 

fovma fiat — c^iodi Elhe et Motjtr apparithne^ 
clariffims dcmonfirent ^), fdem afreru in inter- 
pretatione Pl^lmi LXV , refurreciimerh dicens, 
Jbli hominii formde conuenire puta.7rdu?n ef}.'; cii-, 
iiismodi Jejus babuit pofi ■ transfiguratior.wiy 
quqndo in montem cum Petro, Moje et Elia afcen- 
dit^)i Sed multo pltira migatur, vt: difiiii'^ 
giiendum cffe intcr corpus ct carneni ^ ) y corpus 
... Jjoc^ 

~ — — ,.-— CCft^l^COS VOSU/, BiffSTOU T)JV OCVXfCCfflV SJtl TOV* 

rov fMj ' ^^iivaa 'Hu^oi.Xu.fi^ocvE^ou Tby crci)/M/,Tos — — 

«XXflC iTTl TOV 'Kvtvy.a.TiKov, iv l{> ocvtos , 

■xou vvv iv TovTio moiffu}^oy..svos p(j«j)«jjr};j) Ttj^Tjd^ijffsro^, 

. (V sKXsros iiy,m y.ou yMTu.Ti\v jno^CpfjV o cxvtosj} ; ■ 

iXsx^ij Qi^iysvet '■ — ovtco iy.avos iffsSiou T.i^sTii TJ/f 
Kvxs^ocffiv jgsvs^ov yxg oyros rov ffcajicuTos ■ tov .vXtxav 

• XUi fjCTJ^smTS fASVOVVTOS S(p BOCVTtt) , liCfV TO fi^X^V 

, — ' — Kvxyy.il, (hic confequentia defurit apud 
..Epiphanium, fed PZ»orm feruauit aeque vr ante« 
cedentia fic:) 

j) ap. Phiit. c. 234. p. edit. Rhotottiag. pa^f. (xyxyy.t}) . 

0?! T}}v uvxs^ocstv iiti f/.ovov eiaovs iffsSloa , — > ovHowt 

<a Q§iysvss , $i -^- — — — — Knodet^tvi ^oy.tyMT.aTfiv 

TilV y.»TX TQV HXlKV 1}fiUV OTtTfifftXV ^y.DCi M.aiffSX «XOS' 

■X,HS y.. T, X.' ^ ' 

-3) ap Epiphaii T. c. p. ^60. iv tij hktu tov i^iiitoffov 

^xXf/MV ''^^'o(piifetci xou nsjULJirov — (pijfft , mv uvxtx- 

CtV iietjiiOVOV TOV .fiS^OVS ffUi^sSlXl ^Sl lAoff^OKCfV ^ —— 

■ lojfffsg oiov .'TU) \i]ff(>v,y.XTx rijv jucsToiy,o§(pwffiv iiv., ot.s 

.f/s TO,0£OS XVSfiil fASTK TlsT^OV y.OCi TOV M.CilVffSOlS X. T. A." 

■3) ap. Epipha», T. c .p. 580. I«v e?? AlA«l»OPA.]rf 

• '-■.etVBU ffiOyMTOS TtgOS^ffX^KX VTtOTOTtX^bifflV — y.M S £2- 

- M'A ysv xXko voy.i^qisy , olov ■ xvnis Tijs ■4^v^tfs,,.o 

'^■J-'fUil fiXsffSTXi, SAPKA ^S TOVYO TO i^Ui TO liXtttO' 

fAsvoy x.^. Xi '■-.-'-■■ '. - 


226 FIDES DOaMATIS 

hoc carneum /2«/^»/?^ <:arcerem, vinculum, com- 
pedes cjjc ^); in Scripturis ipfis idem fiue etiam 
ipfam morrem cum tunicis peliiceis comparari ^); 
futurum angeUcujn corpus,^') ex puro acre atque 

igne 

\) — — - — - — p. 5^7. ovxi xtfitetvo — ^oxa 

aOl /MJ/ O^S^OOS S^etV —7- ^SfffiSV XOtt TVS^KS Tp ffWfHK /UrS- 

yjtJXoi-vil^M axTK ftis 4^v;^rjs ; xou OTt xocs o ^§o(pn7i]s 

- ' ^iffy,ovs yris'i(prj ^f^ois xcu o Koilit^ jtem^tif^tvQvs* 

— ^ tt ap. Phot. p. 5J08. ■ — ew JfCyCtoy (pijfft ^Me- 
B^ohoi) To Gwy.» Ttjs ^vxil^ ^vou , " U)S Q>§tysvijs sf.sTOf 

9vS't ^SfffJtUiTlS^OtS TOt, <j/Vp^OCS 7C«,§» TOV 7CgO(pi]TaV ISigS/OUOV 

xoc?i.a3cu — — - — — 
]t) — — — - - — p. 566. Kvotyiii) yu§ (ita Aglao- 
phon in perfona Origenis) y,ot ^s^ttixoTi tovs ^t^/u.oc- 
Tivovs ^XiTuvocs avoct Toc SS2MATA, o^«o?>iOyai' — 
et mox : Stoc Ttiv 'TCKgocfiocffiv ol x^twvss ocvtois, xM (?/• 

UVTWV 7} TOVTWV UVTOtS XocTOCffXSVOCfftS y Ct ap. Phot. 
p. pOp. ^SglUXTtVOCS XlTWVXS TOV ©ANATOtsT {pi]fff 

T^sya yoc§ '/csgt tov AS^x/u. • — o ®sos -. — 1^ tovs 

^££jU.XTlVOVS X^TWVXS ^fX TOVT^O (XXXOV^ XXTiffXSVXffSVy 

otbvet vsxgoTijTt irsot^xXwv xvtov, 'ofcus atx Tijs "kvastus 

TOV ffWUXTOS JtXV. TO iv XVTCf ySVVijS^SV XXXOV XKoS^XVifi 

Haecaccuratiusdefcripfiinus, .vt pateatnon pugnaf, 
fe fecum OrigetferJf) dum mox mortem, mox corpus 
in iiJis tumcis quaefinerit , aut pugnantem eum 
facere Methodium vtramque promifcue ij)fi tribuen- 
teminterpretationem. Nam ror/>«jr mortem affert, 
vnumque ex litero confequens. ; 

3) ap. Epiph. T. c. ip. ^^6. (p§ocffxs {p.otysvi]s) Kird(pfi' 

' VxSlOK TOV Kv^tOV f WS 01 Ti]S XVXfXfftWS TSV^OjXiVOt sffov» 

Toct TOTt ws uyysXot , svB^x jfet^x^dvtrtv xVrov ot SeciW^w- 
xouot s7rs(ps§sv • oi (Jk xyysXat sxtos ovtss ffx^xos sv /ux- 
XXgtOTiiroS XX§0Ti]Tt ) otx TovTo xou ^g^t]s siffi XXl ^/XXS 
CE xgx l^tffx^sSsoct f/.sWovTxs ocyysXoisxvxyxi] aijffXg- 
xuv uffxvTws ixetveis yv/nvQvs iffs^Kt ^st», >— • -^ 


DERESVRRECTIONEvCARNlS, 227 

jgiie convpojitumfore ^): Itaque etiam Apofloluin 
hoc nojlrnm terreftre et deftruenduin habitacu- 
luin appellare J")} "^affirmare eandejn carnem et 
fanguinem regnum Dei poflidere non poiTe^); 
optare, vt liberetur *a corpore hoc mortaii et lege 
peccati, quae fit corpus "^^j profiteri^ liihii boni 
. ■ . y ■ ■' in 

l) ap. Phot' p. ^%^- 5*«'' "^o ^J* xkS^x^qv </.S£o?.y,tKt x«- 

B^Kgov 'pev§os ffvyis'u/u.svov crvyxfifioi xou rois u.yysTt.ixots 

oy.oovdiov vxoi£%oy — — . TotovTov xcu ix tovtuv to- 

• pivot-s^ijyoit f/.sKKoy Guiy>K uvB^fwxoy ^otysvtjs i(pavTU^sTOp 

i 7tvsvy,UTixov s(p7]aiy. 

3^ ihid, p, 5)20. To' oloof.y.sy yoi^ us sxy »/ STttyetos >/- 

yKWV OiXlO!. TOV axiJVpVS XCATxXvS'}! x' s' ol ^ftysvicifott 
-tis DCVXl^SfftV T1JS TU)V ffOOyKTm CCVUTOCffSUS 7r§0^x}\.XoVTU(f 

ex^vovs To ffwjUK xKt wx^ei^o^TCofijTov h ov^KVois oixiuy 

T« ■TCKg KVTOiV TtVSVy.KTlXK SV^Vy.KTK XsyOVTSS, 

g) ap. Photwm p, 921. tovto ^s^^niut k^sX^oi, oti 
ffK£§ XKi KtyM TiKrjoovoyrjffKt — — — ov^s j/ (pbooai 
TJ?y K(pSrK§atKy xkij^ovoyst — — SAPK~A '(pijffiy 
(baec Met''o<^if verba, vnde tanienpatet OritJcnem 
dixiiffi' quod negatiir) ov Ttjv ffK§xK KVTtjv s^rjXwffsvy 
■ kXKk. Tfjv Kkoy<iv <7C§os tks ti^ovKs o^ytjv — $ O P A 
^s ovx KVTo ss^i^xo ^d^et^oysyoy, kXX» to (p^sfgov — . 

4,) ap^ Epiphan. p, 581, i(ps§t]S ^ — — - ;£o« ra «XXee 

9C§offKito§ovffi xs^PkXkik ~— — To , syw ^s s^wy 
^w^ts voyov^jroTs Ttjv ,iy Tta TtK^Koetfft^ — <:--— _ — — ' 
iKgoTfjs ivToXijsoix EKT02 SQMATO 2 (hoc 
itaque 0: '^?«^.'- dicebat) kKXk ysTK ct^yKTOs tiyMV 
iv TOiS yt§WT07tX»ffois ^taywytjy. 7tK§syyvof (cf. a^.Phot, 
.cad. p 910.) et p,> 589 ow To ffwyu Tovro — © AN' A- 
TON, kXXk T}]yctyK§rtKy:Tijv..xKTotxi]ffKv^t«Ti}s 
htt^vytKS sy ti4 auyj/.Tt. Xtya, , 


^fi' 


228 FIDES. DGGMATIS 

jn carne -fqa elTe ^ ) ; Prophtam vmSio?> propiey: 
corporis moleflias nos in terraziicere, aique Davi- 
dem compedjbus conftridlos ^)., //// ita allatis 
locos a commimis opinionis defenforlhits ipfi oppO' 
Jitos allegorice explicaty vt Orationem apud 
Ezechielecn de reuocatione ffraelitarum ex capti- 
uitate babyJonica ^). Et vt tandem vno intuitu 
locuSj vnde in peruerfa opinatione exit, ad quem 
pergit, ct in quo fubfiftit, peruideatur, fummam 
difputationis eius hanc habete: Anima corpus, 
quod circumdatum nobis efl, in deliBi poenam ac^ 
cepit, cum fuperiorihus tempqrihus ah ed feparata 
Jiimma infelicitate degeret ^ hae SCOKTEAE 
TVNIC A E fimt, 'qiiihus inclufae funt animae, 
vt' mortuum- illud corpus circumfereiites ^ eorunt 
quae commiferant, poenas luerent^ magno nqhis 
nunc impedimento efi hoc corpus ad eorum, , quae 
reuera fimtf perccptioneyn ei fcientiam , quod 
partimin eo ctirando atque fouendo Jmius occupa* 
ii, partim ventris^ nos illecehrae ac cupiditates 

pertur- 

■.■■.'-*■ 

l) ap. Eptphanimt p. 587. o/tJa 0T>i' oiy. oUet h ^fitotf 
rovr is"/, EN TH "^ K^l^Y ^^jM ^ roxyu^ov^ y."f 
rf]v KTto rr,s jrajja/Satrfwj ha, rfjs snib^i^fAixs sltoikt- 
SletffKV sis jjfiKS (x.iu.ot^rioiv fiovXsrxt /Uijvvitv (netnpc 
per If rj; ffu^Hi) c£. ap. Phot. p. 5)15. ^ 

a) _ p -(j^j. et ap; Pbotium p, P07. verbis 

paqlo ante exfcriptis. \ . - 

3) ap. P^-fothim p^ P29. ro Tfu^Bt rovfr^o(^)jvav h^sxi)t%. 
■ 7ts§i r}js KVKS^ocdsws riiiV vsa^uv g}}Vov .d§tjju>.ivov ^ Q,§iysviis 
uXkijyogovv — as rtjv rwv ds Boi^vXuivii ut^//,»' 
Xwrt^ivruv lcox-rjXirwv sn»y(K^ov sHfiiu^et .d^^Afoett 


DERESVRKECTIONEGAKNIS. 229^- 

perturhent :■'■ If^dqUeHeceJli ejii vi' poji MJceffkni d\ 
vita.afiimd^i quojine peccato-ei iapjumcdelo viue^' 
re*minqfie angelk Vno doyyiicilio frid'^o£k, iihera. 
^Horporje'. nuddcjiie exijlap-^ }i^ -^- -^ -i-i* Hadte^ 
niis- ilie> Vds hiinCi optitne Theopliiie j vosquc- 

ceteri ^rbitri of atibnis iioftrae codnbfeite ^) I ■ 

;■ - '■ . ^' - ■ ■. ■ vi ■ ,•■ ... . ; r -0 v-.'j ■--.:: .■■ ., 

.r : Epiphdnii a&]6. coiiiia Orzgenemm t^pne dil 

reJurreHime ^') T '" idrrogans hoino ^ Jihi ' fdpieni,^ 

>--.^ \:-. ■■. ' : •' ■ ■ pe^^ 


^^- 


rro ffWjVM oiuTrijv-^ci^Bi^oiffiy-o <ffE£ixHjUs3^pt/i^0'^TO:»vet': 
%r(psvoHf xgoyois rois oivu xu§is Kvroy fitociiocgiws ^ioc^u^ 
'■■ffix, • . rbvs f»§ 'd^iffiUrivovs avooi j^ifuv^ots ffwwairK , ie^ 
' d ivetp^S^oci 'siivsf5i^'roiS '^iix^i i ^m^V- ovios uv ■s^gdcffxv 
' iiSKoo(po^6vffDU rKA§acff'^ffii. - — -■ -^i ovxi iiBci riiiro Iv^. 
ro<r s^ijs iXeysro . —•_ ■ vfr^d -d^ou^ -Ms^-^f/jfcjo^uv, iigas. rijjt 
kxrocXij^/iv ijficiP ro ffiojUk -i^uv/oyrwS.soyfwvi^^kpUj-y 
Ji« rus 7i§o~s ro Mcriucsiv ocff^dXiocs Kvro. xocijSrs^ '■ 

•yiysroUj .icnirocs ^'XXus, fots frs^t ftjy- sfrjB^vfiiiccyrtis: 
y\x,^§os ic£Qfff^o%x,s -«^ -^ xo« otot^fovro /usrx rtiv 
lyfsvS^sv Kjro^ti^utocv) sKfos ocfMc^rtj /Mirwv oxws , iffoiro^ - 
'■■ xoti ■KK§iciioris sv ^fois ovfxvots ivB^oi ttoU fcts Siocfgifiois ■ 
s^ei. y.tf6tfiiiV a.yyskwv ^ sXsu^sgoiv ' itvf^y: xoU yvy.ytiv 
p^pjyoii '^toc/iieiypti ffwjucufos- — • -^ -~ ' 
4,) "itd Meihodiiis <^' «j>«T/rf/3>fo^<Xf — xoci otXoipot 
: xgirou fwy XoyiiiVi ^L^i Epiphi pi ^^0\ • 
5) iinitabiiiiiir yel potius.fetdabimus accur^te •vehe-- 
. JiiifetlHam fertiionisj (|ua Epiphimius^ yt erat Viri - 

ingeniura, efiam in Hbc loco vHtur j. yt et iiinio- 

' ^res hcic exempld ^ifc^".*» q"om6do:nullo tempore;' 

"^ defiieriiit acerbi iii ecclcfia deiclaiiiafores adeoqiie 

iioii itiiiiis teirrearttur per yociferatioiles recentio- 

runi (Judniridaiii ^ > et vt praetcrea Methodii ^ etfi 

-■ iii fimili caiiffa .verfahtis /'; modeftior tameii difpiiiJ 

taiibhoC^magis ad fequeridum fe Infimreti Nairi 

TellerdeRefCartti Q^ "^^ 


2^30 : FIDES BOGMATIS, 

pgrfcrutatpr iinprfcrutahiliuni,transfcejidens coe-. 
lejiia ^J , Orig^mSy vanij/inie /e Adamantiuin ap-- 
pellanf^J, inter aliaab/iirda dogmata etpernir': 
ciofam in ?nult.is. fidei capitibus do6irinam^). ctiain 
mortuorum refiirrc^ioncni piancam ajfei^it, P^^'- 
tini verbis^eam (iabiliensy partiin funditus tollensy. 
aliquando vero partem tantum hominis .excilari 
putans^), cuiuf tam improbitatem vel tribut^ 
\ " " '■ '''''. certe 

- vt dicebafur efiam .EvfiovXtosy ita cxcerpta credere 
iubent, eum per totum Dialogum nomiriis memo- 
" rem fuiflc. ' ' . 

t) T. I.p.JSl. ,«fX^;A*°' \syeiy,«£OS rovHoy.TtwS^jj r.y.t ^o- 
x}]ffa ffo(^oy^ Kou fgtvvi]r}]v Kvs^syvfjrm, xxt sy.l5ilia,?i]V 
rwv.snovga^vim p. ^'o^. ngos rcv sB^ikoffo^ov. 

a,) — pi 6,Q^-;.-^'§os rov ''-^~^§iyvj}]v rov yMTDuu! iavrc^ ■ 
ifrid^e/Ufvov ovo/u»" A}ocf/.«vrioy. - ' 

3) — ^ ihid. 7f£bs T>;!* avrov cttoffiDCV' xdu Hxrtx, r}]s «Xj;- 
!^et»s h fCoWois y,t§tfft r}]S nisrsws xoi}ius i7ifiytv'o}]'y.(v}]y 

cXtB^ftOV CtOXffKOiXtCiV. 

4) , p. 52^8. TVV Taiv vtx§uv uyocs^afftv iWfKr) Trotetrxt 

CT}] y,Ty Xoyunoc^ts^uv rat/TJ/v, w?; Jf e^upvovy.syos rtksu' 
Txr», uKkors af xou ys£OS s^ ccvr}]s Kyts^oc^cci. . (liaec 
poftrema cum Petaaio vertimus, quoniam nori in- 
f elligimus, quorfum referendura fit femininiim l^ 
ccvr}]s, hac qiiidem le6tione et diftindlione feruata. 
QiioniBm vero mox fequitur '«XX;i;7^j;f< '^t ro "kot» 
^ovy forte ad rfXfftirKTa pimiStum poriendum ; «'vt>;ir 
referendum ad antecedens yj>K^^f cuih fuo /ttf^of, 
quemadmodum fequens to' Xoiwov ; vt lit ihterpre- 
tatio — fiinditits tollen^. Alias vero partem 
fcripturarum rejlituit, (nempe in Hexaplis) re]i- 
quum vero aliegorica interpretatiohe explicat. 
Hic, nifi tae plane amor coniefturae fallit, vhice 

vcrus 


DE RESVRRECTIOKfE CARNIS. isst 

certe 'verbif ex Comme)ntariis in PJahnum' pri» 
mum allatis aperiemuf^ (nunc ea feqiiuntiir^ 
cjxiae Tupra fummatim dedimus) ^ ). Sic /ubdolc 
callidcque rejiirreciionemconjitetur, Jpeciem taH" 
tum retinenf et folum mmen vfurpanf^ cum ani* 
mae ta7iquam non cadentif nuUa cogitari pofftt^ et • 
aeque minuft quod vult ,,. partis tantum corpo* 
rif ^). ^— Aliud animak aliud fpiritale corpur 
effe dicit^inon eiufdem diuerjof fhatus ^) corpora 
nofiva affirmat Jcorteaf tunicas e^e "J , JeduBuf 
a Graecorum fabulif, et quo hoc mclius tueatur 

Q^a fuam 

vehis ftnfus; nam Volebat duo. praedpua flierita 
Origenii reprehendere tanquam Theologo indi- 
gna,, cuius pptius fit Pariarium contra omnes hae- 
refes fcribere, et vt vplumeh exeat, fexcentas 
nouas fingere — — ) 
J) T. i» p 529. «wra? Taj «^rot» Xs|as <K»^^ti(SOfAM^ot 

Ix.TPV TTfOtOW i^uy-mV — UTCO ri}S fMKS ^ Ji/o, ^TrgtWV 

V %s§suy to 9CM ro ^t§i rtin jrt^iv rtjs fA.ox^>lgit>ti .-fiita'' 

jluXv^Ufidv, 

ft) T.i,p. 5gS: KvUs^atiV h «U\tfAfio\os9itM Kvfds o/utiXo* 

. 5/U)V »e0ay'fucrairf*sytiy eoxtiBiy xou ovx aXtjB^iiius sxov 

— fAoyoii ro oyofix T^syetv * Meis^cnats Ovv ytoiti ^v^iji 

^vyurou XsysSioit rtis fA.il ^ikrovffijs - *^ & ^s xots 

, fts§os riis a.yUsrxgsus syetgsret* f 'f*S£OS' ^s KTroriBsrocff^ 

u£a rovro ro fiS£osfcws sffoit. . ■ '. ; 

Si) ibid, ^ — — ovit «XXo tfufnx ffvtvfiot.-tijtov ^ ttoit e?XXo 

\ 4>vxHtoVi oeXX' oiv^o «/'i'%«Joy;j avro yiiisvftiiriMy. • 

^) '*-^ -^p. 594 Gii ^t (poicyMs — ravret rot 0Uf/Mr» 
avou rovs hgfiurtyovs %irwv«s -^ — etp 59I (potff.» 
xetSy u ovros^ sjttaxuy-.fji.oi.rt^uyy ori fiij oigk jivgtfooS'. 
<^i}S ijV oOsos, iy«. ^iruyots §s§f/ux.rtyov5 TOIS 11 E- 

PITONAAAM {nQixAdamo nPetauius, fed 

pu^eji* 


2J2 FIDES:P.G)GMATIS; ; 

fuam de reJurreSiione 'Opinimem -) infidelif ho- 
mp et omnibiu. ijifidelibus deteri-or ^J ; ad. corporis: 
noftri. materiem perpetuo Jiue afflue^item fiue de~ 
ftuentem prouocat^)', immo audet :pro7iuntiare 
/♦ C partejui corporis depofita vna, alteram tan^ 
tum'. excitafie ^y'j wrget exemplum. Apoftoli.de. 
grano. npn toto it^rum furgente *j, vt nihil ad in-: 
folentem loquacitatem deeffet, Sile^ ^-^ahylon^ 
vetus illajiobis inftanr.ata confufio! Dace^ Sodoma., 

. horri-. 

ptidendjs Adatni^ -■ nott]Sv y- r. ^. cf. eius ep, ad 
Joannem ep, Hier. III. opp. tiieron. f. 72. a. 

' 1) T. I. p. $94« o'* ru h cfoi KTc' oi§x^^ Giti^y.a.ra. 
yMruliXri^evr» Tiis uffo rwy 'Ey^'kijvwv s^vofAvS^ov S^t^oiff- 
xxXiots — — • — -' — xou otx rov — r-' xKxorooTrov 

■ . - T^oyifffn.oy Yfjs iffsft- r^s uvoiffoiffacas KTttrtKS. ' . 

a) ~-^ *^. p' 595' -A-sr^Sf^ yMi ijrtKetv» ruv ktcis^uv rvy- 

%CiVCi)V - — — -. .,.■.•.-■ 

g) Haec repfeiienfio iis continebatur, quorum iadlu- 
ra, in Petaaii editione , . qua vtimm' p. ^96. ftellu- 
lis notata eft,- vi: patet ei longiore diiputatione 
p,. fequeilte. ' 

.4) T.J. pi. 597. 4%«' «f* ° Swrj/j) ^fuav ' — . -— 

y.t^os.cK-yrov KTCo^s^ocd, y.t^os JV i^tyetgou y.urx rtjv 

fJLV^W^iJ ffOV UVOiffXSVilV ■■- ....■: 

^) _— p. 593. oXps xoHxos jxvrov (XjJtrow) oiysi^t) 

— xon ovx dXkos xoHkos ick^» rov oyr» KvsTt] 

(allucfit nimiruni ad-deftionftrationem formae cor- 
poris in refurreftione pcr firtiilltitdinem grani ab 
Apoitolo adhibitam, quam ipfis ahtea Origenis \Qr- 
bis pofuimus.) "; 


-->J .«-.. --If 


DE RESVRRECTrONE CARNIS. ^ 

horribUmni ttidrum driminum cJamor ad Deiifti 

ijfqiie^^rouecim^Jir-^ • -^ , ^ 

Hieronj/jfii ^idiio m Origmem in capite de rcr 
lurrediorie ^) ; hi famojijjiniade refurreBionecdr-y 
nis et corporis qiiaejlione ^ J) pldne haerettcus ejl^ 
Origenes eamqiie ver^is tdntwn conftetur ^ ipfa 
vero aflertione deflruit "*)» Nam primum ,fn. 
libris n EP r ' A JP X n N >^ ponit ,; quae ean- 
Jefn planetollant, vt, rationales preatura? per'p,e- 
gligenriam (irci^ai^i^^Tiv , yt erat fupra in .grae- 
60 Mcthdiiii contQXtn) ad terrena corpora j^lTc 
delapfas; corporales fubflantjas: aliquando pl^ne 
deiapfuras, aiit ilitura efle corppraj quod nu.nc 
fit aether et coerum ; immo aliquando etiam ab 
his liberari , vt tbtae fint fpiritus;, defperandmn 
nobis fdrede fimilitudine Dei, fi eadem fimiis 
femper corpova habituri ?). Deifide in lihro 

1) r- p. 60\, ^itOftK B«y3t/XcOV, V (li^%OUX TtOlXlV 

t ' rjy.iv (x.VK}toct(^<i(u,fvt} avy^vais' m^pty.wiro "So^oyM, kom f} 

- ; rijs TTO^Xifs aov eetvoTt]ros jtoos (^sov xgotvyt] a,ve§' 

,/■ y^ofA^vyi . — • -;;:.;;;; r- . ■ .• 

?,) Vt tqiipori atque chartap; pacearaus, . fupefiorem 

oratio.nein ipfip, quantuni fieri potcft , verbis /f/V- 

ronymi cpUigabimu?, locis tantuiii, vnde ea de? 

^ fumfimus i hic infra notatis, 

3) Ipfa eius vei-ba in ep. ad Pamm. 94u. 'ci:rGrc| 
lohannihHierbn. f.T^.h. ' \ '^ 

4) ^^ Pammdch. et ^ccaTfum d^ enonhns Origenis 
{. 8i.;b.: ■■ ■.■•■ ■''-,■ - ' " ■■ ' ■' ' 

5) ad Aiiitum £. ^tjhrf.^jo.Q.-ai Phmmach. adu error, 
Idhan. f. 7^. b. Aipol, adni^Ra^fmfff i.-I. p.'P3. b^. < 


234 FIDES DOGM ATTS 

quoque de refurreciione quarto e? in expoGtjone 
primi Pfalmi et in Stroinatibus , quamuif etiam , 
in aliis locis aperte dicit diiplicem verfari inec' 
chfia errorem^ quoadhoc <^<?^'w/z, noitrorum et 
haereticorum. Nos limplices (ceTrKpu-g-g^ciur ) et 
<pCKQ7Cf,^A.w; dicere, qiiod eadem ofTa et fanAuis 
et caifo, id eft, vultus et membra totiusqiie com- 
P'ago corporis refurgat in nouiffima die; fcilicet 
vt pedibus ambulemus, operemur manibus, vi- 
deamus oculis etc. Confequens autem efTe, qui 
ifta credamus, dicefe rios, quod et comedendum 
nobis fit et bibendum, digerenda ftercora, efFun- 
dendus Iiumor, ducendae uxoresjiben procrean- 
di: Qno enim membra genitalia, fi niiptiae non 
erunt ? Quo dentes» fi cibi noji molendi funt ? 
Quo ventef et cibus, fi iuxta Apoflplum et bic et 
ille deflritetur? Ipfo iterum claiiiante, caro et 
fanguis re^num Dei non poflidebimt, neque eor- 
ruptio incorriiptionem ! Haec nos innocentes et 
rufHcos afTerit dicere : Haereticos yero, in quo- 
rum parte funt Marcion, Jppellefj Falentinufy 
Manef — penitus et carriis et corporis refurre- 
«flionem riegare et falutem.tantum tribuere ani- 
mae, fruflraque nos dicere ad exemplum Uomini 
reiurrecfluros , cuiii ipfe quoque Dominus in 
ipci,VToi(TfjLC(,fi refurrexerit, et non folum refurre- 
(flio eius, fedetipfa natiuitas putatiue magis vifa 
fit, quam fuerit t „ fibi autem vtramque difplicere 
jjfententiam , fugere fe et noflrorum carnes et 
j„haereticorum phantafmata; quia vtraque pars 
a,in cbntrarium . nimia fit — cum anima cadu- 
,,©iim hoc corpus dimiferit^ omnia redire ad wia- 

sjtrices 


DE RESVRREC.TIONE CARNIS. % 

^jtrices fiias fiibftantias» carnes in ferram, halitum in 
,,aera et fic porro; fiibflantias tamen non perirc, 
,jin origihalJibiis materiis, non taraen in antiquani 
„redire compagem — vt foliditatem carnium, 
jjcrailitudinem neruorum — — - — Singulis fe- 
,,minibus ratio quaedam a Deo artifice infita efl", 
„quae futuras materias in mediillae principiis tee 

„net — — ■' vt in grano tritici (nudo) ra- 

,,dices, culmus, folia, ariftae, paleae funt diffolu- 
,,tae (h. e.fparfim diftributae), fic in ratione hu- 
jjtiifinorum cQrporum — in illo corpore fpiri- 
„tuali toti videbimus, toti audiemus, ambulabi^ 
„mus — — ' - —' ct transfigurahit Dominuf 
„corpiif humilitatif nofirae^ coiiforme corpori clor 
y,vitatis fiiae ghriaei quando dixit transfigurabit^ 
,,meipbrorum, qnibus nunc vtimur, diuerfitas dei 
jiuegatur ( hic nifi in verbo denegatur lapfus in- 
terpretis efl , diuerfitaf intelligehda eft de va- 
'rietate membrofum, ex qua alia pedes, alia ma- 
nnsfunt, quod vtrinque contextus cogit} aliud 
„nobis fpiritualc.et aethereum, quod nec tadui 
„fubiacet , nec oculis cernitur etc, -^ - — — 
j.alioquin rurfum mares et feminae fcuin tamcn 
Jgxiis diuerfitar omnis tollenda fit ^ haec nimiruiu 
aliunde addidimus ) rurfum nuptiae, barba, rau- 
,,lierum pedloca — -—- — relurgent fenes, 

„infantuli — •— Nec te d^cipiat refiirredio 

„Domini -. illiid corpus aliis pollet priiii- 

5,leglis, quod de viri feinine, ~ non natum efl:. 
„■ — Apoflolis fidera facere vohut refurredionis 
fuae, fed tam6n non diilimulat naturam aere* 

0^4 »>coj^- 


05 


^36 FIDE«- ^DOGM AT|S [ 

jicorparis et fpiritglis claufa ingrediendo oflia ^\^y 
flaec ilk Origgnes ; Nej^Ue aliquis dicere poj/it, 
Jibrps eius ab, haereticis efle deprauiiJa*:; nam Ji 
loomilias excep^risyin quihuslocus.piora.lis tracta- 
tur; et in quibus,V4^e nobis probiitur ^) , omnes 
etus reli^m libri^ Tomis (•Coinmentariis) ?w« 
exceptlsy pleni fmtt erroribus^ vt jninc confeqiicns 
foret^ nihil Origenis fuperejje ' )., Bt -quis Lati- 
fiorum aufus ejlvnqmm.) trfinsferre eius libros 6t 
feliuredrione '^)? jQui^ a^deo^ in quo alii excu'-- 
fationem quacrunt^ non Jit itafatuus.^ vt contra- 
' ria fibiloqui pojjitr 'Ego noui^ y.y mqiie audio, (i 
ipje (Jibro primo Trgg; «^p^wi' ad extr.) audaciam 
Opinandi tegat illo ; Haec iuxta riQflrain fenten- 
tiatn non fiint dogmata (decreta) fed quae- 
jflta tantunij np penitHS intra^ftata viderentur ^) 

Theophili Alex^dririi adljcv contra Origenem 
in capit? de r^furredione "^} : Ortgenes in Joco de 
\ , ,' ' / rejur~ 

I) adu, loana Hiero. f. 78. 7P. cf. adu, Rtiffiitupt I. II. 

f. 97. a. 99. h), " ' 

ft) adu. RuffiU' \;Ti- f. 102- in adalefcentia hdmilias 

tanttim eius a4 popfi/fpfi, i" quibus nm tanta fiann 

dala fcfibtintur , trnnstuU, 

3) adu. Ruffin J. II f loi. a.- 

4) adu Paiiimach. ^t Occan. f. 87. b, 

5) adii. Rf(ff. J, TI. f. 99. a. 

6) ad Atiitum qiji^ cau. in II, *fff «'§X^^\ f- ^P? ^» 
7} cf eius epift.. Synodicam ap. Maijfttim T. III. 

p. 98' et plura iit libriseiusP;7/?^fl7/o«j ab Hiero- 
?iymo translatie, - -■- 


DE RES-VKRECTIONE CARNIS, -137 

yejiirrecimw ■fnortuorupi ferfpictte blajphemat, et 
diclt^ quod pofl multos reculorum recurfus cor- 
pora noftra.pgullatim redjgantur inniiiilum et in 
auram tenueiii difToluantur, (ic ne -paruum hncfu- 
taremufj iidiecity refurgens corpus non folum 
corruptibile,.fed "moftaje eritt — '- 

Habetis nunc , LeB:ores , ^ cauflam omnem 
Ori^ems, in }ioc argumento, fide Acloriinii niunir 
tani, aut certe ita defcnptam, vt neque Hallo^i 
neque Huetii vobis amplius qpus fit ad eam co- 
gnDfcendam auxitiiSt • ItaqUe Jiberum quoque iu- 
drcium vobis relinquimus, neque noflrum obtru- 
dimus,, verum mooo declaramus in opinando, 
Origenem refurrec^jonein carnis et. vel corporify 
craffiori fenfu cogitatam, vno verbo huius, negaf- 
fe» Efl eniiTi primum plane confequens hdc 
eius opinjonis ^ quam de praeexifientid (tt^O' 
VTfao^^i^ animarum tuebatur et quam Huetius^) 
veriflime fontem plurjmarum eius opinionum 
dixir; ^Noflis vero .qualem ijiam cogitauerit, vt 
diceret ■nimirum, animas omiies ante corpus hoc 
terrenum (nam hoc quoqne non praeterniitten- 
dum efl) extitifle puriflimo atque fubtilillimo 
corpufculo indiitas, atque deinceps poenae caufla 
in carneam hanc molem quafi vineulum iniedlas 
fuifle, Cohaeret deinde'" ( de qno phira difleren- 
di C?p, V, commodior locus erit) cum eius ad- 
uerfus C^/7/<2/?^z/pugna, qnosadeoin interpretatio- 
n& primae ^t feeunclae refurredlionis, ex d)pa(7£{ 

0^5 .,:- Johan. 

t) in Origeninms l.W. <\u, 6, 


238 FIDES DOGMAtlS 

Johannea, m excsr^to ^pwd Pamph'limt non ob- 
icure petit. Non pngnat porro cnni altera eius 
non minus euid^a, vl mihi quidem videtnr, per- 
[mCioviQ, ammam nunquam /ifte cprpoyc extitijfc 
Ponebat tamen hoc ex Platonis difcipliua, quatn 
c, II.' p. i(S5. paucifi explicauimns , hoc tantuni 
difcrimine, vt in effe<3is, dodlriuae chriflianae 
caufTa, illam fcholam defereret. Nam quod illi 
dicebaut, femper habuit corpus aetKereum et fub- 
tiTiliiiTium , crafliori tanquam veftibus fuperaddi- 
to, quo depofito illud folum remanebit, hoc ita 
cum decretis religionis comparabat, vt dicerer, 
hahuit Qlim corpus actheremn (nunquani fine cor- 
pore extitit) fed anujit^ et craffius />ro eo nunc 
in poenam circumfert; fed ciim in codcm injint 
qiiajifcmina nohilioris aerei corporisy eucniet, vt 
cx eo depojito ct in terram illato tanquam ex 
gra-fio nouum rurjiis fpiritale corpus fiirgat, ani-' 
inac dc nouo reddendiim. Sed pergamus ! depre- 
hendiffe enim etiam nobis videmur tanquam 
quartnm, ex quo ad denegatam ab Origene carnis 
refnrrecfHonem haud fallax fieripoffit conclufio, 
hoc, quod ipfe locum de refurredione vniucrfc 
tantum fumtum ex fuperiore P<z?7;/?M/ recenfio- 
■ ne iu iis numerauerit, qui et manifcfte (o-aCpooft 
quo verbo faepius alibi in eiusmodi contextu vti- 
tur} trai5lentur, et a dodloreeccleliaenegarinoa 
debeant; vnde cogituf defcriptionem modi et ra-' 
tionif^ ex quibus futura fit, eundem inter ea re« 
tuliife , quorum non certa atque conftans 
omnium vna effe fiue debeat fiue poffit definitio, 
adeoque fibi etiam ia ea defcrib(?nda dodam Ij" 

bertatem 


DERESVRRECTIONECARNIS. 239 

bertatem relidam efle iiidicaiTev Q«in adeoipfe 
hoc ita clare profefTiis g(\ iii loco propinquo 
Hieronymiy vt ne his qindem ambagibus nobis 
opus fuiflTet, dum dicit _/? /72 his nofi decreta pa- 
nere •vellcfed tanquam in loco amhigue relicfOf 
djuaerete quid ex vtraque parte yeri/Jimum videa- 
tur. Atque cohaerenc haec omnino cum mode- 
ramine Veterum in rebus ad religionem perti- 
nentibus fcrib'6hdo docendocjue trac^andis, de 
quo nuperrime hbelkis in Academia Lipfienfi 
fingularis clar» Baj/eri, Catechetae Petrini, prod- 
iit; dignus ille quideui muiiere atque. dodrina 
Virii vti alterius P/mV ab Origene Proto-Cate- 
cheta inftituti,^ (quales vtrinque vt femper ifti fe- 
minario dotflorum eccieliae contingant » ex v£-. 
riflimo eius tanquam ab Avo Viris tum primariis 
in ciuitate regeiida perfuafi , in Patrem deinceps 
piae memoriae et. me quoque filium vndequaque 
benigni amore opto ) , fed tamen non ita perfe- 
dus, vt non in his muha addi, in aliis etiam ahter 
fortaflis tradari debeant» Nam vt vtar opportu- 
nitate loci huic arguraento paulhsper inhaerendi, 
ne illa quidem partitio, quam in hac difputatione 
mox ab initio ponere folent Viri dodi, in genus 
difputandi ^oyfjicirixov et alterum ohovofjii%o\), 
Jtue alio nomine yvfivci<^iKov^ dyoovi^^izov^ accu- 
rata fatis raihi videtur, et nifi me omnia fallunt, 
tria potius genera ftatuenda erant, doypiaTiTcoVy 
Qhovofiixov atque tertium yufJt,va<^ixov fiue dyM- 
vi';iY.Qv. Primum adhibebant in rebus manifefte 
in ScriptuFis traditis et quatenus definite tradita 
erant^ medio et vltii«o vtebantur pro tenipore ini 

hisa 


540 FIDES DOG>^AT!S 

his, qnae non" ex priore genere eranf, in qnibus" 

iprae iiterae- dininiores niiiii certi condifnerant, 

adeoqne vt pliirimnni in modo rti dcfiniendo, fed, 

hoc iteruni difcrinline, vt ohtovof/,r>i(ag agerentspud 

jmbeciUiores in pbpulari inilirnione, quemadmo- 

dum defenfione religionis .ap\id exteros, atque 

hic in rp oer ie certa cxplfcinda tamen aliquando 

cederent opinionibus vuloi ; contra 'yv[jLvci<?ixa)g 

inter eruditos, Itaqne etiam in commemorato 

iibelio primarios quosdam locos et ex ipfo adeo 

Orij^ene fruPira quaeJiuimus: vt ilium Tb^za.XV. 

in Mattbaeum: ^,'Exerceat fe. autem aliquis ivv 

,,hoc videndd, etiamfi noiit mter dogmatd admit- 

jjtere, quae diximus:,, ef mo'^', „dicl:a vero firit 

haec qnoqne iine. doEiae exerciiatioms cnuffa,.^- 

ne,!! quis ita velit, ex vera certaque doHrina ^Js 

alterum Pkotii in Theognofti mentiqne — fiue,- 

vt quis dixerit illjus defendendi ftudio, ex-ercita- 

tionis gmtia hacc proponens; aiit ob imbecillita- 

tem et ca/jtum auditoris nulla cognitione — im- 

buti et minus cspacjs accuratioris de rejigione 

cognitionis ^). jj .. — '. 

Putidae 

1 - - - 

l) cdst. Huethnae p. 40^. Parijtnae p. T. Ilf • p. 701. 
r E r T M N A S. U Y.oiv fjL-i] ySsvXsrwt risns b.Q- 
r M A T. A 7C(x.§!x.§s^oi.^oci y.ou rof "ksySroiusyx — tt Xe- 
XzX^w y.pu w-vrct, «T? rXMNASIAS ^a.§iv%oyi' 

" Kt]S , etrs /SovKsrou rir? HOit AOrMATIKHS. 

^) Cr,d, I0(). ex edit^RpoMJh /p.Z^O. ars (ws dy ris 

etTcoi) ix,6sxor»(isyos Tijv v-xbo xiirgv iznokoyi^v ev yvyjJ'^- 

triKS Xoy(o xui ov ^o^;]s rxvrcc noqrtS^cis^ t] yMt ir^os 

■ r^jv rov xK^ooiTov s^iv xKt xSsEveiKv , bi,y.v'Jjrov rfotyTik'^^ 

OVTOS 


DE RESVRR^EGTlOiV-E GARNIS. 241 

Patidiie Iiic dilipentiae forct, letT:ore.« •ai?rplins 
admonere veile-, qnain 'aecurate-Px.cjr/A/ gelius 
difputandi 'yvfA.vc(.<=ri'Ksv ab olxov6fit'Mj iple diiiire- 
rit;' neque niinus cuiiiis p«(ensiit, Origcmm eo 
modo prius oppofuifTe to;^ ^o-yjiiaTr/cw ^ qui cum 
ol%ovo}A.iy.vi- difputatione non plane conuenint. Er, 
vt hoc aiioque addaaius, in i?'^^ quiifi difinnulii- 
bnnt fironuin cauiia, quibus faTis effe pt^terat reiri 
ipduTi quocunque niodo tenere ant pl;me igao- 
rare'^^, in . ^yu/AvaTiXii vero dociam liberratern 
fibi fumebant. Quae fi nunc ciim re c|uac{ita. 
eomparemus neque inirnm fitj quomodo Htero- 
nynnis dicere potuerit, 7ion tantdjcmidala zn Ho- 
mHiis reperiri y in quibus nimirum ci:icyc/:r/-iyc 
aoebat, neque amplius obfcurum, quare Pamphi' 
lus in oratione. prinHim allata atfirmet, fe defen-' 
lionis fuae momenta non ex publicis ferm6iiilntS\ 
fed priuatis maxime lucubriitronibus' Orijrcnb de-^ 
riuafle. Nam fine duhio-eo tempore reperiebaii- 
tur multi, ' qiii defenforibus Orl^enis hsi obuiani 

irent, 

' '" Tijv r}]S Sr^ii<7-A,etoiS.X)io'iliiixv h. r. X. 

i) q£. Seiierti:S in exceTptis ex Cateua MS, apud jVoU 
fimh in Anecilotis T. III, p. i88 — «•^cics-s-o^sry/ 
(nempe Paulus ABc. XXIII, 5,) uyvoixv ov /5Xxnrav> 
auy ( laedi^atew-aliqusrn) dX?^' OIKONOMOT- 
2AN (fe rebus accommodanteni) is-i yaoy,xt usrx.' 
p^eioaryM ( lenis tra6tatio ; f<rxv£or£^u> Tcxg^fjatur 
TroXkoiKts f^sv frxppf/cix (libertas in dicendo) Kyjxtoos^ 
ili^kK-^ernv dXii^etxv h. r, X, et p Ja8 ■ ro sysiys^^ott 
ecvrov vito rov ffix,ri£os — - ruv y.iv MyiBvovrav i^kovo- 


542 FIDES DOGMATIS 

irent^ vt dicerent eum in hoc vel illo de com- 
muni interpretatione affirmando tempori locoque 
fe accommodafTe. Qnare et nos diligenter caui- 
mus, neexaliislibris, practer libros A^ frincipiis^ 
. adiierfiis Cdfiim et Commentarios in Matthaeimt^ 
cjuos polieriores inprimis prouedra iam aetate 
fcripfit, lententias eius in capite de refurreidiione 
dccerpereiiius, cuin con/iet hos fere omnes accu- 
rata diligentia ab eo elaboratos fuifle. Sed qiii 
had:enus nobis vifus eft in accuratiore explicatione 
refu rrccT:ionem huhis ntg^£iQ , corporis , aniplius 
(^quod ^uarttim noflri iudicii fundamentum poni- 
nius) talis reperietur, fi cogitemus, quam valde 
fibi conftct in huius ioei pertraiiatione. Nam (jue 
eum ipfuni audias, fiue Methodio , 'aut Epipha- 
nio aut^ Hicrsnpno pius tribuere veJis, tamen 
fcmper eandem dilferendi rationem deprehendes; 
iuanifede fimplicioruni hvoioLv de reliirrecflione 
reprehendit, quemadmodum ab aduerfariis narra- 
tur fcciile; fere,totidem verbis de fluxa corporis 
materie . corpore {im\ro aethereo ^ vera compara- 
tionis apoflolica,e cum grano interpretatione^ itera- 
tis vicifaus differit, quot eiusdeni recenferit Coni- 
juemorati doi5iores ; locorum porro fcripturariiin 
cxplicationes ipfi tributae ab his, vere apud euit- 
dem reperiuntur ; britur ex omnihus linuil fuiti* 
tis apte eohaerens demonflratio , quemadinoduui 
llieronymus eam fummatim propofiu't; dicit tan- 
dem aperte in extreijio commentarii ad Pfalmum 
primum, vt triticum ex grano natum, ita coi-pus 
futurum j%«rrtt, magnittidine^ varietate ah hoc 
noilro differre et quail ex primis luiius principiis 


DERESTORECTIONE CARNIS. 343 

(Kcyca o-«//«T{ . g'y;t?ffj.gvco) nafci: Qj^ae omnia 

trahunt, opinor, in eain fententiain, vt iiidiGe- 

tur Origenes exHicronpm narratione mediani fere 

inter duasextrmias opinioaes, horum, cjui carnis 

et htiius ipfius corporis refurrecftionem ftatuerenr, 

atque illoruni, <]ui eani piane negarent futuram, 

tcnuiffe. Ipfa?n rem in hyfA.ci7i ponebat , modiim 

vero rei ex eorum genere eiTe cenfebat, in e|ui- 

bus pro yarjetate locorum, et ingenionun mox 

chovoixisi adhibenda fit, mox ^pfjLvcicxM vti liceat.. 

Et iuuaret in hoc loco difcipuium cum magKiro, 

Origcnem z\m\ Ckmentn comparafTeg vt quod in 

boc^ Actis non phis concedentibus, in fuperiore 

narratione p. 113, fufpicabamur tantum ,• certis in- 

diciis confirmetur : Sed cum haec iudicis potius 

llnt, quam narratoris, feponemns paullispcr hu- 

iusmodi examen inter capitis qni?iti argumcntaj 

in q.no etiam pluribus (f^^^a&eoKoyiav dod:orum 

Alexandrinorum in hoc de refurreclione capite 

reliquisque cum eo connexis indicabimus, lam 

hoc vnum reftat, vt Pamphilum cum Origsne 

confentientem reddamus, qui expreflls verbis at- 

que ipfis adeo Origenis probabiie reddere vulr, 

eumdocuifTey hoc corpus refurredlnrum tS^^ J. C, 

carnem in coclum euexijfe (vt verbum eius reti- 

neamus)} non folum corpus ^ fed canien} in no- 

bisomnibus futurae refurre<flionisparticipemfore. 

Effet nimiriun facilis. refponfio, viium aut ^xwci. 

teftinionia, totaliiscontrariae fententiaedocumen- 

tis non opponi pofTe atque ex plurimorum cbrt^ 

fenfu iudicium formandum effe. Sed video prfie- 

terea muka alia ad dicendum relinqui. Etenim 

qui 


244 FIDES DOGMilTl« , 

qiii dicif hoc cofpiiSj iidri pfopferea cogitiir 
ide??i^ iisdem partibils 'atque memferiSj in eodem 
fexu, inteliigere aiit defeildere 5-' vnde etiam nun- 
qihiMi eadem coulprehenfione verbofum Orige-' 
«<??;i Ibcutmii efle- depreliendimus^,- i:jiiin. potius. 
eaiii omuino reiicientenri . Et qiidd ,de carne 
Cilrifti etquideili in poAeriore loco Plalmi' deci-. 
ini ndni diiputafre dicitur, primtim -i^i^wi/^Mci, cre- 
denduni ell: foli, graeco contextii iidri-foJuiil de- 
■jperdirOj vcnira etiain qnod ad priofem locum^ 
attiuet, ex Pfahnd decimo quinto, (-nohis Jexto) 
feIi<flo fragmento j - ^ &oig^ fiov ■ 'dvfi tov, v\ sy.-' 
•pvxj^Tig (xov' 'ovfia-xcii l{f>(^ 0)'/}7i'''- <Tci^7ici pJ 
icoii y^fscig- ivslvcrotgy quod plarTe l abJrdrret ab 

,enaffat.3 per P&;;;/'i'//«;;2-iuterpretatidne5 deinde 
Verd hon fequirurj-qiiod i^^m/'>&//^/ hiiuis libera- 
ritef-exKlimabatji qui -earneril (.'"hrifti ih crpelum 
e^uediani dixerit, .nuhC-etiani hdftram -fequutufam 
coaftafTe, iuprimis fi alibij vt OvigeneSi reperiatuf 
carni D. N. (ingulafem praerogatiiiaiii hohoris 
tribuiire, tanquam qtiae hon ex cotlim'uni'hafceh- 
di mddo extiterit; rurfus effi diuefiliate -Verfeo- ' 
rum vtcntes tgnlen re ip(a confentiuntEpiphaiiiius 
cuni HicfonyiiiQ et- Methodius cuiir vtfoquCj 
quod L C* pdft refurrefiiouem mediuhT ihtef 
terreflre ,atque coelefle corpus tribuefifj vt.fufpi- 
cio oriatur, eum catais vtvh\m-\ ih ferie dfationis 

. a Painphiio fepetita non ita crafIo'feufiT'"ftimfi"fT^, 
pef formara dicendi ebraicam pro homin^^ x^no- 
mddocunque vfurpaflHs voluifTeque; dideirej^olnnes. 
{I n pu iffe , cum primUm 'howinem in cdetUni afcen' 
dcitiem vidifTent. Atque iiidicent aliijf "an non is, 

c[ui 


DE RES VRRECTiONE C ARNIS. 245 

qui Eliam et Enochuni ptane negat iri coelutn 
afcendiffe, vt I. C. frimam arcenfionem vindicet, 
illam de fe fufpicionem mirifice augeat^ cum fi 
vere verbo caYnis carneam hanc et paJpabiletii 
cofporis iiiafram cogitaflet^ non iiiodo ipfi fatis 
efle potuifTet, catnh vnice in EJia et Eiiocho in 
GCiehim tfansiatioiieiii iiegar&j viefum vniueffam 
quoque coriclu^onem aliter infofmare debuijGTet 
neque pergerej 1. G; cdro ptitria afcehdit, mn 
Elieliy Hon Enoch prinli afc^nderUnt, fedj non cO- 
fo Eliae aut HenocH* Eniirivefo dixit tamea 
vefe Tomo XVIL in Maithaeum arit6 a nobls ex- 
CitatOj n6n d^treBatnUs jfidem '^ orhriis cafb m' 
debit rel* Jufcitahit cuteiri meairi reL Iiiiirio 
hoc dixit ! Sed riimif utri intefpfetatloiiem ilJius 
cmnif ca^O per omnis homdy vt alterius ofatiohis 
tbtiu.s Jobi per feftitutionem in pfiftinam felicitai* 
tem fehus hwmdnis dbundanteni ^' fibi apud ani- 
iriuiri feruanSj vtiO vefbo oizovofjLlK^g CedehSj atit 
fi quis ita maiit cmti) Epiphdnio mox inclementet 
intefpfetari fludiuiri airibigui ititrki Juhdole et cai- 
iide agens; hairi haric tameri e^^^fuperiore accufa* 
tione irieminiftis, Ledlof esj in ahis fcius criinint<» 
tionem t^tt : - '^ -^ 

Sed pohta huiic hac iriagirtri Opihatibfifej 
^uotriodo noii haud falJaci cohiedlnra liceat, aflir- 
mare eahdem ad oirinemfaihiliafn eiUs, etinfti- 
tutiottisj. et- familiaris cOhfuetudihis , feminibLfs, 
vti procreataiTl ita nutfitairi tfahfiifTe! Quiri iiti* 
ino nori defunt in quibiisdam propinquiofa, ih- 
dicia huius fei ,. vt j jn Theognoftot queiji J^ho' 
Tellerde Ref CarH, ^ tim/ 


246 JIDES DOGMATIS 

tiuf') narrat iir libris Hypotypofeo7t omnia ex 
fententia C?r/^^«// difputafTe ; inP/mo,tjui<ab eo- 
^em affirmatur in omnibus magiftri placita fecn^ 
_ tus Q^Gy praeter locuip de Chrifto, adeOj _vt piane 
quemadmodlim -ille animarum , praeexiflentiam 
defenderit ^) ; in Diony/ia Alexandr. qui non 
modo in longa defcriptione morbi pefiiferi ^), 
ne vno quidem verbo tot corporum per eum fub- 
latorum refurre£lionis mentionem facit, quotl ta- 
men, nifi id quod quaerimus, ponatur, ex^edan- 
dum erat, veriHti etiam Nepotis opinionem de 
millemriom inftituta eius refiitatione hac quoquc 
inprimis de caufla reprehendit , quod, Jim^liciorcs 
Chriftiams hiducat, vt nihil amplius praeclari at- 
que magm de refurredtione noftra ex morruis 
Jentiant omniaque leuia et mortalia Jibi fiyigant'^')^ 
.et, vt patet, ftudiofe declinat vniuerfam (^gc^tcnv 
rejurre^ionis corporis^ — in i^{o Pamphilo^ -0^x1 
m introitu defenfionis fuae etiam diligenter cauet, 
ne refnrredionem corporis huius {. carnis in iis 
■numeret, quae manifefte in ccclefia tradanturj 
ibla xefurredlionis mortuomm rtientione fadla 
.-^ — Sed enim ad eum nimirum peruenimus 
locum, in quo nobis ipfis a coniedurae yanitate 
- ' cauen- 

1) Cod. 106. 

a) Cad. iip, vffctivitrtrcci 4« ~~" x«r« rof Sl^iytvovt 

.3) z^.Eufebitm 1. VII. c. a2. 
.4i)^^. eundem \. c. cap. 23.— - x«< rovt ukXQvfi^ovt 
. ecdsX^avs t t],uioy ovosv luvrwv v^tjXov xki /uiyoiKtiov 

^goysiv -, mfi ri]S tiiusrtgKi tii vtH^uv Kitifudt' 

u^ "^ -^ uh.XM fitf}t£ei K<x4 ^vijrK x,r,X. 


DE RESVRRECTIONE GARlsriS. 347 

(jauendum eft* Itaque nihil addirhusj cum prae* 
cipiie e regione adftent Nepor cum fuisV ad fe 
nos feuocantes non fine indignationis jfignifieatio* 
ne, quafi nolint nos diutius dodlrinae Alexan* 
drinae cognofeendae operam dare* Itaque> 
/i placetj mpx accedamusj vt et animum liberum 
a tenacl.vnius partis ftudio videant, et recreettir 
fortaffis animus inftudiorum contrariocum -ipa- 
tia dedudtus 

Hippblpi , ^E t o ^ i iS , ApoUimrii fenlo« 
ris, FiBmni 'PiSiaui, 

Et ecce fedie ominati fiimusl Maiti etfi^noMs 
cundlantibus per dodores Alexandrinos interea 
fugati funt, tamen reliquerunt fchedulas quasdain 
fuae difciplinae indices haud obfcqros, quas cpU 
legerunt Eufebius^)^ Hieronjjinus ^^J^ Photiur^Jt 
et vnde valde probahile fitj' eos refurredlionem 
carnis Gum omni fuo appafatu amrmafle. Eas 
itaque noftrae narrationls caufla fecum eom* 
paremus* 

Hippolytuf 'ptirrium trenael dlfcipitlus fuiffe 
confiar.ter aflirmatur; in compendium fedegilTe 
\\hios Irsnaei aduerjiis haerefes'^), peeuliares 

R 2 libros 

2) in Catnt. Scriptbri eceL 

3) Cod. i%\ et2,c)2i.'' 

4). PhoiiiisX. c. Kvsyvu^ij -^ fo diJvfot.yfAcitiafU oiigS' 
fftuv %/5'' ^ —^ foivfcis <Js (piifftv s^ksyxois vAo^XvS^t}- 
VKi ofAikovvfos BtgtjyxioVf uv »»i Gvvo^tv lititsKvTOS^ 

TtOiOVMtVOS Ki f, ?»•<( 


248 FIDES DOGMATIS 

libros fcripfifle aduerfus Marcionem. Qui fi 
nunc quoque legatur locum de refurreSiione ex 
inftituto tradlafle, vti legitur apud HieronyfJium^ 
quis a coniedlura fibi temperare poflit, eum quo- 
que cum Irenaeo confenfifle in eius profeflione et 
non minus a Marcionitariim et reliquorum Gno- 
fiicorum dodlrina abhorruifle? Itaque tamen, 
non negamus, coniedtura manet, hadlenus, qui- 
dem! Sed deprehendimus etiam eum fecundum 
Hieronyntum avi Apocalyfjin , et per eundem at- 
que Photium in Daniekm commentarios et de 
Ajiti ■ Chrifio librum elaborafle, praetereaque, Eu- 
Jehio narrante, in qiiaedam Ezechielif capita, quae 
fi rurfus comparenius cum his, quae in fadlo po- 
ilta fxmt^ Irenaeum regnum millenarium crailio- 
ri fenfu defendifle, nuncque audiamus difcipuhim 
«ius omnes illos libros Scripturarum S. interpre- 
tatione adiifle, in quibus maxima fuae opiriionis 
praefidia quaerunt niillenariae in terris felicitatis 
flatores, norl mera profed:o relinquitur coniet^u- 
ra, Hippolytum eidem opinioni addid^um adeo- 
que coacflum fuifle refurredlionem huim^eiusdem 
varnis ia prima cevte, quam curafuis millenarii 
prodromum faciebat refurredione, tueri, Ne- 
que etiam, vt hoc tandem addamus, Acfloram fi- 
de omnino deftituti fumus, Ita enim Pho- 
tiuf ^ ) : in Daniele, milta dijferit, ex veteris do- 
Siri-nae forma ( (X.q^'Xciio7qo'noic) fi07i vt pojlea aC' 
curatiuf exciiffa fuere (ov-a slg ro vnrs^ov Sij^k^i- 
(ioofAsvoy). Quod i^Ji tamen condonandum e/t^ 

nara 
i) Cod. ao2. 


DERESVRRE.CTIONECARNIS. 245 

nam qni prima fiinckmenta difciplinae aiiciiiiis 
pommt ( cc^x^v B-m^iag ■KC(,r(X,(^<x,KKofji,evovg) —7 
in his contenti ejjh debemus cmatu ipfo et quatC' 
nus rxm ajfequi iis licuit -^ -— Antichrijli adr 
ventum quingentejimo pojt Chri/ium anno adr 
fcripfit, quaji xi primo mundi inltio fex milUbus; 
annorum tum decurjis eius interitus inftarep, 
—. — — *— legimus et eius homiliam de Chi^ijior- 
et Anti^ChriJio — ^ in qua eademfenjuumjinipli^ 
citas atque vetitjias y ^to (dvTO ex antecedentp 
dprfi abilrahendum ) a.ivKov^^^ov rs mi «g%a/fl- 
r^oTtov. 3 Hic puto _ quemuis per fe intelligere, 
dodrinam inillenarii illam lenitate orationis 
cc^%aiOTg<J7r(W§' xcft ditKo.v^eQcag tegi, nam Photii, 
profedlo tempore fere tota in obliijioneni venerat 
et Ko^^iY.meqpig tiim certe difplicebat, 

In Nepote. gdiutj etiam Commentario nuper- 
rime edito ^) Chrift, Guil. Franc» J^alchii, 
Theologi Croettingeniis celeberrimi, mox clar^ 
rioira indicia adferre poterimus, quibus etiain pe- 
nuria eorum aliquatenus leniatur, Hic itaque in 
refutatiom AUegoriJlarum (h< e. ex coniedtnra 
Walchii admodum facili, Origcnijiarum^ noa, 
inodo ab Eufebio ^) narratur millenarjum tem-- 
pus deliciartim.ror/^or/V docuifre gt g Diony/tp'^^ 

R ,3 Tepr^- 

i) im Entvpurf einsr volljiaettdigerf Hifiorie derKetze* 
reyen , Spaltungen ete. P. IJ. p. I3<J fqq, 

,a) 1. Vir. c. 24. xKi Ttv» xi>.ix3'cc irav TPX^H^ 
SS2MAT.IRHS . — t/W<5f^£m. :" ; 

^ Ibid. rovs oiTrXovs^epovs «hX^gvs ^/uuv ovhy iuvea)» 
v^^fjXov xoct ff,sy»kstov (pgovnv — <;is§i rtjs ^y.srs§us 


^56 FipES DOGMATlS 

reprehenditur, qiiod non patiatur infirmiores 
magni aliquid atque fraeclari\ de noftra refur-» 
rc£lione fentire^ exigua omnia et mortalia iis 
peFfuadens; verum etiam ^Gcnnaciio^^ affirma- 
tur, primam apud Johannem in Apocalypfi refur- 
redionem piis vnice tribuifrc, hoc euentorum or- 
dine eonftituto , vt eam fequeretnr proxime re« 
gmim raillenarium in terreftribus deliciis {\^{xy~ 
VQrho (Sennadii vimmv) ^ peradliim hOc excipiant 
infignes' calamitates bellorum, tum deinceps re- 
£utvt^\o fecunda impiorum eueniat, et fic {nvai 
Ina in coelo, beatitas et in inferno poenae perpe- 
tuae initium fuum capiant, Quibus oisinibus fi- 
inul fumtis efficitur omnino refurredlionem car* 
nis fiuehuius eiusdem corporis a Nepote clare af- 
iirmatam fuifle, 

Pe ApoIIinario t. ^poUinafl p'4tve , quera 
'non dubitandum eft iam labente hoq feculo flo- 
ruiffe, in perpetuo filentio veteruin Scriptorum, 
jieque nos ij fumus qui audeant fingere magis 
quid dicere potuerit, quam quid vere fuper hoc 
argumento dixerit eparrare* . Quare Nepoti eum 
in introitu adiunximus eo fblum propofito, vt in 
hoc loco gliis ad curiofius inquirendum relinque- 
remus , annon ex filji aduerfus Dionyjium pro 
' Ncpote pifgna, fecuIo.p{;Oximo huiusque in mille-f 
narios fauore patris quoque mores eruditos in 
^Q^rina de refurredSione quafi per fpeculum in^ 
tueri liceat, Kam erat tainen-. ille ex huius noil 
folum difciplina emifrus , verum temporibus 

<|uoqus? 
T). Pc Pogmat, ecclef, c» 55. 


DERESVRRECTIONECARNIS. 251 

quoque \Z)/^«^/ eiusque in Nepotianos difputa- 
tionis recentis adhuc non ita propiuquus, vt finc 
intercedente aliqwa Patris adhprtatione refellen- 
di confilium cepifle exiftimSri poflit. Sedalio-: 
ruiii, vt decet, opportunitatibus hoc quaerendum 
relinquimus* • 

ViBorinum etfi latinum hominem, ex certio- 
ribus argumentis cum his refurredlionis carnis 
defenforibua' coniunximus , cum Hieronymuf 
apud Venerandum Watchium loco pauUo ante' 
laudato in primariis' millenarii au^oribus eum 
numeret; vnde ampliu&non mirum effe debet, fi 
ipfe quoque commentaFios in Apocalypfin fcri- 
pfifTe dicatur, Vt tameii inhoc quoque dolen- 
dum fit, nihil fupereffe, ex quo accuratior eiu5 
de refijrrecHiione Bectiqicf, iriformari queat» Qua* 
re et mox difcedamus audiamusque 

quae fuperfunt in hoc argumento conelufiones 
jP^of/o atque inprimis Epiphanio teflibus adhibitis. 
Sunt ^autem hae in fummam quidem coadae: 
Majtifefium eft huius corporis fuhftantiam poft re- 
firreUionem- perpetuae durationis fore J : Id 
quod primum probahiU ratione' efieitur ^a: pcae- 
nantia corporis humani prae r^Uquis aliorum mi^ 

R 4 malium^ 

1) ap. PhoU cod. 234. extreinQ t ort Ti/Umrt^oy aa>[/jx. - 
ocvS^guieijv riov oiWusv' ^ixsuiv f svi X^S'^*- ''^^ €kov Xty£roce 
TttitXoiSiui . — Tcms rovro y^v ' oKtyox^oytov oiXoyiav <Jir 
rivuiv jrsWu KoXvxfiovturtfibi ; ^ tJjjXo:?*, ms ^'V(ivr9v ita-> 
%v%£oytos vnxg^ts fAtroc tj;v uvMcianv 'tf6tt. 


sf52 FIDES POGMATIS 

Pialium i quod fi huius hreuis aeui tantum ejfet^ 
miiltis horum aliquando Jongijime ^erdurantium 
inferius foret, pejnde Johmnes in Apbcalypji 
clare affirmat^ mare et iuferniim h» e. aerem ab 
obfcuritate ita appellatmny mortubs fuos dedifTe, 
quo efficibnr fane:, tem^uj fore^ quo partes ab 
elemmtis ad vnius cfiiusque corporis rcparationem 
reddantur ^J* J?ifP3ulus docet^^ mortuos inChri- 
fio, intellige nofira haoc ipfa corpdra\ primuih 
^•efurrecfturos , deind^ nos qui vjuimus nimiyum 
animas noftr^s, quae fuperfiites remanferint , eor- 
pora illa excitata rccepturas e£e ^)_, Et quaenort 
fingere coguntur-, qui rcfiirreSiionem formael.fpe- 
ciei corporis jolum effe pronuncimt ! quam non 
Scripturas torquere ! Audiamus ! Fingunt itaque 
corpus hoc in poenam aniwae 'antea foli exifienti 
circumdatum effe, hqc efje pelliceas tunicas , et 
tamen alibi dicunt mivmm per fe non pofle pec- 
care. OuomodQ haecfibi cohaereant! Nam ^Vii 
iine corpore^^Jcc^M/if, yf«^ ante corpus, aut cum 
corpore; fi prius fumdnt , feqiiitur , cprpus tion 
cauffaWf peccati effe , vt propterea necejje fit illud 

aboleri^ 

I) ib^ii, p. P24, — i— luxyyt}!: , iaooxiv ', >/ SraXuaaoi, rovs 

vtKgovs, Xsyuv, ^ctt (/.^tjs sS^uhccv.tovs vsy.govs, 

T« uno Twy s^ocx^C^v KyKcl\S'o/u.sy» it^os ci7fOY.«.roi,sxct.y 
ifixs^ov fit^ioc sStfKmss —r d^^y <?e (jfvxi) voy us^» 7rx£» 
70 ocsiass. 

S,) il>id, O* vsKgqc iy Xjits^w" — r — - STCSir» iJfASCS pt ^OJV- 
srss — ' rovr ss^iv, xvrx tjyMy rxyrx ra, (xuayMrx' rjyscs 
,yx§ ol ^wvres, xl ^v^/^xi sSiUsv, qt XTtqXx/al^KVOvrss 
iytf^syrxs ix r^s yr)S rovs ysx^ovs. 


DERESVRRECTIONE CARNIS, 253 

ahokri., ommsque adeo eorum contra rcfurreBiO' 
nem xprporis dijputatio euanefcit ; Jin pofterius; 
concedant^ relinquiiur tuntcas felliceaf apudMo- 
fen non ad cQrpus referri pojje ^ quae quidem pofi 
transgr^JJionem d.emum confuehantur ^ , Sed per- 
^M«^ corpiis vincuhmi, catenas, compedes animae 
elTe, et qiijci non ? Q^odf vefo tale Jtt^ soercehit 
potius animam quam vt egm impediat , reprimet- 
que impctum peccandi ^) ; vt non dicamus hoc 
male fumi, iinm experientia conjlat^ dnimam in 
pmnibus vti corporis minijlerioy tantum abeji^ pt 
Je vificiri eo patiatur ^ ). Qiiando nunc Scriptu- 
ris vtiintur, vt illis Apojloli: viuebam Jine lege; 
fapientia carnis Deo iniinic^ ; caro et fanguis 
regniim Dei non haereditabuntvir 5 quis me libe-^ 
rabit a corpore mortis hnius ; fcimus fi terreflris 
domus aoftrae habjtationis deftruatur etc. non 

R 5 vidmt, 

l) ap. Epiphan. 1. c. p. 565, xccT.ais ^s cfoi ^OKfh^TtS-tSxf 
jcxi q^S^ufp u)S ixvTif roe. svxvriot. "Kcym xoci oiffvy,(pmo^ 
' — : --— yiVQi yocg tc^o au^y^ros ^yM^rs xoct ov^ey ri /uotK' 
Xov xoev fAij XotlSr! cu/um oifAoinrtiffsrgit 'koii yMrocios y 
Ttsgi rov y,i} xvts^ocSxi rq awy.oo jtEgiaffo^^oyta''- ri ysroc 
ffioyKros, xxt ov ^vyxvrKi awy,» qi ^irwvss yoyi^s^xf 
avoit ol ^s§yot,rtvot^ tvgta}(sroii ' yxg 7t§o r^s xxroiffxtvijSf 
etvruv oi3rsr7]aois o KySr^uTtos x. v, X, cf, etiam p. $75. 

z) ap. eund. §• 44. <? yx§ hayos ocvrif ^ijXoVf ws rffi> 
7t£os r» K^ixiiv o£yf]y xyxfgst, yfj s«tr§snwy TtotsiVy 4 
^sXst et hinc incje alibi vt mpx §. f. 

3) §. 46. «XX«e ytv $if uyoT^oytfffccysyf yai ^vvaSlxt 

^sffyoy ayxi ro- ffuyx tj/s 4^X^^ > ** ?'^9 to ysv ffuuoc 
•jf^os ixxrsgpty XXI «•j)os ro Sixxtqy^ xxi uoixoy avvi^yetp 
i JV hffyos ti§yst rov u^txstv. 


254 FIDES DGGMATIS ,^ 

vident^ illiid fine Xq^q viuQre, idem ej/e ac Gne 
praecepto ^) ; ApofiQliim poKro nbn carriem, fed 
<Ppcvr,fici caynis Deo inimicum dicere^); rurfus 
pcr carnem et fangiiinem ititelli^endaf ejje fra- 
vas cufiditates ' ) ; iterun^ non corpns, «lortein 
appellari, fed peccatiim if ); tandem terrefirem 
domum cjfe hanc vitam in mundo vifibilenr^). 
Itaque nemo nobis vel exquifitifllmis lejiociniis 
vcrhonui} hanc de rejiirreciiom carnis fidcm 
eripet, 

Haec itaque fumma eprum, quae ex Metha- 
dii di/putatione nobis relic3:a funt. Nunc cum 

inter 

e) ap. Epiph. 1. c. §. jO. *&«:• evy f Xs^ovffiy o (iJtotokif 
■rscwra cxffs^ptivoiTo {nempe Jine 'lege vixi , quod illi 
esplicabgnt de vita ante Ji»e carpore afta ) r^ -^ 
or< (refponfio Methodii) vofAov anoifA oiv, Sttfxsyos etvxi 
rj/i- ENTOAHN cf. §. 5^. 61. et ap. P/jotiam 
mox ah initiQ. 

a) — —— §. 51. ov y»§ rtjv ffei£K» ccvrtiv, ofXXiA 

ro (p§ovijfM<, Tijs axgy.os vKoronr^g^xe yjn ovvuSlut tw 
vof/M Tov @eov vire^sro , srtpov ?r«^pc rtiv ffccoyM vjr«j^i 

yj'-'' ' ■ 

3) ap. Pbf^Ptim : ffcc^^v, (pviatv^ ov njy aec^n,» ocvrytv i^ijXwn 
asv j aXX« tj/v , uKoyqv it^qs r»s ju.iji^Xuaus rijs fpvxvs 

A) ap. Epipban. §. 62-. ov ro aaifA» S^afvaToy '~»xo(p)ty«. 
ffisvcsy uKXx rqv yofAay rijs cifAx^VcxSp rov sy rotsfit- 
T^sai — et iiiox'; ws'» ov re aaif/i» rovro r-- ^qcvQcrov^ 
aXhoc. Tifv aftoc£rtccy r^v Kocroixijg^qcy - — e)f rm auf/Mri, 
%sysi^ 

U) ap. Phot. p. 920. ^yjffiv «.ytos MsB^oStos lictysiov 
oiy.to^9 njv ivroivB-uc /^jioc^ii^vfitov ^ufjv jfOiroc^gijttKWS ^-JJ^" 
r?o:> , fixf. qv ro ey.ijyos rovro,- " . ' 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 255 

jnter ecclefiae occidehtalis docflores . hiiius feculi 
Cyprianiif inprirais celebritafem nominis aflecu- 
tus fit, circUmfpiciamus , an de huius quoque ia 
loco de refnrred:ione diflerendi modo certa 
quaedam indicia reperiantur in libris ejus ^^ 

C YPRI ANI 

dicinniSt * Et fortg mecum piitabitis , Leeflores, 
niox huius exarninis caufTa noljjs adeundos effe 
Hbrum eius de pefl^ f. mortalitate y alterumque 
qui contjnet exhortationetn ad Martyriiim^ cum 
et vtriusque argumentum eiusmodi fit , quod fe- 
re cogat ad locnni de refurrectjone animum 
transferre^t in reliquis, epiftolis non exceptis, 
Vt plurimiim controuerfias traf^et, cum hoc cer-^ 
tg. argumentq non adeo cohaerente?, Jtaqu© 
eKperiamur! 

In pftore de mortaliiate inter alia haec le-i 
guntur: r^ 

mori timeat ,• qiiem de feculo recedentcm 
. per.ennibm poenisi aetetna flartmA torquebit 
— multi ex noftris in hac mortalit^te mo-^ 
riiintur h. e. multi ex noftris d^ feculo libc-^^ 
rantuif •— =r Quod ^^ ciim in iufiis moriun^^ 
tur iufii, 7ion efi quodputetis^ honis et matis 
interitum efie communemy ad refrigerium 
iufii voeantur^ ad fupplicium rapiuntur in^ 
iufii^) -r^ -—, -« paullo poftj Noiumusi 
' \inquit Apoilolus, ignorare vos fratres de 
dornlientibus *«-» «^ adducet pum illo, 

■ . V En 
i) p, i<^!. edit. I>ell% (Br^meniis.) 


2S6 FIDES DGGMATIS " 

Eos co7itrifia.ri dicit in exceJJUr, qui Jpem 

non hahent, Oui autem fpe viuimus; et iit 

Deum crcdimus et Chrifium paffum ejje pro 

mbis et refurrexijfe conjidimus^ in Chrifiti 

manentes et per ipfiim atque in ipfo refur- 

gentes, quid — - recedere iftinc de feculo 

nolujnus? —^ ipjo Chrifio Domino et Ded 

nojiro monents ac dicerite: Ego fuiii refur- 

reclio et vita — • — -r-, non morietur in 

aeternnm — ^ Quod interim morimur, ad 

i^mortalitatem morte trarifgredimur — -< 

non eft exitus iftejed tranjitus •■ — Quis nojt 

mutari et reformari ad Chrifti fpeciem — « 

exoptet! P^ulo ^ — . praedicante, Noftra 

autem conuerfatio in coelis — ■> vnde — • 

L C. qui transformsbit' corpus hnmilitatis 

iioflrae , configuratum cprpori claritatis 

fuae — ^y i — f iterum : p4uore mortis 

exchijo immortalitatem , quae fequitur, co^ 

gitemus ^)/ 

In exhortatione ad M^rtyrium haec pauca 
jjonquifiuimust •^— 

Mors infertur^ Jed immortalitas y^^z«?Kr, 
occifo muhdus eripitury Jed rt(\huto para-, 
dijus exhihetur ^ ). 

Paticiora omnino haec, quam vt accuratum.ad ea 
judicium fieri pofjit de Q^rw;^^ fententia quacli- 

I) pag. 154. 
a) pag. i6^ 

3) pag. 1S3. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS, 257 

>ta. Id qiiidem videnius, (^^«o-iv de fcciilo exire 
f. recedere, quae ipfi alibi etiam valde famiJiaris 
e^, non ex Gnoflicorum aut Clementis vfu lo- 
quendi de corporis depofitione ab eo freqnenta- 
ri r cum in extreino de mortalitate Jeculim et 
munduTn fatis aperte promifcue dixerit, quem 
mundus ohleciat^ quem feculum •— — inuitat. 
Neque nos contra ilJud mouet, quod ex mentioue 
refrigerii, piiradiji fufpicio oriaturj eum ftatui 
pofl mortera intermedio animae fauiffe, etfi non 
in Martyribus, qups alibi m exhortatione ea cogi- 
tatione confirmat, quoddRtim cum Chrijlo gauifU' 
rijint *). Nam deinceps capite V. demonftrabi- 
mus , refurredionem corporis quidem vniuerfe 
cogitatam cura illo fumto connexam fuifle, fed 
non plane huiuf» Ceteirum illud tamen patet, 
eum de rejiitutione quidefm' atque reJtirreSiione, 
nunquam vero cum adiedione aliqua locutum 
eiFe. ' Atque etfi in ApQlogia ad Hemetrianum 
in impiorum mentiQne non dubitet afSrmare, 
feruahuntv/r (n-ifn corporibus ivixsaniptae injinitis • 
cruciatibm ad dolorem/^).y in eadem tamen 
aeque manifefl.e fcribit : quamdiii enim corpus 
hoc fermanet , commune cum ccteris Jit nscejj't 
eji et corporalif conditio communis reh^). Ita- 
que tanquam in 1 ? incerta narra.tiunculae mode- 
fliam feruabimus, 

lleflat 
i) pag. 183. 

a) pag. 1P5. ' 

3>pag. 15)3. 


258 FIDES DOGMATIS 

Reftat hdc vnum, vt vnius adhuc ex Serlpto- 
ribus Apologeticis huius feculi fonnam difreren- 
di de futnra refurredione quafi abuinbratam exhi- 
beamus. Selegimus ex duobus qui nobis fuper- 
funtj Minucio Felica et Arnobio illum praecipue, 
propter perpetumn fermonem, quem In OBauio 
pro refurredlione perorauit. Neque attinet in 
hoc loGO Guriofius cum illuftri Hb«^«o ^ ) quae- 
.rercj an vere feculi tertii et non potius /ecundi 
opufculum fit, etfi fortaffis non defintj quae ra- 
tionibus eius exquifitis cutn aliqua fpede , oppone- 
re poilinius. Prodeat itrique ' 

■» M 1 N V C I V S . 

qui in extremo Caecilii^ quem fibi adueffariuiii 
iinxeratj in refurreQionem, infnltus ita reprimiti 
•-^ Sic etiam conditionem renafcendi, /apientio- 
fum clariores^ Fpthagoras pfimiis et praecipmii 
Plato corriiptap dimidiata fide (j^HQtn nimirum 
Bnte eos de diuinis praedicationibiis^prophetarunt 
Tnibram veritatisinaitatos eife) tradideyunt^ nam 
corpjribns diJpjlutisJMas animas volunt etpcrpctuo 
maneVe et iii alia nona qov^ox^ faepius comvieare 
-^ --— — S^d ad propnfitum fatis eji ^ etiain in 
hoc fapientes vejiros in aliquem modum nobifuni 
confonarei Ceterum (puiS tam ftultus aut brutUi 
^fty vt audeat repugriare hohmiem a t)6o , f? pri- 
mum potuijje jingi, ita pojje^ dsmto refoymari} 
nihil ejfe pojl ob.ituni et ante oftum nihil fuijfe ^ 
Ticut de nihilo na/ci licuit * ita de nihtlo licere rc- 

parari? 
i) In Cafnpenfibits nuperrime ^itii Fajch 


r)ERES:VRRECTIONECARNIS.,259 

N - 

panari t "9 ox^co difficil{us efiidi^^uod^ionjit^ in" 
cipere ^ quam id qiiodfuerit iterare. Tu pcrire 
et^Deo credis^ Ji qidd ocidis. jwfiris hebetibus fub* 
trahitur? corp.us omnc ^ ftiie arejcit in pduerem^ 
Jiue^n humorem Joluitur , vel in cinefem compri" 
mitur vel in nidorefn tenuatuf, fubciucitur.iiGbis^ 
fed Deo elementorum cufiodi refiiruatur. Nec^ vt 
creditisy vllum damnupi fcpulturae .timcmus (quo- 
niam nimirum aduerrarius ante irrifsrat Chriflia- 
nos, Q^\^^\ tgnium fepulturas damnarent , vticnuir 
eius verbis, aeternitatem fidj terra fihi promitten* 
tes et difjolutionem metuentes) fed vetertfm et me-i- 
liorem confuetuditicm humandi frequentainus. Vi- 
de adeo, quam infolatium nofiri refurreSiionem 
futucam omuis natura meditetuf! fol demergit et 
nafciturj afira labuntur et redeunt ^ fiorefocci-i 
dunf ct reuiiiifcu7il i pofi feniiim Jrbufia frutiS' 
cunt ,• femim 7ton?iifi corrupta reuirefcu7it :. ita 
corpus i7tJeculo, vt arbores in hiberno occultant 
Virore77} ariditate mefitita : Quid fofiinas^ vt 
cruda adhuc hieme reuiuifcat et redeat ? gk- 
fpeUandum nohis etiam corporis lisr efi. 

Ita ■abfoluimus tandeni primaiu narratianis 
linicfeculodeftinatae particulamj vt nunc fine iin- 
pedimento ad. nouam pergere pofllmus, — ^ 


S£CTiO 


26» FIDES DOGMATIS 

SECTIO 11. 

gYMBOLORVM IN CAPITE DE RE- 

SVRRECTIONE CARNIS AVCTO. 

RITATES; 

Itt fecente mdmofia MinucU ex huius quoque 
OSiauio primani excerpenlus profelliotieni fidei 
de refurfed:ione. Nam etfi non exprelTam fym- 
boli_formani refefatj fitque potlus recenfio capi- 
tum religionis, chriflianae a Caecilio tanquarii ad- 
uerfafio in repfehenfionem verfa, tamen eandem 
vim j idem pondus habet, Nam eft tamen po- 
liendum, aduerfarium ea iion nafrare potuifre^ 
et quidem fefente Mijtucio et ptobantej nifi ex 
publica Chriftianorum profeflione ea cognouiiTet. 
Adfcribemus ' ita^ue yniuerfam fefieili vef- 
bof um ^)» ^ 

Fnde auum, (ita eiiim fepfehenfjofleiii Ipfitis 
dodlf inae orditur) vd quis ilk, aut vbi Deus vni- 
cus, folitariiis, dei^imtm^ (^pemnon genf Uherat 
non fegnay imi faltem romana Jiiperjlitio noue<^ 
Vfint ? ludaeorufn fola et mifera gentilitas vnmn 
^t ipjt Deunt fed palam , fd tempHs, aris ^ viBu 
mis, cerimoniis^ue coluerunt ; cuius adeo nuUa vis, 
nulla potejias eft\ - vtjit Komanis fiuminihus curh 
fuajihi natione captiuus. At etiam Chriflianij 
quaenammonflray quaeportentaconjingu7it? Deum 
illum fuum^ quem nee ojiendere pojjunt necvidere^ . 
m omnium mofes, a^^us omnium, verba deni- 

que 
i) U^it, Lugd. Bat. p. 10, f. 


DE RES VKRECTIOME CARNIS, m 

que et OGCuItas qogifationes diligenter ihqiiirere J 
difcur?]entem fcilicet , , inquietum , impudentm 
eiiam curiojumi ^fquidem adfat faSiis om^ihuf^ 
locis omnibus intererrat\, cum.nec Jingulis inferui^ 
re pojjit^er^pmmrfa diftriB:us^nec yniuerfis fuffi* 
cere infingulis occupatus, Qiiidl ^<juod toti orbi 
et ipfi mundo cuin fideribus fuis-nijinantiir ineen- 
dium, ruinam moliuntur? quafi aiit naturae di', 
vinislegihus cohftitutus aeternus ordo turbetur^ 
aut rupto elementorum omnium foedere, et coe/efii 
compage diui/a, moles ifta, qu'a Cfinti.netur ^tcin" 
gitm\ fubmatur! Nec hac furiqfa opiniojjp con- 
tenti zm\Q?i fabulas adftruunt ct adnecSuntf renaf 
fci fe ferunt poft morteiii et cineres et ^uillas: 
ctnefcio qua fiducia mendaciis fuis inuicemcrB' 
dunt: putes eos iamreuixijfe (hic periodos pau-* 
cas omittimus, quibus niox aliO loco^commodiO- 
revtemur) — — - — Hgc errore deceptihesL-i 
tam ifibi, vt bonis, perpetim vitam inorcnis polli- 
centur, ceceris vt iniuftis poenam fempiternani, 

Haec finuac in formajin Symboli.redigamus^ 
huius fententiae ; fbret : Cr^do in Deum vnum^ 
mmiprae/entem atque omnifcium\ conferudtoVem. 
atque gubernqtorem ommum.y quamdiu hia munr>. 
dus durabit i in cuius fine- ampltus fpero rejurre- 
Sfionem mortuorum et vitam aete^nam bonis defti' 
naiam, quemadmodum iniufii fempiternasfoena$. 
luent. , .--" ' 

Dolendum vero eft, liph luffiprem ali^iiam 

^rmulam fidei plenioremque fimul nobis fu^er- 

"■ eife, quae qujdem publicahim (nam huiusmpdi 

primum vti volebahius ) au(3;oritateiij tueatur, 

Teller deRefXqrn, - S Nam 


■den. - FIDES DOGM ATIS 

Nam vel iUa , • quam Epiphanius m rScenfione 
CohtrpueFfiae Noetianae ex Adtis ^oncilii Afiati- 
ci: feruauit etquami recentiof es Conciliorurii col- 
iecSores repetierunt, potius ad eam religionis par- 
tera pertinet, cuius tuendae caufTa ^o tempore 
cpnuenerant. Eft enim Iiaet ♦ 

' Nof ^uoque vmm cdlimus .Dmptj j^d iJt Jecet f 
et vnum hahemus Chrijlum , Jed verum, 
nempe filium. Dei pajjum ficui paffiis efi^ 

• mortuum ficut mortuus efi , qui et rejur- 
rexit, afcendit in coelum, ad Patris dexie- 
ram fedet- et venturus efi iudicare muos et 
mortuos. Haec profitemur rel.^y. 

. Sed vtemur fortaflis ea in capitis extremi exa- 
fiiine propter ^kefii tutelam formiilae: venturus 
iudicare viuos et moriuos^ vt adeo 3fion plane 
cam defcripfifle pigeat* 

-' In •jfjj^/M^f//- non maiore cppia abundamus, 
Vno nobis feruato Gr^^onV Nebcaefar. Symbolo^ 
ambiguae tanven :fidei et vtcunque fit,;inon liuius 
loci. - Itaque in tali penuria vel crumenas iCoIIe^' 
giffe iuuabit exlautimmo conuiuio , qnod omni- 
bus Chriftianis liberalioris indolis parauit ;(?r/g"^- 
' r . ■■.. — ' -■:■■:■■■.■■'■- : . ■ / nes, 

<%) cfrEprphaff.iia^r.St. §. i. et Mafifitt^l^.tji^fjS^* 

ori hu, (Btey ^ofa^g/KBy xoct Kvroy,.ixXK us ot^ocfisy 
^f^ixtws <Jb|^«^«j'* xou iy» ^ftfov ip(Ofi!Vf BcXX .us pt^K- 

. ' fjCxy ha. Xgis^oy^vtpy &£ov , iroiS^oyroi' tfocS^us jTrccB^eyf 
aTCo^ccyovTK -xoB^us «srf ^■•«yfy , ocyx^Kvrcc-f Uyi%bj}vroc tis 

- Toy owj>«y«y, ovtcc iv .^t^io^ rov "KBtrgos^ igy^ofAevoy x^u 
Vfit ,^i/ivr.»f , TiKf^ ytK^pvs' Tfivr» TayojiKy iX, ,; r, X, ,. 


DE R ES»R;E^TiO:N^E mRNIS. 3% 

fi^/^^wir yefe JoGupletiflimusy': Is enim" aduerfm 
Qljum primas certe Jineas dodlrinae Chriltiana- 
i-tiui in hiine moduni adumbraiTe videtur : . 

^" J. 'I. J» 7;' T)* - Vniuerjo fere orbi coghitu ej}r> 
do^yifi^ Cf^ifi^^^^oruni:- Quem enim fugit^^^ejii 
exiiirgine^-natiuitdly et criicijtxus et creditaif' , 
multif reJurrcHio'eius et futumni ittdicium^ auo 
iniujii meHtis fiifyUciis et iujli meritis praemiij^ 
afficientur; quin adeo ' rejurreciionis myjterium 
— - —'ejfe vero quaedam etiam praeter externd 
haec, non omnilfus reteSia, ChHjliahae doHrimi ' 
commune ejicum -philofophia^itYi,-^, . . ; 

U III. $. 15. ^). V^alam profe^o nejirae dal 
S^rinae principia venerandd froppnimuSy ne^m 

— - '■ — ed occuifamus, : dum »oinnibus nbs. 

prinium adeuhtibus injiiilamus cdntemtmn idolo-»' 

' ■ . ' - - * 

l) tf^s^oy itecvfds rovxoff/uov' iyyuxoTos ' To x^gvyjugi 

, ", 'X£ts'i«yiov ■- — , — - rtv» yti^ 7\:eiyJ3rxvtt p ix ffcc^d^tvou 

■:': ysvvfjffts ItiffeVf xou o ss^ocvfwjusvosy xou )f Vro^a mXXgi^ 

s yrsffissv/Usvti dvotsrufftf avTov, .x»t ji XKTccyyeWKofM.vfi 

' xgtffiSf xoKot^ovff» ju.fy k»t u^iuy tovs otfJux^TotvovTotSf . 

^s§uiS o ^fi6vffK''Tovs atxxiovsyuXKoixoit fifjy to itsgi 

T7]S uvxffotffsws ju,vs')}§toy — -;—- — - -f 9 Je tfyoct TtvK 

flSToi T« S^lliTS£lXX f fMj sts TOVS TtoXkoVS (p^OtyoVTKf 

: ow fAovev taiqv rov- Xjpiriocvtov, Xoj^ow . k. t.- X. . : • ' . ' • . 
a) ffoi(pois ^f) TQ ffefivov Ttjs ^fMrs^us.^g^^^s aotjgifufisyxed 

OVX' -" -' r~rr- - OiWXgVlfTOIUXVf S1S0CV-WX* TOIS 9t§0iT0tS 

' stffocyofAsyots x»Tot^goytjffii> fx.sy Iruv tt^oiXwv hou jtuvTuv 

■■■ :Vuy x-yocXfjcMTuy ifjcitaiiieufcty-: xom 'Sgos titovTots h:»t§oy- 

vss T»'(p§ovMfioi,T» ecvTUv .KjfQ Tov ^Qvksvstyrois ■^HTi^ ' 

<.^stffty ocvTt .T.o&@sov f sTCt Toy xTtff»yT» T»Qk»f -»v- 

^rous^ (^y»fijifiiif^uff(v,y(^it^ enim .totuW; interpungen- 

duffl. 


064 FFDES DOGMATIS 

rum omniumque fimiilacrorum et deinceps meti' 
tem eorum a cultu rerum creatarum diuino' re- 
uocantcs ad conditorem rerum omnium eor eri- 
gitmis ,* porro eum demonfiramus, qui praedidus 
eft, partim ex vaticiniis de- illo editis, partim ex 
Euangelicis et Apofiplicis /criptis curioje traditis 

iis, qui reSie inteUigerepoffiiht: — ■ i6. 

tandem de Deo iudice, et ab hominibus omnium 
quae fecerunt rat^onem poftulante, variis argu- 
mentis partim ex Scripturis partlAi ■ ex ratione 
duSlis dijferere folemus* 

In priore ; fermula animaduertendum efl, 
Orfgcm propofitum fuifle, eos tahtum locos 
dodrinae repetere, qui effent Ghriftianis plane 
pecidiares, aliosque praeterire, quorum fama ex. 
ludaeorum difciplina iam arite ad gentiles perue- 
nerat. Hos enim recenfere non opus videbatur 
in praefamine difpiitationis, quain vniuerfam in 
i^uorem Chriftiaiiorum fufcipiebat, < contraria, ne- 
ceffitate in pofteriore loco, in qiio calumnia 
Celfi reprimenda ierat, quafi Chriftianorum do- 
^ina oceulta quaedam et lucifuga barbaries ef-' 
fkt. Itaque hic ea pmnia ponrt, quae manifefta 
■'>._'' -.. et 

dum et, vt fijpra fecimus, Vertendum putb): 

;,. sja,(pxvm KotgifMxsstov «^otpfjrsvS^tvrntiitTs ruv TCSft 

..."Myrov Kgo(f>fjTstcBV xou ifiTav s$tirxay.tiius ic»§tch^oy,s- 

,. .yav rots ^vvocjUsvois uxovsiv ffvtrsrarsgo* rav svKyysXiwv 

. xoM rav u,m^o%fxm ^avav —— — — -— vrsgt J<x«row 

< . ,.&SOV XOii ^iXOC^OfASVUV KvS^gUTtUV i(P ■ ^U S7f§BC§(XV ' TTCCfft 

~— ficsroi xocroCffnsvijs froiKtXTfs , yvp^- finsv- K<no rav y^flsr 
i^»v,_^ Ky i^£. iutiutf» r-dv itKQros-T^yQv-if^. r, Xi •' 


DERES^K-RECTlONEiCAHNlS* ^ 

et aperta inflitutiorie <t«<$u5' , iue» ex fupra di* 
dis, ^oy[ACi.TiK(ag, et quideiii apud gentes trade* 
rehtur. - Qiiid nunc ex vtraqiie profefHone 
pro peculiari refurredionis f equatur , alius do<* 
cendi locus erit* - - ^ ^ 

: SEGTIO HI. 

EXpERP TA EX ACTIS ^ P VBLIClS 

HVIVS SECVLI IN GAVSSA RE- - 

SVRRECTIONIS. — ' ■ | 

.;Progrediendura. nunc efl ad Ada, fi quae ad 
inanus fint, publica, inprimis ihuius feculi, qua 
acerbitas perrecufionum tot pitblicOs profefTores 
religionis Chriftianae in vitae^extremitate pepew 
rit» Et nerao forte reperiatur.y quin, triflitiam; 
huiusmodi euenfuum e longinquo intuens, expe-t 
£let multitudineui^.teftimoniorijm, ,quae hiculen- 
ter admodum probent, qua fpe futurae refurre- 
diOms ihomines e vita difceflerint, qul mortem 
expetere magis quam expe(3:ar£ foje^bant. " Sed 
ita etiam nobiscum miretur, .fi..prQpius acceflerit 
et Ruinarti aliorumque. Martyrologia adhibuerit, 
ita|plane expe<flafionem falli» .Plena omnja de- 
fcriptionibus conflantiae. huius, .pari;is in fortiter 
ferendis cruciatibus, tpt ac tantis,'atque erudcli- 
tatis illius in par^dis et artificidfe protrahen- 
dis: :Sed nemo producitur, qui firmum refurre- 
<Siohis fuae folatium" oratione vkinlia ad iitdices 
aut fpectatores proclamet. Et .taraen hic fola te* 
ftimoniorum. fide res firraanda eft, Quf^nibus, 
' S 3 qiiae 


i56 :■. : FlDEiSi^DOGJyeV^lS^: a 

quae poft Dodlcvellum ^) coniecBuranmagis vten- 
tesv ex Martyrnfn alacritate inyitae periculis et 
mortis adeo -fubeundis ad fidemr^refurrecflionis 
Jmmo millenarii coiicludere pofTemus^i ad Gaput 
vltimum reiedis. Itaque cum nec. Goncilioruni 
reliqui euentus, quatenus nobis cpnftent, aliquain 
cum noftra n^iiratjonie^ JconiuiicSidnem. habeant, 
verendum efFet, ne et ipfi videamur lec^ores ma- 
griilico titulo- excerptorum fefellifle, niCi /epultu- 
.ae .cerimoni'a,viri 'ftiartyribus efiarii defliridis re- 
ligiofe cuftodita,iyti: erat perfe|)ublica inprimis 
foliennitas, ita documentis quibusdam certis illu- 
firanda reilaret, Vnde deincepsriri'extremo i^uae- 
ftip. formetur, :annon huiusmodi religronis . reue- 
rentia per. corporis Tefurredi:urL.fidem,;^nifi riata, 
tamen audta fuerit? Docuriienta«rgO^?quae dixi- 
xpns:j haec pauca: ex Eu/ebii tCommentariis 
infEciant; ; ," -.. ^ ; 

' 1. yil. c« 22. iri; ex:cerpto ex-iepiflpla Dionyjii. 

- ' K\QX^ndr\:- diQjue.yeftifera: Hi'itaque cdr- 

"pora San^o^uny manibus Jupinis atque grc- 

". ; . pnis' excipienter, comprimeintes oculos et 
era claudkntes; deportantesporro eos.huriie- 
yis fuif et coyhponentes 5 ' ; adhaerentcs illis, 
eompleSientes , laimcris etiam et veftimen' 
tis ea ornantesf breui ppft eadem> exper- 
tifunt^): * 

■'■ '''■ ■ ^ ■;''■■■ \^ de 

1) in DiJJertt. Cypriam.'Xlh de Martyrum fdrft- 

tudine. • . . 

a) liou voe, ffufAXT'» S^s vm £yimv vitrtctts xsgfft xot* y-okint? 
wtoKotfAJitivovrsS ^ xoi^e»£oiJi/rss^s rovs o^pSroiKfAovs, 

xou 


$v 


DE RES^VRRE CTIONKG ARNIS. 267 

1. Js Manyribus c» li. ' Quihm peraMs quU 

dam ex dqniefiicis* Fafrfbili — ' — cum • 

, fcntentiam aduerjus Dominuni latam cogno-' 

vijjct^ ex medio populo exclamat, pofiiilansy 

>. 7>P cadauera terrae rtrddefentur ^y ' Et 

paullo poflr horum JanBa' cadauera peir 

qtiafmr .dies et totidemmBeS ex dccreto 

- impii Praejtdis in ianiationem catniuora* 

- rumbeftiarum expofita fuerev'< Sedcum 

praeter omnium expeBatibmm mc fera^ nec 

vplucris vlla '— aecediret , ' ' integra ^mode- 

■rante^fic diuina: promdentia relicfa^ con/uem. 

tae tradita/untjepulturaje^y * t. 

-- 'His minc^^ddimus ex Miniibii' &ctamoilhmr 
quaai paullo ante a reliquoriiiii,.cpntextu exclufi- 
mus, Caecilii vdceiti Cliriflianbirlim in fepeliendis 
mortuis curam fubridentem : Dixerat taipeii, ^K»^ 
icseosiamreuixijfe? atque nuncpergit:' " ' • 
''-•-'■'"'- 'ir -^ \V '-■■•^ -^^ --'"'' -■■ Ajicepsf 

< XKC ffb/tixroi ffvyKkftpvvrsv uiu.o^ogovvres rr «awSiurt- 

Srsvrss «■poffxoXXw/ttsvot , avf^it^Ksxofievoi, \ovr§ots rs 

xow- ffigis^oXKis xccrpiKotXfAovvrts^y^ fisrx fitx^oy lirw^^ee- 

"- ' yov rm Iffwv. ■ ■'. * *■ ■ " ' ■ ' / , 

l) rovrwv siti^ Ttt^xs' oi^^svrwj/-j ' juisiigKxiov rtfs oixsrMijff 

vjtxg^ov- rov- JI»fi(piXov d^sgxitststs, us iyvco njv xxrXt 

• /rav Ssaitorov 4tV(p.oVi u.7to ffiifftis r-KijSrTtKiiSr.vos dv»fi6efjf 

yri r» eufAX.rK 7totgtx.qoSijVKi K^iuv,\> ,", 

"■3) rovruv ikt rscfsKgKs tj fAs§Ks roffKvras 'fs vvxvks sk 

jtps^K^iusrov' ai}Gcis^6vS)/^yovf/.s)/ov 'fK -is§^^ ovrut 

-',-■ oLytK ffUfAKru/ sis' jioguiv rois ffK§xolio§ois sffigttiro' us J' 

: ovosV ottrots Tt^ngK^Q^us oi ^^j^^wv. v-^,;~»' — r , Wfoffffff* 

Xoc^jv, KvSris sioixovofttccs.^ri}^ rott:'@,^ov, «.^ovotus K^%.Ki 

^V Xj;^3-fyro< , — — '— -. rtj fvvijStet. tt«£t^9St}j rtcl^if 


.?$8 FmE5l:D0GMATIS 

. AncepT malunt^ getnina defnetttia! coeJo et 

'„,, V: , aftrif, ^tiae fic relinquimtiSy. vt inuehimusy 

,. . interitum df^nuntiarcj Jibi mortuis^ extin- 

£iisy quificut nafcimur, epinterimusy ae^^ 

temitatem repromittere, Jnde videlicet et 

■• execranturTOgQs et damnant ignium fepul- 

u- : :tiiras: ^uajt non omiie corpus.y etli flammis 

„ fubtrahatur, \{\i. e. non igne cremetur) an- 

y: V. tiis tamen et aetatibus in terram refoluatur ! 

--:: TiQC intev^ii.Vtruin fcrae diripiant, an ma- 

.' . yia confumant; an humus contegat , an 

. , fiamna Jhhducat, tum cadaueribus omnis 

Jepulturay.fifentiunt^ Poena fit : finon fen- 

• tiunt, ipja. wnficiendi cele.ritate .medicina. 

iSECTIO iv. 

PH TL O S O P H pi V M E X T E R O R V M 
ETv ACATHOLICORVM DE RESVR. ' 
RECTIONE CARNIS OPINA- 
• ' TIONES. 

Poftulat ntmc prbpofiti ratio, ,vt eorum de rc- 
furre<flione opinaadi diiTerendique modum breui 
narratione explicemus, qui huius. feculi tempori- 
busaiit per fe a profeffiorie Chriftiahoruiii fe ab- 
fiinuerunt, aut ab" eius externo certe exercitio ex- 
chifi fiierunt propter informatipnem docSrinae 
patfefadiae a communi abhorreutem, In illis ve- 
ro cum Poy^^m// inprimis aduerfus Ghriftianos 
fcnbere CQriatus fitj atque inde prpbabile redda- 


DERESVRREGTIONECARNIS. 269. 

tur, eum non iritermifHimm fnifle, hnnc quoque 
de refurredlione locum ratiunculis quibusdani pe- 
tere, optaiTemus noftrae niJrrationis eaufla, vt ha- 
d:enus certeeius (rwY^^a/A/ACtTanobisfuperefTent; 
excerpta enim pauca apud Eufebmm-m Commeiir- 
.tariorum libro fexto et praeparatione EuangeUca' 
ad rios non pertinent* Quare ne tamen Jocus 
plane vacuus relinquatur, transferemus in eum, 
quae Cel/iif, eiCi, vt in Epicureo Philolopho cre- 
dibile eft, paulo impotentior Por/^-^r/o tanquam 
Platonico, iam. luperiore feculo. aduerfus fidu- 
eiam refurrecSiiariiB difputawerat, eaque in fafcicu- 
lum colligemus ex Difputation-e aduerfus eum ab 
Origenc^ quemadmodum fatis- conflat, perfetla^ 
Eriimuero haric perfedaim cutn dicimus, atque 
certuin fit, Qrigeni propofitum' fuifle , Celji m." 
cefHbus prefle admoduni inhaerere, eumque ab- 
foIutiiHma opera refcUere,' confequens omnino 
eft, vt exiflimemus, eum primaria quoque capita 
CeJfianae in refuirrieiflionem oratioriis fub exami- 
nis fubtilitateiii vocaffe, nosque adeo C\ vndequa- 
que conquiramuSj quae ex contextu Origeniano 
ad hoc arguriientum pertineantj non quidem to- 
tum quafi corpus eiusdem cum omni fuo robore 
reflituere poHe, (quod maneat etiaiii deperdi- 
tum, cum ipfe nciluerit reflitui) fed tamen ofla 
difperfa .menibratim colligare. Qin*n adeo ipfe 
videtur non ex ordine atque peculiafiter aduerfus 
eam egifTe, fed vaga folum exeurfione mox 
hic mox illinc eani exagitafTe* Hoc itaque age- 
mus, etfi in t?rtii feculi verfemur finibus illum- 
que non ignoreiiiiis medio fere fecundo prodiifle 

S 5 , ad 


270 .FIDES DOGKIATIS 

ad fcribendnm. EO: enim nbbis plane peiTiia-. 
furo, pertinere nifi-ad fidem, tamen velnti ad 
deconim- ein-raodi^ qnalem fufcepimnsj, narratio- 
iiis, vt airnmantur res, cjuae in fado pofitae fnnt, 
iii illo deninrh Igco, cjuo primnm fe offerant cer- 
ta eornm indrcia, Itaqne f upra debebamus quafi . 
ignor<\re Cel/um, cjnonrara nondum aderat Orige' 
72(?j' aliquis, qui nos de eo admoneret, Sed ad 
rein ! hoc e/1, ad 

c E L sr S 

aduerfus refnrredlionem difput^tiqnem , in . qua 

verba eius accurate retinebimnsj, in ordincm ta- 

men.aliquem maxime probabiiem redad:a, vt le- 

oentium commoditati confulamus — '- Ouomodo 

vcro non abfurda haec vejlra, corj^oris quidem ta- 

ii.de/iderio duci et fperare HOC IDEM (idem 

non fatis accurate latina verfio. recepta omittit, et 

vtemnr eo ad quaerendum capite eixtremo, qua- 

tennsexliacadnerfarii recenfionq.r^ionis Chriftia-, 

nornm fecnli II. de refnrrediione diflerendi vera. 

eornm fententia certa argnmentatione efEci pof- 

jfit) ex mortuis .refurreciurum. corpus, qiiaji jiihit 

7iGJlri praeflantixis atqiie carius exijieret ^ ) / ' ani^ 

ma Dei eji optis, corporis vero alia natura, ex^ 

qtia profecio, nihil differi, i^fpertilionis, aut ver-. 

jnis^ atit ranae aut hominis corpus, cum materies 

. - eadeyyi 

%) 1. VIII. §. 49. 'Itt ^s -Kws 0UJ4 ccroffK, vyMv ra<.vTXf 
ro y.sv <T(»yM -na^uv ^ Hut sXTti^Biv ^ ort uvro rovrd 
dvois-ijcsrKi , us oaJVy fjyAV rQvrov Hgetrrav oih riy-iw-' 


fCQOV, 


DE RES VliRECTIONE CARNIS. 271 

'eadeni fit .et eadcm eorum omnium corrtiptzoms 
necejfitas ^ ) , tot^ eius majja vicijjim abeat et 
redeat , et nihil immortakj- quod cx materie' jia- 
fcatur^^i -<4 ligno c^vms> reJiirrcBionem x^"^^- 
tunt ; c^uam lepidefi -per lignum caro refiirgat ^) / 
Et ■poftquam vndequaque refutati ftint et convicii^ 
rUrfus , quafinihil audientes^ adeandemrecur- 
runt quaefiionem^ quomodo igjtur cognofcemus 
Deum? quomodo videbimus? -qajMnodo ad eum 
ibimus *)? Sic jiimirum fperant futurum^ vt 
bculis corporis Deum intueamur , aufibus vocem 
eius audiamus, et manibus cofporis eum cori- 
iFcdemus *)♦, Quodfi talemDeum fibi veli^it pal- 

■^ahilem 

,1) 1. IV. §. 1^6. — -r ^titiv Ks^cor, ori ^vxn iWEV ®?w 
sstV\s§yov , iitiiy.tAyos Jf «XXv (pvtns'^ kdm rxvrti yt pvhif 
SioigBi yvjirtgtaos-y .;; svXijs, ^ fiKr^u^ov , i] a.vStguTtov 
au}fA,x' vXti-yotg V c<i'i'>/ ;«*< fo (pS^xgrov- uvrm ofcoioy, 

; a) J. eod. §. 60, ■ — f^' iif}s (p7}(Tiv y^ ori xotyi} '^ Teuv- 
Toiy rwv . ■K^QSi^ijfMvm aafJMrm .(pvsis y.cci^yAci ss ufiot' 
/Sj/v 'Jtotktv r§oiioy .tovffotfiott $iiuytov(r«, §. 6l. (p}}fft JVj 
ort xois vXijs sKyoyoy ov^sv uS^uvurov. 

,3) 1. A^i. §; q6, —— ovy. u§y.sSstts {0 ^tKffos') rots si§f}- 

... fAsvots p (Pvo^if XsysSou uvusuffiv ffu§y.os utco iv\ov 
^uguxovffus , otff.Du , rov avfAfioXtxus :£tpt}f/.iyov,^ ort ^tx 
^vXov Sruvuros xott'^tu ^vXov ^wt} ;. B^uvuros fAsv xuro^ 
rov h.oufji. , ^ui] JV xuru rov "K^ts^ov. 

4) I, VII § 33. -: — xou raiuvru (pr]fftv' oruv (Jj; Tguvro- 
Srsv s$stpyovrut xou S^isXsyxovrottj (ita enim diftin- 
gueiiduin ) <Ku'ktv ^ wffits^ ov^sv uxi}xoorss, inuvtuffuv 
sTTt ro uvro s§wrt]fAui Ttujs bvv yyufcsy xKt i^ufisy rov 
©fov; xou TTWS ica/usv «£05 uvroy ^ . 

5) mox: xurwiisvSsrui ovv tifia^v KsXffos^ Xsyuiv, n§os- 
Ssxs^.oa VfAots o^pS^uXfAots , ffwfAuros- Qsav i^js^oct xKe 
uirt rf}s 0wvffs uvrou uxovffs^oitj noit X^f"'^ «(Stiroctf 
i^flfufirv uvrov, - 


272 FIDES DOGMATTS 

pahilem et Jic porro ( cogiinur enim haec, quae 
fic jiinclurae ferinonis caulKi, ex- eius tanien (en- 
tenria, vt inox fequens oratio vincit, infennius» 
ob turpirudinem .rei abrumpere ) age ! aheant ad 
Trophonii, et Amph'ar€i et Mopji aades ^ vhi Deos 
humana fornia conjpcere pojjimt^ ct non femel at- 
que praeteruvlitantes , quemad^nodum ille , tjiii 
eos deccpit, fcdjemper cum' volentihus verjantes ^) : 
Si vero,vti etiani flicituit, porro injlar^c velint et 
quaerere^ quomodo cognituri fint Deuin non 
externo ienfu percipientes; quid fine externa 
fenfatione percipi poflit? refpondemus: non ho- 
minis haec^ non animae^ verum carnis vox ejl* 
Audiant tamen^ Jiquidem audire quid pojfimt^ 
tancjuam feruile et corpori addicium genus homi- 
num^ Ji Jenfa compreffo, mente 'ereBa adfpicietis 
et eiccitahitis dculq carnis auerfo jnentis oculum^ 
tunc vnice videhitis Deum^). Et vejlra pro- 

. ... . fecio 

j) rurfus mox: ov %««« — v,u,iv'i ws ovtu Qjrovst 
rov Qsoy, c<,7CiBV<x.t , oitov -^yMS' nsy.nsi. o KsXffos, &s 
Tpo(p(uvtov y.ou ets A/u,^toigsiji) y.oU ds iAoipov svS'» <p?]iltv 
oiv^^wTioeioets S^sco^etSou '&sovs — — — /ksvk rxvrx 
itv.iio-/!^oiS K.s\ciOS (pftffi Tfs^i rwv 7r§oSt§}]y.svuv Kil^gU- 
noet^uDV x.xr -uvrov @su}V, ori o^^srou ris xvrovSf oi% 
«7roj|' Tcci^oi^^vsvrocs , msns§ rov rovrovs s^KTtxrijffxvroi' 
«XX «« rois fiovXofAsvois of/.tXovvrus — ■ 

2) ibid, §. 36. — otSs xou «xXiv a§)jffovrou, tcus «ISti- 
aet y.}] Y.v.rai.\a.fjtfioy.svot yvuffovrat, rov Qsov (haec putO 
male in editis yerti : quomodo Deum y ji fenfti 
cognofcere pojfunt, fint cogmiuri); rt xu^is ou^n- 
ffsws yxd^etv Is^t owoCrovy — — ovx dv^puTtov jusv^ ovss 
TJ/r fpvx^^ > ci7'.'Kx Gx^Hos fj (pmir ofAm S' ovv uKovff»- 

ri»aw/i 


DERESVRRECTIONECARNIS, 273. 

fe5ia tota de reJurreHione corporis doctrina 1 ex 

mal& intellecia ammarum e corporibus in corpora 

migratione orta efi.^\ Verum fatis Iiaec rnnto ! 

Mam honmies Jmiumiodi opitiionibus dediti et cor- " 

pori addicii, ijidigni funt, quihiiscum fupcr his 

rebus dijfercmus ; funt eniyn etiam quoad cetera 

agreftcs et ijnpuri etfine vlla ratio7ic controuer- 

tentes^ Cum iJlis quidem potius^ qui animam 

dut mentem, (^fiue, fi ita malint , SP IR ITVA- 

LE quod in irobis efl, fiue fpiritum intelligen- 

tem, fanchum et beatum^ Jiue animam viuentemy 

Jiue diuinae et incorporcae naturae progeniem coe- 

leflem cfincorruptibiiem, fiue quocunque alio no- 

mine appellare ament^J qui itaque hoc. quicquid 

fit aeternum cnm Deo fore fperent , cum his, in- 

quaiDj agam. Etenim hifajie re^e arbitrantur^ 

hos qmdem- qui bene vixerint heatitate fruituros 

effcy itiiquos autem perpetuis Jiippliciis crucia' 

tum iri. Aique ab hoc dogmate neque illi, 

neque alius vllus unquam difcedcre kebent ^ y. 

lani 

rutfuv, a rt y.ou sit(/,'ietv ^vvuvTcct us ^etXov y,cu (pikoeui' 
fiKrev ysvos' ixv ouSltica y.vovrss c.VK^Xstl/fjrs via_ y.ou 
eK^xos oijfo^gK^pevrss o^B^ocXfiov rijv rtjs ^v^tjs iy&^tjrey 
/U.0VUIS ovru rov Qsov o4^s^s. 

i) ihid. §. 32. 'Kgtiffiy.ov — rovrd 'y.ovov vitoiyti/iietuaoi- 

Sfou ngos rdv "Koyov , ort ov% ws otsrou^ KsXcros p rtjs 
- fisTsvffwyMruffeais 7eci£uxovoyrss ru 7cs§i Kvu^uffsws ^«- 

fisv. ^ 

2-) 1. Vin. §. 49. aXKpc, rois rovro 'KetB'oy.svots , xott rto 

(TcayKri avvr^ffxofftv , ' ovx u^iov rovro oiuXsysSoet. 

'Ovrot .'j/u^ affiv ol xou r« uXXec uygocnot xcm (x,r.u^a§- 

■791 


274 FIDES DOGMA.TIS 

lam , qneinadmodum 'promifimus , npn in- 
termittemiis in exitu narrationis in aliis hoc quo=« 
cjue i|uaerere,quid ex hac vniuei-fa Gy^^reprehen- 
iione ad fidem XUiriftianorum feculi fecundi de 
refurrediohe fequatur; quinam porro iili fuerint, 
ad quos tandem prationem traducit," et quid tan- 
^ein de foniiula ab Ongme allata et cum particu- 
3^ fcriptnrarumconiun(5a',^.f?r//j"?zMwetc, fentien- 
diim fit. Nam haec talia multa iam apud nos 
fepofuimus* Illu.d vnum tantum in hoc iloco 
monuiffe fufSciat , Celjfum dum dicit fui? verbis 
Ks^ysSeii clvci,^c&7iv cragxcg . (&t^o ^vKov 9 quae 
lihere vertimus et magis ad fenfum , videri fcur- 
rili ioco dieere yoluiiTe, quafi Chriftiani verbum 
cci^zcg a verbo ^vKog deriuent: J^m in eiusmo- 
di fermonis petulamiis mirifice fibi placuiile , ex 
rjeliquiis ailis pluribus patet. Sed mittamus nunc^ 
haec quoque paiillispsr, tribus proxiine verbis 
jiarrantes - 

Simonta- 

Toi xixt zu^s ^pyov r^ rtnffss ffvvovTn (denuo malc 
edita verfio iatina haec transfert : et fiditionem 
ntilla ratione faciimt ). To<f ^ttsv yi rriv^ ^v%f]y ^ 
Tov •vovv («Tf •TtvsvfAKVty.ov rovrov sB^sT^.ovtn •x.oCKetv , «re 
xvsvfix vo£§ov y »-ytov HKt fA.»KUgiav\ ftrs i^vxv^ ^wffoiVf 
etrs B^sms xou oiffiajU,Krov (pVfftios tK%ovov VTtavgxvtov r£ 
y.M dipJugrov-, «3"' , ri xxi p, ri %ai^ovffiv ovpjnK^oV' 
■rss) rois rovro sK-TCi^ovffiv s§iv oumioy ffvv @£^ tov- 

TOtS Otxks^Of/Mf rOVTO /USV ys O^B^lDS vojut^ovffty, tcs ot 

y,sv tv fiiwffKyr.ss svooufioyijffovffty^ ot os Kotnoi irxfXTCiXiV 
ctiwytois HKxois ffvysffovTKC xKi rovTov ^s rov aoyfiKTos 
f(,r,3r ovTot fM^T »7^os Kv^^^^nm fiijS^fts fHTs umsrr,. 


DE RESVRREGTIONE C ARNIS. 275 

Sijfioniamrum y Satunnimanorum^ Bafili' 
dianorum reliqupnmi^ue fuperiori^ 
feculi aduerfariorum rejiir- 
reSltoms . 

"ho^aq , qnatenns per hoc feculiim in arguniento 
propofito propagatae fueriut. Et a S'mimianis 
quidem rafiffima non modo eorum apud Scripto- 
res huius feculi mentio, . verum etiam Orz^^«// 
manifefta affirmatio , fuis temporibus vix tris;inta 
amplius eorum in toio mundo reperiri ^)., cer- 
tum faciunt, dotflrinae de refurredione defenfd- 
ribus nihil amplius timendum fuiffe. Sed reli- 
quos oinnes, inprimis" Vakntinianos et Marcioni" 
tar, magno admodum numero fup^fuifle aeqne 
cohlkt ex tot eiusdem Origenis . et fequentis im- 
mofece quinti Scriptoribus ]5?//^^/o, Ba/ilio, Chy- 
foftomoj^ Hieronymo , Knffino te/limoniis atque 
adeo libris iis oppbfitis. Jtaque facile fuperfedere 
poffumus argumentis pluribus, remper fe dbuiam 
demondrare", fatisqne habemus tirones monuifTe, 
vthorura mentionem fupra facflam in memoriam 
fibi.reuocenr» Atque' dabitur nobis mox ad fe- 
quentis feculi tempora deiatis opportnnitas per- 
itQiimMarcionitdrum inprimis demonflrationem 
aduerfus~ refurred:ioneni proferendi , qupd hadie- 
lius.nondum audemns^ cum reperiatnr in opnfcn- 
Id feculi fere quarti , neque nobis in fimplice 
narratioue Jiceat, illa omnia argumenta aduerfa- 
" , ••• rio 

I) adu, c^/y: i.L 


276 FIDES bOGMATIS 

rio laiiins feciili tribuere, qiiae forfitan fequente 
deinum ad hanc fummam creuerunt. Et prodiit 
V etiam interea nouus, vt aiunt, ex Oriente homo, 
nouae et jnauditae audaciae, atque hic idem 
nouas cudens machinas contra carnis reflituendae 
munitiones. Qnin itaque mox hunc adeanuis, 
li quidem Jiceat iiominem adire, qui -praeter^ 
quam quod in arce munitiflima habitare dicitur, 
et fe ex more Orientis intra fuos parietes incki- 
dit, diu ante, quam ad nos eius fama peruenit, 
ab immenfa multitudine quafi circumfeptus eft. 

M A N E T I s f. Manichaei 

iarn puto intelhgetis nobifcunl obfcuras fabulas. 
Hasverocum attingere coaifli fumus, ipfi non de- 
{iderabitis ea omnia in hoc loco repetita legere, 
quae poft Beaujobrium ex noftris ,B« moshe- 
Mivs et nuperrime Viri celeberrimi semle- 
KV s "^ ) atque inprimis C. G. F. w a l c h i v s ^^ 
de vniuerfa Manichaeismi ratione copiofa atque 
accurata do.drina difleruerunt. Nam fufficit in 
memqriam reuocafle primarium eius de hominis 
indole figmentum , ab eo narrando quafi exiifle, 
atque mox tranfitu fac!lo ad confequens iilius in 
loco de refurreitione hic demum vidifl^e, fi forte 
aliunde et ex ;,Scripturis N. T. fuae opinionis 
argumenta conquifiuerit. In qua tamen adumbra- 
tione curiofius diftinguemus, quantum pofliimus, 

quae 

1) Gefchichte der chriftl, Glaubenslehre Stdi. z. p. 3* 
a) I. c. parf. I. p. 62^. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 277 

qnae ipfi Maneti tribiiit aiKfloritas veterum Scri- 
ptoriiin ab liisj qiiae vniuerle jMamc/jasis adfcri- 
buntur, his in aliud tenipus riobis feruatis; Nani 
etli praefehtiamii^ diffidultatem huius iudiciis cau- 
tio tamen ipfa vti iri ojiinibiis audiofibus iibua- 
ruiii opiriioniliii feiffe pfaecipiturj ciliii prbcliue 
fit euiuis ea§ Vniuerfe fequeriti his de fuo aliquid 
adderej aliis deriierej arhplius aliis rioiiaiii for'; 
niam iriduefe^ ita maxiriie ea tenerida in Mani' 
chaeifmo^ iri qub aperte Epiphahiusj Photius alii- 
que inconftaintiaim horuni riotant , qui tarideiri 
oirine« ei dddidii fuere ; vt ridri pigeat infra tefti- 
riionia quaeaarii adfdripfifle ^)< Eriitiiuerb benei 
riobiscuiii agitur,^ quod in tale hibficitdlis pericti- 
hiiri nofirtini vriice,. prbpofituin exequeriteSriori 
adiiioduili iflciirfeirius ^ criiii vix obitef Mdnetir 

Contra 

i) Epjphafii haer, 66. §, 9. ayat y«f (pvfft ATTO.S 
(M« yj/O ? K A I O I A n A T T O T , Mcivi%c(fot vtjv 

4^VXI]y /t*ff ^ &SOV 5 XKl «?r KVTQV ^oiTioanoi.SseKjXv X. T X.- 

(vnde relinquitur noii per omnia aeque cum eo 
confenfiffe difcipulos) Mox §. 2,4. yMi TINES 
M E N (M.»yt%xe(oy) jioikiv — - xxrx siiivoioiv ttxvovg' 
^ixs (pftiri — (itaqiie noit oinnes) Pbotius c. Ma- 
mchaewn \. II ';> 5. «r« — « y.6ii fMj IIANTE2 
avTuy, E N I P I Jf o/Um -~ Xsyovcnv .: mox : T I N E S 

^s oivruVf ^oXvffxf^ijs ■ j/k^ 5; itKKyi/j — 1, IV, 

§. <-i xoii rovro ( !.C. corpiis venim ex virgine ha- 
biiifle) TOIS MEN riAAAI ruiv «trsfiwy trx^t^- y 
y^xqaro i T O I S A E E K E 1 E N q>vuffiy , ovk. 
stio oitix>s s^yiti Tijy K^vijffiy xfuTrufftf 'Ttjs iv Xoye<f 
rtfAVS ovx sx^KkXsrxi,- • 

tellerd^MefXarm ' T 


278 FIDES DOGMATIS 

contra refiirreiflionem ratiunculas attigerinty qui 
copiofijElimas de c'm$ al^sa-si nobis reliquerunt 
liarrationes , vtplnrimum fundamento dot^rinae 
eius de duobus principiis irififlenteSj aut primas 
aedes de pngna inter V. et N. T. Jibros ei fnper- 
firudas frequentantes» Sic itaque ille difputa- 
Verit iere: " > 


t)uo cojitrafia Ciifn in homine ^ qtidmadmo^ 
diim in rcliqnis anima7iiihiis 077mikis, ijijijit priii- 
eipia, a totidcm fiimtiiis ferum iftitiis cimi eo 
c6mfnu7ucata ^ lux et tenebrae, vt dicere amo, 
ctjt (ib aliorum fpiritus et dorporis appellaiione 
it07i ahhorreOi cuni Ycs eodejfi fedeai^ ciiriiifi- 
qimn haec duo in homifie ^07ie7ida jint ^ ) atque 
ah horum altero maligno^ corpore 7iimifu7n ^ Jiue 
'matefie Jiue etiaiji te7iebris, ex ipjis Apojlolorum 
affirmatio7iibus : caro concupifcit aduerfus fpiri- 
■ tumj Deus feculi huius excoecauitra^nfes infide^ 
iium, vt non intueantur lucem Euangelii ; totus 
mundus in nialigno eft j tenebrae lucem non . 

eompre- 

i) Piiticiae hic quoque diH§entiae foret, pofl: tot 
veteriun atque recentionnn illuftrationes huius 
primi Manetis excurfus , eundem pluribus teftimo- 
niis firmare velle in hoc loco. Neque iam ad 
^ nos attinet, intricatam acimo4um quaeftionem, 
quatenus ex eo fequatur, Mnneiem dttaUtatem 
Deoruiii affirraafle , expficare vefte , ifi quaetlam 
expedienda Mosheinius atque Walchins 11. cc. aequif^ 
fianim, vt puto^. temperaihentnm ftatuerutit. 


DE RESVRRECTIdNE GARNIS. 279 

comprejienderunt/)'; dmkes vitiomm propaginei 
tan^uum ex femine ^ J oriantur: Jequitur omni~ 
noy vt refiirreSiionis cotporis nedum ,carnis nJtlld- 
modo optajidajit, quam multi Jihi fingunt, Ifeati" 
tas. Sed audio eds dicere; nos non tani optainug 
quajn fperamus, cum promijjio diuina eius fidu"- 
ciam ndbis excitauerit ! Itaque nos maius quid 
dicemus hoc^ eam ne quidem fperandam ejfe, Jtue 
retn ex fe aejlimesi Jiui ex Scriptiifis diiiims J; C. 
et Apofloioruhi, qiias ininime abiicimus: , Nam 
quomddo primum in i& Jperanda Jit^ fi cbgztes^ 
quo trijli fato Jpiritus tanquam pars lucis purtp 
Jimae per fallaciam ijiveteratain Diaboli , mate-^ 
ries injpecioris^ ex Dei lucis regioyies guhernan^ 
tis Jedibus furto ahlail ct in hanc cra£aih tSrpd' 

T 3 ris 


f) Epiphan. 1. C. §. 64» ^caKiv at sietXxy.lSocvifxi riii 
"Ks^ms roifjT}js':ori ro <puis h ry ffkorex ^octyn^ xxt j/, 
axortoc Divro' ov iiocrsXotfisv .. — §;. 66, sviXK/u^ocysrocc. 
iVoiXiy Jrsgov ^fjrov ets fXsaov ipsguv — ~ _ ori o 
Qsos rov atQivos rovroti x,'. r: X.' c£ §. 6g. Ap, 

- \Archel. ivi Adtis $, 14, ait loa.nnes : totni vixiittdxis' 
iic. Angiiftmus de haer. 46. carnaletn concupi' 

' fcentidm, i^ua caro concupifcit aduerjtis JpiritHm 
- — - JtihJiaAtiaiii volani ejp conirariam, 

a) — ^ — — §'. 6^. ra ofigm h aeicktv. ImXoc^^ocvtriu o 
ocvros M'«vf;s c*fo rov rov ca)rtj§6c~et§}]}£syDif Ofioic«.:ss'ty 
(cet ex .Matth. XIII, 24-30.) ifi ABis Archel.§.is: 
Manes r cui enim debet credr, magiftiiis veftris fftis, 
— -^ aiit Sahiatori Chritto Jefu dicentr — — 
mfi potejt arbor bona malos fruBus — nequean 
hor maia horioi — facett k: Efiph, §. 6z: 


280 /FIDES DOGMATIS 

rif materiem incliifi fuerint ^)^^ hijqne addas 
rem fadi , nimirum Jefum' propterea ex . Sole a 
Deo jnijfum efje , vt fpiritus rmfus ex corporis 
vincidis liher.aret omnesqUe fcintillas lucis ad eius 
hahitacula reuocareti Qtia^ft itaque vere^ iHti ex 
ipfis Scripturis prebatuTn dahimus^) , hominis in 
captiuitatem. redacii et iterum liherandi quafi gc 
nealogia efl^ quomGdo non pugnet cum eadem 
iUa mtdtorum fiducia refurrcciurae carnis ? Sed 
Jefus tamen ipfe corpiis liabnit! It7imo non ha- 
huit, finxit hahere^ poteratque formarn .eius at- 
Mte figuranu quin immo cuiuscunque alius cbrpo- 

ris 

l) Re6ie fucceifliones ab hac de J. C. carne (pxtvo- 
. ,Mfv?7 ad carnis noftrae' interitiun opinionis notavut 

Auftor quisquis fuerit AcftorUm /^/-c^e//// §, 49. in 

hunc niodum : Sed et amplius adhuc omnihus ojien- 
' dere cupio^ vt agtiafcfint vniuerfi^ affertio tua 
.- quantmn tmpietatis obtineat : Si erfim non efljiatusy 

'■■■ jecunduut tu dicis , fine duhio ned pafius eft; 

^mdfi non eft pajfus^ crucis fiorfieit aufertuv hHruce 
. autem non fufceptg^ nec ^efus ex mortuis refur- 

rexit} quodfi- Jefiis ex mortuis nonrefitrrexit , «f- 

que aliquis alius iefurget etc, 

a) Epiphan,- §. 78. ^regdc (JV fFotXiv %t$st Hsxgir^ect e 
uvros iAociffis 0»ffxm^ ori Xpis^os ii^yoooieiy rjyMS 
tLiiorrjs yMroi^xs rov voiuov ■yEvojusvos vntg 7]ju.m hx- 

. . TKjja-. hic nunc maledidium legis de d'minio Dia^ 
^o//per vetus Tefiamentum interpretabatur, cf. fin. 
§. et § 14. haec: « •yct^ oXws to uno rov ffu/uuros 
dirocXXwyjjvKt rocs 4^xccs ffairtj^iocv HFEITAI, iJfif 
(j.kKKqv rov ffurij^o: »itoxrsivoct tov oocijtjcovoovroc. uvS^^co- 
aroy, INA 2«®H H *TXH AHO SS2MA. 

TOX 


DE RESVRRECTlONrE CAR.NrS.-2gi 

ris volebat, ad tempus pientiri ' ). 'Qidrt itaqiie 
me andiatir! Nam fojfnm §tiam vobis,, quod^l' 
ternm erat , demonfirare ^' «(e^«^ per Scriptiirae 
teftimonia eam fp^randam ejje, In his enim ctji ' 
reperiantiir quae primo intuitu^ rejiirre^ionem 
fore^Jiiadeant credere, tanien contextum curiojku 
perfficienti patebit, ea,omnia flllegorice de aiii- 
inae reftitutione in priftinum ^ftatum purum iS:- 
que lucis plenum intelligenda effe^), cogimur- 
qiie omnino ad hoc interpretationisfubjidiumi re- 
currere toties 3 quotics videmus, hos locos crdjjo 

T-.g- - :- -'fho 

T O S (nempe ex fenfeutia Manetis) cf. Augujli- 
nus de haer, a6. Chrijimn' - nouijjimis temporihis 
vemjfe ad animas mn ad corpora liberandan. 

l) ap. Archelaum §.50. Manes dixit: —— — - — — . 
totus iUe ipfe defcendeiisf femet ipfmjn qfiocun- 
que voluit (loco) transform(iuit in hominfm eo 
pa£io, quo Pauhis dicit, <^uia liabita repertus eft , 
vtliomo. Cuius igitur reiindiguerit, is, qnifemet- 
ipfum in omnia trjinsformarit ojiende ! QUarido 
enitn voluit^ hunc hominem rurfmn trapsforhiauit 
in fpecifm folis ^tc. . \- . « ■' -.. 

2,) EtA teftimonio pareamus iuculento^ ex quo pateat 
Manetemrefurre0ionis verbum allegorice -expli- 
calTe , tamen fecifle patet ex vniuerfa defelrtfione 
huiusmodi iiiterpreiationis, quam verbis ^etuato- 
ris tueri conabatur, non Ofnnes capiunt .verhum 
hoc , fed quibus datum eflfcire myfteria regm Dei. 
C£. Adi^ Arcbel. §. 2,5. immo ?x fpecimine quod 
proxime fequjtur 1. c. vbi in Serualoriseffato: 
oues meae vocem nieam dudiiint , fuis verbis dicit, 
oues in ;fimiHti<dinem poni animarum. '- ■> 


282 j ; FID ES D O G M A T IS 

•Juo Jenfu fumtofy pugjiaturos efe cum tot aliis^ in 
"■ quibuf corpor.is reJurr.eBionem ne^forte fingamus^ 
iiiligenter cauetur^ vp quatido Apoftolijs dtcit: 
.caro et fanguii? regnnm Dei non poflidebunt * ) ; 
et alibi: iudicaui enm — tradere- Satanae in in- 
teritum carnis, vt fpiritus faluus fiat in die Dbmi- 
ni -r— Quid hoc clarius ? Cfmiis profeBo interi- 
tus nihii aliud eji, quam eius ablojuta extin- 
dlio ; quomodo igittir carne funditus extincia in 
potejlate Diaboli , fohqiie Jevuato Jpiritu corpq- 
rum aut carnjs erit rcfurrQciio ^) ? Jtaque hac 
Vttice agamus, vt buic fiojlro Jpiritui poji cqrpo^ 

"^rts 

^a.cfi^kiixv ©5pt; ovx ^\^i§ovofii}CfQyaf xoit vofA,i,^ei h roV'_ 
r* Xsysiv xt. Miriim eum npn, quemadmodpm 
ex Gnplticisnjulti, demonftratione quoqu.e Apofto- 
lica de hpmine ^xteriore et niferiore in hqc argu- 
mentp abufupi plfe ! Sed cejrtura eft, eum fibi 
haiftemis temperafle ex ^'p/p^flw/fi $. 74. vbi eumi 
de vqtere et nouo teftamento (p£oisiy Paullinajii in- 
terpretatum pfle dpcet;.cf. A^ia Archelai §, 21. 

%) Haec tora pratio ipfius Mmetis ap, Epiphati. $. 8(?» 
txXk^y (J? TrxKiy T^fitv, »vro$ NLocv^s -7^cic£efC(p(^ei Xij/wvr 
ert otpx ^ysv/iioi am^oy,iyoy ov/sv ai^fji/Otros'. rovto yot.§ 
^Yldt ^^oocffxej KfC.offoXosi Xfywv' ort oTsus Kjcpvsroct iv 

Vf/.iy tr,0£v^jQC ■ — TTT — iyu] /UfBv — — -, xfK^txoi 

— 7i:»£0iagvy,»f iroi' rotovroy. — — -- — : -rrT- t^x ro 
ffy(vfiiOi oiwd^p sy, xm 7//«ffi?« r-ov Kv^tou,. O)^s9^£os ,Jf sTee 
fxoxos p Tcxvxx TfQiCity is^iv K^xyt<;y.o$'. tc^s oly [i^xvtCp- 
f^^pts rvs aoc^xos iy %et£t rgv ^tx/$oXpv }(oot ffu^ofAsvov. 
70V i^vsvyMros , i-rt isrxi xyxfxffts- ffui/UMrwy , ?; fftjcgxos. ; 

^ed ita etiam yenia ^ leftoribus rpganc|a npbis eft, 

qwpcl 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. sg5 

rtT Jflpjimt hene Jitl aim 'purificatio eius a teite^ 
brofa impuritate non adeo multis fucceflat folisqu? 
repurgatis J^iritibus mox accejfus pateat ad lucem 
lunae primum, deinceps Jolis , vjque dum adjiim^ 
mam perucniant j reliqui vero pro atrocitate aut 
paritate criminujn , quibus hic fe contaminarunt, 
cogantiir in alia corpora murtum, felium , ele^ 
phantonmt et quae alia forma atque adJpeShe 
adhuc terribiliora Jitnt, redire ^J. Exeamiis ita^ 
qiic e potejiate Diaholi corporisque, eius figmmti, 

T 4 ^^ 

quod fupra p. aS. verba iis dedimus in extrema 
pagina , memoria in tanto reriira apparatii fubnii» 
piftrando errante, 

l) Tta pmnes fere hanc /u,srxy,o§^!iiv et vel vnus 
Epiphanitis iotlcs IVlaneu vcihuwnt (cf. illuni ^. a8. 
5J. ct Augttjiinum) vt fi inde veritas aeftimanda 
iit i dubiuiri nullurii relinqueretur. Sed cum ex 
Specimine quod mbx afFeremus , inanifeftum fiat, 
quam multa ipfe Epiphanius'^ prdximus tariieit 
Maneti, ipfi male intelligerido affinxerit ; quomo- 
dp Atignjiinus dcinceps Epiphanium fecntus fit et 
quam procliue denique,fit confutidcre elenientO' 
rtif/i corporeae fuhftafitiae cum «ffz»w METENr' 
S J2 M A T J2 S E I , aliis examinandinri relinqunrius, 
annon potius Manes ex vniuerfa fua'3-ftt)pi^ exifti- 
niandus fit finxifle in quibusdam ita' fpiritum iriole 
nimia aiwyMros attcri quafi, vt tandem plane eua- 
poret, et corpoi*is diiroluti particftlae iri aiia t'or- 
pbra tranfearit, Et ncfcio fere, quomodo haec 
Manetis verba apud Epiphan. §. x%. «jwrov^ «a9-«- 
gi^sroit M I K P O N T I «*' Bivrtjs Q^vpi^^s) «t'« ^» 
roiyyi^sTiixt as. Kvuos etf. aliter intelligi poffint. 


m FIBES POGMATIS 

f^ velhuius riecejjitatihm W vi^UVl; ?t relicjua:^) 
•parco fiimtu prquideamus , vt Jic onere terrcflri^ 
quod ipfe Omophanis toties magno cum fragore 
ahiicere gejlit^ liheratiy aliquandc^-tqti Ipiritu ^) 
folo yiuamus ! 

Haec 

i) Attgfiflinus: |iec piia fumifnf — nam et vinuin 

non bibunt — - nec nnfti aliquid vel-reccntiffimi 

forbent — - _~ — monent etiam auditores, vt fi 

' ' vefiantur carnjhus , animalia «o»; vccidant {quo- 

■ modo. hoc fiat?) -^ nuptias damnant etc, 

•i) Seruauimus in yniuerfa narratione de jnduftria 

' yerbum Spirittts i7:vsvy.ii), Nam illo vitio fcatet 

Epiph^iuir vecenRo^ (juod TtysvyMros et ^vx^s verba 

ppoiuifcuie contra /W««^^m agensppfuit, qui ta- 

..,n;en ftudipfe vtriunque in homine diltinxit, vt 

j haec ^flfet qu^i yiuiinus, ille^ quQ cogitnmus. 

, .Itaque illair}' etiain plantis e»: Qmhibus animanti, 

bns tribuebat non tantq prpfefto errore, quem 

.. Epiphanius ipfi prppterea exprobrat ,§. 33. Ttoiov- yi/.§ 

sTKj) «.vrtf qv xxTKytXoifoy ; to Tjyet^ou r« ffjcs^iioxrot 

. ^oTKym Ts kotf. ysyyij^a.ruiy — '<!'' T X A S ' «voci ! 

._ jnde pprrp dicebat cx eoAem Epiphanio § p. roy 

Wigyr» m§iiccs, (fprte addidit avy uI/ukti') ^'vxvy 

-e^tetv roy rgtgvTovj qupniain nMimm parsyitalis eft 

.,in f^nguine. : Atqye hinc demum iijihi fufpiciq 

eritur, annpnjn verbis .4u^f(Jfiniyde qiiorum re- 

. . piignantia. mpx. ante adnipnebamus , qitomodo. hoc 

J}at? pvq animalia le^enduni fit, animam nofi 

pccidant h, e. i}on denti'His coniminuendo deuorent. 

. Sed , tamen Auguftinus refte hoc yidit difcrimen ab 

illis inter fpii-itum et aniinam ftatui, dum dicit, 

duas.anijuas vei duas mentes vriam bouapt alteram 

ffialap^ in vno homine interfe haberecQnjliSfum 

volunt 


DE RESVRREGTIONE CARNIS, 285 

Haec paiica venCHme d^ Manptis adiierfus 
refurrediionein pugna continua alicjUii narratione 
dicere nobis iicuit, de caiiilis ante allatis; quare 
niinc deinceps ad . 

fflER ACIS 

tranfeanius confenfiim ; na^ nollemus quidein 
dicere Hieracitarum , qupniani neque abundafle 
videtur difcipulis, nequg multos poft' fe reliquifTe^ 
Eius nunc rationes in arjiumento de refurredio- 
ne allatas vnus fere ^piphanius commemorat, cu- 
ius omnia quae huc pertinient, qupniara pauca 
funt, inox transfcribemiis : 

Haercji 1>XVII^ Plane Mc qiioque negut car- 
nem rejiwgere, folam potius animam , vnde 
ajfe.rit Jpirituakm refiirreBionem ((3puA?-? 

dKKct ' TY\v \pv)(7}V fAqv(aT(ZTYiy ' liVSVfjiCifixTiv 
h Tr,v.,clvoi^ci.o-iv '(pcdaxei.) Et.mox §.2. 
7teque, ut dixi, iy\ortuoruin ref&recfionemf 
^quafemf per carneht fit , credit, et etji re'-^ 
furreUionem adnnttatj- animarum' tantum 
et nefcio quam fpiritualem fahulatur ( otJ^s 
[TTifeueQ WS" iC^W') .VS}i^MV dvcc^cigr'iv'T7\v 
■ ha. a-ci^-Aog, dKK' «vaTacrjy jitgv vsz^cov Ks- 
ysij elvct.^^a.tnv ^s jiiv Twv ■^^Xoov, y,cii 'Ttvsvn 
fjLO(,TiKriv Tivci (pciTyMv pivB^oKo^^idv.y 

T 5 Atque 

voltint ( nempe fpirittm «v^vfji.v, et appetitum fena 
litiuum il'vx,^v^: 


2g6 FIDES DOrTMAt.IS , : 

Atqne ex iii^ cFedo poteft qnidem non dubir 
tari, Hieracem negafle carnis refnrred^ionem, eti- 
(i oblcurimi reiinquatnr, quaLsm anijnae pofue- 
ritj vtrum ad luiius vitae fancHtateiii £ vitiorum 
jquafi fepulchro, autad futurae vitae bcatitatem 
ab temporaria fepultura. QAiod Cv in tanta Epi- 
pb/im'i nd plauHra conuiciorum parpnda alacritate 
fatis tutum iudicinn) ex nnmero atcjue ppnd.er.e 
lioriim quafi teriiiinorum poiemicorum formare 
|iceret, pofierior error tancjnam perniciofior ipfi 
tribuendns foret. Nani ita miro concentu, quem 
mox ab intelligentia Scripturajrum, dod:rinae co,- 
pia etvitae feueritate laudauerat, mox rnrfus va^ 
nillimnm, {hiltiflimum , venenatum ferpentem, 
fcorpionis inftar anteriori pofteriorique pajrte fe- 
j-ientem, pra.edicat, 3ed vt dixi talia jn promtu 
Iiab£t, Itaque coniediura quisqu? per fe ytatur, 
iiobis aeque lia.ec liceat, vt dicamus yi(^en Hiera-; 
cem, quem et Or/^???// interpretandj ratjonem al- 
legoricam fecutuin - fiiiire ^ffirmat ^/^/;^?/;«/ et 
fp.ecimine Paradifi ab ep pro ovv^ al(BrjTCOy hoc. 
cft, non yero, kd figuratOj habiti, probat, hac ita- 
que de caufTa eiup nobis videri in ]ocp quoque 
.de refiirrejflione ciim Orfgenc fententjain dixi/lej 
..quan) fiue di{cipuli eius vtendo, fiup Epiphanins 
.repetendb fic deincep? corrnperint, Non piigna- 
bimus tarnen, vt in fbro conie<^l:u|:ae pmnibus pa? 
tente^ fi quis poiitjradicere veiit , Wgracem ipfum 
Origenem non intellexiiTe, vt ita in yuriorem 
fenia.in pius difficiliprem paullo 3"gftJp;(?tv,coniier-f 
terct, Cooimur in 

ArahiT 


DE RESyRRECTlpNECARNIS, 2S7 

Arahicorum -- 

recenfione eadein ' pancjtate contenti effe , hop 
eftj vnp Eufebii teftimonio, lucj.iIento qiudeui i^i 
fe, fed tamen npn fati§ cppiofo» Ert aiite^i 
nairatio eim haec :Cqtnmemgrato tempors nirfus 
alii fro4'ierunt • in Arabia, manif.sfii erroris 
auciores, asjiipiantss, milmam hurdanam vjip. 
ciim corportbus mQrte int^rire qtque corrp.mpl; 
riirfus wro tempore vefurre5iio7iis ^ ciim iis a"d 
yitam eile redituras : Itaque timc magna Synodus 
conuocata fuit . ^. ad-^ eandemque Origenes rurf.is 
euocatus , qui cum coliaquium /iiper hac quaeftio- 
ne infiitidjjet , Jic certauit , vt fentejitiam muta- 
rent , qui ^nts lapfi fuerant ^ }. 

Foterit hic quisqnp per fe videre, illos homi? 

nes refurredlipnem corpoqs cum anima (imul 

fliStuifre, quod ex verois Eufehii (Tvw,Tto^Vi\<Txm^ 

q^vy^iu<^&si^eSciij <7vv- crcaiJLCia-i . dva(^i(acr?Sai 

' , " nimis 

j) AXXoi (J"' ocv itcCkiy "ski r.fts A^ftfiixs xxr» rov Ji^Xov- 
fifSvov hti(pvovvKi x§pvov , SoyfA.v.Tos ocXXovgtov ri]s uXfj- 
bttKs etcrtjyrirou': ot iXt/yev rtjy uvS^gwTtsiOiv ^v/xfl^ rsws. 
jM£v x«T« roy ivss^ctir» v,«,i£ov^ «,«flt tj; reXsuTjj S T N A- 
nO0NH2KEIN r.ois ff.ufiotfft, xam STl^AlA^. 
©EIPES^AI: uvB:ts <)V tcots xxr» ron rt]s «yara- 
9(u)s. ifou^ov 2TN «vTo<s- ANABIflSESQAI? 
xou &tf xcc* roTS ttvytt^orvBs(C!its qv ffyAy.§ce,s. qw^ 
90V X. ■'r.. X. 


288 


FIDES DOGMATIS 


liirais nperfura elle veiiflinie iudicar'int Viri in- 
tegro anirao iudicantes, Sed qnibus nunc argu- 
mentis vfi fint et qualera corporis cum anima re- 
flituti habitura fore ejjifliraauerjnt , in tanto fi- 
lentjo veterura nos certe non definire audemus, 
etfi Danaeuf -) in pripre raomento aufus fere 
eft dicere, eos in locis Gen. VI, 3. II, 7, 
I Tim, VI, J6» robor^ fuae fententiae quae- 
fiuiiTe. 


1) gd Attguftinum ^^Jjaer. q. 83. 



CAPVT 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 2^9 

GAPVT QyARTVM. 

SECTIO I. 

DOCTORVM SECVtriV.4 
DE RESVRREeTIONE CARNIS 

FORMVLAE LOCiyENDl. 

Sequitiir vltima, quaiii pefcurrere propofuera- 
inus 4 periodus liberalioris^ eruditionis theo- 
logicae triHi omine vix vno atcjue altero T)tdym<i 
iii Alexaudrina Schola aut Enjebio in illius aemu- 
la Caefareenfi fuperfliite* Ita(^ue etiam iioSj 
quando primum (^uaereridunl efl, quam difTeren- 
di ratioilem de refurredione cafnis fecuti fint 
Viri dodrina meritisqite hoc feculo clari', noii 
quemadmodum in fiiperiori enarratione pecnlia- 
rem Glaffem AleXandrinae (lue Schoke -fiue difci- 
plinae pfofefTorum donfiituemus, fatis habehtes \ti 
fingulis^ quos conflet eideiil vario rioinine addi- 
dos fqifTe^ hoC paucis inoriuiiTe, Vf tanien (juafi 
geriealogia opinioflum manifefta reddaturT Li- 
ceat itaque cum Latinis incipere, ab his deinde 
ad Graecos progfedi ,et in vtrisqae ofdinem tend* 
poris feruare» 

IVLI^VS FliiMiCVS ^A-l^EItNVS 

prirnum prodeat. Nam .etfi non itamagria do- 
cirinae et ingenii laude iloruerit,- audiendus ta- 
^en erit, cupi promittat fe tefiimonium verifn- 

nnim 


290 FIDES DOGMAtlS 

iTinm" exhibere vclle ^),- qiio oinnes errorssprofa- 
7idrian rdigionum patefianf*- - Is vero iiuer alia 
haec habet : 

'Nojlcr tapis ('I. C.) Dei ftindatus manu ex- 
iriiit^pnf.mult ^ erigii^ invjiii ei rejlaufati cor' 
pqris gratiam perpetuae immortaUtatis Jplejidore 
cbiidecorat ^) : ^^ -^ Lapis aiitem hic faticiiis^ 

id cjiy Chrifius,- -^ — ^ cofporis et animi di- 

vcrjitatem, diuerfam natjiram^ ijiuiolata homini 
ijnmortalitate confociat (nifi legenduin fit fepara- 
tiin iji viGlard^ fenfu, vtramqiie ad eam iininor- 
talitatem addncitj qnae homini erepta fuerat) ^) 
;__i -: — —^ lioij vngue7itum (" Chriftus ) a jnor~ 
talibus laqueis putrcs hotninum drtus exuit^. vt 
jepnlto primo hofnine ex endem fiatim hoinine ho' 
mo alius fciicius jiafcatuf "*): Quoniani dicit /^/«- 
iim, forte de regeneratipne ifi bapcifmo rntelli- 
gendus efTet, nifi mox feqnentia" aiind rnadtrent 

'■ — Chrifius fstius Dei., lit humdnum genus d- 

mortii Idqiieis iiieraret, omnia, ifia fufiinuit, vt 
captiuitatis durde (nempe apud Sataiinm) /«- 
guni toilcreiy vt Ijominein paifi reddefet (ante di- 
xerat: cuin cnim Dominui nofier I. C. cum did' 
holG, pro 7iofira Jalute follicitus^ diuina niaieflatis 
Juae coliuSiatiojie §efiaret\ vt de faueihus eiuSj 

que?Jt 

i) inox ab' Initid r iii t^ilificdtmiim veriiatis inditift' 

fiis rationibus probabimus etc,- 
a)" p. m. iS^ 

3) p. ^7- 

4) p. 36V 


DERESVRRECTIONECARNIS. 291 

mmn^gerehat hmihicjn , Uhcraretj -^ -^ 'Vt 
vromijjae refurreciionis fruBiim proprio monflra' 
rct exemplo -^ -^ clnufit ianuas- fedis inferjiae 
•^ - — ' ^) — '-'■ -^ Chriftus Deus cnlcata morte 
ad coelum , hominem quem fiifceporat , reuocat^ 
Hoc a venerajido ^ropheta — — -■ praecanitur 
— - -^ tollite "portas ■Frincipes veftras -^ — ^' 
tioc angelis nefcieiitihus imperatiir , 'iieqice cnini 
fcire potuerimtj quajidd verhum Dei dejcejidit tji 
terranij ideo et ipft fotlicita interfogatiojie fejpoii- 
dentr quis eft ille rex gloriae? etc. ^) -^ — ^ 
pofi nndta tempora jiouiflimis tejnpofmn fpdtiiT 
i. ^^jioilifima pejie feculorimi hehdomade , vcrhmi 
t)ei huniamfe mijcuit corpofi, vt mminem lihcfa- 
fet, v't moftem vijiceret , vt fragilitateni tnimani 
cofporis ciim diuijia immorialiiaie cojiiiingefet ' ) 
_^ — 1. .: — : Haec iile, vt nune qiiideni rintia dii- 
bitatio relinqiiatur, euni rerurredlioneln corpG-^ 
fum, tanqiia^m confeqtie^ns redemtionis I. C?^ ia 
priniariis do^rinae Chriflianae partibus coilocaf- 
fe, non aeque tamen pateat, qiiibivsciini adiuticHs 
eam CGgitai^erit. Excipiat euni 

H I L A R I V s 

PiBauieji/is j qni toties i-^i Cojnmentariis in Mat- 
thaeum ^tPfalmos locum hunc attigit, vt de 
eompendiq. recenfionrs nobis cogitandum {ir,> 
Itaque niGx in ruperiore hoc contextuloeos, c^uos 

') p. gV. 

' a) P..3-S. . 
3)p.34^ - 


292 FIDES DOGMATIS 

ad rem pertinere intellexerimus, •adfcribemuSj 
ed tainen brdine, vt maxime confoiiantes vnum in 
locum transferamus : 

m Pfatm. LT. p. mt 305. Lex moriendi lcgem 
ndn adiv\it refurgendi. 

in Pfahn^ LXIL p. 404» '''■'-'—-' ierrena haec 
cdrporat ^tiad dd vitiorum' concreta materiam 
fimt ^ duni hic^j quibur (jiTafi naturaliter delecian- 
tiir y injeciafimt, defpsrant fe confeqid poj[e con- 
fortium ( futurae ariimae felicitatis) munusque 
coelefic (immortalitatis}.^^^/?^. non et animae na- 
tiiram vitia coirporis ^ quihus bhleSiantuf ^ infici-i 
ant -^- — ^ Sed nos fpiritdlihus^ doElrinis eru- 
ditifcimusj e^ animae et corporis ya/Mifm a Deo 
ffie datam -^ — — Arduuni autem fcd^ maxi- 
me veriim efi, aetcmitdeni itd cofjpofis^ vt ani- 
aiaefpefafdj 

in Matthaeuni Canorie' tV. p. 25'^.-. JpofioU 
JUht fevuni coeiefiium praedicatores^: et aetdrnita- 
tis veliit fatores i imniortalitatem. omnihus corpo- 
ribits, (juibus eofum fermo afpe^fus fuerii^ con- 
ferentes ■^— — - mefito.igituffalteffaenunciipati 
funt^ pef docirinae liirtutim faliendi modo aeter- 
nitati corpora rcfefiiantes, 

in Matthaeum Can. XVT.- p. 29^.1 '■^^ — quidi 

(icut aetefnitas ^diuina ]i C. natur^i) ndturac 

noftrae corpus accepit j itd cognofimdum efi ,' 7i4- 

' iufdm corporis noftri aeternitatis dffumefe poffe 

'virtutern. 

in Pfaini. LXV^ p. 419» —' pef queni (jor- 
^anefi)) popuio (Ifraelitico) in fepfomjfionister- 

rmn 


DERESanRiR(EGTIjQNE:Xi:j/^KNIS. ^ 

rani - (panaain);;- iter.fuerat:; apsr eum m4\ mhis, 
coekjtis regni^ (hic nimirum im«rp«Hgenda; fijra? 
tio^ et a mox feqii^njte vberipje expJicatione fepa- 
raiida) et noiiae g.enerationis' Jauacro pijfc^to 
aeternorum corpohim inclidatur> aquir ijffit 
haptismdte Domini conjecratif. '" \ ' \ • •'■'[ 

' in MattMeum Can^ V. p. 262. •-^ Quia ibv^-' 
ruptus circa futurorwm curam' infi^diuin feiifus 
efi.^ calumnidntium , quae in refuri-e.diione .corpfif'- 
ruiii fpecies fit fuHira, quaeiriiliijflantia aetern?- 
tatis alimonia •---'— igitur^ -^ ita adtndnet 
nonne anima/pliii^is^eft qpaiji'efca ete. -^ i^ihH 
eji qudd non injiihfiantiajua^et cireationd corptrre^ 
iim'fit{ —' —^'i^ num et ammarum fpecies Jiah 
ohtinentium'cotpbra, fiue cdrpbrihiis exuianttitin-^ 
corPoream tamen Juae natura^ Juhfiantiain Jorit' 
untur —^ ^ atque ided. iii&Hidm inutilijj?m£t& 
quaefiionis D.fusfirguens^ nonj^atfturmitiii tt 
cbf pore in ?eterhita tis Juhfiantia' cpiloc'andt/fp6ih 

' ihi 



rd reddenti , corpus fciJicet atqiie .aniniam , 'co>i- 
iumelia in nbn^/efficie^ndis. 'leitijprifus inferdturV 
> — — . — Cum: enim vniuerfor'Upf cprpjpr^ujn^ 
quae vitani li^uferirit, diueffitatein i«: vnum corf* 
fuiiimatum vlfum perTcd:uiriqiie'^r excitAturut 
(ita alliidit," opihoF, iad Eph/nT, 12. 13«) jf^/wj;- 
que potens fitMdvHiuscuiusqiie prjbceritatem cubii . 
tum ynum.et aJtefum tertiumue pfaeftare (pafia-i- 
re f. exhib^e) y^? veftitu , i<^ (i?7^^ /5^^ fpede -^ror^ 
porum cum iantajeius contnmelia amhigemus^ \Ju} 
vt^dequatem uiqke vnifoy}nem omnem homineijt 
tethr de Ref Carn, V effieiat, . 


294 EIDES DOGMATrS i 

effciat, tantum inenfurae fit humaiiis cbrporibus 
additurus. -^ — - 

in Matthaeum Can. XXIII. p. 313. fq, Sad- 
ducmi extra fidem refurrcciionis funt: Et quia 
eam Oominuspra^dicaret^ calumniam diuinis re- 
bus ex efEciendi vpluntate (prdo verborum: ex 
mluntate diu. re. calum. effic.) proponunty feptem 
yideiicet fratrum eandem coniugem , cuiusnam 
.epfum in refurredlione futuram effe refpondeat ? 
Atque pa quidem publica opinio accipit de refur" 
reShionis conditionibus w/^// in Scripturis prophe' 
falihus contineri: Sed. Dominus ait y erratis ne- 
icientes Scripturas, neque virtutem Dei — r — 
Hdnc enim eandeth calumniani afferre flures fo-' 
lent , in quam formam muliebris (exus refurgat, 
.et an rurfus cum ipfis paturae fuae et corporis of- 
iiciis .reformetur? 2\/o/ quidem temere (paullo 
audaciores ) locum hunc a cun<Sli5 ferme praeteri- 
tum (nempe in Cdmmentariis ad b, 1. ) cotitin- 
£imus — " — Et quidem fuffecexat aduerfus Sad- 
ducaeos ita fentiefites , Gpmionem cbrporeae ille- 
cebrae recidiffe .^ ■'— Sed adieeh^ erunt fimir 
le.s angelis Dei : j2m/^ «J^/ifM^ ^^/(foeminas) an- 
gelis fmiles fdcramentum fcripturarum (facrae 
Jiterae) et diuinae virtutis potejiates futuras^effe, 
demonfirat, (jualis in Scripturis auBoritas :efi de 
Angelis op/»^'^^» talem in refurreSimifi fpei no- 
Jirde fenfum opprtet de foeiiiinis (^ordo yerbo-' 
vnmi talem oportet ejfe fenfum nofir^p, defoem., 
inrejur.) Et haec quidem de refurre^ionis con.- 
ditiombus propoftae reddtdit (^nQ^oixxii) quac- 

' \ .' ' ' . fiiofiif 


DE RESVRRECTrONE CARNIS. 295 

/iioni^ de ipfa vero refiirreBiom aduerfus infideli" 
tatem eorupi ita locutuseji: sic. 

-ift Matthaeum C^n. VIIL p. 270. Porrc 
mtem "Jt ipfe in corpore po/ttiis' — — - refurre- 
&\onQm cot^onhm praejiaret ait: •— r — - -i-« 
furge, folie lecflum tuum •—' -r^ IPrimum rer/iif' 
foTieni tribuit peccati, dehinc virtutem relurreiSlio- 
iiis q^endit: et mqx: delaii Deb honorisShinc 
caujja eji^ c^uodpotejlas hominihus hac via data,Jit 
per verhmn eiiisi, et peccaionim remiffionii et zox*. 
porum refurrecflionis, et reuerftonis in ccelum: 

• — -— • — Can. IV. p.. 256. Mttihus tey^ 
rae haeredhatem potlicetur, id efi. eiiis corporis. 
qupd ipfe Dominug aiTumnt habitaculum. Et 
quiaper mdnfiietudinem mentis nofirae hahitauC'* 
rit Chriftus in nohis, nos quoque gJoria clarificafi 
eius corporis (aiJudendo ad PhiJ» III » 21«) 
veftiemUr^ ■" ■ . 

in Pfalm LlX. p« 396. ' 'Nunc ^autem pet 
vnum i?i onmes donum t)//^, iuftjficatlonis grntia, 
ahundauit, i}t quoruin terra nialediBa eft, hdruM, 
«««^ conformiaD^b Gorpbra fint. .' " >. 

-^ — i LXVil, p. 459, 'Nam Cufn oj^nihtti 
fii ad Jiouam refiirreiiionis priginem voce virtu-^ 
tis vfendum (refcribendum piitem t>m^Wz/W^ 
vult enim dicere, etfi omnes ad vitam rsuocandi 
funt per vqcem t>omi7ii potentijftmam) non vni" 
verfis tamen glariofus, id eftj refurredionis, 
( nam hfc cpmma pbnendutn et verbuni honov ad 
gloHbfis refecetidum) honoY eftftMpatatus^jpQ.- 
mitio <^'^tf«if^ ftoiiteiiiirari illa, qupniam> venit 

V d hora^ 


^5 PIDES DaGMXTI^ 

Jiofa> in qua omTres,- qni ftint in riioniimentis, 
*— ^ —> — qui bona geflerunt in refiirredipnerii 
■vitae^, . q^^i autem iniqua gefTerunt in refurredio- 
nem iudicii — r , -^ -^ — Mirabilis Deus in fan-f- 
<flis fuis, in eis fcilicet mirahilis., quos in vitae 
refurre£iione cxcitabit,^ aeternos. r^ --^' t^- quot 
cufn cpiiifo^^mes . glpriae corporis fui fecerit , per 
icj ,qui mediator- e(l, etiam in vniiatem/paternae 
jnaieftatis ajfumct - — ^ — quibus ab/orpta morte 
imrnortalem vitam aetcmamque reddiderit^ Non 
enimvAm (f.tum) incrementis: corporum ^«- 
rumcfue alimentis injirmitaiumque cajtbus viiae 
^iimanae dlQmiktaXid.- iaborque tolerabitury fed 
^et^rnitas c\s.\\&!k^ ej^Hae natiirae fuae'^,virtute ipja 
fe^ continsns^ idi^fi^^uaefe iffum alai conferuet" 
'(diie, dofiabiiur ~^ ^ ' 

f ,-■:: in Pfalfn. ^%X\S[* p. .543. In eo enim fu'- 
hms ' rejiirre^io , in rcjurre&ione nojiri '•'■in^ 
eojiobis ejl cpr^oris ■xontemplatiofie fpeculatio ]). 
^- J_ __. Lq^uatur -^ Pmlus.,. et dicat.: 
iipftrji autem conueffatio in coelis eft, vnde et 
Saliiatorerii riolFrum exped:anuis Doniinum I. C* 
qui.trarisfprmabit; cofpus hupnlitatis noftrae, con^ 
. V fotmatuiH 


;^ 1) TErasmus int'ei^uh66onem lioc modo efFecef at; : iii 
■ ^ go enimjumus refmre6iio iti rhftirreWone ndftriyiti 

.\ieonfthiS' ^-^::.':^ eft Jfectilait&^ OThhij vi-patef^. 
^r; iertfu peremtte. ; Itaque rtpseam mutauinuis, ;Vt 
^ iit ordo verborum iri pofteriore membre: in eo 

.nubis eft fpeculatio ..contemp'ati'ine mjiri in-refttr' 

r6&idHe corJl^ohis:\Ci, lbctnn.,proxime;fequtmem 

'■■■«t ta?ti*um'Ub cbi' ■■: •■ -vri ■.! >:....,:.. v\ ■- - 


DERESyRR^CTi^N^^RNIS. ^ 

formatum corpbri gloriae fuae -— «^ ctff^da^ 
mus iti Domino , vt conformes^ corpori glofi&^ 
\y€ijimus. ' '■ "':■:::..:'.. 

inP/alm.XXXVllL p. 559; — '— ^Di0g 
apojlolici meminijfe nos conuenitad montem Sioff 
et Hierufalem coeleftem gccellifre uos^ in Ddrtii^ 
num riofirum I. C. crcdentes , in cuius glomficafb 
corpore, qugd in doelcfiem glpriam tranif.ormatum 
e(l^ fpei no(lrae honorem fp^culamitr , .kumiUx 
tatis noflrae corpore in gloriam corjppris fu^ 
conformando. , 

_, ^ CXXXVIir. p, 699/ ^^Formak 
mur, vt conformes fimus glqriae cofporis Del. - 

' — -— CXLI. p. 623. Haec eia D^oreiri- 
iutio efi, vt-ticovpony quqd dffumftt;^ paternae 
gloriae^- donetur aeternitas. Quiie autem fit iufio-- 
rum expeSiaiio idem Apofidtusdpcety dicens :.nO' 
flra autem CQnuerfatio in coelis eft, vnde et Sal- 
vatorem noArum expedamus, Jefum ChriftuiTig; 
qui transformabit corpus humilTtatis rioftrae, cpn- 
formatum cofpori gloriae fuae -— - -— — -V ' ' 

— : ' — CXXXK p* 573» Sacerdotes eius 
induafn falutarij Sacerdotes fuperius (in fuperip- 
fe oratione ) iufiitia indmntiir-^ fd profeHum 
honoris fm fumunt (in his verbis plus honoris 
ipfis tribuitur ) falutari fcilicet induantur, confqf- 
Vies effcEii gloriae falutaris : quiafecundum Jj^q- 
fiolum,- de coeiis falmficatorem noflrum expe^nia- 
mus, qui potens eft fecundum operafjonenrieiEr 
cientiae fuae corpus humilitatis noftrae cofifdns 
mare corpori glofiae fuae. ' - >'^ 

V 3 , - ift 


398 FIMS DOGMATXS ; : 

■ ?> P/^/w, LXVIII. pi. 450. in hoc ergo cor* 
pore Domini qmdrcjurrcxit ex mortuis,:quodr£t, 
dextrif virtutif confcdit, quqd hi gloria Dei Pai 
fris efi, Jfcm nofi^am iiitamqUe i^Qz\A7imm - — ■ 
in refurrecflionis gloriam:^ ciiiurjpem in ipfoex 
mgrtuis rejiirgente , fpeculamur, peccatnmy niors, 
corruptio a vita et immortalitate deuoratd. 

. — - -T— CXLIII. p. 632. Ipfe -^ primoge- 
fiitus efi ex mortuis: .Et vt in Adairi omnes mori- 
untnr, ita et in Chrifto omnes rerurgemus 
— - — - — Kegnabunt conformes glbriae fiiae; 
■per ajfumtam ah' eo.. naturae mfirae conditio-. 
Ttemf rurjum omncs. in naturae &ius eommunions 
manfuri, 

in Matth/teum Can. V. p. 2I53. Cumin re' 
JurreSiione Jimiles omnes angelis . crunt, fperare 
nos coelefiis gloriae voluit operimentum, cxcmplo 
angelicae claritatis — — - — - Et haec.reSie 
perfeSieque viuentiiim merces efi, vt in nouafn coe~ 
lefiiumfihfiantiam, ex hac corruptibilis corporis 
inateria transferantur^et corruptio terre?m coelefii 
incorruptione mutetur, 

in Pfilm. LfV. ,p. 383. Omnes Jecundum 
'dpofiolum refurgent, fed non omnes commutahun,' 
iur —^ -— « rfemutatip J}is (impiis) 7ion reliSia 
ejl. quia pro peccato femel mortuus eft et rcfurgens 
eqs tantum demutatione donauit, qui fecumper 
fdem et caujfa mortui Junt et rejurgent, 

-— -— CXyni. p. 493. '— Namque et re- 
JtirreBionis confummationem videt. ' Scit enim 
ct derautatioms ejjh ordinem confiitutiim, Apo- 

ftolo 


DERESVRRECTial^EmAILNlS. 293 

ftolo dicente '—^ -— omiies qtiidem refurgeat, 
fed non orones immutabuntui?. ■, 

; i« Pfalm.CXXklX» p. 616. habitabunt reai 
cum facie tiia, reSi^ hdbitantei cumfdde Dei., m». 
h'lin/e corporale retinere inteUi^kntiir. Natu-^^ 
rd enim carnij Dei non fatitur adfpeSittm — — 
Hoc iam coeleftiiim eft , et trdnsformatorum et- 
terrendm corruptionem coelefii ihcorrupiohe mU' 
idiiiium. "■'"' ;'':' ■ "'^'/'y '' ■" 

' LXIX, p. 451, Nam, vt Apofiolui'^ 

ait, omnis quidem r^zrff refurget, fed non onmrg 
deiiiutabitur. Refurget auteniy. quia in carne^aff' 
hflm.fiue tnala , egeri^t recipere cphfiitutum efii' 
Brgo et quaerentes animam iufli — -• — r — et 
confundentur et reuertehtur m refurreBione. 

;;■— T— LV. <p. 386. ad verbat Sicut expe< 
cflauerunt animam meam, pro nihilo faluos fa-. 
cies illos — — - Nouus • Mc prophetae fermo efl', vt, 
tosiqui expeBant animam fuamy, adnihilum ( a4 
perniciem ) Deus fdluet ( fer uet ^, et cum aliu4. 
fit in nihilum, aliud faluari ([vult dicere, rM»z' 
haecfecum pugnare videantur) nunc falus, qua& 
in eos fieti in nihilimi fit {.^otMxn conferuatio m 
perniciem iis cedat; ceter-um poft prius faluep 
nonmaior diftindio cum jEr^/feo ponenda, peii- 
det enim poftremum/f a fuperiore :;f. ) jE^? ^rg^ii 
quodfaluetur in nihilum.? Efi pldne! Cita Mc 
contra pro commate apud Erasmum maior haec 
diftiridip ftatuenda eft.) JQuicquid, refurreSiiO' 
ne concefia, demuiatiom 7wn dighum cifi: (flc di- 
ftinguo, et verba ordinanda effe cenfeo in hunc 

V 4 modum 


rft^durni --^ > km ■ quicquid~-demutatibne digiium 

ejh^ re/urreSiiojze coHee^ ^ etGi; .rhkivq^^tJ) Nam 

^«?w-;omnis GiirjJ r^deptta in; •Cj>r>ifi.o ^?t vt rejur- 

■S4h ^P. omnBi^aipillere ante ■■^v\h\\n2^ eiiis jiefcjjh 

fic^.Mon tai^eiiomnibur ^ gloria . et honor (lupi:a 

dixeriit, glqriofiis.^hqnor) eji^minif^yais refurgenr 

- di' 'r.Q^i^us-ergo tantxim re,tiirred^io , non etiapi 

dpmutRiio ^^^tril>uta, hi J^liiantur .ifi mhiluni 

— - — non titiiebo quid fuerit" mihi homQ^ 

rrs -r—.vt dbcereP^Adcircq Jc~nihil.,ab homine per- 

tiniejcere, ^uitijjt Jquid "pot&Jlmis. Jude excruijjet 

in..corpore y td 'jidjiimrejiirre^idhis gloriafin0^ 

corporiim labe recipleret — .-—^IpJ^- — ■^Hi In^i 

furrcEiionii.tJi Domiims, ipp^hmc einortm, et ik' 

tra fepidchrum.^reU5id corpbri diuinae natiira& 

Jiiae tribuit coitjoriiurn. Neque-enint refufrediti^ 

lis omnibus .db exteriore materiacorpus aexjuiri- 

fur, rieque • peregririae originiS' externarumque 

cauffaruin n^riira recipitur, /^<^id ipfiim in profe- 

i^um claritatis «mergit, 7?/^^«i? w-^<? demutatione 

potius quam crQsitxonQ, quod nbimm ft. "•; 

in PJaim. LVli. p. '391.—, Vriusquisqiie pr 
cundum Apojidlumy liue bona fjue niala p^rcipiet 
in carne, cum tpfam materiam ^ ac (quemadmo-' 
dum ) Jenjiim, in qua compurgatur, habiturus fit 
peccator. Anie refurveSiionem carnis 'r—'vi' 
Vins abjorbeiur adpoenam anima eius. 

— -rr--LXin« p. 409. qui r.efurredionem 
carnis negahit^ fciet non difficilem eius injiau- 
rationem Juturam' ei , cui inchoatio prima ft 
facilis* 

1 ' ■ ^ ifi 


DERESVR^EGTIONECARNIS, 30I 

- inPfalm. II. p. 357. tanqnam vas figiili cort- 
fringes eos: r— — — Signifimri ^%mm intdligi' 
tur illa^ qiiae fecundimi Dei voluntatem refurgen- 
tium corporum inftaiiratio eji futura — confra- 
(f?^ reparabit, non ^^ alia aiiqua, /cd ex veteri 
atqne ipfa originis fuae materia fpeciem illis com- 
placiti Jibi decoris iwpartiens , ,vt corruptihilium 
corporum in incorruptionis gloriam refurreciiqy 
«0« interitu naturamperimat (perdat) fcd qiis- 
litfltein conditione demutet. Non enini aliud 
corpus, quamuis in aliud refurget - — — Fit eV' 
go demutat.ip fea non affertur abolitio : Et cum 
idquod fuit, in id. quod non fuit furgit , non* 
aniifit originem»/^<^ piofecit ^^ Jionorem. 7" 

• — ■■ — • GXVIIt. p. ^61. ffabemus autent 
etiiimnunc admixtam nohis materiam, quae mor' 
tis legeet peccate obnoxia efi, et in huius caducae . 
carnis infirmaeque domicilio corruptionis labem 
ex eitis coffortio mutuiamur, ac nijt glorificato in 
naturam Ipiritus corpore, vitae verae in nobis non 
ejfe potefi ndiurd — - -t-- />o,/? demutationem re- 
{yxcmfXxoViVt, terreni corporis nojirz ejfe^a glorio- 
■Jiorc natura, '. 

— - -^ IV. p, 491, — — ' .Futurorum bo- 
noruni Jignificari te?npus intelligatiir^ in quo et 
xoelum nouum et tetra noua et felix demutando- ^ 
rum corporum ^/or/iS! et aeterna — —— — - CX' 
peSiationi nojirae praeparantur. 

— - r— • — r- p. 503. tunc faluabitur, cum ex 
corpdrea terrenaque natura in Ipirituaiem glo" 
riani transforptatus — . • — "^- — viuat inter ele^ 
Hds angelos etc» * 

V 5 in . 


302 FIDES- DOGMATIS 

ift Pfahi, CXX. p. 531. Frofldetd •— mmt 
iUmyi beatitudinem, ■ te^iiporimi , in qua a nobis 
onmis deimitatio corporeae infirmitatis abfcedet 
• — •— • — qidsquis Domini cufiodiani prome- 
ruerit — — — • glorificati corporis Xuyfumat 
folidam indemutabilemqueTuituram: 

hi Matthasum Canon. X. p, 276. fq. Quem- 
admodum aiitem fi euolarent ( anima et: corpiis ) 
vnum efient \, e. corpus in naturam a^iimae tranfi~ 
ret etgrauitas y//^terrcna& materiae /;z profed;iiin 
et fubriantiam animae aboleretur fieretque corpm 
potius fpiritiiale , ita etc. ■ — - — ^ P^t igitur ni- 
hil ex nobis perituriim ejfe cognofcererhus , quia 
iniiJto palTeribus meliores futnus -r— - — NuUus 
igitur corporum noflrorum cafiis efi -pertimefcen' 
dus , necjue vjlus iriterimendae carnis "admittendiis 
efi dolor, ^uando pro' mmrae fuae ef originis 
conditione refoluta, iji fubftantiara fpiritualis 
Animae refundatur* 

. — _-. . — . Can. XXVI. p. 320» Quarum 
emniiim rerum indicio fcire nos voluit tempus no- 
firae redemtio7iis , quo ex corruptione corporum 
iti honorem fpiritualis fubftantiae transferemur. 

— — ' — Canon. XXV, p. 319; Vbicun- 
que fuerit corpus, ,ibi congregabuntur aquilae : 
Sancios de volatu fpiritualis corporis,' aquilas nuii' 
cupauit , quorum , (congreganiibus angclis) con- 
uentum futurum in loco pafiiojiis ofiendit — — • 
•vbi nobis gloriam aeternit.atis ^■paffione corporeae 
/&«w///?<z?/j operatus eft; 'v- 

' in 


DE RESVRRBCTIONE CARNISi 303 

•/» jP/^/w. LlVv p, 381- ad verba: quis dabit 
inihi pennas Iicut-columbae etc. -t-- - — Euoldyb^ 
"jt dblimba fejiinat^ i. e. in fpiritualem redire hJi- 
turam , '— — ^ Et harum qnidem pemarum Jiia- ■ 
fimiin PJalmo. dlio .memijiit (cf.Jocuni fequen- 
tem) : fi lumfero pennas meas aflte lucenV ^ — — « 

^__ — —_ CXXXVIli, p. 604. ad verba:* 
fi fumfero peiinas meas' ante luccm etc» Cum 

J^imjit ■pennm iam corpore ndn^^rauatur ■ 

cnfn ante lucein y«w/??, ' f^«^«x refurrecflionis 
cjiendit — — -^ pemias autem ad dQmut^tionem 
terrenorum corporum in fpirituaiem at^ue aethe- 
r^am haturam referri ■prophetica aucioritas 
eji"r— — ■ ., ;■'■■, 

■in MatthaeuniCarii V. ■p; ^G'^* Jgitur requies 
mlla gentibus ^ neque mortis^ vt volunt — - — - 
Sed corporalis et tpfts aeternitas defiinabitur^ yt 
i^nis aeterni iif ipjis fit aeterna materief' — -— 

in PJalm. CXXXI. p, 574. videbunt enim 
filium hominis hi maiefiate patrisfui et nonfalute 
fcd confujiqne induentur^ tej^rmojcilicet et inde- 
coro corpore r^/r^e«2f^/. 

Sic tandem conferendi exfcribendique duram - 
per fe moleftiam , in Hilario vero ob rufticitatetn 
fermonis longe duriorem fuperauimus. Andiui- 
mus puto omnes eum refurredlionem corporisi 
non item carnis affirmafTe, illiusque indoiem ifa 
defcripfiffe , vt in piis corporls fubtiliflimi ange- 
lorutn rationem iinitetur , ' vnius fexus^ virilif 
Jiaturae perfeSfae / fpiendidi^mum , veiocijimum 
ant plane . (imu hoc fortaflis non ita ad verbnm 

. intelligi 


304 FII^ES DpG'MAT:IS 

intelligi voliiit. ipfe aljegonae. fliidi-o fediid:ns) 
alatum; in impiis v^ro extitiirum: fit ferrejium 
et vidccorimif^i: qiio pofteriore- vei^o ainpIiJOTinii 
fenlus liberum.forte cuiuis reliqquer-e voluitjma-, 
ginando pro viribus eius defgrmeni . Iiabrtum 
libi fingere, lau.danda profedo Jiberaiitate^ etfi 
nobis ad tempus hpc narrationis paullo molefliG- 
re. Sed tranfeant haec, ' Illud potius quaerar 
inus, quoinodo cum reliquis .eius fententiisiila 
comparanda fit, quam ad Pfalmum LV. expo- 
fuit ; quid porro de iaudatibne loci Aportolici ad 
Pfalm. LVir, fentiendum, et quatenus tahdem 
haec vniuerfa. H//«>'/«/ ex fub fenfii dixifle exirti- 
rnandus fit; Ab Jioc nimirum vt_ refpondendi 
initium faciamus , .do£l:a in eo haefitatio eft, cuiii 
Orlgenis fere docVrinam in CQmmentariis fecur 
tum. effe Hilarium viri dot^i opinentur* Sed 
inihi tamen niaipr HzVr^w/w/^.audoritas efl;, 
qui exprelTe affirmat ^), Hilarium et Viciofi- 
num Or/^my tracflatus ( Homilias ) non j)iinter- 
■pretesj fed vt auStores proprii oferts tYansiuliJJe. 
In quo quare aon hoc magis libenter Hieronymo 
tefti propinqjio credamus, quo certius reperitur 
• Hilarius per. oiiTnta fecum confiitifle vel inpro- 
~ pofito argumento, to*Ats !^q aeternitate corpofij, 
eius demutatione m fpiritualejn naturam , pronnn- 
^iando , quod profedio- non eius .eft , qui.vnum 
aliquem fuperiorem temere imitatur. ^q^ noii 
• . . cQn* 

j) ad PawmaeB, et Occa». Ac crrorihiis Origems 
f^ 87. h. 


D E R E S V R R E C'T 1 6 N E G A R N I S. 305 

conftat fibi ! Itaqiie res^edit ad priniiim et fecim- 
diini: quaeflibnis momeritum» - Atque in illo 
quidehi parata refponlio efl, oinnis caroex (p^oi&si 
ebi^aicav qnani iam filpra in Origdne notauimus,' 
vriiuerfum hiiraanum gerius (Ignifiej^ , inprimis 
cumvmox verba Apofioli laudet, in quibus fim- 
pliciter dicitur, oportet nof o»2Ki?j manifeftos fieri 
ante tribunal l.G. etc. , Et forteetiam hbc exOr/- 
rmJ" oeconbmica in liomiliis loquendi -modeflia, 
nihil ipfe tale fentiens 5 repetiit.- Ex pofieriore 
yero non negamus nobis ipfis fufpicionem brtain 
effe, annon in impiis c^mV refurred:ionem futu- 
ram effe ftatuerit, eo modo, vt procedente tem- 
pore plus. externae materiae craffae (tf. ibidem 
verba : neque enim refurrecfluris owzw/^iifj" ab ^;<-- 
teriore materia ^c^ afTiimant, donec euadat cor- 
pus illud rndecdrum, flatura, quantitate etc. Hog 
certumefi, cameam indolem pioiHim corpori- 
bus euin denegafTe. Nam ita nbn {blum clare 
Hicit in- vrio loco , ftatura carnis Dei noii -^atitur 
adfpeBumy etalibi cum aperto non minusfermo- 
nis dircrimine : nullus eft pertiTneJcenduscorporit 
cdjus aut interimendae carnis dolor admittendus ; 
quafi dixiffet ,• corpori cadenti cum r.efiirrecturiim 
Jit nihiltimeyi^um, vti rwn doicjidum carnem pcr 
tituram-e£e) yerum corpus carneUfh a corpbre 
Vriiuerfe furiitb acburate etiam diftinguere folet, 
vt-quando Canone XVI, in Matthaeum de I. C; 
fcribit : eiusdem periculi res ejl , vel corpui dicere 
Jifie, Deo (diuinitatem I. G. relicfta fola liumanit^te 
iiegare) vel Beum Jine corpore (humanam natii- 
ram ^«fyojttgVjjv ipfi tribuere veile, in qua Deus 
• ' ' - . appa- 


306 FIDES DOGMATIS ; 

japp3ruem) ■ Csrfius /ititem carnis huitis in aeterni:- 
tate fpiritiif Deo nuUmi efi ,• : vbi tamen Erafnms 
iiiale interpunxit poft vtih\m\fpritus, cuni alte- 
ro Beo arcHie cohaerens, vt Deiis. hv aeternitate 
fpiritus Cni^Deus aeternae etlfpiritalis 7taturae. 
.Ceteruni vti facile erit ledtoribus in excerpto 
Pfalnii il. Hilarii cpnfenfum cum his , quae ex 
.Tertullianoad p. 124. «of. r«'2. deciimus,animad- 
vertere, jta nobis ad Capitis qui^iti Qxamen dela- 
tis non moleftum eiTe debebit amplius quaerere, 
vnde Iiaec quafi Apoftolica Hilarius hauferiir : 
vnusquisque fiuehonafiue mala percipiet incarne, 
lam tempus admonet, vt ad alios pergamus, 
vnius vero Hilarii mQntxo , vt alterius e[uoque , 

HIL ARII - 

Diaconi iudicinm audiamus, fiue potius incjuira- 
mus in ilJud. Et eft omnino expe(flandum , iii- 
terpretem epiflolarum Pauli npncbntemnenduni 
attigifTe certe h"nc locum, quoties Apoflolus pp- 
portunitatem aiiquam fuppeditaret. • Videamus. 
itacjue tum quibus iri locis Paulinis iliam fibi da- 
tam exiftiinauerit, tiim quo modo acceptam vfur- 
pauerit. Atque hic mox 

ad Romanos VII 5 24. eum.deprehendimus jn 
interpretatione hac: corpus moriis tfly cunEiA 
peccata — neque plus de refurred:ione adfutu- 
ram vitam cogitauit in Ipco propinquo'^ 

ad Romanos VIJIj 11. quem de renouatione 
huius vitae intelligendum effe praecipit — cor^ 
pora dixit per qiiae \\om\nQ% Jig7iificat :• Et i^uia 
fupradixity propter peccatum corpus mpri «?or?^ , 

ficunda . 


DE RESMRREGTIGNEeARNIS. 307 

fccimda {"^Qcc^Atq) ^ic iterumpropter bonam vitam 
mortalia corpora- vmijicari proniijit , id efl, to- 
tuin hominem.; 

Pofrumiis itaqixe. celeriorem tranfitnm facere 
ad pridrem. ad Corinthios epiftolam. Hic 

Cap; V 3 5. interitum carnis explicat de lihi^ 
dinofa voluptate-, fpiritus vero. conferuationeiii 
'^Q .fanSiitate animi 1. ^wz/j Spiritus S. in hunc 
fere modum difl^rens : carnis vohiptas a Diabpld 
'eji, ac per hoc , cum huic vohiptati . remittitur; 
iraditur Satanae — •— ; — . vt fpiritus fahuis 
lit etc. 7tiji ejiim eieciiis ejfety' 7ion fieret faluus 
fpiritus ecclefiae — — defcrebat enim omnes 
eo7itaminationis caujfa^ vt iji die Domini nudi ab 
SpirituS. i7iue7tti audire^it a iudice Domino, rece- 
dite a me — — ^ — fakuis fit,«o;2 vtiquejibi 
qui impojjibilis ejl\ fed nobis quibus datus eft 
-T- — '— Res ■ enim quae amittitur falua nori 
ejl 01 a quo a^nittitur, Vuit itaque dicere,.Apo- . 
ilo.IjLim fignificare voluifife > JJ; homiTiem perdituTn; 
Jiioe voliiTptati relicium eiecijfe ex Jocietate reli^ 
quorum , ne horum mores Jimid corrumperentur 
cogereturque SpiriiusS. ah iis recedere. 

Gap. yi, 14. haec habet : efca ventri et 
venter efcis,. Deua' — — ' ^.defiruct"} -^^- 
JlruBio , vehtris ejl , cu77i ede^idi cejjat officium^ 
efcae vero deJiruSiio tunc erit cum /leteric 7tatiuir 
tas (ceflauerit lobolis procreatio). Corpus aii-r 
tem — Domino,, et Dominus Cov\)OU^ quid 
Ddmiims corpori, ? Suhawditur immprtalitatem:xe'r^ 
: ^M^cit^to pyaefiabity corpiis e7tim Deo dicatum, do- 

no 


30g ' FIDE^POGMATIS , 

jio fpiritali ■ remunerabitur meyito •ducis , id efi^ 
animi. Deus vero — ' et " nos fiifckabit etc. ] 
idem fmfus cft ^ quem exemplo ddminicae rejur- 
reciionis voluit firmare , virtus~tamen Dei Chri- 
ftus efty quo Jios fufcitatiit et ipfum Dominum. 
Haec itaqtie Hilarius, quae fiiadeiit credere, eum' 
orationem Apoiioli Iianc de refjiirreiflione vtra- 
que tum figuratetum propriefic did:a intellexifrej 
cum non niodo donum fpiritale eam appeliet, 
fed etiam in foirma verbi praeteriti, fufcitaw/?, 
loquatur. 

Gapite XV. fine detrimento cauirae Hilarii 
delecffum (ententiarum eius faciemus. NoBiscer- 
te haec ad peFuidendam eius exiftiinationem fuf- 

fecerunt — Qudmuis — gpterahm trihue^ 

rit refurreBionem^ vtJicutinAdam.— moriun-' 
tur, ita et in Chrifto omnes tam -credentes miam 
diffidentes refurgdnt licet , ad poenam increduli 
t^men (ita enim interpungendum ) viuificari vi- 
dentur^ quia corpora fua recipient ^etc. -— .— - 
Si fecundum hominem pugnaui rejl» hov efty fi 
fecundum humaniim fenfum (qui videns hociriVQ- 
rum naturam non cadere, iy? CTcro iam fnluta re- 
fdfmetur ad vitdm, nlinime credit futuram refur- 
redionem mortiiorum} be(liis ojferri myirtimuiy 
. Hihilprofeciv Sed hoc mn eft^ quia ceftus de pto- 
mijfa vita -— — ' -Propofitum Vei ignorantes ■ — 
^— mortuos rejurrechuros ejfeftultumefie dicehant 
credere' — cum animali homine -^ — agit 
(ait {jne fenfu irillafileenfi, qua ^vtor editione 
Cxprefrum) - — phyfica ratione , qiid fibi blajidi' 
tur (qua abutitur} vt jton credd^-feJiirgefettiQ' 

iuta 


DERESVRRECTIONEGARNIS. 5$^ 

Inta et mortiia corpora : ofiendit' eniin morfua 
rurfunijrepafari ad "Jitam et niultiplicata -^ ■ •*^ 
Si ergo niidum granum Jefkinatury iDtDei nutu 
modanmiodo i^iem^ntQrU7n minijieno rejiirgdt liiti^' 
ta fecum habens increii\ent2i vtilitatif humanad^^ 
cuf- non credibile Jit j Dei viftute mortuum po£e 
refiirgere i meliorata ;?««?«»!! fubftantia, nbiinn^ 
mero multiplicatum --^. '-«^ ^=^ fioh amiil^e fuH^ 
ftantiae, quia pvopriumcorpuf in quo creatus efi^ 
fecipiet Adam — ^ -^ CQeleftia cOrporafunttt^ 
furgentium, terreftria aUtetn, dnieiiftam moriati* 
tur et fiirgant ^ -^ ficut fol et luna et fiellae^ 
citm fint vnius quidem ndturae, diuerfae fameii 
claritatis funt^ itd homines cum fi-n}: vnitis genS- 
ris, mertto tamiin diffimiics erunt in giorid 
-« ^^ animale cOYpus efi dum cibis lufteritatuf j 
vt viuat^ fpirifale autem cum hottim nihil indi- 
gebit conUerfumin vitam «^ -^ Coeleftis- <^zr/- 
tur (homo)^«/..MO« humanae fragilitatis ritiTj 
fed diuinae maieftatis nutu et conceptus jeft et 
enixuS — ^-^ . Caro et fanguis regnum Dei noit 
poffideburit ; frequenter Scriptufa carnem ^?*/) 
operibus nominat carnisi vt ihit vos autem iii 
carne rion. eftis ^^ *-*=' aliter (deterum) caro 
ficut efl:, (etisim fine iftis o\^is.t\hn^) iregnutUDei 
non •pojfidebii^ nifi immortalitdU vefiita^ ' Ecce 
niy fterium . vobis-dico i obfburitatem fignificat fiO' 
fninandu mjlfieriumi oniries quidem reftirgemuS| 
non omnes immutabimur j onines enint hotninei 
^efurgent^ fedXoW qui regnatttri (tmt^ in giofidM 
^nutabuntur; fiue itd^ non omnes inimutdhtttiiuf^ 
Teller deRefCarfh / X fd 


310 FIDES DOGMATIS 

qtti in Corpore fint ve^eni, quia/oli fancii beati- 
tiidinh^oxi^m confequentiir. 

2 ad Cor. V , i - i6. Haec praecipiie ad 
propofitum pertinere exiflimauimus — — ter- 
rejirem -^ domum carnem hanc dixit-, quia 
inortalis eft, vtjide hac dijfoluti-fuerimuf aedif" 
catam inueniamus in coelis domum aeternam : 
Haec domuf corpus inimortale Jignificat^ in qiio 
refurgentes fempr erimuf - — Hoc — defide- 
rdntes injifiunt ^recihut.^ ne rejurgentesy recepto 
ytique corpore nudiy id eft, alieni a ■promifta glo- 
ria inueniafitur. Hoc enim opus eji , vt, induta 
anima corpore, Bei iudicio Juperi?iduatur et glo- 
ria, quae eji immutatio in claritatem. — — -— ; 
Audemus ergo (ita adfert verba comm. 8« ex 
iat» verfione) et confentinlus magis peregrinari 
a "corpore et praefentes Q& ad Deum : Recie ait 
audemus; habentef cnim fiduciam promijjionis 
X)ei — — eonfentiunt et optant excedere de 
corpore, vt requiefcat vfque in diem refurreShio-- 
nis fiib altare Dei — — Omnes enim (comm. 
lo. ex verfione Jatina) nos manifeftari oportet 
antetribunal Chrifti, vt recipiat vnusquisque pro- 
pria cprporis, prout geflit (quafi graeca legeren- 
tur Tcx. Ihci. rpv <70).fio(.Tog, cog stfqcl^sv cf, cap. V»') 
fiue bona' fiue mala. Igitur vnufquisque noftrum 
facfla corporis r^c//>/V -^ — i non-dixitfaSia 
carnis (et tamen HzAjnz/j' epifcopus dixit! ) quia 
carnif vittapumenda. femper-y Jed fatin corpo- 
ris, quia aliquando fpiritaliter, aliquando carnali- 
ter operatur* 


DERESVRRECTIONECARNIS. 3« 

ad PhUipfenfeslW^ 21. enarratio eius fic fe 
Ijabct: Chxtftianorum ergo aBus in coelis Jiint, 
vbi — " — ' —- ' Chriftus, quem omnis fidus expe^ 
£iat ad tramfigurationetn corporis carnis (in" 
textii : bumilitatisy vt quod ex humo efi indutuni 
Ipiritaii vefte conforme efficiat — .— corpori 
gloriae fuae* 

Ex. his omnibus recum comparatis efficituf 
puto Hilarium Diacon. corp.oris quidem refurre- 
dionem er fd cuiusuis profejflTum fuifle , carnis 
tainen aut corporis huius per iundluram verbo- 
rum nunquam dixiffe. Qiiarefine mpra or* 
diiie progredimur ab Ambrofiallro hoc ad ve* 
ri nomiuis 

AMBROSIVM, 

Atque huius quidem fingularis libellus habetur ^i? 
fide rejiirrefiioms, de quo etiam dubium effe noil 
potert,, quin ad. eum pertineat , cum ipfe alibi 
eum commemoraife reperiatur^)* Itaque eo 
vtamur fado eius compendio, in quo tamen reli- 
' X a giofc 

1) Enari'atione in Pf. I. prope finetn : et de refitr-' 
reSiiorie quidem piurima diuinarum Scriptta-arum 
funt tejiimoinaj qnae non praetermifimus in libris 
tonfolationis et rerurfeiSiionis. Libros tlum diGitj 
fcienduni eft, orationem de obtttt jratris efle 
libruni primitm, alteram de rftirreBiofte Ubrum 
fecundtim vnius coHaerentis opufculi, et quemad- 
inddmn argumenfum eorum conftituit praeter rc- 
fiirre6iionem cvnfilatii nsm , ita plane. in priaef. 
propofitum fuum expliGat; propofuimus fratres fo^^ 
lari nos communi vju «te. 


^12 FldES DOGMATIS 

gibfe ipfa verba Amhrojii fernabimiis, aHnnde' 
vero afrumta vncinis includemus locis infra 
riotatis. ' 

Rejurgct qtiod fiiit , idein erimus qui ftii- 
mus : Rejitrget natiira eadem : ^^uae fides trihus 
euidfhtius- colligiturt ratione, vniuerfitatis exem- 
plo, tefHmonio rei geflae. Ratio euidens-, quia 
i'um omms "vitde hojirde vjiis iji corporis animae^. 
queconjbrtiojit^ reJiirreSiio autem aut honiacius 
praemium bahet-i aut poenam improhi^ 7ieceJJ'e Jit 
corpus reJiiYgere^ cuius aBus expenditur^ atqite 
haecJeri&S et cdujfa iujlitiae, vt quoniam corpori/ 
ahimique -communis efl aBus, quae animus- cogi* 
tauit, corpus cffecit^ vtrumque in. iudicium veniaty 
inprimis cum animi lege^ii iex carnis impugnet et 
7nens plerujnque quod vdit 5 boc faciat^ vt plane 
ahfurdum videatur, animum fuhdi ifiiuriae-, . alie- 
nae reum culpae, carnem -quiete potiri auBorem ' 
aerumnae ^): Vniuerfitas reritm docet-, cum ex 

natura 

j) Gohaerent haec aHquateniis ann iis, quae de cor- 

poris impedirrientis et moleftiis hinc inde plane ex 

Platbnis aiit Onofticoruin fenfii difputat: vt 1. IF, 

dt Abraham cap. i. ; qiii vult perfeiiam purgatiO' 

vem confiqui, disiungnt fe ah his trihus, a cdrpo— 

tt, a fenfibiis corporaUbus> a voce. /« niillo etjim 

, horum trium bonum — Mortu'o_^ enim homine 

• caro corrumpitur i fenfus pereunt, vox amitfitur, 

reiiianet mens immortalis ineorp6ream vitam acci' 

piens; rurfus lib. de Jfadc et anima cap. '<^,'ad 

verba Cantici V. exui tunicam nieam, quomodo 

anduam? Exuit tunicam illam pelJiceam, qtiam 

ecceperat Adam «t Etca poji culpam, tunicam coT' 

ruptelae. 


DE RESVRRECTIONE GARNIS. 313 

natura ftt, rejurgere nafcentia omnia^co^tra nafur 
ram interire^ vnde generationiuri feries, fuccef- 
{lonum vices , obitus drtu;!que {ignorum ( coeli }j, 
diei et no£i:is occafus eorumque quotidie tan- 
quain rediuiua fucceffio, frtigum ex femine re- 
generatio^ arborum nouus flos. ■ Et vt ad exem- 
pla ( rei geftae ) vcniamus^ "L^zzms rejiifcitatus 
ejl, filius vnicus viduae rejedity GHag Archifyna- 
gogi rediuiuufn corpus eri^itur, multa <:orpoC3 
landorum dormientium rejiirrexerunt tcrnpore 
paffwnis I. C. Ipfe Dominus rejiirrexit^ ajjum-z 
ta carne, quae mori p.oflet, vt dw7i moritur quod 
folet , quod mortmim fuerat hoc refur^eret. 
Quodji haec tria nondum Jatis ad perjiiadendmn 
fint pertinaeiter re/ijlentibus, age ex conceflis vel 
etiam fumtis ab iis contra eosdem dijputcmus. 
. Sumunt [JiSTciApv^^^coiTiv ct cum refurreciio7iem non 
credant, tamen ne [gemis pereat hominumy cle- 
menti quadam henignttate profpiciunt et idep 

-X 3 trans- 

rtiptelae, tunlcam paf[iottum i de hono mortis cap.3. 
quid igituv in hac vita aliud iujli agunt , nijivt 
exuant fe huius corporis contagionibus , quae veltit 
vincula nos ligant , et fe ab his molejiiis feparare 
contendantf renuncient voUiptatibus atque luxu- 
riae; cap. 4. mors vtique eji bonuntj quae, animam 
a Jocietate huius carms abjoluit, Sed forte haec 
talia bona fide ex Graeci» tra6tatoribus furatus eft, 
quemadinodum eum fi\ihi Hieronytnas in manifefto 
furtp diiiitjarum Didymi deprehendit, ct (in iep. ad 
Augujlinuin\ T. III. f. 156. b. ) 'exprefte dicit, 
Origenem nofter Ambrofius in quibusdam fecu- 
tus eft. . 


514 FIDES DOGMATIS 

franfire ac demigrare in corpora dicmit animai^ 
fte mundiis intereat, Sed quid Jit difficilius ipjz 
afferant, tranfire animas ^ ««. redire (in cofpo- 
ra}? Et cjuid tam Jimile prodigii hQmmes cre- 
dere in habitiim ferarum fofje mutari, imnw ,^«-. 
bematricem animam hominis et capaccm ratiojiis 
fid irrationahile animal pojfe tranjlre ! vt viinim 
tantimijit^ ipjos Philofophos haec ludibria Poeta- 
rum differere Jolere : Coiicediint deinde niiitatio- 
nes corpora hominumfuhire poffc, vt nunc non ap- 
pareat^ aiiomodo iyieorum refonnarione^ hacrcant^ 
cum alteHiis naturae fmiina certum Jit in natii- 
ram verti alteram nequire , Vtique vtro jion.re- 
•pugnet, (^uaecunque funt femiiiata in fuam nata- 
ram refurgere-, carnem de carncy os de ojjibus^ 
fanguinem de fanguine repardri. Sed cnim nobis 
fdtis fit oraculis dininis credrdijfe^\ Nam Jt 
ratione conuincor^ fdem abmw^ nec refurreciionis 
reqiiirendus vijiis^ fed fructus nobis ef expeten- 
dus. Quid itaque Ezecliiel? ISiempe hoc, multi 
dormientium in terrae Foiru, vna.apertione eKfuf- 
. gent, hi in vitain aeternam, et lii in opprobrimn 

et 

J) Hic nimirum qtiartus locus argumcntorum ipii 
eft. Na/n etfi tria tantum priniaria arginnenta 
ab initio ptomififlet, hisque etiam Scripturarum 
auftoritates imrairceat , taraen in extremo hanC 
claflem argumentorum figillatim recenfet, qtiando 
conuenientius^ vt credus fccuridum naturam, y^ca«- 
dum vfi.im fruftuum ceteronim, fecunduw geftorum 
exempla , oracula Prophetarum etc. Itaque ordi- 
nis caufla nos a reliquis hoc argumentoruni genu5 
feparauimus. 


DE RES VRRiCTIONE GAKNIS. 315 ' 

et in confufioiiem perpetuam £\cXA ftel^ 

lae in fecula. Bene dormientium <//>/? quietem, 
vt mtelligas mortem non ejje ■perpetuam» Quid 
Job ? Sufcitabis corpus meum hoc, quod multa 
mala pafTum eft ^). Quid Jefaias? Ros qui abs 
te eft ianitas efl illis , terra vero impiorum peri- 
bit; AinbuJate populus meus.etintra in recefTus 
tuos 5 abfconde te aliquantulum, donec tranfeat ira 
Dei : Jtc fanitatem corporum folutorum dluino 
Yore ( cjiiemadmodiim rore genitalia omnia terra' 
rum femina refufcitantur^ reparahilem coelefiia 
oracula polUcentur. Et vt praetermittam illam 
Ezechielis defcriptionem (capite XXXI.) quem- 
admodiim arentihus vigor oljihus refundatur^ Pau- 
lus aperte cum fcmtne terrae reuiuifcente corpus 
in terra reconditum comparat, feminatur ip cor^ 
ruptione ^ furgit in incorruptione Qtc. [[Mani- 
fefte dicit, omnes oportet nos ftare ante tribunal 
Chrifli, vt recipiat vnusquisque propria corj[)oris, 
prout geflit (cf. eadem fuperior Hilarii citatioy 
fiue bonum fiue malum ; omnes quidem refurge- 
mus, fed non pmnes immutabimur; immuta- 
huntur enim iufti /w incorruptionem manente cor^ 
povis veritate * )♦ Nolumus autem ignorarei vos 
fratres de dormientJbus, vt non trifles fitis, i^i quo 

X 4 folatur 

I) lib. I. de interpeUatiotte cap. 5. ora^ionem Johi 
in himc inodum excitat : Noui enim quia aeternus 
et potens eji, qui foluturus ejl we in terra g re- 
Jujcitare pellem ineam , quae portauit. 

a) haec transtulimiis ex enarratione in Pf. I. propc 
finem. 


jKS FIDES DOGMATIS 

folatiiv fe refiirre&iQnis fide et futurae remunera-' 
tionis ^ratia^J, Omnes quidem refiirgent, fed 
ypu^quigque iniiib ordine: mortui qui in Chri- 
,fto funt, refurgent primi, deinde et nos qui viui- 
nius fimul cum illis rapiemur in nubibus obuiam 
Chrirto in afera et ita fempcr cum Domino eri^ 
fiiUS, Qnid euidentius his ? Neque Ipjefm ob- 
Utus efi, quando alibi dicit: quis me liberabit de 
porpore Jiiortis huius , dum intelligit voluftates 
corporis adeoque itber^ri ab his aptet^ ne (iekcia^ 
tiom carnis adhaereat ^). }>iam caro atqne ani- 
ma velut quadam lcge conmgii fociantur et cupi 
inimicitiae et rixae inter eas ortae ejjent^ I, C w- 
ftit^ vt carncm vincerct^ in vno homine faciens par- 
aemy Vt reconciliaret vtrasque in vno corpore 
Deo ^) ,' Quae pax etji in hac vita Jtondupi in ttobif 
'^erfe'Ba fii, tamen aliquando erit, ideoque patitur 
70S Deus dijcedere ex hoc feculo, yt Jecejflone ani- 
mae hoc corpus refoiuatur in terram fiiani et finis 
Jit pCQcati > deinde per refurredionem refor- 
metur diuinae liheralitatis gratia "* ). - Ergo fi 
dies rejurreciionis circumcifos ?ios et enatos inue^ 
piat deiicforum fuperftuis, ab omni ablutos Jorde, 
miqidos a vitfis corporalibus, fi hinc mundus 
eTci'.^ris mundus refurges ^). Vnde etiam, ne hi 
hoe JeculQ diabQli fraus vel infidiae praeuale-^ 

nnt, 

i) lib. I. de lacoh ef vitn heata ?3p, 7, 
a) cf. 1, II, de Abrabamo g, $. 

3) ibid. cap. df, ^ 

4) ibid, eap. 9. 

5) ibid. cnp. ih 





DERESVRREGTIONECARNIS. 317 

fent , imentimi eji baptijmay et vt nexiis diaboU 
fokieretury infientwn cji, qiwniodo hcmo viutts (im- 
iricrfione) moreretur, etviuiis (fpirituaHter) 
refitrgeret ^ ), Carere itaqtte ^jfernus Esdrae ex 
libro qitarto capite fptimo tejiiinonio hoc^ cuiii ve- 
nerit aies iudicii, reddet terra^defunifVomm cor- 
pora et puluis reddet eas, quae in tumulis re- 
qujefcunt reliquias mortuorum ; et habita^cula, 
inquit, reddent animas , quae liis 'commendatae 
■Tunt, niji commodum ejfet.eo vti ^ ta?iquam ex 
quo amplius pateat ne animas qiiidem ajiie refiir'- 
re^ionem corporum adfuturam gloriam perueni-» ' 
re-ifed in <^r\ ejfe, quem Latini infernum, Scri- 
pfura animarumpromptiiariwn nuncitpauit^ in qui' 
bus expeciant re7inmeration?m debitam aiit etiam 
poenam^ etji ncc impiorum interim (ine imuria^ . 
nec piornm Jine fruciu fintj vident enim hae re- 
pojitam- ejfe mercedem gloriacy conferuari earum 
ab angelis habitacida, illae vero CQntumkciae fup-, 
pUcia futura et pudorem et conftijionem Jibi ferua- 
ri ^). Nullus itaque hominis interitus cogita?i^' 
diis^ cum anipta fuperjies carpori Jit , faluo eo^ 
quod ipfum corpus maneat refurreSiio^^ f\, 
Haec ejl enim refurreffioyffut verbi ipjiiis fo7io 
cxprimitur y "i^t quod cecidit y hoc refiirgat ^ quod 
morimm fiierit ^ reididfcat-j neque 'ditiinae ma- 
gnitudinis potejias. himanis vifibns metienda ef^ 
- ' X^ •■■;..■ v$ 

i) fle SdcramemhX, !II. c, C 

%) de bono mortis ^ap. iq, ., ^ \ 

3) <5e bono mQrth cap. $>, ^ 


3i8 FIDES DOGMATiS 

vt quaeramm quomodo quis ficftirgat^ aut quali 
corpors vcniat^ ««? quemadmodiun foliita coeant, 
Inpfa rcparchtnr, ct-m hacc Dei arbitrio /tmul vt 
jlatiiuntm\ impkantiir —— -^ 

Sic Ambro/ius- copiorus fatis in siTerenda re- 
fnrredione , cnrnis ctiain , niinis tainen ieiurius 
in eadein defcribendd explicandaque fuilTe depre- 
henditur; Et, vt credibile ell-, pl us ex inopia in- 
genii, quam modcniae propofito» Nam ita fere 
ad omnia eius transFerendum cenfeo Hieronymi 
de eiusdem Coinmentariis iudicium, ludere emn 
in verhis et in fententih dor^mtare. Quoties 
enim non vel in hoc exiguo excerpto lufibus fuis 
puris auribus moleftus fuit ! 

H I E K O N Y M V M 

itaque ipfum potius adeamus, ad quem etiam 
proxime feries narrationis ducit. Dabimns pri- 
nium potiores eius fencentias ex epiHola iuprimis 
ad Vaminachiutn aduerfus /o<z«»m Hierofol, et 
epitaphio Paulae Matrjs ad Eujiochium virginem, 
adiunclo tanquam aucElarii loco critico eius exa- 
snine locorum quorundam Scripturae.de refur- 
redione; atque deinceps ea proferemtis, quae 
Kufimis in hac doclrinae parte contra cum de- 
clamauit, ipfe vero aduerfario rurfus repofuit: 

Omnis caro efi corpusy non omne corpus efi 
caro : Caro efi proprie^ quae fhnguine, venisj 
ojfihus }ieruis<iue cottjiringitur ^ corpus quan- 
qiiam et caro dicatur, interdum tamen aeth.e- 

. reum vel acreum nominatur , quod ta&ui 

vifuiqu^ 


DEUESVRRECTIONE CARNIS. 319 

vifiiique non Jtibiacet Hinc in ^ym-'^ 

bolo fidei et fpei nofrae-, quo^ ah Apojiolts 
traditum nonfcrihiturin chartdet atramento^ 
fed in tahulis cordfs carnalibus poft cojifef- 
fonem trinitatis et vnitatem ecclejiae,' omne . 
Chrijliani dogmatis facramentmn carnis re- 
furre^Hom includitur -— , — • — Sic nos 
pojl refurreEiionem eadem hahehimus inetn- 
bra, quibus nufic vtimuryQas^Qm carnes et fanw 
gninem e^ oiTa, quonim In fcripturis fan-' 

Bis opera non natiira damnantur ■ -- 

Paulns Apojiolm de prana dotlrina et operi- 
bus Judaeornm, non acquieui, ait, carni 
. et fanguini_5 ct ad fanchos ^ qui vtique in 
cdirne ^erant^ dicit: Vos autem in carne 
non eftis, ied in Spiritu, fi tamen Dei Spi- 
ritus habitat in vobis,: Negans enini eos in > 
carney quQs in carne ejje conjiahat , noji car- 
nis fubftantiam, fed peccata damnahat, 
Haee ejh vera refurre^ionis conjefjio , quae 
Jic gloriam carni trihuit^ vt non aujerat 
veritatem. Quod vero dicit Apojlolus^ cor- 
ruptibiie hoc et mortale, hoc ipfum cor/»?//, 
id eft, carnem, quae tunc videhatur ^ ojien- 
dit, Quod autem copulaty induere incor-* 
ruptianem et immortaiitatem ^ illud indu^ 
menfum-i id eft, vedimentum, non dicit 
corpus abolere, quod ornat in gloria, fed 
quod ante ingioriojum fuit -, efficere glorio- 
fum — • — - — * G?r/^ «mo fuperindnitur, 
nif\qui ante vejittus eji. Sic et Doniinus 
nojier in montg transjiguratus eji in glona^ 
) non 


320 FIDES POGM.ATIS 

non vt: manus ac pedes ceteraque membra 
perderet , fed eadein membra Jolls fttlgore 
riitilantia Apojlolorum' ocjdos peyjiringerent 
— -— f acies eilis fulgebat fici,it fol : Vbi 

■ aiitem facies nominatnr , eidjlimo qiiod et 
cetera. memhra (onjpeciajintf Eiioch trans- 
latuf eji in carne* Elias canieus r^?/'^»; 

eji in coelum — ^ -— HfJic Scriptura '-' 

et caro mea requiefcet iii fpe ; et in cilio loco^ 

caro eius noa vidit corruptionem ; et rur- 

funiy omuis caro yidebit faiutare Dei- — 

- «-« ^ lob -^ mifcrias Jiia/ refiirreSiionis 
fpe et veritate foiatur i qiiis miJndetj inquit, 
. vt fcribantur Jermones mei :etc. '-7 Inculcat 
et exaggerat rurfum : circumdaborpeiie mea^ 
in carne mea vsdebo Deun^i (Jefiun redeni- 
torem)" quejji vifurus fum ego ipfe et ocuH 
f7fei conjpeciuri fii7it et non alius. Js Ji 
nun in lexu fuo refurreSiurus eJi,Ji'non eis- 
deni memhns , quae iacuere in Jiercore , fi 
mn eosdem oculos aperiat ad videndiiin 
T>eumy quibus tmic videbat vermicuios^ vbi 

. ergo eyit lob? — -^ -— ^ Libere dicam 
. — -«-. fidem ecclefiae apertifjinxe confitehor^ 
refurredlioiiis veritas cathoiicae fine carne 
et oflibus, fine fanguine et membris inteh 
ligi non poteji : Vbi caro et ojja et fatigui^ 
et rnembra funt ^ ibi 7iecejfc eji\ vtie.yLm dX- 
uerfitas Jit ,\ vUfexUs diuerfitas efi^ ibi loaii- 
nes loannes, Maria Maria, ^ Quando di- 
citur, inilladieneque mibent,.nequenuben- 
tor, de his diciturf quf poiTunt nubere f/ tamen 
' ■ - - .non 


Die RES VRUEeTlONE CARNIS. 321 

non nubent —^ — ■ Angelorum nobisJiniiU- 
tudo prQmitUtur , jd efi, beatitudo illa , in 
qua (ine carne et kxujiint angeli , ■nobis in 
c^vnt tt(t^inoi\vo donahitur. Mearufii- 
citas Jic credit et Jiq intellint fexiun <:<7w;^ 
teri fine {q7.\\\\\w operibus -^ Nec fiatim 
fuperflua videbitur membreriim refurreBio^ 
qude caritura fint ojjicio fiio ^ cum adhuc in 
hac 'ifita-poftiy JiitaiTmr opera no7i iynplere 
membforiim — — KefurreEtionem car^ 
7iisfi vHim probare et adjingula tejiimonia 
exflanationes adiimgerey nmltis libris opiis 
erit -— . — -Attamen — aceruatim po- 
wmx curjimcjue perfiringam ^ — -^ Capil* 
- li capitis veftri numerati funt 5^ Ji capilU^ 
pito faciliiis dentes\ frufiva mite?n mime' 
rati^ Jfi aliqitando perituri ; venict liora, 
in qua omnes, qui in monumentis funtj an- 
dient vocem filii Dei et procedent J audient 
auribus , pfocedent piedibiis , hoc et hazarits 
ofite ia,mfecerat — tunc implebituri quod 
i)ominus loquitiin per pVophetdm Dan, XII, 
47» Qiiotqiiot igitur habemus haiic fpem^ 
ficut exhibuimus membra noftra etc. Quo- 
modo et vita Domini Jefu raanifeftatur in 
nqfiro raortali corpore, et qui fufcitauit 
Jefum Chriftuni a raortuis viuificabit et 
mortalia ctDrpora noftraj propter inhabitaii* 
tem fpiriuim eius innobis — ^ — Vidit et 
Stephanus fiantem Jejiim ad dexteram Pa* 
tjris — ^ — Apertafufit etfepidchra in DO" 
mini ^ajjlone ~^ '-^-et mulia corpota fmU 
' ^oruyYi 


|22 FIDKS DOGMATIS 

- •* . 

Siorum furrexerwit et vifa fmt in p.mBa 
ciuitate» Quis eft, ^«^^^zV EHiias (CLXIii.) 
qui afGendit ex Edom, fiilgida veftimeiua 
eius ex Bofor? Edom aut terrenus inter- 
pretatur aut Gruentus, Bofor aut caro autin 
tribulaiione (nempe prius fi fit 1^'2 pofte- 
rius fi fit "^^3)5 .paucis verbis totiimrefur^ 
reSiionis myjteriwn demonjlrat^ et verita- 
tem carrlis et augmentum gloriae -—■ — Sed 
tamcn fcriptum efi ^ caro et fiinguis regnuni 
Dei non poflidebunt!;. Attende ^ obfecro te^ 
quod dicitur — — non poflidebunt; 
numquid noti refurgent? abft! fduon 
poflidebunt. Quare nojt poj^debunt ? quia 
feqidtur ^ neque corruptio iucorruptioneni 
poilidebit : Tamdiu ergo quamdiu caro tan- 
tum et fanguis yernianferint ^ cum autem 

corruptiuum induerit incorruptioyzem • 

et lutum carnis in tefiam fuerit excocium^ 
quae prius graui pondere premebat in ter- 
ram , acceptis fpiritus pennis et imtnutatio- 
nis non abolitionis noua gloria volabit in 
coeluni — - — ^) 

Si non refurget mulier vt imilierj neque 
mafhiliis vt mafculuSj fiofi erit refurreSiio 
mortuorurn, quiafexus membra habet^ mefn- 
bra autem totum cor-pus ejficiunt\ Si autent 
fexus et membra fion fuerint, vbi erit refur* 

reciio 

t) M Pammachi &'lti« toannem Hierof, T«.IJl' ^* 

79. 80. 81. • / 


DE RESVRRECTIONE GARNIS. 3$3 

- rsBlo corporum, qiiae Jim fexu mn con- 

fiant et memhris.'? Porro (i cor^ormv. non 

fiisrit rcftrrechio , nsquaqiiam ' erit refiir- 

reEiio niGrtuonmi — -. Vhi vero dicittir, iion 

iiubent neqiie nubentur, leximiii ditiern- 

tas demon/iratiir; nemo e?iim Je lapide et 

ligtio dicit , non nubent neque nubentur, 

quae jiaturam 7iubcndi non hahent ^ fed de 

hii' , qiii pojjint nuhsre — • — Q^unnodo 

ergo efimus fiimJes ^ngelornm , cuiii inter 

angelos, non, fit mafculus etfoeaiina? Bre- 

viter aufultay »<?« uibiTfantiam nohis aj^e- 

loriim-, fed conuerfationem et beatitudinem 

' ' Domimis reprojnittit — fimiJitudo pro- 

mittitur, 7W« natura mutatur — — Tho- 
mas etiani Do?nini refitrgentis tctigit manus, 
' et vidit lancea latus eius.perforatunij et 
Pethis in iittore Jiantem vidit et, partem ajfl 
pijcis — comedcntem : Qui Jiahat profecio 
hahehat pedes, qui monJiTauit latus vulnera- 
tumf vtique et ventrem.et TpeSius hahuit — ^. 

^ — . qui iocutus eji, et Hngua et palato ac 
dentihus loquehatur — — . Cum igitur 
omnia memhra hahidjfe dicatur , necejfc cfl, 
vt totuni corpus hahuerit j quod conficitur e:c. 
memhris'} non vtique femineum fed virilcy 
id eft, eiusdem fexus , in quo moYttius efi, 
Ergo et nos poft relurredlionem coiftede- 
itius ? , — Noli propter cihum reJiirreElionis 
fidem in calunmiam trahere / nam et Archi^ 
fynagogi filiae iujfit cihum dari; ct Lazarus 
quatriduajius mortum cum ipfo fcrihitur 

ifiiijjh 


324 FIDES DOGMATIS 

ihiijfe coHumiimi, ne refurrecilo. eorum phan- 
tasma putaretur '), Sed' in qua aetate re- 
furgeaius ? Quts cogHoiiit finfum Domini ! — 
Aetatuni auteni diuerfitas non mutat cbrpo- 
f um veritatem» -^ Igitur iuxtd ecclefiarum 
traditiones et Apoftolnm Paulum illudejl re- 
Jpojidendmn, quodin virum perfedilum et in 
menfuram aetatis plenitudinis Chrifti nfur- 
teBurifmiiir; ih qua et Adam iudaei con- 
ditum auiumant ^^. 

Qnidfit, qiiod in epiftola fcrihit (Apoftolus) 
ad Thefialonicefi/es pyijna, \^{& autem Deus 
pacis fanclificet vos per^omniaj vt integer 
Ipiritus vefter et auima et corpus fine quere* 
]a in aduentn Domini noftr/ L C, fernetuf, 
famofa quaeftio fed br^ui fefmone traBanda 
*=-*- -^ Muki fimp/icitey hunc locum dc fe-/ 
{urre(^ionQ-i?itel/igujit , vt et fpiritus et ani- 
nia et corpus in aduentu Doj7iini ijitegra cOJi- 
Jeruentut j aVn (fine dubio, OrigcjieS et qui 
in interpretando eiim feqneb^ntur, Theo^ 
gfioftus, Pieriiis j \Eufebiui Caefar* JbiHj/« 
muSi Aeacius f huius feculi} ex hocloco tri- 
piicem in homine vohmt affirmara [ixh^&n' 

tiam, 

t)^ in ep. ad Pamnach, ad cancfeiii ciifBciiltateni ohlt- 
ftam fic fefporickt: Nefcioi non enim fcriptum 
eft: Et tamen fi (juaeratur i lion pato comefur»s, 
tego etiim non ejje regnum Dei cibwfs- ei potum 
— ^ Sic qui ([mdraginta diehus poteft ieiunare et 
uiuere -^ — virtute Dei ^ et aeterno fempgte pQ^ 
terit ahsque efca et potu viuere, 

a) ad Euftochitim T. t f. 85. b. 


i^iuimj(i/^^,vfiprpfiru^ riint qui, 

. , . ncm diJfefxSnieSi- -^^^xS^^ ^ojt 

fubftafttiam 'Velint intelliB fed efiStientiam 

(virtutenii;V;itii^,'j5'^?^.^4i22!i^fj^^ «o^/V 

, . et. Cenfus .e^rCQgit^tio ipi ann^i,u^ appj^liantur 

.x. ; ( qua ; I^a,ee;> , pFirirvia con^prehendunti^r tan- 

quam co,p\niuni-appelkti,onf ,) jirr' r^ Nos 

autem iii':pfjaejenti Ipcp ^ .yf .^iipr^ .fjiximus, 

, . fpirituip-..^?;/ eJimi -amMfiy^et^Q0§ote\^ntegcr 

:cpyifeYuati}¥^^ \\Q\y {K^^^^^r^^^^y^y^fintp fan* 

." t^/V qu?^e.??^«^i?}^.ij{?f^r»ff.j^^.gr^^^^ 

. . , donationesque , -«^.i:/^^^j(/^, -^?^i«?f .^p/ir^ vel 

, 'Dirtute-.velVvitio et 4cc£.ndt0tuf' .€■][ extin' 

^ :guunt^ri^tnpbij^)t , ;\i\.;.^.. 

" (^aerituY.', quo 'fenfu di^ufin-jtt-',ft qiiOfHodoJtt 

le^endmn- '-^ : -- ^ Omiies: quid^m doniiie- 

•rnus, ndnautem oiiines imhiutabimurj att 

iuxta' •i^tiaedam exemplaria, :non omnes 

dormieniusv onines autem iiii-mutabimur ? 

'■ VtruMqti'ec0nti?icodicihuf-gtiktcisinu^nitur. 

^' Super quo ^lkoiiorns^evae^^ y 

■ iji Commentariolif Jp^fi^^ f^ '^ocutus efi: 
Oinnes quideiii non dbriiiiemus^omnes au- 
tem immutabimorj £«0^ :<?«fw -et Elias 
mortis •nece0tat€ fiperdta-4ta ut erant in 
corporihuf = '-^ *^ ' — ' >tran.fJati: fimt : Fn- 
dc et faneii'i qui di} •^'iiidiciiin corpori- 

. - - /"'■' -'-'y: ' ;,■;•■;. ■;••■■ bus 

Tellerdeftef.Car». Y , 


336 Flb^S BOGMATlS 

biis reperiendijunt, cum aMi.Jan^is, qid ex 
ixiovim^ X^^mvQ^^n-Jlmt; ra^ieritiir --r:^ ob-- 

' viam i Chrijio Oui enfm ex mortuit 

\ rejiirrexcrint et in iiubibur^vmtniQ^ rapti 
fuerint tranjibuni (vtriq ue)' ad iticorruptio- 
nem - — — r — - Diodofus Tarfenjts epi- 
fcopus praetefito hoc capitulo /;i fo^yi^wew- 
V tibus breuiter annotauit in eo qiiodjcriptum 
eji -— . et inortui refurgent incorrupti et nos 
immutabimur^j^zwc^rw/^if/ J^^r^fwf »ior- 
-^ ' tui, li^ad dubium ^uifi etjpji ad ineliora 
■' . ' _mutati : ^uid necejfe fuit dicere^ tx. nos im- 
liiutabimur ? ' An '-—.■' quod incorruptio 
communis >/S' • owzw/m»? , immutatio autem 
■ ■proprieHuJlofrum? Apx)llinarius lieet aliis 
verbiSf eadem quae Theodbri^is (^Heracleo- 
V \ tes") fl^^r«/?,' quosdam non ejfe morituros 
et de praejenti i;/r^-rapiendos /» futuram, 
?;? mutatis cox^^o^fhm, Ji^it cum Chrijlo. Di- 
;<;dymus , rr—y.'-^ ita dijftiruit —- — — 
Omnes quidem dormicmus:,}^ ?*inorienmr, 
, mn omnes autem, fed foli .fan(fli immutabi- 
mur: Scio quod in. nonnullis, Cqdicibus 
fcriptunvjtt npn, quidem pranes dorra iemus, 
pmnes autem immutabjmur,. y9<si^ conjideran- 
dum eji, dn ei, quod fraemijfum ^fi omnes 
^ autem immutabimurj y?o^? co«7/mr^5 quod 
\ Jequtturi raprtni refurgent- ^ncorrupti , et 
nos immutabimur, ff enim dmnQs immuta" 
buntur — — fuperfliium fuit dicere, et 
nos immutabimur: Ouamobreni ita iegen- 
dum ^ oinniss qiiidem dormiemus etc. Si 

^■'''■' ., ■ enim 


DERES.VRRECTIONE GARNIS. 327 

* emm fh Adiim omnes mo^iuntur et, in mortg 
dormitio eji^dmnes ergo dormiemus^ fiue mo- 
riemnr ■— — - -^. — r- Joli fanBi et cor- 
' pbrfe et anima in melius muiabuntur. — — 
Acacins Caefareae , '' in xjuarto crvKksKtm 
^tlTTjfXUtm libro — • latius dijputauit et 

' vtrum^uejiijcipienstquodinterfe.vidite^e 
contrarium — • •— fc locutus eji: Dica^ 
mus primum de eo, quod magis in plurimis 
codidbns- ijiuenitur ^— omnes quidem 
(^ormiemus, non omnes' autem immutabi- 
mur: V— dormitio autem ijiam mortem, 
quae communis^ eji omnium^ Jignijicat, vnd^ 
" recUffime pojuit'^ quod omnes dormiamu»,^ 
i. e. moriamuryffMr y^r;« dixit: quomo- 
do in Adam omnes moriuntur — >— — 
Si autem incornupti erunt mortui , quQmo- . 
ifo «0« 6;«»^/ iramutabuntuc? -— —r- His 
co.mmutatio ■— — glorificatio /«fe///g/?ar 
— — T - — '•^ tranfamus ad kcundam /<?- 
iiionemi quae ita f ertur in ^Unsc^viQ. codi' 
cibusj. npn quidem , omnes dorraiemus, 
omnes autem immutabimur,. Ex quo nok* 
mdli ajferuntt imultos viuos in corpqribus 
reperiendos et Jt non ^ormiant smnes ^ nojt 

~bmnes e£e morituros^ Ji autem- non opines 
moriuntur^ non omnes reJurreBuros : Vndp 

. et Paulum volunt fcribere in prima :ad thef^ 
falonicenfes epijiola: nos qui viuimus, qui 
refidui' erimiis in aduentu Domini, noa 
praeueniemus eos qni dormiunt -— - — — 
Melius eji f^intmliter Jentire quodJiri£tum 
. Y 3 eji 


■ ~^ • €ji ^ci donniimimi ia. frh^enti loco,' mn 
mqrteiii acciperCj per ^jiiaiB. anima a corpo- 
fe feparattirj fed -f^zcztwvn-fofi fidenv — 
■dormitioriemque pofi baptifmum — — 
. ' 'Hoc-aittem fiiendu.jn quod magh conueni^t 
- ventati ifakger-iJJ bmnies quidem tdormie- 
iBUs, non omnes eic^ inuxime quiafequitur 
moFtiii refurgeht incorrupti^e.t nos Jmmuta- 
. bimur : Si cmm omnesfimt immuta?idi iux- 

i ■ 'taaltcrain USUoneni quomodofojleadicitur, 
'^«<^ ?praecipuum — - Apoftolorumj^? nos 
i ■ immutabimur? -^ -^ Illud-aiitembreuiter 
in fine' adnioneo (haet nimiFUiii pauca illa, 
iqiiae iirVroMywifit/ ■ poft largam recenfionem 
■vde fuo -adiecit ) hoc^ qtiodin latinis- codici- 
— ^«/-/(?^/^a?r, dmnes quidem refiirgemus, nan 
■u^mnes siutem imnmtabimur, ^w vgra^ecis Vp- 
^ ^ -luminibils non^/z^mj.y^:^ w/j-omnes dor- 
■ iniemus, iion Jautem omnes immufabimur, 
vel^ non omnesi dormiemus^ ottinea aute^i 
?. ... i.^jmmutabiiiittr ^^. . : • r':-:..: \ 

' ■ .Qi^acniinC «x''his-ad -veritatern lec^ionis loci 
■■pdftenoris Apdflicilici a hobis- conchidi .podent, 
tanqhaih afius 'loci , ' feruabimus. •' Et audiendns 
^tti^am e/l, quam- primum fieri poteftsj, i?7/^«7//, 
^e ihquietus, ^tfm' vidlerer, hlCJrno -rios forte in 
Tbmho terreat ' fpeSro fuQ, r-Eiiis itaqne re- 
"preherifio huius |>aFtis- i£\' hunc friGdum fe babet : 

''Profe- 

* ...... ^ 

i)"in ep. -ad Mmerinm et AJexandruin Vl, liV, 


D^ REMRREOTiaN^EreARNIS. g^ 

Proferantur ifii (colnmerijtarii } qui^ei (Hfe-^ 
ronymo ) f6li< ex omnihuSi fmsjcriptis pJa- 
cent, id' eft in epiftolaiii ad Eplxefios iibri 
tFes^ ^f in Ecclefiaften, vt puto^ vi\\\'s>. Et 
primo omniumy de quibus irridet mujiercu- 
las^ quae Je dicunt pofi re(urre^ionem non. 
hiibituras fragile corpus, quippe, quae ange- 
-lortuii futurae fint fimiles, quid ipf^ Jentiat, 
videamus. In tertio comimntariorum libro 
in epifiola Pauli ad Epheftos (uh qo capitido 
— qui vxorem fuam diligit, fe ipfum di^i- ■ 
git, n^mo enim vnquam caruem fifain odio 
habuit; poft aliqimita ita ait: foueanws 
igitur €t viri vxores, vt animae nofira? cor- 
pota ; vt et vxores in viros et corpoiraf redi- 

.' gantur iri animas et nequaquam fit fexuum 

vlla diuerfitas ; (ed quomodo apud angeJos 

non eft vir» et miiiier, ita et nos, qui (imiles 

V angelis futuri .Hunus, iam. nun€ incipiamus 

r efTe, quod hobis in coelefiibus repromjfirum 

efi, Haec tcin tuis cdmmentariis Jcripjtjfc 

Jciensi quoynodo eos ad exemphmt fidej tuae 

propoms ? ■ — - — Si coypora pi anivffls re- 

digentur, ergo fecundum tQ- nojt Joliini cat- 

nis reJiirreQio non erit, ( reprehenderat ni- 

mirum antea Hir>ro«;j/»ZK/ Origeniftas et in- 

primisloamiem Hierof.. atque ipfijm Ru^- 

num^ vt poftea videbimus^y quod corporum 

tanturii non. carnis cefii.rre(£lipnem affirma- 

ret, vndenunc phis €ifreddit)j/^^7^cf .cor- 

,porum j quod ( poflerius ) confiteri iftos, 

^i^a/ ^M fQcifli haeretjcof, <a?/V/i"; Vhi i/nm 

■ - y 5 . vltra 


33d FIDES DOGMATIS 

vltrd corpus\ Ji in animam-rcdigitur'^ 
~— — : Et.miror, quomodo abaliis exiga^^ 
dc fexuum' diuerfitate fententiam, de qiia iu^ 
volem dijfireve^ tantis ie - irimluii nodis^ vt 
euoluere te nullatenus pofjts ^ ). — — — • 
Quid adhuc aliiid efi^ quod damnare ceteros 
iiibet (nempe Hieronymus)? Qnod cor- 
pus hoc, w?^«??5 carcerem et vincula ani- 
mae efTe dicunt, et ipfau^^animam non ire 
afTerunt, • fed redire quafi, ad ealoca, vbi 
iam ante fuerat: Proferamus ergo et de hoc^ 
quomodo ipfe fenfcrit\ teJlimQnia ; ex ijlis 
ipjis commentafiis lihro.fecundoi, ex eo capi- 
tulo^ vbi dicit (ApoAolus), huius rei gra- 
tia ego Patilus vindus I. C, Quia^m plu- 
ribus, /«^z«f, locis fcriptum €lt, vincuJuui 
animae hoc corpus dici» quod quafi claufa 
iri carcere teneatur, dicimus propterea Pau- 
i lum corporeis nexibus coerceri, nec reuerti 
et efle cum Chrifto. Item de eadem re -^ 
capitulo vhi dicit: pro qua legatione fungor 
jricatena; poft aliquanta per illum itemni 
fuum alium, qui^ipfe ejiy (haec mox ex de- 
fenfione Hieronymi et quae de rioftro adde- 
mus, manifeftiora ad intelligendum fient) 
ita dicit; Alius vero.propter corpus humi- 
Jitatis et catenam iftam, qua circumdamur 

— — 1 — ^ • ifta eam dixifTe contendit, et tunc 
vere pofTe in confidentia Euangelii aperire 

.iTi^fteria, cum catenam depofuerit, et de 

• carcere 

I) inlnu^im 1. 1. T. IL.f. 1x5.3. 


DE RES.VRREGTlONEpARNIS.33r 

carcere liber exierit.- -^ — -r— Et r— Jub 
eo capitulo, fvbijcriptim ejl : falliciti ferua- 
re virtutem fpiritiis in vinculo pacis vnum 
corpus et' vnus ipirifus, ficut vocati eftis in 
vnaTpe vocationis veilrae: quaeritur-y in- 
- qnit, quomodo vna fpes vocationis iit , cum 
apud Patrem diuerfae fint manliones?. -1— 
— • Aut certe illud fubtilius iudicatur, quod 
in fine et in cbnfummatione rerum, iri pri- 
flinum ftatum reftituenda fint omnia, quan- 
do omnes vnum corpus efficiemur et in vi- 
rum perfedtum reformabimur, — — . Ac" 
cepijiiset hanc eitis de refurreStione omnium 
ahfquevlla^ajjjbiguitatejententiam; accipi' 
t^ et aliam et tu7ic comludajn — — In- 
numera Junt cnim eiuf MBa de talihus. 
Item ex eode^n librojiib eo capituhj vbi Jcri- 
ptum e^:. ex quo totum corpus compacn^mn 

— ^fecunduni Operationem in menfuram 
yniuscujusque membri auginentum corpo- 
ris facit etc. J?c coepit: . in fine rerum cum 
Deum videre coeperimus facie- ad faciem 

— - — ■— in reftitutione omnium, quan- 
do corpus eccjefiae nunc difperfum et lace- 
ratum verus medicus I. C. fanatnrus adue- 
nerit, ynusquisque fecundum inenfuram fi- 
dei et flgnitionem Dei ~- ' — fuum reci- 
piet iocum, et incipiet id efle, quod fiierat : 
ita tamen vt non iuxta aliam : haerefia 
omnes in vna aetate fint ppfiti, id efi, 
omnes in angelos reformentur, fed vnum- 
quodque membriun iuxta.menfufarn fuacn 

' Y 4 ' ■ ' ■ "' ct 


ef omcium ^rfeflum fit ; verbi gratia, vt 
— Holiiio^ qiii de paradifo fiierat eieiflus, 
^d ciilturain itiirum psradifi rej^ituatur 

■ -^ ^^ Httcc tttddi^a legtirit ontiies l^ati- 
fii - — —^ ite^tie vt vel diibitaire te aliqnis 
ifircbus idrii fecretis exijiifyiit^Jicut Orige- 
kes ijie -^ • — - /etkpef fdcere inuenitur in 
'talihus (^yOfiviX.i^izuyg Joquens' cfV ruperiora) 
jfed — deftnita /ententid^^^hoyf^cirr/Mg) 

iancfudni Jt angelus k^ueretur in Ddniele x 
/Et ais —^ — ~ — haecfolafufcipte, quae 
in meis corkineyitariis leguntur -— - — in 
qidbus Origenis dicia veheTHeiitijJime confu- 
tatii: Bgo autem Jcrutatus funti vt credere 
ei tenere deheatis rcfurreBioneYn camis ita 
fiitHrant, vt corpora conuertanttiir iii animas 
. Qt vxores diriganttii' in viros^ ct-, qiwd ante 
niundi conjlitutionem aniinae in coelejlihus 
fuerinty — — r-^ covpori mortis infertae. 
Jint -— - — Hdec tenentes o fdeles pfuden- 

■ iesqUe dtfcTpuU, et irtas meas iiidiititatas de- 
linitiones (hi}yfjict>ro!,y cufddierites ^ Orige^ 
ttsm tainefi pro his ipjis diSfis cQndemnantes^ 
hemagetisj Vdlete!'^) 

Seccdat tiunc paullifper Ruffinus^ in propria 
caiifla moxTeuocandus, vt audiamus, quatenus 
alter culpam agnofcat, - - 

Noni inquit, alium accujb^ fed mt nitor defen-m 

dcre^ Qt oUeSiarn hdsrejm cdlumniam refu- 

' . ' • tare* 

I) th lHiie(fiuh £. ug. b, fq. 


DE RES VRREGTIONE CARNIS. 333 

tarc. In - epiftolam \PauU ad Ephejtos tria 
Origeries fcripjit volumina-, Didfmiis quoque 
et Apollinariu^s fropria- opufcula co7ididere^ 
quos ego vel transferens ^ vcl imitans^ 
'• — — ' illud in praefatione commonco — 
Origenem — ex. parte fecuti fumus, — 
Ex K^o\\\xi2ino qiToque et\)'\djmo paiica de- 
cer^^imws et 7ion?mUa quae nohisvidchanttir 
adiecimus jiiie juhtraximus. Quicquid^ ergo 
in explanatione huius epifiolae vitii potiicrit 
demonflrari.yJi ego illud.in grae):is valumini- 
bus — — «— ofiendere non potueroj cri- 
men agmfiam et meimi erit, Tamen ne 
rurfus -( h. e. vicijjim, vt ille R.uffiniis) vi-' 
• Hear cauillari — ■— ponam ipfi tefiimo-' 
nia,quaevoeantur'incYimen *) — — -Tnfer 
dlid Pauli tefiimonium, huius rei gratia. ego 
..'Pauhis vindus etc; Jtc expojiiimus : potefi et 
de martyrio intelligi, quod Komae in vincu- 
la conieBus hunc epijiolam miferit — — ,- 
vel xerte, quia in plurimis locis' leHuni 
efi (cf, reliqua in antecedente libell.o accu- 
fationis) — - iicet qtiidam alium fenfum in. 
hoc loco introducant - — Et in hoc loco tri- 
plicem expofitionempojmj Jn pritiia,*^«/W 
m\h.\ videreiur, in fecunda, "^«/^ Origenes 
ajjeruerit^ in tertia, quid ApoJIinarius con- 
tra illitts vadens dogmata, fentiret: Lcge 
graecos commentarios et niji ita reppereris^ 
■ ^- ■ "^5 crimen 

1) in Apolo^iaadii. Ruffinumlih, I. T. I. f. ps. a. 


334 FIDES DOGMATIS: . 

cupten fatebor. Qnod eji in ifio loco .fecca- 
tum jneum? — ^ qaare non ea, -a quibus di- 
Sa fint, no^ninaniii ? Sitperfliium. erat 
per Jingula — eorum 'no7nwa ponere^ quo- 
non oVurcula me translaturum i7i praefatio- 
ne Jignaueram. Et ta^nen vincflain dici ani- 
nicim corpore, dojiel^ adChriJium redeat, et 
in reJurreSiionis gloria^ corruptiuum ct 
i7iortale corpux ijicorruptio^ie ct immortali- 
tate com77iutet y- non abfurdae intelligentiae 
efr; Vnde et Apoftolus, miler ego |iomo, 
quis me,-iiberabit de corpoire.mortis huius? 
Corpus . mortis 72/7^6'//^«/ , -qiiod vitiis et 
morbis et perturbationibus ac morti fubia-r 
ce^U donec — - refurgat — et excoquatur 
feruore Spiritur Jdficii iti iejiamfolidifflmam 
(cf. idem luxuriantis ingenii exferementum 
in ip(a fuperiore Hiero7iy7ni difTertatiuiicula) 
demutatir gloriam,noi\ Jiatitram -r- ,Locus 
valldiffimui eft, in quo exponmtes illud Apo- 
fioli teftii^ionium, ex quo totum corpus com- 
pa(flum etc. latifftmayn Origenis expofttio- 
tie7}t et eosdem fe7ifus per dinerfa verha voi- 
vcTitem breui ferrtiotie conftri7iximus _ — ■ 
cumque peruenijfcmus ad Jinem haec fuh- 
iecimus : m reilitutionc; omhium (cf. 
• - rurfus haec" verba ' apud KuJJirmm -in an- 
tccedentibus ) — - /— Miror te homi" 
^em prudenti£imum iion i7iteliexijfe artcin 
expojitionis meae : Ouando eniiit dico , ita 
tamen vt non iuxta aliam haerefin omnes 
jn vna aetate iint pofiti ; id eily omnes iu 

' angeios 


DERESVRRECTIONECAllNIS. 335 

angelos reforraentiir, dftendo et ea-, de qui- ■ 
, , bns difputo ejfe loaeretica et ah alia hacrejt 
dijcrepare. Extremum mihi obiicit: cur 
ilJtun lociiin Apoftoli iarerpretiins, — - 
qui vxoremjiiam diligit,Je ipfum diligit etc. 
poft fiiiipliceni expofitionem ,. Origejiis '^o- 
: . fuerini quaettionein ? Quo?iia?n Jimplcx ex- 
pojitio (iubemur vt nutnamus, et foueamus 
coniuges, vt fcilicet eis vi<fluin et veOitum 
et ea , qiiae .funt neceffaria j praebeamiis) 
7ioJirafententia.cJl. Igituromnequodfc- 
quitur^ . — - < ojiendimus non ex nojira Jed^ 
contradicentium inteUigi dbbere perfona. 
Quae cumjit ■breuis et abfoluta rejponjie — ^ 
■ ■ — tamen accedam propius et JciJcitabGT, 
quid tibi in hac difputatione dijpliceat? 
Nempe quia dixerim, animas vt viros foiie-i 
re (debere) qiiafi vxores corpora fua, vt 
corniptiuum hoc induat incorrupcionemj,' 
et alarum leuitate fufpenfum in aerem fa- 
cilius fubleuefur! Quando dicoconw^tiiwim 
hoc ctc. npn nvMo QZt\M2avi corporum y /ed 
augep gloriam ; nec non quod fequitur^ ala- 
riim leuitaje rel. qui alas affumit , id» ejty 
immonsXit^atcnii vt leuius ad coelum volef^ 
perdit ejfe quodjuerat: Sed diceSt mouent 
riie quae fequiiritur, fougsmus igitur et viri 
vxores (cf. ante} — — Re^e moueren" 
tiir^ yiji poji priord dixijfem, iam nunc in- 
cipiamus efle, quod nobis. in' coeleftiHus 
repromifTum efl"*'' jQuando dico hic effc in- 
cipiaiiiusinterris, naturam nontoUo fexuum. 


936 Fm-ES DOGMAtlS. 

fcd libidinem£rf ci jKimi viri et vxorls anfuro^ 
Avofiolodicente: tcuipiis bretie eft,^ reliquiiin 
ej^j vt et qui 'vxores iMbent , fic fint , quafi 
non habeant — -^— Etreucra^ vbi htter 
vimm etmuUerem.c.aJlitascJi^, nec vir imi^ 
pit ejjs , nec foemiym i fed-^adhuc in corpore 
fojlti^ miiiantur iri angelos '--•'—r-^). Sie 
Jiaeyefeos critnen impiiBitin iota frontis li- 
hertatc reppuUmus ^) ! , 

Repulit putOj, aut fi forte-hoc, ponderofipre 
fono pro inerito caufTac, etvt eratvehemens, pro- 
nimciauit, reppulit. Nam ilkid, quidem et lon- 
gioris et ad pcoppfituiii non adinodum pertinen- 
tis examinis foret , quaerere , quare tandem in 
Comnientarios , arTtequam Htes Origehianae ita 
auserentur, interpretationes, Origenianas fine 
cenfiira aut cert^ praefata fignificatione fu.ae ab 
iis abfirinentiae receperit , cum hoc non fatis fit 
dicere , commeiitatoris ejl officiuniy , niultorum fen- 
tentiasydnere ^) ; efi cmnmentariornm mos-, et 
,6xplanantium regida^ vt o^inioner iit- expofitione 
va.riasperfeqmntur et quodvelfil^i^yelaliisvidea' 
tur e^iijfexant '^J j — annoncredibilefit,eum pri- 
mitus Viilde incJinafFe in Origenis^^t capitibus re- 
ligionis diflerendi modum, etfi neque hoc nolit 
videri, femper affirmet, fe laudajfe Origenem non 
-■t : , r^t 

. j) I. c. £.94. fq. .*• 

%) 1. c. f. 95.^3, ^ 

a) vs\ ApologiaV I, f. P3. b. ,. ; • ' 
.•■4} 1. Ili. fiio^.a, ■ ;-:::, -"•v:;< 


vt dogniatificn , feefti interpntem ^) er aliqiian- 
do aJco aiideat {cvihGve ^' erg-o' eP in.adalefcentia 
et in extrcma aetate profiteor et Origenem et Eu- 
fcbiiim Cacfarecnfem virof efie doSiiJfimos ^ fed 
o^rajfe indpgmatiim vcritatcf"}? r— et quate- 
niis tovte Tijeoph'lus Aicxar.dr. et Epiphanius.m- 
riiin per felioneftum hd timidi ingenii i^achinis 
fnis coiitr^ Origeniftas incitarint, vi loamii Hic- 
rofol. hoc nTaioreiii moleniv3ni fiue inuidi;tm crea- 
rent, Epipbamus etmw efFecerit, vt Romam 
presbyter vocareturj Ruj^num(\uQ ^propinquior 
ei impediret, ne Or/>d?«/j' librps latine trans{at05 
fpargcre pofTet — haec omiiia c|nae dTciinus 
aliis examinand^ Eelinqitemus, etfi aliquatenus 
Huetius ^) ram atqiie pofl eum -t7mV?/x ^*) hanc 
Viri do(fti;incdn^antiani probatam dederint; Nol- 
lemus tam^n Virnm inter omnes latinos Dodq- 
res-.poft Tertnnianum praeclariflimum dodlrina 
et fandirate in tali inconflantia depFchendi. Nain 
aegre iam depreheridinuis eum in hneretiHcatio- 
ne , per tormenta qoaeftionum cxercenda , qtiod 
verbum di>rius non nofirum eft, {ed eins, qui 
'diiiViflo illo rediit, et aliam aiflioneni aduerfiis 
"eum innituir'ex-capite infamiae ilbi jIIfitae,.Rf/^«/ 
'inquam, ante conquerenti% quos tii fecifii haere- 
-ticos. Cognofeamus itaque porro h.uius qlioqne 
"caufKmi! ■ - - ' ' . 

U VFF I- 
1) ad Panmacb^et Occajutm T. ni,f . %6. 
a) ad IVIiverimnT. IV. f. 88 b, 
3) in Origenianis 1, JT, c 4. Se£i.\. 
^y iw quaejiionibus Hieronym,),Vl\V, p. 238 fqq, 
. et K XV. p, .^^5 fqt|, ■; ^ 


338 FI D E s D O GM At I S j ^ 

• K VFFIWV S» 

tiic cnm ante imeciiuam iii Hierony- 
mnni fcripferit fAr/o/fr/ow^?»^ fidei.fiue in SymSo- 
lum Aportolicum, vniuerfum praeterea illius 
ioftitutum cogat crederej^eum 2ih Hieronymo pro- 
nocatum fuifTe ad Apologiam fcribendam, et fint 
denique multa , quae probisbile reddant , partem 
accurationis ad Ktiffini dillerendi rationem d^ re- 
iurredione pertincntem contineri epiftola Hiero- 
nymi adusr(its. errores Origejzis, hoc ordine pro- 
cedemus , vt primuiti Kuffini declarationem hu- 
' ius capitis ex commcmorata expofitione qnqad fum- 
ma eiusdem capita defcribamusj tum Hieronymi 
excerpamus cbntFadiclionem ; huic poftea fub- 
iungamus i^?(^/i defenfioriem et, quoniam in 
hac nondum acquieuit Hieronyjnus j claufulani 
totius narrationis faciamus per ea, 'quae is denuo 
repofuit. Afi"e.quemur profetflb tall progr^sfllorie 
hoc , vt multae fermonis confequentis obfcurita- 
tes pcr sntecedentium bccafiones mox iuce fua 
claregiit» 

psclaratio Ruffini: — vlUrius tjie . Jermo , 
qiii reJtirreBionf^m Z2xm.% fr-Miminciat^ fum- 
mam tQtius ferfeBionis (^onQi projejjtopis) 

^ juccincia hreiiitate conchiditj. -^ . — - .Salr 
vatore nojkro Saddticacos docetite, quod au- ■ 
tem refurgant mortui, non legiftisj quo- 
modp drcit Moyfes inTubo: Deus Abra- 
ham , Deus Ifaac et Deus' lacob ? Deus aii- 
tem npn efi mortuorum fed viuorum. In 
• -■- ; quo ctiayn qiia6 Jit et quatita rejurreBionis 

gloria. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 339 

gloria i^ in fiiyeriorihus memoraint ^ ciim 

^/x/f; In rerurrecnone autem r^ — -. — — 

. fed erunt ficut angeli Dei. Kcfurreciioms 

ergovirtus angelicum hominibiis cojtfert Jia- 

tU7Ji , vt qui de terra rcfurrexerunt y - — 

in coelo cum angelis viuantt , — ■ Sed ifi- 

fdeles-reclamant —— (juomodo potefi: caro, 

mia? putrefada diflbluitur, — dilpergirur, 

rec.oUi^irnrfum et fedimegrari in vnuni ^? 

Ad qiios yrimam interim rejponfonem Jer-' 

monibus Pauli faciamus :^ dicentes eis: infi^ 

piens tu — - Deus, aut^m dat ilJi corpus 

prout yuJt. Quod eirgo in feminibus^ quae tu 

tn terram iacis f. ^er^annos Jingulos fieri vi- 

deSjbgc in tua carne, quae Dei lege femiha- 

iur in terva^ futurum efje m?i credis '. — - 

' — -^ Siqins diuerja.femiha in.vnum . 

permifceat et hacc indifcreta fe^mtiet , vsl 

pa£im fpargat in terrdm ■,nomie vjiiuscuius- 

que feminisy quocunque loci fuerit jatio^ 

competcijti tempdre fmindum ndttirae fuae 

fpecicm , germen producit et cidmum, fuae 

formae .- fidque . csrporis reparat? Ita ergo 

vniuscuiusque carnis jubfantia , ' quamuis 

varie : et diuerfe difperfdjitj ratio tamen 

ipfa , quae. ineji ((PQ^a^Tsi. Origeni , vt fupra 

vidimus, familiari) vw/Vw/^M^ carni , im- 

VJortalis ejif quia immortalis aniynae _ cafo 

eji, . JTempprej.quo femiimtis interram cor- 

porihm,. prijnum verbum^ Dci voluntate, 

cum arriferit^ coUeStum de terra et attra- 

Sumijiibjiantiaejuaefenfitm^reddit (ver- 

biurn 


340 FIDES DOGM ATIS 

buin Dei) ac reparat m illdJpecie(ioTm^) 

quammorsaUquandodiJfoluerat.. Et ita 

fity vt vnicuique animae .mn cmfufmnaut 

extraheum corpuf-, fid fiinm quod habuerat 

reparctur-, vt confeqpimter pofJitpro_ agonibus 

praefintis vitae, cum anima fua caro vel 

pudica coronar{ vel impudica puniri, Et 

'ideo {atis cautaef prouida- adiedionej^^m 

fymholi ecclcfta noAra "(Aqailelenfisj decet^ 

^uae in eo quod a ceteris:(yt: Romana) tra- 

ditiir , carnis refurredionein ^ unoAddito 

pronomine tradit huius carnis. refurredfio- 

nemj, (itq nimirum et interpungetiduin et 

continua oratiotife legendum eft contra edi- 

torum librorum vfum) Huins fine diibio^ 

^uamis qui profertur (x\\(i\\Q.^tnd\.\\w fit, 

profatuV' aut potius profitetuY ic* verba_haec) 

fignactdo crucis fYonti-hvpj)fito .contingit — 

-^ — Ia7n vero de ipfa refurreBionis 

gtoria, et de-promifionim mdgnitudine [i 

•qiiis plenius fcire .defiderat-,:\Qmnibus pene 

diuinis Voluminihus inueniet indicari — r* 

' Paiilus qUod refurgant mortiiiy taiibuS .ajferit 
argumentis ~-iCov, XV^^iSttJ. 2o. 2u 
QoiuliTo.m vtraque p^riodo ■vei:ho vnus) 22. 
23, -Et in confequejitibus- addit :ctiam haec 
(51-53) ecce.myrterium vobis dico; omnes 
quidem dormiemus,.fed non omnes immii- 
tabimuf , fiue-y vt i7i aiiis exemplaribus /?i- 
tienimus, omne^ quidem dormiemus, omnes 
antcm non inmutabimur^etc. Sedet aa 

Theffalonicej^fes 7ii/nIo}7iinjif '(_nqn n^'^f^}^^) 

fcrihens 


PE]RESyR;R£.CTIO:]m^iARNIS. 341 

, ' ijcribem dicit, nolo autem vos igQorare 

, fratres i^. = . feniper cum Domino 

^rimus^ -(Sequuntur hunc teftimonia ex 
Ezechiele, XXX VJ , 12^,15. Moko^WJ'^ 7. 8- 9. 

10. vbi acldit Non tibi vtdetttr in his cum 

qiiodam pudore arguere Mmi^es et dicere, 

itanelefi ftuitum bomimi^i-ge.mf.^ vt cum 

videant ' exfcijjae arborir.-inmium iterum 

- pullulare de terr.ay et lignumemortuum ite- 

rum vitam rRcipere,^ ipji necr-lignis Jimile 

''. - aliquid.de rfemet ipjis .y 7iecarhoribus^pinen- 

. tur?: Vt autsm Jcias cpiodvelut interrogayi- 

:■'. tismodo lege7iduin\fit .SL^.de mijgqiimtibus 

■:■ :.pr'obat^JiibiimgitnamqiW.':Jlatim: com» 21. 

Si auteni .mortuus fuerit,>hoiiio viuef, et 

paullo rpoji. com, 14. .i^xpedabo ^vsque 

.quo iterum.fiam — — :-.iiaec;itaque.addit 

et.deinceps pergit) Hae^./^id^^^^.ciiBaJ^ni 

ad co7»^r/)^^?|(3«m,profefliort|? .(itaque fu* 

perius.a nobis fimfinii, /'r^T/f^jFo^^V verbum 

ab eius.etiain Ailo nott ,a.b[w^^ nojirae, 

.. qua conj^temur in Symholq%.\\ms carnis re^ 

furveciioT^em .* ,. Quod enim- adiunBum efi 

. \. ^ liuius , vi:^ quam CQnfo.mmi Jti: omnibus his, 

.. quae de .exem^s.diiiinor^mvQhminmn me' 

■ ■ morabamus. ^ ^id enim.ajliud^pidicaiur in 

. diciis \iJ^^ cumdicii: refufcitabit pellem 

meam etq, nonne aperte huius carmis refur- .. 

; reHionem' dimr- fuiuramj\^ 

' tiomim cfiicfttmenta nuhc fttflirtct ? . JSed et 

, . , Apofiohts ctifn dicit^. dpbrtet eiiim corrppti- 

, , . bile : IjQC ■.etp.;M(.m0i.4<Jion fOKpufJfj;i\itn 

Teiler de Rejl Carn. Z qno- 


342 - FmEStBOGMATIS 

^uodammodo centin^entu et digito palpanth 
;.,.. eji vox? Hoc ergo — - — mortale iiJimorta- 

Htatis virtutibus induetur.-- -^ non natUm 

., . xfl carnis. ahie^afed conditione.eius et qua- 

■-, Ktate mutaia —^ ^- nonfohim iiifiorum^ 

fed et feccatbrum .— Quod autem iuftifem- 
■y-'-: .. per cum DominoChrifto permaneant — ' 

^^o/?o/«y <^/V/f .* deinde nos qiii viuimus — 

cum Domino erimus; ~— qui transforma- 

bit corpus liumilitatis nortr-ae, conforme 

. eorpbri filii ciaritatis fuae ^).. — — '^ec 

^ . hoc tihi contra\fiaturalcm corporis.rationem 

■^: . videatur. eJ[e.:promijjum. ^^ — Quid aut 

. • ■:: . . ahfurAum^ aut . coyitrarium , — -r fi eisdem 

v^ rationibuSyquibus lutum ^roferijfe dicitur in 

corpus. animale.:^ rurfum corpus animale in 
■>i' : , corpus. proftcere fpiritale^^credatur ? ~ — - 

> •-Hieroriyini i?ir«^?io : credimiiS , ./«^«/««?, 

' J (Origeiiiilae) refurrecfl^ipnem futuram cor- 

^" poriim r ^Hocfibene dicat^it^, pura confejfto 

'■ efi. Sed' qiiidcdrpora fiint coeleftia et ter- 

''■ reftrid 'et' aer ifte et aura' teniiis itucta na» 

turam'fitatit cqrpora nomintahiur , corpui 

ponuni ^^ non ^Cdrnein ,'yi "^^hodoxiis cor- 

' ■ ^\i:% duami/^'' c^^iri^im. piiiet '. haereticus fpiri- 

'•' tum r(eci9^?io/?^ify' Mhec eftedrufnprima 

,■.,-.•■ /^." -\ ■r::\ ■]. '/.. - ■ ■.\-V-,^V^^ .: ■■^ . - -; 

I) : Puto fcripfifle Ru^num yt mbxi . ceftforme corpori 

, , claritatis filii fui , au,t plan.e, vt erat in editioni- 

bus fuperioribus, quas nos .fecuti fuinus, antc- 

■quani •'''tfw^/fW praecipiebat fcriliefefine fenfu et 

- auSoritatc, tonformeicofpori^^n dkri^tis fuae. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS, 343 

decipula, quae Jt deprehenfa fueritf in^ 
Jirtmnt alios dolos et innoce7itiam ftmulajit 
et malitiofos nos vocant^ et quaji Jimpliciter 
credentes aiunt : Crediiiius refnrrertionem 
carnis» Hoc vero cuin dixerint, vulgus in- 
d65ium putat Jihi fufficere maxime, quia id 
ipfum et in Symbolo creditur» Interrogef 
vltra^circuli Jlrepitus cornmouentur^fautores 
clamitant: audiHi rerurredionem carnis, 
qnid quaeris ainplius? Et inperuerjiimjiu» 
diis commutatis , nos Sycophantae , illi firh' 
■plices appellantur.* Quodji ohdiiraueris 
frontem et vrgere coeperis carnem digitis tg" 
nens, an i^(mi\ dicant , refiirreciuram. quae 
cernitur-, quae tangitur, quae incedit ^et lo' 
quitury primo rident , deinde annuunt : di- 
cehtibusque nobis^ vtrum capilJos, et dentes, 
pedus et ventrem^ manus et pedes, ceteros- 
que artus ex integro refurredio exhibeat, 
tunc vero rijit fe tenere mn pojjivnt cachinno- 
que ora foluentes tonfores nobis neceffarios et 
■^lacentas et medico.s ac futores ingerunt^ vU 
troque interrogant^ vtrum credamus, et ge- 
nitalia vtriusque fexus refiirgerfe, noftras ge- 
nas hirtas, foeminarum leues fore, et habi- 
tudinem corporis pro maris ac foeminae 
diftin6lione diueffam? Quodjt dederimus 
_- . -r- fingula membra negant^ et coix^^w^ 
quod conftet ex membris dicunt non reuir- 
gere >^ — - ■ — Solent-etiam mulierculae 
eorum mammas tenere-i ventri applaudere^ 
lumbof. eifoemora et putas attreHare axil" 

Z. 3 las 


344 FIDES DOGMATIS 

las ct dicere j quid liobjs pi*odefl: refurr-e- 
d:io, fi fragile corpus refurget T Et futurae 
arigeiorum fimiles habebimiis et naturam 
angelorum» 

Nunc quidem in his Origenifias vniuerfe re- 
orehendit: Sed cum tamen y/3'//^or^j'^eorum pro 
^ii.s intercedefe dicat, audi/ti refurreciionei7i carnis^ 
quid quaeris ampiius , puto hic cum aliis 
'■huffimm intclligi, fuadetque hoc fequens eius 
peiroratio — • ' 

Rnffini defenjto fuae fententiae de refurre^lio- 

, . ; ne earnis contra Hierpnymum:— G7- 

lumnioforum , ( nerape Hieronymi ) necefu 

tate compuljus^ fingulare et praecipimm ec- 

. . clefiae 7ioftrae myfierium .fando. Etenim 

cum omnes ecclefiae itafacrarnentitm Sym- 

boli (Apoftolici) tradant, .vt pofiquam 

dixeriftt' peceatorum reraiffionem, addaiit 

. ,.; carnis refnrredlionemjy^w^/? Aquijeienfis 

ecclefia deSpiritu futuras- a:duerfum nos {mc 

icilicet -et audito.res meosj cahimniqf prac- 

. ;,. i^dente-i 'ohi tradit carnis, refiirrecfliioneni 

. , roddit vnius pr.o7iominis Syllaheim — - huius 

' i carnis, refiurreciionem^ quO fcilicet /^'owr^?;/, 

vtmos tfiylignaculo contingentcs et ore^ car- 

.,. riis hilius, quariv contingiraus,:, r^/w^-m^- 

.nejn fatentes(cF. antecedenteai expofitio- 

• nem, vbi .yerbum ^>'(3/?f^f«r de nofira conie- 

■ . • . v^iira per hoic fatentes fir4«atur) jE/'?^^ ali' 

quid haccojifejjione ptemtis'^.- '^ -7- Sed 

, ~" iniicniunt adhuc male lo/^uacc-s 'iingiM^ 

calunt' 


DERESVRR,ECTION:teARNIS.;34S 

calumniandi locum : Membra, inquit^ngVL- 
la nominatim nifi dixeris, et caput cum ca- 
pillis fjiis, maniis^ pedes, ventrem,iatque ea, 
quae fub ventre funt, nifi expreffiiig defigna- 
iieris, carnis refurredlionem negafti: (En! 
' fere iisdem accufationis anteced. verbis vti- 
tur} Haec fmt jiouelli Japientis inuenta. 

( Hieronymi ) — ■ omnino fpiritale 

et gloriofum et- incorruptibile corpits: fuis 
propriis et 7ion aliimde ajfumtis exornabitur 
et illujlrabitur memhrisy fecundum eam glo- 
riam^ quam propojttum nohis Chri/li feruat 
exemplum, Jicut Apojiolus dicit : qui trans- 
formabit — ^ — — corpori clarita^is filii 
fui — — Quid ergomalarumfufpiciohum 
certamina commouemus,cum in ea cpnfej/io- 
ne ecclejtajlica fides conjlet ! — — " Verimt 
-— mifcuit feriis ridicula — — diqens : mu- 
lieres quasrdam de noflris, mamillas fuas te- 
nentes , vel leues contre(ftantes genas cum 
plaufu foemoris et vpntris dicere folere, 
quid nojjis prodeJI-refurreSiio ^ Ji corpus ite- 
rum fragile refirget ? futurae angelorumf- 
miles angelorum hahehimus et^ naturam, - 
Quas — incujet — — ipje viderit — Nos 
non reddimus taUo7iem {om\^z omni iro- 
nia, ante dixerat ), Sed vtvideoj ijli cui 
difplicet niulier^quae negat fe exreJitrreHio- 
ne fragile corpus hahituram^ fine duhio pla- 
cH ei, fragilitatcm corporis permajifuram 
— — Qmd illas irrides.^ quae-fequun- 
tur ApoJioLum dicentem\ quia cofruptibile 
• Z 3 hoc 


346 FIDES DOGMATIS 

Iioc etc. . Apofloli non docuerunt fragilc 
corpuf futiinim ejfe — * Jed -^ in gloria 
refurreEiurumdicunt. Tu hoc~vnde nunc 
^rofers; niflforte a Jiidaeis aliquibus (haec 
qiioque. notanda et vteimir iis aiiiplius capi- 
te quinto} noua nunc lege promulgatur 
ecclefiae, vt etiam ifta difcamus. Eftenim]u> 
daeorum vere de refurred^idne talis opinio, 
^?/o^refurgent quidem, fcd vt carnalibus deli- 
ciis et luxuriis (Eiifebius fupra de Nepote ■xiKia,- 
^« iTOtiv.r^vCptjg a-cayMTLZ7]g^ ceterisque vo- 

luptatibus corporis perfruantu'r. Ne- 

que igitur naturam carnis huius , in qua 
nunc viuiraus, refurgere denegemus, neque 
rurfis cum ea carni^ vitia pariter inuolua- 
mus — Non carnem vt\ corpus, perditis, 
vt aiSy'3L\\t amputatis merabris refurgere di- 
ciraus, fed totum et integrum corpus, cor- 
ruptione tantum et ignominia, ac fragilitatc 
depofta^ vt nihil prorfus ex natura fua defit 
illi corpori , qiiod refurget , jiifi illa corru- 
ptio. Latius • — huie vni titida de refur- 
reSiione rejpondi^ verens ne iterum per bre- 
uitatem aliquihus calumniis fateremus : , Et 
ideo non folum corporis , in quo calumnia» 
tur , Jed etiam carnis fecimus f^equenter 
fnentionem^ et non folum carnis, fed addidi- 
inus huius carnisy et nonfoliim huius carnis, 
fed et nztm^tm huius carnis commemoraui- 
ftius, nec contenti fuimus hoc^ fed ne 
membrorum quidem reJurreHionis ijitegri' 

tatem 


DERESVRRECTIONECARNrS* 347 

:/ : 

tatem diximus defuturam^yi —— — :■■ • •• 
Paullo ppft : Miror quomodo ab aliis exi- 
gas de fexiuim diuerfitate (in refurre,(£l:io- 
ne) fententiam — — — Quanto reSiius 
. faceresifi iios quos culpas, imitareris in tali- 
bus, et haecfoli Deo, vtfe veritas habety mf 
fe permiiteres — Si in aliquo qpujculo meo 

— •— inuenifiet fcriptum — quantos 'ex 
Jsoc accufationum titulos -r- .- — cohfcripfif- 

ft ^ dicens: f allit cum. cov^us dicit 

r efurger e, et cavnem jzegat, vel cumfatetur 
quide^ carnem^ memhra autem 7tegat et 
fexum — — 

^^iQXOViyxm repetita crimindtio: Breuiier fu- 
reque refponde: Non quaero^ quod fcribis, 
eandem carnem-r^y^^r^, . /w qua viuimuSy 
nidlo memhro amputato^ 7iec dliqua parte 
corporis dcferta, haec enimverha tua futtt; 
fed quabro, quod Origenes negat, vtritfn in 
eodem fexu, quo mortua funt coipora fufci- 
tentuf, et Maria Maria^ loannes rcfurgat 
loannes, an commixto fexu et turbato, nec vir, 
nec foemina (it, Jed vtrumque velneutrum: 
Et a^i ipfa corpora incdrrupta et immortalia 

— permaneant in aeternum ; et non folum 
corpora/fed caro et fanguis infufus venis et 
ollibus irrigetur, quae Thomas tetigit; aji 
(aut) certe pdtdlatim refoluantur in nihi- 
lum? -—' •— Haec aut diceredehehas aut 

Z 4 ^ 7iegare, 

1) 1. 1. inueWuae, f. 121. 


348 FIDES DOGMATIS 

fiegar^i ct mn ea loqiii, qiiac fnbdok Ori- 
genes fatetur 

Sufficient credo haec ad intelligendum Ruffi- 
nuw /cxuwn diuerjitatcm corporibus in refurre- 
(flione non quidem denegi^fTc , fed tamen non 
audaAer eardem tribuere illis v.oluiflre, omni- 
noque corporis z\ carnis yftxhmw promifcuex vfirr- 
pnlTe , hac forte apud animum feruata cautione, 
exqua caro cogitatur non palpabilis haec, fed vt- 
cunque fumitur pro corpore, 

Sed quoniam paullo ante audiuimus, Kuffi- 
num millenarios reprehendcntem, hisque craflio- 
rem de refurrecHiione carnis lententiam haud ob- 
fcure tribueutem, non alienum iit ab hoc loco 

t AC TANT'iVM 

porro fiiperioribus addidifl^e. , Etenim hic cum 
extra dubitatipnem millenariae in terris beatitati 
fauerit, fi quis alius, manifefliflime, fi refurredtio- 
nem carnis curiofius defcripfit, talis omnino erit, 
a quo ad reliquorum aeque prius fumentium in- 
Formationem poilerioris haud incerta conclufio 
fieri poflit» Itaque ordine haeG * eius trans- 
fcribemus: • " 

de diuino praemio I. Vri» ^.14. Vt Deus 

fex illos dies in tantis rebus fahricandis la- 

horduit ■ — • et — perfeciis operihus re- 

quieiiit die feptimo — neceffe eft , vt in fi- 

. nefexti millejimi anni malitia omnis aholea- 

tnr e terra^ et regnet per annos mille iufti- 

'tia 


DE RESVRKECTrONE^CARNIS. 349 

tia fitqiie tranquillitas et requies a laboribus, 
qmsmimdm.iafndiupcr.pejfuscfi ^^ — 
— et hoino ^— viuificatus, a Deo. in boc cq^^ 
dem mundo per annos miile dominetur. 

- de diuino praemio I» VII. $»17* Imminente 
iam temporum. cojiclufione frofheta magmis 
mittetur\ qui comiertat homines ad Dei 
agnitionem -^. — peraSiis operibus ipfiusy 
alter ^exorietur e Syria malo Spiritu' geni-^ 
• tus euerfor et perditor generis humani • — 

-r mendaciorum propheta — ■^ Id 

erit tempus^ quo iufiitia proiicietur -^ 

§. 19. diuino auxilio tanta illa calamitas in- 
digebit, commotus igitur Deus • —^ mittet 
protinus liheratorem — • qui prius, quam 
defcendat^ hoc fignum dabit : Cadet gladius 
e coelo '— ; defcendet comitantibus angelis 
— *■ virtus angelorum tradet in manus iufio- 
yum multitudinem illam , quae montem cir- 

. "' cumfederit ~ — impius foluS effugiet — 

Anticliriftus — contra verum dimicahit et 

•mBus effugiet-^tandemfcelerumjuorum luet 

■ ■■ '. poenas. Sic extinSia malitia — requiefcet 

erhis -^ '— . §. 20. Pofihaec aperientur 

inferi (nam §. 21. animae pofi mortem, non 

protinus iudicantur, omnes in vna communi 

^cufiodia detinentur, donec tempus adueniaf, 

quo mdximus iudex meritorum faciat exa-m 

mm) et refurgent moytui — ■ — nec ta- 

men vniuerfi tu7ic iudicahimtur, fed ii tan- 

tum, qui funt in religione Dei yerfati, (bos 

nimirum ab impiis^ gentibus, diftinguit cf. 

Z 5 in 


350 F I D E S D G M AT I S 

in fine "). ; :> Nam qiii Deum inoftagmuevimt 

— iam iiidicati et ddmmti funt ^ fanSiif 
Utteris conteftantihus^ non refuiTeduros im- 
pios in iudicium (PAilmo.I, 5.). ludica- 
bimtur ergo cjui T)eum-fciucru7tt — > — 
§, 24. cjui evimt tum in corporibus viui-y non 
»/7r/>«/;«r ..(^requitar iuique led:ionem non 
omnes moriemur i Cor. XV, 51. et mihi 
certe ex dicendis capite quinto- probabile, 
eum fermonem A[;oftoli in mente habuifle) 
fedper eosdemmille annosinfinitammultitu- 
diyiem gcnerahunt et erit foboles eorum Jan- 
Baetheo cara: qui autem ah inferis re- 
fiifcitahuntur^ (<J. 22. addit, inmuatis corpo- 

• ribus , $. 23» a Deo corporihus induentur ) 
ii praeerunt viuentihus velut iudices: §. 21. 
praemium immortalitatis ( ab hoc tempore 
nimirum, cuius primam partem in terris 
peragunt) accipient^ quorum autem peccata 
etfcekra deteBa, non refurgent (fc.ad gau- 
dia vitae mille annoruhi ) Jed cum impiis in 
easdem tenehras recondentur ad certa fuppli- 
cia deftinati — §. 24. Gentes vero non ex- 
tinguentur omnino (in terra) — — Suh 
idem tempus etiam princeps daemonum — ■ 

— catenis vindetur et erit in cuftodia mil- 
le annis coeleftis imperiiy quo iuftitia ht orhe 
regnahit — — - ^. 27, §ed idem cummilic 

anni regni — coeperint terminari 

fohietur denuo et cuftodia emiffus' exihiti 

— atque omjies gentes concitahit, vt infc- 
rant helium ciuitati fanctae — tunc veniet 

noiiif 


DERESVRRECTIONEGARNIS. 351 

nom/Jima ira Dei Juper gentes etdebellabit 
ear : — Jlatuet — fokm triduo ne occidat 
- — defcendet aejiuf nimius et^ adufiio 
magnajuper perduelles — Populus autem 
Beitribus illis diebus fub coyicauis terrae 
occultabitur — Tunc exibunt. iufii de latC' 
hris jiiis — genus impiorum radicitus in- 
teribit — renouahitur mundus a Deo et 
coelum conrplicabitur et terra mutabitur^ et 
transformabit Deus homines in Jimilitudi' 
nem angelorum — — ■ Eodem tempore fiet 
fecunda illa et publica omnium refurredio, 
in qua excitabuntur iniufii ad cruciatus 
fempiternos: iifunt^ qui manu fafta colue- 
runt -— dominum mundi — vel nefciue- 
runt vel abnegarunt» ^. 21» Quia peccata 
in corporibus contraxerunt rurfus carne in- 
duentiir, vt in corporibuspiaculumjoluanty 
et tamen erit caro illa — infoluhilis ac 
permanens in aeteihium^ vt fufficere pofilt 
eruciatihus, 

EfFecimus hoc modo, vt et vniuerfa LaSian' 
tii de millenario et connexis cum eo capitibus, vt 
noftro de. refurrediorie, fententiavno intuitua 
Ledioribiis comprehendi poffit, et nobis noua ma- 
teries adfit, qua deinceps fuo loco vtamur. lam 
enim ad Graecos Scriptores diicenda efl oratio. 


Akxan' 


352 FIDES i>OGMATIS ; 

Alexandrinae Schoiae, 
L difiiplina L ■profejffione 

■ . ' addi&orum \ 

E V s E B 1 1 - Caefareenf: d i d y m i Akxandr. 

G R E G o R 11 ; Nazianzeniy b A s i l i i Cap- 

pddoc. I o A N N I s ChryfoJlomiConJbantinop. 

De EVSEBio Caefareenfi, cum quo iii 
Graecis fiuius feculi fcnptoribus exordiuty narra- 
tionis facienduin efl^^ dubitari profecfto non po- 
teft-, pluribus de cauffis quin difciplinam dodlo- 
rum Alexandrinorum fuperioris feculi inprimis- 
que Origcnis fecutus fit» Itaque hoc vnum in 
lioc quidera loco quaerendum ef!^, an' quoque 
in capite do(^riiiiae de. rf/Mrr^c?/o?/^ eam imitatus 
fuerit» Qriodfi nunc nobis Jiceret vnius Hiero- 
nymi aucfloritate vti, aut etiam teftimoniorum 
aiiorum inopia illi acqiliefcere adeo cogerem>jr, 
cfFeflum effet, quod ita quaeriuius, cum ilJe noii 
dubitauerit fcriBere, Eufebium apertijfme in Qri- 
genisfcita concedere et quod omnes.ecclejiae repro- 
bent, catloolice'et pie di^tm ejje defendere ^J, 
Sed enim neqiie ifta penuria adfeo laboranius in 
pracparatiopzis atque demonJlratioMs evangelieae 
auclore locupIetifltmo,'neque patitur nof^rae nar- 
rationis 'fides tantum tribuere tefiimonio vnius* 
Itaque vtemur commemoratis et reriquis libris 
Eufebii dogmaticis, atque ex his ordine ea omnia 
excerpemus, quae hyius loci efTe videantur. Sed 
pauca nimirum erunt : - 

BemoJi' 
I) 1. II. adu. Rtiffimim f. loo. a. 


DERtSVRRECTIC^NE^GARNIS. 353 

Deynonflrat. 1, IV." c; X-iri: :'extr. rc? i^x^ov 

vov,-%5Cf 3-ctV!:*Tb? TJ^v^cdVjv ^(peuYgv — ■ 
TO , T£ <^'9'^gT0V T51V ^tCp^S^ct^a-iiXV evf^j^i/ir- 
XgTO,, V.Cll: TO .^VtjTOV •- TJ]V ■ a-S^CJVCSflriCSV. 

- (Mdrtiuiin corpns Jefti viifificatiiin excita- 
tuin efl et- inors Vita-fiigata eft — . et cor- 
riiptibiJe induit incorruptionein etc.) ,J. 

■— — ■ — 'C.-XlV. @Bog Koyog — — 
(TVVCCTCsBsdv ys rov dv^'£^(x}'7rov aTvcip^^v^^ 
rifjLoov-^ - sKiTi^og ' ■ toutov •.cx.vtcv — — fyig ts 
irai^ civTco ^comdi^iov— Kotvcoviag^u^im' 
vjjJAV TS . oyjicos (ZTtaa-i tjjs"- %«^' avto} %cii 
G-vv ctvico. 'oc&a,vao-ia.g ts. xai .{^a T-iKsiasrTov- 
To iJLsyL<^ov ^siyiAa Trct^^Xiov. ;.(Deus;verbum 
hominem afTiuntum, tanquaiil noflrfle fpei 
priini,ti,as,5 jimul dininae |rarticipem, fecit 
naturaej. luinc ipfujn cjnemafrumrerat, '.per- 
petuae vitae fibi propriae focietate dignuni 
aeflimans: In cjno profedlo" nobis omnibus 
fntnrae apud ipfum et cuin ipfo immortali- 
tatis docuinentum illuf^riiliinura exhibere 
vohiit») 

-^ — r-^: "L .yil. c. I. sirsi^'/] h' dvB^pca^TTov 

^ . - 3"aVC4Tdg; ,-y. %^}7V ^'0jSV--^iOi:> TOV MVTOV 
L :. . civBq07t.OV -. t.Jt,V; JCaTCC TOU ■ ^-^VCtTOU (3^(34f3su- 

^■^vc6i:Vr?c>jv.TKC4r.To .2nM'-A TOT 0A- 
^:" ', N Alv-.Q.TP .<r-^jjac4 ^car,g.^.clvoi:hix$nv(Zi xdt 

:T>1?,,0^iWC4§Ti.C4C T/7V73C6&^^A8<C1V SV •TW ^VJJTW 
C-Ct)fA.O(,Tt .TO. TT^/V gVg^yOUO-CSV 5CaTCfi,\t/;>f3-/jVC4f 

, fAtjmTizdpi.ci^Ticcg ■ cioTov , a,KKa> ^i%aiocrv- 

■ ■ . ■ ■ ' ' vvc 


354 FIDESDOGMATIS 

VfJ^ K^dTovcrijg. (Pc/lquam per hominera 
mors, — - oportuit fane per eundein homi- 
nem vicftoria aduerfus mortem obtineri , et 
corpuf mprtis , vttae corpus declarari de- 
{{rmquQ regnum peccati antea in mortaji 
corpore efficaciter fe exferens , vt non am- 
p//M/ peccatum fed iuftitiai ei dominaretur.) 

Demonjlrat, 1« VII. c. I. paullo pofl : tw B^sm 
7\.o'^co rovfJL^ioikiv to Cp^ca.p^ov fJLerso->{.£vo(.^6' 
ro Kai (X^iov rs.Tcai ci9-o(.vccrov - — — a%e- 
rshsiro. ^Contra verbo diuino, quod cor- 
ruptibile erat, reparaturn et fan^um im- 
mortaleque eiFecftum eft,) 

contra Marcellmn 1, II. c. IV. o Xpi^^og rov 
&SOV , o xoivog airoMrm ctwtji^ o ^-tt^oto- 
Tojsofi- eK Twv VHK^wv, JjpA-jr;? TH2 THN 
AririN ANASTASE.ns. 

de ecclejiafiica Theologia 1. Ilfl c. Xi O^ar^ 

otioiag it^atrsSa.i (pcavstg . %oc.rcc TJff croi^Kog 
rov (Tcorviq^og ^f/.oov rsroAfjLviMv' ovx, siri^^Yi- 
erug cogTiO.i itqprvig slg ov^avovg.dvot.h.fjxpeoigy 
eri OVTCX.V cx.vrv\v sni yvjg •jrqp rov na^ovg^ 
ovrctjg s^o^e(,'7sv sv rco ogsi - — " — «AA' 
ovle a-vvsig oiroiov (xcaf/.di. ^o^yi§ o &siog Atto- 
'^roKog ((priTiv) xoii Ctig- jccti t« H M £ T E P A 
cci)fJt.oira. (TVfJLfioqCpci. ia-sSc^i ezsiycp rca crw- 
jt*«Tt ehloi.TY.e XeycaV ' og f^ersa-XfifJi.otrKTe, 
ro crcafJLCx. — — - — -^ rca a-capLovri rvjg ^o^vjg 
»vroy' «?y.?\.' ovh vov]<7cx.g ^ rivi r^oirca kol- 
rxiroS-viTsScti ro ^vjjTov vtto Tjjg- ^covig 
By^oi\l/e ^«CTKWV , i^' co dv d^eAofAsv gjt^u- 

ffdSoii 


DeRESVKRECTipNECARNlS. 355 

aix,(Bc&i K. T. A: (Vides, quales voces aufiis 
■ iit proferre contra carnefiii^eruatoris, igno- 
rans quodanteillam in coelos aiTunitionem, 
immo-ante paflionem fuatn cum adhuc in 
terra yerfaretur,. eam in monte glorificauit 

r neque praeterea intelligens, quid 

Pauliisfcripferit de gloriofo corpore et quo- 
modo .docuerit, noftra. corpora confoniiia 
fore ilJi dum dicit — r , r— .-— neque tan- 
deiii cognofcens j quo modo morfale a 
vita abforbendum effe fcripferit, nolumus 
illo denudariQtc.') ■'■ 

de ecclejiaftica Theologia \, III. c. XV, TtctvTsg 
oi xyioi •— • 7— -— Kcti E Q. M A S I N" aiw- 

rpii Ttcc^^^i^Kvi^rioig •ko.i ev' royra ry]g ccvtov 

(Xgi^Ou) fifT.cik7}'4>'0f/,^V0l.^p^7JS —^ oV /tts- 

T06i7%}i^aT<^ei To croofict Tv\g TocTrsivcop-soog 

"• jj/it«V--- - — Tt]g do^rjg otvTov o£sig 

oVojff r<?;(forte tm) ^^vvGiSoti ocvrov vito- 

TOi^arciVTCo T» "TravTa koci tov { ita certe 

contitiue fihe interpund^ionis figno; pdil 

<7ravTa 'feribendum) ixiojxa.Tog rov i)fASTs^ov 

'-' fA.sToio-y^ijfzcifia-fiov TFSil^crkiy slg to (rvfx.- 

po^^pv^faia-oofjLoeTi ftjg do^vjg oiVTov 'icoii 

■ ' To Yifisfsi^Ov d-TVs^yao-iSoit. (Omnes fandH 

— - Qti^ni eorporibus pefiietuae duratibnis 

- et Sbli V Umae aftrisque nmilibus vtentur, et 

' '"'■ in "hofc' qitoque glnriae ; Ghi"ifli partibipes 

fiQnt^^M'ira0mitabii; Qtc* ^Vides quombdo 

' ' inter alia, virtuti erus ex qua fibi omnia fub- 

iiciet , t-transmiitationeBn qubque noftrof um 

cbrpo-. 


356 FJDESiDOGM A:T1S 

; .: corporum tiibuerit, vt corpori ipfius glo- 
riofo corpora quoque noftra eonformia red- 
danrur») .^t. ■ ' ' ; ^ 

Haec nunc fi etr fecum et cum doidlrina Or/- 
genis coinparemus, Hieronynii rudicium ante ad- 
fcriptum veriilimum puto repefietur. " Nam vt 
non dicam^xcerptura tertii lociplane nonad rem 
^pertinere, ciim xjlarum fit ex ipfj^ eius interpreta- 
"tione", euni'per ■'covpiii mortis, ex 0^a7g< PauJina 
■Rom. VH, 24. 'p^ccatoriim in nobis compagem 
intellexifre adedqiie de rbnoualione feliqua affir- 
inaflej ' vt itaqueji^ec per fe maniferta non vr- 
gea^m, ^nmb refurr'ecilo7iis ~Sanciorunt fimplici 
'appellatione vtitur, deinde iu iJraqUam vrget ab- 
forptionc non fatis mte/iecia htitiera quam ponit 
transmutatio7tc\; att^ue glorifcafidfte'%imn9. Ori~ 
'setiianae traditibnis" bcculte fparfit. '^'^ 

Didymmi inter^Jpfos AJexandrinb.s.dqdoreK 
huius fecuii clariipnlum, ///^^p«jj/tt2/ non modo 
affirmatio , eumjmi.pediiii^ fe^ 'OffM/ '^f^ Orige- 
HU^^tranJire Jen%ent-iani. *), verujn.ipfije eti/im re- 
liquiae intecpretatipnis a\ueaAniHierofi)/mi inen- 
tione ex eodem.allatae et fragmenta quaedam in 
Cvitenis adniodum- pfobabiJe iaqunv non abhor- 
r;U,iire ab Origfnii\^% decl^randa ref^irred:ione con- 
fuetudine» Vu^p-.yefo p.3rticuJi^n;V;Cum iam fu- 
£ra.in Hijf ro«j^^^;n,ientione pXr.Ep^ftola [z^-Mine- 
riiim defcripfimus ,, in hpG-jIpcQ iporiq -addemus 
?lludancmbr|jiiy, injquo aperti? a^uer^u^^^ 


DE RESVR.RECTIONE CARNIS. 357 

rios difputat,^ plane ex Origeniftariim ingenio. . 
Verba haec fiint ^) : 

sv xtcixoj^' ev' ^o-n-fj c^pS^aXizdv . iiincta ^mul 

omnium reJurreUione (Chiliaftae nimirum 

dicebant, non omnium vnam vnius tempo- 

ris fore cf. inox fequentia) rapientur obida'^ 

'Chriflo , hi quos mors dijfoliierit -— — ' 

. Quando enim dicit in pundJo tempciris, et in 

motu ocuJi atque momento, futuram 

. - omnium rejurrectionem cunSiam primae et 

fecundae refnrreAionis excludit fabulaip, 

' "Vt dlii primt, alii nouijjimi refurreciuri efji 
credantur. — - -— Icius^ue ocidi (iue mo' 
tus :, qui graece dititur q&TVV\ , ianta veloci' 
tdte transcurrit , vt pene fenfim videntis 
effugiat. Verum qida. in plerisque codfci-' 
buspro^07i;vjidejli<^uyelmotu\ qiiiv] le- 
gitur , hoc "fentire debemiis , qtwd quomodo 
leuis pluuia vel (Itpula aut tenue Jtccmnque 
folium venio flatuque raptatur et deterra ad 
fublinie transfertur , fic ad iBum oculi et 
ad nutum Dei), ^omniiim Woftuorujn corpora 
mouebuntiir parata . ad aduentum iudicis. 
Fragmenta ex.Catenis Haec funt : grt Ss 
}C«t J7 o-(jt^^ pLOV .M(zra<T;AV\voda-ei BT!, skm^i* 
i7f€i lyjcrovg KdiBo dveh^uro B^cf^vciTov, dTTS-' . 
Ssro tjv 'Ay..r- ohoVopLiciv sKc<.(is (TCi^^^ioiy sirst 
rco •zraKiv ANASTHSAl a.yry}v diro 
.rov ' ^ct,vo(,Tov -— shoroos tyiv crfifrg/t» Tcdu- 

l) ibid. f, eod, ' 
TelUr deRefCarih ■ Aa 


558 FIDES DOGMATIS 

. .- Msvoti CptiTi 8»« rriv 'jrgo&doKiCiv TYig dvoi^ci'' 
■ a-ecag. Et Se T»ff e» 'Tr^cxrwTroi; A«(3iS et^jj- 
i^«i «Oto l>t,A«/Aj3avsi, «Trauo-acS^a) ^k«t«- 
- Tgg^ctJVTJjgTrE^iav^^sCio-ews-So^jjf.TisjViJC-TrAou- 
<?.S^0OV' £1 7«g ««< /A>j ol.oi sliTiv hfOi^li^OiScil . 
o cpgoyovcriVi ukK oyv £v<7s(i(ag hiaKsivTKi 
(Poio-KovTS? TY\v ara,gKCf> uvi<^oiScii STTi To sivoii 
ccCpB^oi^Tov xoti 7rv£vy.oi,Ti'MV- (Tcofjict, '\ceg 'y«^ 
c i^siqpiisvog ysnqpg [JL£Tc& dvc^^oca-iv ^cov xca 
. ov vsK^og s<?iv' ovT(ag ri: sysigoyt.svi\. <5"«^^ 
IXSTO. Tv\v sys^criv 7rvsyiJL0(,Ti7cgv %a,i dipS-oc^' 
Tov a-c6fiois^iV (Jequwiturverha caro mea etc. 
Siquidem Jefut quatenus jubiii mortcfUj car- 
nem , iquam fAlutis nQfirae . caujfa ajfumjerat^ 
depofiiit, vt eam terti^ d\e ex morte rejufci- 
iaret,, Hinc carnem Juam mf^eait habi- 
ta0e, procul' duhio ob fperatam eius refur^ 
reSiionem, Si quis vero id omfie tanqudm 
fiib perfona Dauidis dici ppinetiir, /V dc- 
■■ Jinatje fententiae Jimfliciorumde rejiimciio- 
7te opponere. . Ouamuis enim*hinon ante 
oculos Jifiere poffint, quod Jentiunt y tamen 
piejponunt , dicentes , carnev},rejurgere , vt 
■fpiritualeet incorruptihile corpus jit ^ quem- 
admodumcnim mortuus refurgens iptji rc" 
/iirreciionem ^iuit 7iec amplius mortuus 
^fiy ita caro refujcitata poft Jujcitati- 
onem fpirituale efiet incorruptihile cor- 
fus ^ — — — ) gi To;vLiy ovTcag r\ Teqoycsi- 

X) Cf. WoiJU Aneedotagraeca T, IV. p..io. f<j. 


DERESVRRiEeTlONEeARNrS. 3^ 

, fjievifj (po)fyj Ksyk' hiv ^s^ciSeii rcv o^^etvov 
T0V ^vqiov ,«%^i ^^ovtov , «7r(?>c«T«<r«crf cai^ 
K. t.-A. ii^JiTeov^, w? Xg{9of'avarX7j(p^g<p 
ik pv^oivovg f/,BV€i iTisi iwis-rvis, tov Mcrj/.ov 
cvvrsKeietg (Si igitur fraejenf SSium ait^ 
oportet. coelutn recipere dortiinum ^iQ, 

• ' exifiiinandttm efl^ Chnftu^ in coeios r^- ^ 

ceptum\ ibi mmierevfque ad cpnfumitiatio- 

neiri inundi ^) BT;i4»rspv^ (ag^noKKvi o-^noiJ- 

' ! ^yj virTjqX^ '^'''S' Tf^eiws* ^^/«'«vi^ijyo*/ is-e^t, 

>' Toal^YjrovliocTtTKTfJLOtiAirrovyeii^ovro^ 

rov StSi3jM.ev(3t> 5 pre\y,£v^i ^t^otTog-, oTg JSb 

iv 'Ttvevf/Mri dyLca y.dii ■<ipv^iy ov hica ri/iv 

VTPe^oxyiv rov ev otveyjxi(.ri ^ot/a-ria-fictroc 

%cx.rE<Pqpvovv rov &(a{id(.ri%(ari^ov, XvfJL^ 

(iix,Kksrcf.i «Yctg xcti rovrp eigroorfj^iuv m.r<k 

(iicti) ' r0 oiV(>(.*3 0icriv r(3V <r(afJLCiros^ ' (Scien» ■ 

> dum, veFOs ChriJHanos n(a£nam haptismi 

fenjihilis rationem hahere, Gum enim: du* 

• plex illejii^ tumper aquam, tum per Spi^ 

ritum /an^um et- zgnem',' minhne proptef 

praerogatiuam huius- pofterioris corpor^leni 

'illum flane contemnere folent, Qonizxi eniVft 

et ille quod ad c6rporis reJurreBi(ifiem\ iuH 

' V — —J - 


- Haec i)/^/«i fufficiant; ^tfi non nobis fuffi- 
cit ^a iine aliqup Comrnentariolo appofuiffe; 
Deprehendihius nimirum in interpretatione latina 

Aa 2 V primi 

») cf. Woffii AaecdotagraecaT' IV. p. iC.% ; 
a) »fcW. p. 32« fq. 


36o FIDES DGGMATIS 


/ 


prixfti apiid Wolfium fragmenti praeter alias etiani 
inconc}nnitaie.s in particiilis s^g/, m^jtwg' hoc 
plane vitiofnm, qiiod veThm\\ arjtKov^eqoi vertit 
cordatiorcs^ vt cohtextns fit, . is defindt fe (enten- 
tiae cordariorum opponerey quo iiunc pidjimtis 
cogitur id probare, tanquam fuiuii, quod apud 
alios tantura excufare volebat» Videamus quo- 
irodo ! Pofuerat . fuam. intefpretationem yerbo- 
rum Pfalmi de ' refurrecflione . }♦ ,C, Munit jiunc 
porro eandem aduerfus lios, qui ea vnice ad 'Da- 
•videm referebant et tamen noflrae carnis refurre- 
cElionem negabant, -.His itaque fuam inconflan- 
tiam exprobrat afque ex fumtis eos refeliit iic, vt 
dicatalterutrum ab iis. eligendum efre, , et aut 
concedendum, verba enro ineain Jpe^hahitalit 
Dauidem non de fe dixiffe^ aut, fi hoc veJint per- 
tinaciter defendere , Jtmpliciorum fententiam de 
communi carnis refurre^ionc ab iis qupque fta- 
tuendam eflTe.' Nam hanc tamen piam effe et ex 
interpretatione eorum (qiiam nunc vfque ad ex- 
tremum eorum . verbis affert, etfi uouo lapfu 
.Wolfius ^ vhimis verbis wf 'ya^ npuam perio- 
dum eonftituit, quafi haec amplius de:)fuo addidif- 
fet Z)i<s^^MJ, cum totum adhuc perrdeat ab ante- 
cedente <^ij6(7;covT?5" ) molhorem , --quam impiam 
aduerfariorum affirmationem , verbai Pfalmi non 
de Ghriflo agere et^diirifiimam fimul, quae id 
Dauidi homini tribua^^t-^; quod tamen reliquis de- 
Beget. Itaque tsfntum abeByVt Didj/mus haec ex 
flio fenfu dixerit, vt potius per fe ea , plane ex 
Origenis (p^cia-eh «,7rKov<?s£^oig, .Nepotianis et par- 
tibus eiusdem tribuat, h» t' «v^gwsrov tantum di- 

' fputan- 


DE RESVRREGTIONE GARNIS. 361 

* 

fpiitando vrgeat- et temperamentiiiTi interpretatio- 
nis ex fautotum fuorulii diiTerendi ratione addat* 
Nam cetera alibi a.7tXov<?e^(ay liqrum: prmiam et 
fecimdsm refurredionem audaditer cum Ortgene 
refellit, fabulam eam appellaris et tacite aduerfus 
ebsdem in fecundo fragiiiento illam «'7roK«T«'5'«- 
0-/V de confummatione vniuerfi mundi explanat, 
nullum qnoque ante eandem reditum J» C, cx 
coelis admittens. Quodfi praeterea liceat nobis 
eoniedlura vti, iuterpretationis reprehenfae Au- 
dores ioix.^- Manichaei fuerint, 'qui certe ex pri- 
maria- fua opinatione cogebantur omnia dq Daui- 
de explicare. Sed neqne in tertio fragmento in- 
terpretandp nobis Wolfiana verfio ,. qiiam tamea 
ante pofuimus, plane arridet. • Nani primum ve- 
reor, ne 61 rsKsioos %gi<?/c4Vf^(?vTe? f. quod idem 
eft ol rsKeioi '/j^mcHiVOi fint' wr/ow Chrifiiani et 
non potius ex Alexaridrinorum loquendi formu- 
la , perfeBiores , ingenii ' liheralioris Chriftiani, 
quos^^nunc in.baptifmi aquaie pretio ftatuendo op^ 
ponit (jriofticis plane eum coriteHiHentibus, 
quemadmodum haec oppofitio perpetuo (5^;«^//- 
ti^ Origeni etc. in vfu erat. Deinae quid fibi ve- 
lint haec — confert enim etille quod ad^rejur-' 
reciionem corporis ad, falutem^ nemb profe(flo 
intelligat. ' Verterem 'faciiiori interpretatione, 
conducit enim et ille ad corporis ex refurreBione 
falutemi Sed- cum nunquam.Alexandcini prio- 
rum feculorum'do(flores baptifmo viip refurrc- 
(Sionis colliUricem tribuifie reperiantur atque po- 
tius fignificatiuain tantum eius virrutem ftatuifle, 
forte «vocrao-is" %ov (T(ii)ia.rog i^£im. hoc loco fuit 

A a 3 ' fymbo- 


36? F.IDES DOGMATIS 

fymbolica illa corporis in baptJfmi folennitate ex 
aqiia refufcitatio, et a-vfj42e(,KKs<TB'ai, iinde deinde 
txvfJi^oKov^ \{\c jignijfcandit notmidi fenfn fumen- 
dum eft, vt fit vetfio:' jiam etilk per rejurreciio- 
ncm ( quandam ) corpQris ^ex aquaj Jignum fa- 
lutis eji. Dabunt certe veniam Lecflores conie- 
dlurae in loco aiiibigui admodun) fenfus et fine 
dubib propterea a eriticis iam follicitati, Nos 
nuncad 

Gregorium Nazianzenum nos conferemus. 
'Atque eum, quando difciplinae Alexandrinae, fi- 
ve qua promifcue vtiliceat appelbrione, Orige-, 
nianae fautoribus adnumeramus, <S(?i:rrtf(?»i fequi- 
iTiur iri eo loco^) vbi commemorathunc et ae- 
qualem Bafilium Ofigenis do(flrinam aduerfus 
Arianos defendiffe exprobrata iis eius Ignorantia, 
Quin adeo in vtroque vniuerfa -non modo fiudio- 
rum latio, verum illa quoque modefiia difputan- 
di, qua ipfis Aeatholicis venerandi euaferant ^), 
credibile faciat, 'huic in decernendo fiue opinan- 
do rnediocritati eos per Alexandrinorum ad 
■Caefareenfcm et Antiochenam Scholam propaga- 
ta ftudia adfueuifTe, Dum vero in eo fumus, vt 
in iudicium g r e g o R 1 1 primum de refurre- 
<9:ione inquiramus, fiue potius Led:oribus mate- 
riem locorum ad inquirendum in illud fuppedi- 
temus, tripartitum illum ordinem in excerpendo 
lococum varietatem fequemur, quem fupra in Qe' 
mente Alexandrino conftitueramus ^)» 

. ClaflTis 

1) biji. eccJ. 1. IV. c. %6. 

2) Pbikjlofgius ap. Photium CoA, %6, 

3) p. lOI. fq. 


DE RES VRRE CTIpNE CAKli^lS. 363 

• ' Claflis prima, 

Oratio. m S. Baptifhm:*TripUcem natiuita- 
' tem mfiram Scriptura agnofcit^ primam ex 
corporibufy fecundam ex baptismoy tertiam 
. ,ex rcfurredione • ). 

— — - — — - mox: Has cuncidr nati' 
vitates Chrifiits meus in fe ipfo ;honore 
affecijfe apparet — — eam quae refurre- 
dione fit^ ea qitam ipfe aifpicatus efiy vt 
fieret primogenitus quemadmpduminter mul- 
tosfratrcs-i ita qitoque ex mortuis ^). 

— inmedio: Inceftum efiy an (^ 

rurfus ianditateiii animi perdas ) rur/its e 
Jepulchro ad vitam excit^heris^ vjque ad 
poftrentam illam et communem reftirrecflio- 
nem, quae omnia iz^^ adiiidicium adducet^ 
7ion curanda fed iiidicanda^ atque dd ratio- 
nem horum 7'eddendam, quae bene fiue malc 
coaceruata fuerin ^J, 

. Aa 4 Claflis 

I) MoreWdnae Parifienf. edit, T. T. p. <?37. rgKxctiv 
ymiifftv ij/xty oihv "Koyos , rtiv sk fw/uKruVf rijv s» 
{ixitrtff/xUTOS , y.Kt rtjv a§ oiv»e»cms, 

z) TKVTXs ^n rois yEvvijffets KTtccffus ■noig ioivrov rifAijSus 
£/u,os yigtfos (pKiysTKt — Tijv r*i KyK^Kffst , ^s Kvros 
uitijg^KTo ,' ws iytvsTo ^goroTotios sv «aWots K^eX(potSf 

gvrw XKt 7r§0TOT0K0S SX VeXgWV ytVS^Kl XKTK§tWffKS. 

3) p. 66z. «(J>;Xov ov st wK^Ktv l^oivKs^ijffij rwv tk^wv, 
f^exgt rijs rsXsvTsiKS y.Kt xotvijs KVKfKffsus , ?/ axv ro 
itoii]y,K K^st sis xgtffijy , ov S^sgKTtsvS^ijffo^usvov , CtW» 
xgtB-jjffo/usvov y xKi "Koyov v(ps^ov, wv tv jj xkxws I^^Jf- 
CKvgtffsy. 


a64 FIDES DOGMATIS -^ 

Ch^\?, fecunda» ;' 

\x\ funehri latidations Caefarii: Perfiadenp fa- 
fisntitm verba vt credam^ ammatn pilchram 
et Deo charam pojieaquam corporis vinculis 
io[\m^ hinc excejfcrit , protmus honmn quod 
ei deftiaatiim clt perfentientem et contein- 
piantem (^fo quod tencbraf offimdebat pur- 
gato aut depo/ito-y aut -— nefcio Jiatim qup 
aiio verbo vtendnm fit.) mirabili quadam vo- 
luptate aff,ci atque Jmc vita tanquam graui 
quodam ergaflulo iiberataiJi ■, compedibusque 
tiiis-, quibus^ mentiy alae deprijfiebantur, fb- 
lutam profifa cum inlaritate ad dominum 
fuurn tendere ac repofitam beatitudinem tan- 
guam per "finiulacrnm percipere ,• pofea ve- 
ro- cum Gognatam carnem receperit a terray 
quae et dederat et in fidemreceperat' (^mO' 
duni ipfe optjnie nonif, qui ea iniiicem*coii- 
iunxit et diiToIuit) tum demum eam quo- 
que ad gloriae coeleftis haereditafem fecum 
admiffiram, et quemadmodum ob ttaturae 
coniunciionem aeruninarum ipfins particeps 
"fuerat,rfic etiam iucunditates fuas cum ea 
comrhunicaturam, totum videlicet in fe 
ipGim ahfumeutem corpus ^? (;«m ^o vnum 
effeciam et fpiritum et mentem et Deum, 
abforpto e wV<!Z ''mortali et caduco. Audi 
tantum^ quid de ofjium et neruorum compa- 
£iione diuifjus EzQchiel dijferat -^ quidpoji 
illum diuinus P.auhis de tabernaculo terrejlri 
et domo non manu facia , illo quideni fluxo» 
hac VQYO ia coelis recoaditaj. qui etiam 

. ' " difcelTum 


DERESVRRECTIONECARNIS. 3^5 

difcefTum a qorpore profe(5liorem ad Do- 
miniim efTe ajffirniat , vitam vcro cum hoc 
corpore vi peregrinationem depjorat ^). 

in Chrijli natiuitatem : ille (]Chriflus) carnis 
tneaGpartzceps fit,~vt et imagini Jalutem et 
carni immortaliiatem 4^r/7^ ^) . • 

'fecunda^ in Pafcha eadem iisdein verbis re- 
petit^). 

Aa 5 ClafHs 

l) p. 175. Tq. vsi5td/u.ctt ffoCpuv- Xoyoti ori c^y%>/ ■Ko.fStA 
xoiXri Tf xai B^so^ptkfjs l^tsi^ecv rov «vvMsy^svov ."kvS^si' 
au. ciuiy.oi.ros ivB^svie «jrpnXXcityj; E T © T 2 y^v sv av- 
ya.i^tiSst xou S^sw^tcf rov /usvovros otvryjv xoikov ysvoy^sv;i, 
oLrs rov satffKorovvroi , ocvoixccd^xgS^Ev.ros tf umrsB^svroSf 

^ ovx oto ori xott Xsystv x§^ * ^ocvyMfftuy rtvoc 

ij^ovtfv ^osroit ^ — ' xoit iXsws p^oj^st ^§os rov iuvrtjf 
Ssfffconjv, wffTct^ rt osffyorri^tov ^oiXsifov rov svrxvB^si 
fiiov oiTCoCpvyovffot. xou ras, 7cs'gtxsty.syccs a.Ttoffstoi.ff'Kysvt} 
^s^ocs , v(p' m rtjs ^iocvoicis Ttrs^ov xocB^stXxsro ' xoei 
cfov ijS'f} ry *4>ANTASIA xocgTCovron rny uKOXiSt- 
ficsvfiv yocxot^iorfiroi • yixgov a . vssgoy xc.t ro ffvyysvss 
ffoc£xtov xicoXoi/Sovffoc Ttoc^oc rf]S xoct oavffijs xQOi <rci5'svB'si- 
fffis ytjs r£07Cov ov otasv , rocvroc ffvvotjffois «0« S^tuXv- 
ffxs JOJ Tovriti ffvyxXtjgovoysi rtis sxei3^sv , So^tjs xint," 
xoc^ocjtsp rm ,mx^f]§u)v otyrov y^rsff^s ^i.oc rt]y ffvy^ 
(pviocy ovru) xcu ruv rsgTCVuv sKvrtjs y.srocoivwffty , oXov 
sis sotvrt]y otvKXuiffKffoi ^ xxt ysvoysvtj ffvy rovrui Jy xoct 
•Kvsvyoc, xKt vovs-xoct Qsos xocrcc.TCoS^svros vtco rtjs ^utjs 
rov S^vtjrov tioct £soyros- —— — - „ ^ 

2-) p. 670. — - ysrccXccy^xyt} rtjs sytjs CK§KOSf\tm ti»i 
'rtiv sixQytc ffufffi xoct rtiv ecc§xcc «,3"«y«r<s'»?» 

3) p- ^U. - 


366 FIDES DOGMATIS 

• Claflis. tertia. 

in Chrijli natiuitatem ad extreHinm fere : 
Pojlquam (hdnib) diabc>li inuidia — • — 
— accepti inandati mcmoriajn abiecit^ et 
ah ac,crb'a efca viSius efl, tumvero Jimul et a 
■ lipio mtae ct .a Paradifo et a Deo propter 
pcccatum expelUtuf' et pelliceas tunicas in- 
duitjcrisffam fortafle caruem et inortalem ac 
refmdlariam — . *). 

fecunda \vi.Pafcha haec eadem iisdem verbis 
recurrunt ^). 

Jecunda 3e Theologia: rnedia inter nos et 
Deum corporea haec caligq interie&a eji, 
non fecus ac jmbes illa inter Aegyptios et 
Ebraeos — — ' Nobts certe qui^ vt Jere- 
miae verhis vtar, terrae vinculis adftridli . 
' tenemur"(Thren. Ilf.} et crafTa hac carne 
obtegimur, hoc perfpicuuin eji etc. tj. • 

' ' in 

'.''■■. ^' 

1) p, ^fp. I;r« ^s (p^ovua S^ta^oXov — '■ — Ti]S /usy Iv- 
roXvs- sTCsXccSrsro rijs ^o^ita-^s kk* ti irtfB^if rijs <xiK§ot.s 
yivjsuis , ' o^uov os rov njs ^uijs ^vXov kki rov Texguosi- 
tfou x«* rov ®sov otK rj/v xuy.tot,'j i^o^tros yevsroii xou 
rovs _ asp/uMrivovs »jit(ptsvvvrxt %<rwyocj tffios niv 
IIAXTTEPAN ffx£xx Kou ^vrjrfjv kou Hvrt- 
rvTiov. 

2) p. 681. 

3) p. 6%l. fisffos ;;,«!ov rs xou 0.£oy ffwiu.xrtK0S rovto 
ti^xroct yvo(pos uffvs§ 7) vsCpsXtj ■ — — Vf^iv ^' ovv 
sKttvov yvo§fiif.bv rois ^sffpAQts njsyijs, o<P}]fftv B^stoslsgS' 
/Atxs, Kou ro riAXT rot/ro ffx^xiov TcgofiifiXtj/iAsvois 


DERESVRRECTJONECARNIS. 367 

\ti S6ium Eiiangelii M^tth.. XIX. A?igeionijn 
vitam elegijti^ — «^-jn. carnem prolabaris, 
— - ne cum inateria. matrimomo iungaris 
— — • Annon plaije afigelicumy eam*<:\nze. 
carnis vinciiiisalligata fit, «0« fecundum 
Garnem viuere et ipfa natura excelfiorem 
cfle^). . 

Oratione funebri in Patrem : Appropinquat 
Dee ( de rriortuo Patre loquitur) vt qui 
€orporeas conipedes excujferit, ac. limo illo 
mentis puritatem inficiente liberatus (it a.U" 
dusque cum nuda principe illa purifftmaque 
mente verfetur^ angelici ordinis dignitatem 
ajfecutus^'^. • 

in diEium Euangelii Matth. XIX. Fereor , ne 
ahjtirda. cdgitatio cuiquam obrepat, tanquam 
anima alibi vncjuani verfata fit ^ ac deinde 
corpori huic adjlriciafuerit atqueprout illic 
fe gefferit, aliae hic prophetiam, aliae cdn- 
demiiationem aecipiant. Sed — - — •ab-m 
Jiirdum hoc — Reliqua perfequamur funt 
enim Eunuchi etc» Largieris mihi^ fi caro 

conditus 

r) p. joa. feq. AyyfXwv ^§f]eoti mXirkMv ~ fM\ y.ot,rst 

vtx^ijs sU CK§xx fju] Tf} vXtj- yxy.i]3ri]S — — 

TTWF yocg ovK ccyysXiHDV njv if»£xx avvS's^sy.svi]v yi] xooroet 
ffu£x« ^flVf ecXX' stvui rrjs (pvffsus v^/tjXors^oiv. 

a) p 288 syyt^si ®s(o roos ffufAoirixxs 'Ksi^oos xnoffsixffK- 
/nsvos xxi ri)s s7CtStoXovffi]s rov vovv tXvos XTivfKkxy ys-^ 
vos y.xt yyy.vio yvyvos svrvyp^xvuv rw «roorw xoot y.xbxgto-. 
rxrtf voC rx^sm xoct Ttxj^^ijcrtois KyysXtxijS — »^toVf 
fttvos. 


36g FIDES DOGMATIS ' ; ■ 

* . # ■ 

~ midlttif Jpiritualis .effiotaris , fi ' ^ pliinibea 
carnis mole tradus atqu€ deprejfuf a ratione 
i}2.aiiu7h/i{l?leueris,etc*.^J.~- ~ ,- . . . • • /■ 

de confhitutione epifcop. 'Nihil miJii cum eo 
comparajidiim videturi qin'claiifis, comprcf- 
fisque fenfibus afqne extra carnem niuri- 
damque pofitus nihilque reriim hiimma-. 
rum niji ,vt;gcnte admodum ^^necelHtate 
cofitingens^ Jecimi atqiie ciim Deo co??micnte- 
tur etc, ^). - /' - 

jn fanSiim Baptifna : — Crede Dei Filium 
^ — . — — __ gloriofmn d^niquc et illu' 
flrem redittmim-, non iani illura qiiidem 
carnem , . 7ieque tamen etiam ijicorporeimiy 
fed auguftius diuiniusque, quale ipfe optime 
nouit, corpus habentei^h vt et ab iis, a quL 

- bui 

t) . p. ^o^. fq. (po/5ov,vMt yttj; xom KTOTfos ris stffsTi^t] Xo- 
yiffy.os, ids Tfjs d^v^^ijs uX7m%ov aoXiTsvffcc.u.svfiS , siTx. 
TW fflnyMTl TOUTCa h^eJsiffilS ' xou Ik tyjs shsi^sv TfoXt- 
TSMS TUy /UcV XoCjSoyTUV fijv Jt^oipfJTSlOCV f TCtlV OS'KStTeC- 

x^ivofisvtDV — — aXk — KTOTTov ^ — — sfffi yoc^ 
'Evvovxoi - — '• — 7C^9^i,V "^ ^'^^ ffyfi ysvoy.svos itvsvy.A' 

TVA.OS ys>'/J ixv Tp jUoXljSt^l TiJS ffX^KOS sXjiOfiSVOSj TtTS- 

fuS^fjs vx(f Tov "Koyov — - — ' ( 

Z) p. 48(>. Ov^tv ya.^ y.01 aoHsi tocovto , ohv fAVffetvTx 
TKS c/.t§iy}ffcis ESS2 SAPKOS Kou Kpffy.ov ysvoffis- 

VOV, fit.JJSSVOS TUV ■ XV^^UilklViOy TCgOffKTCToysVOVj OTl ,*«V ■ 

9CxffK tAVv.yy.i] , sxvT(>i x^offXxkovvTo: Koa Qsu j — ... — - 

Simiiis Cciji in fuperioribus adfnit (p^ocais »iSin<fsi 

/MVOVTfS K' i' . . 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 369 

- buf pmSius eji., vuleatur, et Deus omnh 
crailitieiexpers.»/^»^.^^^): 

Noflra nunc non opua erit ■ longiore crifi, 
cum h?.'ec quidtm per fe piueant, GregGrmm craf- 
fitiem carnis exclufilTe ab. refurredlione; nuHiini 
difcriiuen inter primam ijliqiiam ec feeundam: re- 
furre^lionem agnouiiTe, vltiimm comfTmnem* 
omnium afTerens, neque dicens (loco tertio claf- 
fisprimae) inccrtum efi^ an ruffus renGuaberis 
aiite primam refurrectionem ^ eundem porro me- 
dium animae pofi: ..mertem ftatum affirmaire, iii 
effe^ftis tamen, vt deinceps videbimiis in extfema . 
difputatione, difTentiens abalils; rurfus in*hoc de- 
fcribendb eum ah^Ambi-oJio ^) fere exfcriptuni 
videri- poffe 5 tandem.' illam feueriorem Alexan- 
drinorum difciplinam , de ahfiraciione jnentis a 
corpore, -.cuius fpecimina pliira in Gkmente dedi- •- 
mus et interpretationi^i peiiiceariim tunicariun in- 
Toleiitiam eum aeque retinuilTe* Neque, yt obi- 
ter legenti videri poITet, vci in illo Ipco Orige- 
Mm reprehendere voluit, in qiio reiicit opinatio- 

< ' . , nem 

1). p. (Jyi. w/ffyf rev viov rov -©sov — -• — vi^iy ^s 
yfxXiv /u,srx ,Tiis .svoo§ov uvrov Ttu^ovGixs^ x^iVQvru, ^cov' 
rots xoct vs>t£Ovs' ovy. sri y,sv cry.^y.oc,, 'ovy. uffwf/Mrov^Sy 
eis xvros otos Xoyois , ^sosios^sgov a'jiyMros , Ivk xoii 
, . I(p3rf] vito rwv ly.Htvr^aavrm^ xoa /u,stvp @sos iiui 
nAXTTHTOS. 

2.) cf. Siiperioris doftrinaes eius fpecihilnis haec 5 
vident enim huc tepo^itame&.werceciemglQriae 
ciim Grcgorii verbis Cl. II, loc» 1, repojitam beati^ 
tttdinem — percipere, ■ ' 


370 FIDES DGGMATIS 

' . • ',,-■.■■ 

nem 3e praeexiftentia anitna.ie, et aGCiiratiiis vni- 
uerfmil contextum ponderanti patebit Mmiichaeoi 
pernringi, quoriim erat dicefe, hos qui ante hii- 
i«s corporis vfum fe bene gefTerint, donum pro- 
phetiae in hoc mundo acciperej alios non item 5 
Ortgene et Ocmente etiam , vt ahbi manifeflius 
* reddemus, praeexirientiam animae non tam 72«?^ 
corpusy qnam ayite carnem pedetentim crafliorem 
voluptatibus et fic porro fad:am, ponentibus. — 
Sed volebamiis tamen- abfiinere ab eiusmodi 
praefignificationibus noftri futuri iudicii ! . Itaque 
lioc potiiis addemus, ex- quo intelhgatur, Grego- 
rium adeo cJariilime lA profefTum efle, quod fn- 
pra in mflgiflro Origene fufpicabamur, eum qui- 
dem Jocum ipfttm. de refurrec^ione in ^oyfjLot^ri 
pofuiffe, modum vero defcribendi eam ad yvfiva- 
o-iav cuiusque retuliffe. Nimirum hoc plane di- 
xit Gregorim, haec Eunomianis ad quaerendum 
atque ex fuo ingenio differendum relinquens: de 
ynimdo vel mundis philofophare, de materia, de 
aiiima, de naturis ratione praeditis — — > dc 
refurredliohej de iudicio^ de praemiis ac poenis, 
de Chrifii cruciatibus. In his enim argumentis 
^t verum affequi n©n inutik, ^f aberrare non p;e- 
i-iculofum ^ ) ' 

' ^ ^^ 

j) Oratione pf'wia de Theohgia extr. $IAOSO#El 

^ fiot nt§t xofffiov i] y.offyMVj itBgt vXtjs, «s^t ^vx*l^i ^^f* 

-"koyiKuy (pvaswy — . its^t ANASTA2ES2S, ngi- 

etm, Myrujfo^ocsms , Kgts^ov jtuB^rj yM-fm ' h revTois 

yecp xoit ro ifrirvyxiivnv ov» dixsvfev fi' xxi ra i^t^fiixg- 

ruvfiy oixtv^vvov. 


,DERESVRRECTrONEC7iRNIS. 371 

Sed ipfe Gvegorius putp fi adelTet ad 1>^^- 
//«»1 nos, qnamprimuin fieri poflfet, remitteret 
huiusque dotlrina yti niallet. Itijque adibimus 
eum,'atque per eosdem circuit^is in eius familia- 
ritatein nos quafi infinuemus. . • 

Deprehendimii^ eiim prihfhm refiirreBtQnsm 
fimplicit^r vei cumadiuntlione verbi mortuerun, 
commemorare 

Hom. in Pfabnum I. Htc — J^es refiirre- 
(^ibnis ^.y. " . ■■ ' 

' — "m Pfalm. XXIX. ^? refiirrecflionis arcana 
(ytemur enim re non diter- poflulante 
compendio) ^). 

•— m Pfalm. XXXIII. ad verba : cnJiQdkt 
Deus omnia ojfa eorum *— fortaffis /joe ec- 
chfta dicit fecundum refurrecflionis arcanam 
doBrinam. Ita emm, difcrte (Propheta) 
inqtiit, Dominus (fequitur locus ex Eze- 
chiele XXXVII, 5.) Haec igitur offa w- 
taflfi recipientia gratias agent rcfiitiienti, 
, Dpjiiine, quis^^ccum comparandus ^ ) ? 

, ho7JtiHa 
i) edit. Garnerii T. L §. a. p. 9'* ^J'^«»'^« -: 

-8-) p. 130 §.6. xou rot rt/s Kyas-Kfffus — — r ftvffij^ioe. 

3) p. \j6. §. 15. r«;^«; <r «V rot/ro j/ |jniXj;o"/« Xfy« — 
xocrx ro fifs xyxfoiffsuis y,vTt]§ioy'TK-^s'yx§,(pf]ffif 

^yu KvfiioJ - — ^ r«vr« ovy offx. xffoXx^ovrK rtiv 

^'ofjy.y luxaf^s-dvvrsc tw «y«rj?6'«vr*-' i^avsty Kv^ttj>rte 

OfiQtOS ffOt^ . 


372 FIDES DOGMATIS 

homlUam ehriofos: <juandG'l(ifcmae mu7tercs 
— — fropter folemiem memoriam rejurre- 
5iioni! (^]. Q..y donii federe deberent ^ feria 
. cbgitatione diem^ illurh- comple,cientes , qup 
coeli apefientnr^ apparehit- -r- , — refurre- 
Ctio mortuoru|ri — • — -^). . -r 

In paucis aliis eadem fimplici appellatione 
vtitiir, fed in eiusinddi contextu, .qui manifeftius 
Origenis difcipulum prodit.- . Itaque hos ibox af- 
feremus : Audiuimus enim praeterea euin \bis 
vei ter corpori ia. refurredione locum cpnce- 
dentem, vt ; / ., 

homilia., quod mundanis,non adhaerendiim 
fit: ^—,.—' tunc omnesXX-^^n ]o\y\^ cir- 
cumftdhunt Jdbum:^ ^cum ludex humdnae vi- 
tae congregabit vjiiuerfam ecclejiam,tuba re" 
gisfipfemi.aduentum fgnijicans;, increpans 
/epuichra ab iis xorporum dc^oBtum repe- 
.tet — -^.^)» 

'ibidemx quid vere noftrum? Anlma nimirum, 
■ cpia viuimufj tenuis tf?^'?^, intelligens — et 

corpiis 


OCV' 


l) X. ir. pl.lz^. ^.' 1. ywcxcxss ctKoXxs^ot • ors 

'Txs s^Pijv ^iu, rtjv uvKfAvyidiv rijs Kvei^xffsm KxB^ij^M 
sv rois olxots xtxrt ivvotxv Xoiy.^avovr£S rtjs ijfiS£ocs sxst'. 
vijs^ xaS"' ^v - — .f7it(pxvtjijiro(.t avot.s^Dcais vsxguv. 

%) T. II. p. 173, extr, rors «oivrss Trsot^ijaofXsvot rov 
IwyS 5 orojv xgtrtjs ' rfjs uvS^^uiirtvijs ^wijs ffvvoiyoiytj rtjv 
exxXfji^ioty rijvirto(.v^tjju!,QV' orovv. tj, ffof.XTtiy^ y tj njv fov 
fi»ffiXtuis hi:t^tjy.iKV ff]],uoiiVDVffXf rqis roi(pois ^^o^§orS' 
V ^QV sy,jiofjffoiffot rtjv ruv ffu/tixruv oijfodrijffjj Trei^^UyMTCi' 
^fjxtjy — -« — . 


DE RES VRRECTIONE CARNIS. 375 

corpus huic in vehiculiimdatum aCreatore 
ad vitam temporariani peragendatri : Hot 
e^iim vtrumqiie Jimul Jumtumi mem indita 
c^x:in aptde atque decenti^ homo ejl: • — -— 
Huic lex pojita eji imitari. Creatorem Juum 
— -< HoCj i;o£:<?fM?« ;&/f; refufcitatar : Ho c fi- 
ftituc. coram tribiijnali diuin,o ; Hooin iudi- 
cium vocatiir : Hoc vitae hic perac^e mer- 
cedem accipiet ^). 

Atque en ! mmc demum audies — 

hoyrdlia in Pfalmiiih XXIX. Ne- tu carni tuac 

: blandiarif. ' Quld paullo,pp/t:covm\r\^tt\' 

6i\m ita fouer — Ignorasne te hoc durius 

ergajiulmn animae pararey. quoiiCiraJkus- tibi 

cdrpus,facii-^J} , - , 

— in Pp[lmumXX.Xllt. Propterea Jieri nequit^ 
propter imbecillitatem carnis; nobis inhaeren- 

' . tem, 

i) T. II. p. I<^7« §-'5!- rr^ oyT«,f..j;/Ctjrej)ov; 4-1»%»; « ij 
^WiUsy- Xsxr^Tis'-.ov(Toe, xan, vos§kj'xou ffmyM txvtj} 
Jo5"f V op(;t!jttcc ^£es tov (iiov, irocgoc rov XTtffuvTos ' tov^o 
yK£ oiy^ptiiTtos^ yovs svasos/u,syos ';r£Off(po^^ xou, Tfgsrtovffr} 

^SXQXl' — TOVTl^.XOU XEtT0ity0fA0S'y.iy£l^<X,t TJ/y 

jrXKrj/y «5 ovyxyAV' 'TWTo svTsv^svxxXovfiisyoy/u^^rX'' 

VirxTXt' -T0V.TO ■ TU) TOV JTSy<J/XVTOS &S0V XOi^tTXTXt 
^iJllJl.K,Tl ' TOVTO iv^vySTXt '. TDVTO OS^STXt TUV SVTMV^X 

-' nsTSoXiTsvfAsvuv xvTtaofftv. 

5.) T, I, p. l^b. §. 6. fAit xoXx-ffsve <rpv Ttiv ffx£xx -— «* 
Ti irsotsasts t6 /uix^qv v^s^ov ^B^x^tiffo/Usvov, — ^ --^ 
ij wyv.ostf, CTi offui ^irxyf^vTsoxy Trjv 'ffol.oxx .ffsxvTW votstSf 
TsaovTi$ fix£VTSQoy T}} ^'VXV Hxvxffxtvx^sts rootr,uui 


Ttt§ioy ; 


TellerdeRefXarn. Bb 


374 FIDJES D OGM ATIS 

tetn, vt -plene comprebendafnm gloriofae a^' 
paritionis JpeSiaculum* Ajtgelicnim nvil- 
': liun eiusmodi cariii iioftrae iiniile yelamen- 
tmn habentes, anitlla re impediuntur, qno 
minui perpetuo contemplentur faciem augu^ 
fiam Dei, vnde et nos tum demnm digni 
tdemus a facie ad^faciem cognofcere, c«»j 
nirefurredtionis exiAemus ^). 

homilia m Pfalmum CXIV. propterea non am- 
jplius mas et foemina inrefurredione, /ed 
vna quaedam et vnifor^nis vita erit ^). 

in Pfalmum CXIV.. mbx: vhi vero 

nulla diuerfitas necjue cov^ox\^, iieque ani- 
maeyihiterravereviueiitiumefi'^), 

in Veut. XV, 9. Duplex ejl vita noflra^ 

- ' vna carni propria, alfera congruens animae 
— > Defpice carnem, nam mox praeterit '♦^. 

homi- 

. l) X. I. p. 154. §. ri. ^ton vvy fMV vfio^riaui 7]yjxs ra;? 
S^sxv ri]s iyoo§ov sittCpKvuKS ^tx rtiv ''(xSisvsikv Ttjs axg- 

- xos r^y jre^ixtifAsvijv rifMts a.fMi.^xyov ' ■ 61 ,usy rot Ayyi' 
"Koi ria /u.yi^ev sy^siv wpoy.xkviV.yM roia.vrov TSX^KxKijctov 
TTj }}yErt£pf ff»£xtf vit ovozvos lyicoat^ovrxi dtr\vsKms 
ivKrevt^siv r». n£o<jwku> ri]S <.db§iis rov Qbov ■ ufs km 
.viy.ets sTrscdoiv ysvmy.s^K vtotrt]S 'Mvoi?oitrsm rorf xxrct' 
§Ki}^i^Gaya^K-jro 7fDocroi7tov-'!r§os ■Ttgoffoiizov yyuiffsws. . 

2') • — p. ^03, §. 5, ^tori ovx' ivt xoffsv xon S^fjXv^ h 
ctvcc?«.cst ,. «XXc« y.tx rts ssrtv ^un] y xoit y.ovor§onos. 

3} O7F0V J? ovx Js^iv.. (xXXotoDfffS ovTS <rwy,ot.ros ovri ^^v^yff 
X^^S^ ^s"' sxetv)) rcov ovrt ^wvrwv. 
■4) T. fjf. p. 18. fq. §- 5. ori S^iwkf] rts ssrtv ^ywv ^uVf 
ff ysv OIKEIA r.j? ffaioxt — . s? «5f avyysvns ry 4>^^Tt 
vfrs£0£c» ffcc£X0Sj ji»£S£ytrKt ya,£ ■ -;" 


DERESWIVECTIONECARNIS; 375 

• ' homiliaWn Gordiiiiii Mdvtyreln: Ne mihi in- 
wV/mf^j* beatiirimam (pem • ^ro his corporis 
timQrihus indiietur riobis in refurredlionc 

' lucidmn indumentuni ^y* 

'^", Conferentibiis haec Cjuoque. inter fe et cuin 
t!iementij\Ori^^m'f atque reliquoi^luii huius partis 
■fprmulis loqueridi, nulla dubitatto relinquetur 
eias, quam anteiiTrpicab'araiir,in hbc qiioque argu« 
mento cum' illi^onrpiratioriis. Nam^etfi ali- 
^uarido 'carms m reftirredione inentioiiem ali- 
quam fecifFe^ideatur, tameii nouitniis iaitv car- 
"nem OrigeilianisV£>yp«/ elle, et qnomodo hon in 
enarrationis Pfahni XXXIH. altera parte inge- 
tiinm Clementis exprimit in his, 'qpae p. '1G4» ex 
eodein propofnimus. ludiceut" vero;alii,*qaate- 
iius in loco Clafiis fecundae pofieriore, in quo 
tamen <p^cc7<f, iia.gi^^ctrcti t&j (irj^ccTi rov @£ov 
manifefte alhifioneiu ad i Cor. V, jo. prodit, 
verba rct, 3za rov (Tcafici.rog legifTe cenfericius fit, 
'cwn hc totumin. ludiciuin vocanduin efre^per- 
'hibeat. ' 

• Vni nunc cum venia leeT:orum loanmChrV' 
fofiomo amplius hoc tribuemus, vt eius de refur- 
/'redione iudicii plura teflimdnia colligamus, de- 
mto in certas claffes divifa» , 

. initium facienuis ab le(flione Joci 2Cqv. V, 10. 
. , et interpretatioue duortim alionnn "ad Ro- 

Bb 2 ,. , inanos 

\ : . '■: - ' ■ ■ ■ ■ ■' '^- ;":. ■'••■ ■. • 

1) .~-. 141$, fiv .;"*' jiotffKr^vtjrs tifs ,f^xjtocptov iXfrt^os 

— . ^vri rtDff lioiikioKm twv* l-n:o(.vi^a,y.svuv' rto aoay.o!.rt 

(poirtivov sv^Oy,» 7jy.1V h 'tji uiiotru<ttl-s7tac.v^t]^su ■•' 


376. FIDES DOGMATrS 

manos. VU! ,: ii, - 2 'Cdr» V,' .!♦ vtraqile 
fluemadmodum conAat aiftbigua., Itaque 
in vno loco priorem Apoftoii feriijonem. 
ita laudat: rwjhs diciti ntcivTsg yct^ U A- 
P A 2 T H 20 ME A (Bafilius ante 
'7ra^j<5'«T«f ) TW f^YifJi.o(.ri: Toy Xq^it^.ov^ ivod 
k%a.^.oq KOf/>t(TViTai ir^og d STe^a^sv ^) 5 alibi "> 
in hunc modum: et quomo^o Jt hoc nonjit-, 
cciroi.vTcig Se* ^ragctfJivaj m/Sii/^,«Ti tov X^i- 
^oy^); porro: NonawMs Patilam dicen- 

Tov ^i^fA.oiTog Tov X^i^Tov, Jvct sxcc^^og »3- 

fiicrviTCii Tflt /^iot Tpu (TcafjLpcTpg» 'TPi^og osWga- 

^sv, giTS cl^^CiBov , elTS KCt.Koy ^ ) 5 iteruin 

aiibi: riANTA ya^ (pKve^co&YiTeTOii sf/.- 

,ir£^ogSsv Tov (}>v}fLOiTog tov X^i<^ov, Ivps. sza- 

', «5 05- xofJLia'r\ro(.t TOi hoi tov (TW^a^T^f , ci STr^oir 

^sv^shsa.ya.Bu^ sIts KofKa.^): rurfus ita,; 

Quoniam magnam auditoriim partem largi- 

tio honi non ita excitat^ qiiam poenarum 

comninatio — ^ dicit: rovg yoL^ 'Ko.vToc.g 

- '/ifJLOi.g <pcive^(t}^f]vo(,i hi SfjLi^qpg^ev tov (^rj- 

., fAC(.Tog Tov XQ^i<?dv — lyct. sTioL^og Kofiia-fj- 

TCLl TO. ^iO!, TOV <T0ifJLC(.TOg 0(TO(. S^n^d^SV^ shi 

dyoi.Bovj sIts •kc(.k.ov: mox repetit particu- 
lam hanc :. sxa^og KOfit&sroii TVQog d STrPOi- ■ 
^s et paullo pofl : sKCi^og ya^ Y,ofJi.i<TeTat 

i) bom. in Aa XVII. T. IX. p. 337. 
a) — in Rom. VIII, p. ijr, 

3) fermone VII. in Genef. T. 11. p. *l6^. 

4) in I, ad Cor. XV. T. XI. p. 43(J. 


DERESVRRECTIONECARNIS. 377 

itQpi oc eyrqsi^s rci ^ia rou a-co/JLarog ' ). 
Medii fenteiitiaiii de fntiira refurrecHrione 
interpretatur _in his : Crede qmd Deus haec 
in quae cadit inferitus^ ^offit reddere cor- 
ruptionis expertia et multo.meliora his quae 
cernuntur — — — Nam et alibi dicit 
(Apoftolus) viuificabit mortalia veflra cor- , 
pora etCf ^) — - viuificabit et mortaiia cor- 
pora veftra propter Spiritum eius iiihabi- 
tanteiii in vobis .* Denuo/ermonem de rejur~ 
recHone mouet — — — omnes quidejn 
refurgent^ non omnes autem ad vitam; fed 

" aiiiquidem a4poena7?t, alii advitofn; pro/- 
ptersa nofi dicit <x,vcf>i?Y]7si Jed^oiOTtoiv\<Tei ^)« 
D_e f^r?/o candem illa difrerit : Sunt qui per 
terrejlrejn domwn munduin h.m\c inteili- 
gunt^ ego vero his verhis corpus potiusjtgm- 

<- fxari cqntenderim ^). 

Bb 3 His 

i).ina. ad Cor. V. T. XI p. (J04. fq. 

i) in t. ad Cor. XV. T. XI. p. 46^,. 'sitsevaov — 

OTt ^WXrolt @SOS aOliJffXt KUt TKVTX TOt (pB^OC^TX tX^- 

S^xg-roc ,K«t «oXXm fisXriia roov ogaifA,ivuv -^— ■-—--' ^io ' 
y.syst — ■ xoii clXX.oc.xov <fe ," ^<aQ7rot}}(Tst. rx Srvifrot, ffw- 

fAxrot, v/uu)v — T- 

3) in hnm. ad Rom. VHI. p. igi. T. X. ^maieoifpiet xxt 
r» S^vtirec (Tta/uxroi vfAuv , Jios ro IvotKovv otvrov miy/cMt 
iv vfiuv • iruXiv rov itsgi njs xvxff.xvsuis kivsi Xoyov — 

Ttuvres fjtsv xvxttiTovrxi , ov 'nxvrss as sis ^utjv —■ 

.otxroi>rooix£ijesVj»vx5'}i(!st^.:ix.XKa^ca(>}ro.i)jvsf. 
.4) hom, K. in zCor. V. rivss\fAsv rpv oiKtxv roy siti- 
'/iiov rov Koaf^oy rov%ov^xvtv'^yui. ^s ri-doi^x.fA.xXKov 
*v (p»it]v ctvrov divirrs^xt ^ — — — — 

/ - 


'nn- FIDESDOGMATIS 

-His nunc porro addemns farragin^m eorimi 
locorum , in quibus refurredlionem corpdris 
affirmat; . ' 

homilia IV» adpopdum Antio, cmnia tibi Beiis 
ciim maiori reddet^/^w^or? — ^mox: etfi 

' • — corpur corrumpatnr omnia mhu rurfui 
cum maiori gloria redeunt ^). 

hom.V, — -^ — — Qii.id igitur tandcm cfi 
morsl quod efi vefiimentum . exuere ? tan- 
quam veftimentum enim corpus animae cir- 
cufndatumefi, ^? hoc ad breue tempus ^(?- 
pojitumy cJarius iterura rejiimcmus ^). 

hom. XI. — ' — • — Ex corpore itaque mn 
ininus variam Dei prouidentiam cernere li- 
cet'j non modo, quontam abinitio melius 
ipfum (quid «/^//«j? nimirum ex. vTrcS^gcrft 
Origeniana, vel potius Alexandrinorum de 
tujiicif pelliceif^ quammmc efi-> fecit^ w- 
rmn etiam ad gloriani multo maiorem rur- 
fus refurcitabit ^ )♦ 

hom. 

l) T'. I. p. 6\, it!x,vr» ffoi fttra «\eiovds, uitoS^wffsi rits 
yjx,fji.it§orf]fQ5 0£Of, yMi ro caofjiM fAsroc (xn^oyos ^o^tjs 
uvxTKffsi TCKKtv — . xi^v ~ro' aw/jLoe, ^ioc(p^ix.§rj itxvroi 
XocXiv /u,erot ftsi^ovos tjfAiv sTtxvBifft rijs ^o^^s. 

fi,) — p ^9. rt icor ovv is^t d^uvotTOs ; ojrs^ is^iv ffixrtov 
ocyroovffx^xt * ■ xxSrxTtBg yxg tfitxrtov ro awfjtx rifl ^^XV 
xeptxstrxt kki T O T T O Jt^os /3^xxv Stx rtjs rsXsV' 

f}}S KTfoS^SflSVOV "KXfATtgOrS^OV XltoKlJ^OifAS^X TtxXtV. 

3i) — P« 133 u^s TtoXXiiv y.xt xito rov ffwf/Mros^ ss^tv 
ihtv rtjv xft^ifiioVixv rov ©#ey * ovp^ Srt fiovov s^ u§xns 


DER^SVRRECTIONECARNIS. 379 

■- ■ '^ 

hom. X^Ki. ad popuL Antioch. ^pojiquam covi^m 

tiuun multa ciim cjaritate refufcitauerit, 

timc tihi meliores circumponet divitias ^J, 

~ hom. de S. Ro77jano Mart. vbi ergo funt^ qtii 
corporum refurre(flioni nullanf fidem hd' 
hentl -Ecce vox ^ mortua efi et reuixit 
— — Ouanquam hoc longe ininiif efiy 

quam zQx^otwxxx refurredlio Etenim in 

hac corporum natura Jemper relicia efi, 
compage tantum eius dijfoluta etc. ^}. . 

hom. XXXVIL in ABor. X VII. Omnes- afli- 
jftemus tribunali Chrifli ; 'He autesn putes 
h.^ecmereverba efiex Ecce dereixixrt&ioxi^ 
omnium introduxit fermonem : - — de cor~ 
pore efi dicium-, hoc enim cecidit ^). 

hutn.VW* in i Cor. lU — iW/r//z» (Apofto- 
lis } porfuajtjfe hominibus , vt talem fidem 

Bb 4 ■ fiifcipe" 

Kvro /3e\Tiov sitoiftffs vov vvv evtos ■— «XK ott nou 
"xpos itoXKtf ftst^ova uvot^^ffst oo^otv TCoCKtv, . 
l^ - — p, 241. insi^a.v uvKs^ijffff ffov to ffw/u» fisroi ■KoX- 
Kjjs njs Ku.fMtgor^ros j rore ' ffoi ^sXriov» ftsgtd^^fffc 
irXovTov- ■ ■ 

ft) de S, Roinano Martyre .T. I. p. 513« «<«' a^" ''"*» 
qI Ttj Tuv fftaittxroiv 'uvKs^uffst ^iotxiffovvrss ^- t^ov ^oovif 

xoit ujrsS^oivs xoci a.vssft) — ■ . kou rot rovro njs roov 

cwy,'/.rm uvxs^otffsws 7roX?i.j) /uost^wv ifiv ; sKSt fisv yot§ V 
'^vffts TUiv ffu}ju.oc,r(i3V vxonsirott , n .Gvv^sffts ^s ^iotKsKv-' 

TCit ftOVOV. • 

3) T. IX. p. 33'^.—. — .- i^ov xote TQV ire£tvf}s Kvoiifot^. 

, asu)s ruv na.vrm sifffjyxys Koyov — — tfsoi ffufiX' 

Tvs Irtv sip)]/Asvev — — tovto yoio ifsxTWKs — - — 


^^Bb 'FIC>ES bOGMATiS 

fufcipcrent-y et Pcrfa et Sarinata et Maurus 
fcirent anhnae exjnattQnem^ Dei potentiam 
et benignitatem ineffahilem^ et fidei philofo-. 
" phiam^ etaduentumJhjMi Spirittif^ (?^cor- 
ponim refurredlioneiii et vitae immortalis 
dogmata ^). 

Sed haee fufficere poilint ad cognofcendum, 
quomodo corporis' rcfurredionem ChryfofioniMs 
cqmniemoraueriffaepius, a carnis tamen mentio- 
ne p.erpetuo abftinens. Re/lat itaque, vt amplius 
.videamus, quibus modis eam fiuc defcripferit, iiue 
confirmvJiierit, poteritquehoc, vtfpero, exfequen- 
tibus locis, fatis certo iudicio intejligi — r- -— 

Sermone I. de Anna " — Non intra hoc fecu- 
lum res nojirae fuhfiftunt , fed — maiori 
cum gloria corponi nofira refur^ent et coe- 
lo, fole, ac ceteris omnihus fplendidiora cer- 
nentur^y 

hom. X. ad pop. Antio. — ipfa creatura libe- 
rabl' ur — ■ inquit deinde demonftrans quan- 

. do 

l) T. XI. p 77. ws^s lext^toi rovra kvto /u.kXis'» S^oiv- 
fAx^tiv sx§}]V y oTt onSrgiCitovs 0u^/5ocgovs TotKvftjv ixsf' 
CKv xocfo!.ds^»^Ui rrts^tv — ^ xoc* foy tlsgfftjv , xott Tov 
'S'xvpoju,oiTi]v — — st^svott ^vxfis xocd^ug/u^oy , xott 
&SOV S^vvoijUtv xKt (piTvo.vSrgaittotv K(pKfoy xxi «ts^sws 
(ptkoao(ptot.y xoii 9rvsv]u.xTos u.ytov sirt(pocTtiTty ^ Ttoif ffu)- 

fAXTlOV UVXS^Ka^tVf XOU ^WiJS xS^XVXTOV ^oy/xxTx. 
2.) T. IL p- 788 0'J ^S fASXgt TOVTOV S^tlffSTOt* TX 7]{X»rS§X 

«X? ' ylsTx jtXstovos xyxs/tiast ^o^vis tx ffiii/Mt,Ta 

xoit bv^o^.vovy xoit ^Xtev sou tchv txXKwv «jravrw» ivott 

7^XlU,7f^0fS£0i — i— 


DE RES VRIRECTIONE CARNIS. 381 

do —-intulits in libertatefn gloriae fiiio- 
I riim Dei, \ Cuntenim refurrexeritnusy in- 
quit, et incerrtfpta fiimjerimus corpora, tnnc 
et c^eli Gorpiis^et terrae et mundi tojtius in- 
corruptum erit — ' ^). 

.hQin, XVlI. in. i Cor. Vf. Deus autem et Do- 
imnum rufcitauit -— — - — ^ Sufcitabit per 
virtutem fuaiii : Vides rurfus fapentiam 
apojiolicam. ' Nain qttod feniper jide digna 
Jit refirreHio~ a CJmJlg.cbnfirmat — — - 
Si enim corpus noftrum eji Chrijii mem' 
brum^ refurrexit autem Chrijius^ memhrum 
omnino caput Jequetur .^J ; mox i Ne7}io er^ 
go reJiirreSiioni fideni' deneget — Cogitet 
quajn multd (Deus) ex nihilo fecerit — 
Quod ejfe videbatur difficilius prius fecitj 
vt ex eo a^mittenSy qtiod efi facilius : diffici' 
iiufautem dico non Deo, fed fecundum no- 
flrum opinandi modum — Haec Graeeis 
dicia Jimto — '■- ^ofirhhaec fufficient'. pvi^ 
-Bb 5 mum 

l) T. I. p, ia5« ^VO"'" «XX« xoM v ecvry 7} xrtffts lXiv^s§ia-' 

' S^tjcrsTxt — sirct Jj^Xwy ^ort — - iTtijyuyiv sts njv 

sXtv^sgtecv Oroty 'yctg ciyts'uy,eVy (ptlffi) xKt «(pd^etorx 

Xx^ufMv crufAKr»^ rors kou rou ovgxvov rocufii» — « 

»l<p!^K£roy iffeti, 

2,) T. XI. p. I7(f. O (3f Stos xxt roy Kv^cov — • si^te 
irxXiv ffo^tuv KirosfoXtxtjy^ ro yosp K^toTtts^ov xti rtis 
uvx^Kfftttis xito.rov "Kgis^ov xxrxaxsvx^st — ti yxo rtt 
ViofAoc ^fjcm /usXos rov X^ts-ovy Kvts^ti Je o 'X.§t^os, xoce 
70 ffufi»' Texyrcas ■f^trxt rp Hs(pu7^ri, 


382 ' FIDES POGM:ATIS- 

mim fide digiuis efr qai proitiunciat; deinde 
quoniam de^nonftrationis inCapax eft haec 
res'). .■..., . V . . • 

honu XXIil. in f Cor. X; Baptizamiis, //2/^z«f^ 
pro inortuis, hocefij noflris corporibus ^). . 

hom. L in 2 Cor. I. MortiuunTfilinni videns 

■'. haec commemores: Qs ijlud meUuT 

loquetnr^ oculi ifii meliora ccrnent, pedes m 
ntibibns J.iibUpiss tollentur, ac denique corpus 
iftud^ quod mmc ccrrunipltur ^ immortali- 
tatem mduet , iUujiriovemque fUium meum 
recipiam — — iie dixeris periit — VC' 
riim dornrlt ac refurget, peregre abiit 
0tt]ue cum regG venturus eft: Ouis zta 
loquitur ? "- — •— qui Chrifium in /e 
loquentem habet: Si enjni credinms etc 
I Thefl; IV, 14. ^> ■' 

hom, 

1) T. XT. p. 17(5^. ybi^EiS fotvyv huTft^ttTo) fi) Kvoisfaaet 

— IvvoEjra), 'Kogx i^ ovk ovrtaiv smtTiae ^ — otx rovro 

ro JyjTxoXwTcjJey stvKt ^oy.ovv iTtotijiTt 7t§ors§ov , Iva Ix 

' TrovTOv ro (VxoXcors^ov Tcotgf/.oa^t] • avffxoXmre^ov Js s/- 

itoVf i>v%t r^ @e(f otXKa xotroc. t^v ruv ijy..ers§m \oytS' 

/jLiav uxoXovS^tKv — rxvroe n§os 1D>X}Jvks 

■Kpos ya,§-rovs ratts y§ot.(pxis Ttei&o/itevovs -^ — jfjjoj- 
Tcv /uev, ort u^tostsfos^ o K7to(puivofAevos^ .Jkurs^ov «JV, 
ori ou !Jf%«ra< "koytsy&v s^svvoiV ret jtffKyfixTXi 

V3,/ p. 244. jSa7trt^oy.eB'oi,^(pi]fftf VTteg ruv vex^iav^ 

T-ovr ifft f ritiv fftafiiotTitiv rm rj.ueregm. 

3) p. 5O5. — '^sy^» — ort. rovro To ^oyM Kju.etvav 

^^ey^sroUj x.su ol o(p^oi\,te.ot y.et^ovv- q^fovrcct., ^M oi 

9fo^s< itit ' ve(ps\m KcB'}]ffovr»t koh ro ... ^tuipBstgojuevov 

. ' . ' ^ovro 


DE RES VRRECTIONE C ARNIS. 38| 

hom. X. in 2 Cor- V. Ita , cQnimiinis eft 
, omniuni refufredio , vt- tamen gloria non 
irem coiiimiinis ^?, veriim dlii cum hono- 
VQi^alii cum ignominia re/iirrsSiuri ^nt.. 
Qupd etiam indic^idt his fi tamen veAiti — 
fed fuperveftiri. Hoc rtirjum loco fnani- 
fejle Iiaereticorum ora obfiruxit^ cuni illud 
oj2e7idit-) fe non de alio atque.alip corpore 
vcrba facere, fed de cbrruptione ati|ue in- 
, corruptione '). 

paullo poft; At fimt haeretici, ^«/ aliud cor- 

pus refurgere afferant ! Vnde vero^ dic mi-' 

hi, aliud peccauerit, aliud pmiiaiiir? ajiud 

' recie egerit, aliud coroneturl Vnusquis'» 

que, inquit, rot, ^m rov o-cojotatos' referet, 

— Nam quid ad baec Pauli dicent? n<.)lu- 

mus fpdliari fed fuperuefliri'^^. * 

homil, 

fovro (fia/jt,u, (x9^»yu&iKv sv^vcfsrcci xou X«,«*f ors^ov roy 
vfO'/ ai,ico\v^ofiou — — /lo; cijtjis^ ori ukoXcoXs - — . 
— «XX* siTcs, KiteiitfMji^^ xou ^itt ftsr» rbv IS.xfftXittis* 
ris rxvra (pijartvi o rov^Kgts^ov 5%wy iv ioivri^ XaXoi^v» 
T«* et yixg jti^svofASv «. r. X. 

l) X. -XI. p 6oi. f! fAsv. yotg otvoi^ouris aaivtj leoi.vrm ^ ni 

. ^t ^o$x oixsrt xowij^ oeXX' ot y,sv iv rt/aTi, ot Js Iv 

etrifuci^ — - rovra yxp ymi, svrxv3tx iatiXcnffsv ttTtoiv^ 

-~- ttys sv^vffoifAsvof , — — «XX' sttsv^vax&xt • ^rxvB^x 
KxKiv ax(pms x«s(p^^s rx s^oftxr» ruv xi^srtxuv ^st^xs^ 
cri ov Ttsgt ati}fji.xros x^xXttis atxXsysron, «XXow xoa 
. kKKov , «XX« 7ts£i (p5ro§xs xoc* K(p^agatxs. 

i) p. 504. «XX« rtvts rm xtgsrtxuv (pxat, ori 

srtgov sysigtrxi avifx.x : . «p^jv , ttite fAot j «XXo 7]fAX§rst 
xxi «XXo xoXat^ron , «XXa ««rw^S^ojffs h«< «XXo 5-5« 

(potMW 


384 FIDES DOGMAf IS v 

'homtl. XV. in 2 Cor. VIL Ctim' radix fru~ 
Bum fert ac Jemen edit], nonne id re^urre- 

hemil. XflL in Piiilip. IV. Idem quidem cor- 
piis ejl, fed induiiuf immortalitatey trsia$' 
figiiriibit, inquit : Ergo,;et •figufa alia , aut 
fta ifnproprie mntntionem vocauit f corpus 
humilitatis noflrae, quoniam interitui ac do- 
lori ohnoxium ejl — — vt cbhfonne fiat 
— claritatis fuae ; //// quod fedet ad 
dextram ^atris hoc cor^m conforme 
. fiet^). 

Sermone XXX. in ilkid de dormientibut 
I Theff. .IV, 13. Qui dormity onminoex- 
/urget.y vt nihil aliud niors , quam longus 
Jbmnus — — At mortuus — - puluis et cinis 
fit ! - Laetandum : - — ' domum diruit qui re- 
aedificare eam vilt — QtQ^ V' . 

y ■ Sermone 

(pxvoOfxi ; n as s^stre \syovrt TLfcvX^ ov S^eXo" 

/Utv iii^vffstSotji «XX' STtivavffot^ott.i 

1) T. XI. p. 6iX: — - pruv j/ ^t^ot hiyxtt y.cc§«ov, orotv 
ro <X7ts§fA,K <pvii , oiiK xvxtotffts ro itfxyfAoihuy 

2) T, Xn. p. 12.3. ro otiiro fAev ss^tv (ffccfAx') sv^vt- 

rxi (Js x^pB^x^fftxv^ /u,srscr%vy-xri&st (p^fftv x^x HXt ro 
ffX^fAX irsoov'ti rtjv ficsrxJSoX^v ov^ca' xxrxxpv^ixus Ixot- 

• Xstff • ffitiyM ri]s rxnsivciXTsas 4/xoay stitsv , ort , — r^ 
(p^o§cf s^tv vasvbvvov rp xKyij^ovt- — sts rd ysvsSxt 
ecvTo —«7- 'ffvfii/u,o§(pov — ixsivco rc^ 'xx3^>/,usvc^ sv- S^s^i^ 
roi' itxrgos — rovro ro auifji.<£ », s. i 

3) T. V. p. 377. ^ yx§, y.olfMiijxsvos xvxs^iicrsrxt^xvrciis, 
Kxt ovosv irs^av sTi^xv'xroSy-a)c^ -Tj^^itvos /Mitfos — 

AXX' 


DERESVRRECTrONECeARNIS. 385 

■SermmeXXXVl. de reJiirreBio7ie -^ Scituus, 
quodfi terreftris noitra donius huius taber- 
naculi ecc." Non JtmpUciter cov^ws taber- 
- namtum vocaiiit% fed indicat nobis , vitam 
hanc 'pi;aefenteni niGmentaneafn ejje -— 
inox : doraum tabernaciiii aut corpus comim- 
Sla appellatione aut domos, quas inhahita- 
ipus, ciiiitates etc. vocat; -r- rurlus: et 
mmc quidem et\ corpore et aedibus nohis 
. . qpm ejiy ob imbecilJitatem carnis, tunc vera 
idem corpus Jimiil domicilium erit — por- 
ro: Qui /iiperindiiitur reuera aliud quid 
Jkperinduit — quod dixit hoc eji ; non cht" 
hem voliimus deponere fed corruptionem, 
non corpns, /^^ mortem -r- pergit enim^ 
non, vt ahforheatur corporenm gb incorpo- 
reoj y?^ mortalitas a vita , — abolitionefn 
«0« corporis vocat, fed corruptionis et raor- 
tis — — cu?n z;t?ro^potentia Dei operaturt 
. illiid quomodo ? non efh addendum': — - Se 
ipfum Deus effeStorem re/urreSiionis cqnjii" 
tuit^ in femihibus , in artibus , i7i metallis 
— - — Et qui tot incorporeos formauit 
exercitus, hominis corpus corruptum reno- 

. uare iterum hequeat ? — — ReJurreSiio 
ejus £jl^ quod cecidit et quod dijfolutum 

eji> 




1 1 c 




386 FIDES DOGM ATfS 

^ ,* aninia .'vero non difToluitur fed 
■ ■ corpus ^ ). • , 

Sennofie \:N\\\.- AQfuturae vhae delkiis: Co~ 
' ram Hifcipulis fuis transformatus efc iis- 
qv.c futurortim gloriarn ofiendit — in vejU- 
biis tum quidem apparuit^ fcd non ita in re- 
ft7'reS^ione, neque, enim vcfiibiis indiget cor- 
" • p.us ttofiruT^i, ncque tecio • — neque alia vlla 
re fi?nili^). 

Acqui- 


l) T. V. p. ; 4(?o. fqq. Ol^ctui!/ yu.g'--r^ " — cu ya^ 

.KiiXuis a^xfjvos to Gmy,ot.ii'.a.\s(jzv^ dlhJKx ro 7rpocrxc'.i£ov 

.Tijs 7to(.povC'ris. ^ui/is, ijyuv h^siKvvyBvos — - otxtocv ^s 

ffKilvovs, ijroi 70 CtbjyM ai v.y.(porsom acrXst nav ovoy.iA' 

Twi' • 'ti oiiiiuv C:ii]iiovs , ■nx.s OfHias sv uis xarClzovysVf 

' •rcis TToXsiS — ^ HKt vvv y.sv y.c.i (XMyof.VoS 6st y.ct 

otiii] y.oirwv rj y.iv aia mv u^svsiay njs -ffoiPKOs ^ .rors oi 

focivro af.icruyoi ss-xt olxijy.oi — - o yaa sttsvovo- 

y.syos "rcp ovrt. sreoov ivsvevsrui — o os Xsysi rotovrov 
fiiv ' o'j rijy ao/.ny.ot, i.iro^sSm [iovXoys^ci , (p^fftv, 

. «caXcc rtiy (p!^ooKV , ov rs ffwyx^ xkXc. ro (pSru^tav ■ 

ovi'. sfKsv j tvx nxfccTToS"/! ro ffcoyyJ vjfo fijs ocffinyxro- 

- Tifrcs, xXXcc rt J lyoc atcraffoS')! ro B^vijTov VTio t^s ^wj/? 
-— — c.noXstocv Dy.xt "fov c^yc.ros \sysi, oCKKoi. /^cf.vv.rov 

. HXt (p^ogns — — OTKV tj ®sitv d.vvc.yts s^ycc^srcHf 

-• To TTcas^ ' y.f]. ■jt^offHst^ia — -^ g^ ^ijyiovpygv kvtov 
iTiotriGsv ccyus'oi.ffSi!)S ytvssjc.tj rovro ysy sKi ruv CTTipycc- 
raiVj Tovro os siit riov rf^J^wvj Tovro. ds snt Tcav vXwj 

Twy y.sTc.KKtr.biy o roffxvTocs g^paTstks- aaooyccTovS 

e^ycffocysvos j cr.vd^pwTroV ffiauK Oic/.(pS'ct.psy ociic.vsuiffctt 
TrocXtv ov ovyocroct ; 'Kvc.Tc/.ffts s^t roy Ttsffoyros koci otcc- 
"Xvd^svroi • $t(;j(fj; dV od aioiXvsTccl dXXcA' ffcuya. "''' 

^y T.^V-. p.'66l — ^ •ysrsyo£<poc3'>i syrrpo.^sy roov ywSri]' 
rwv ccvrovf TtecgcKvotywy Kvrots tmv yeXXovrwy rtiy.^o^ocv 

dXXot 


PERESVRRECTrONECARNIS, 387 

- AGqniefceraus vero in his, tanquam fatis fvifK- 
cienter deinonnrantibns, quomodo certe in po- 
ipulari ' ferraone locuni hunc Joannes Chvy{^oko' 
nius trncflauerit- Pairemus fortaftls Aiexandri- 
nis, quos ita appellauimus, "huius feculi dodlori- 
bns, anipiius Gregorhmt Ny/Tenum f^cribere at- 
que huius quoque de;refnrred:ione BEOi)piCi.g fpe- 
cimen ex dialogg de anima et rejtirretlicne in 
hoc contextu proponere»- Sed praeterquam 
quod^-peculiaris libcr proprio cuiusUis v(ui relin- 
qui poteft, luperfunt etiam nobis ah"i quidam cla- 
ri nominis viri^ alius difcipiinae et contrarii ferc 
iilorum antecedentium ingenii. Itaque ad hos 
traanre coa^i fumus: 

Specimm 

ex 

cYRiLLo Hlerofolymitafno . 

Cyrilluf , /iquidem audor. fit Catcchcfeosj,' 
quod •conflat a viris dodis in dubium vocari, noii 
modo in Catechefi XVlJL ex inflituto iliam par- 
tem Symboli de refurredione carnis explicauit, 
veruin in Catechefi quoque IV. eius copiofam 
mentionem fecit. Quare ne iliam totaln exicri- 
bere cogamur, @x hac quae iequuntui: adfcribe- 
mus mox latine verfa ; 

Modefie 

. . ' — aXX« rots f!x^ii juirxtjuxriuv l^pavi], h os r?/ «>■«»•«!• 

. cst oix ovtws * oi yxg ^sirat ro aw^ud ijyMV lixxnoy^' 

ovo? ffytje -1— ouJV «XX«> ro^v r.otQvnav evosvof — —• 


e* 


388 fid:o:s;POGMA^I:S ^ 

Modejle vt traBes corpur hoc te moneo\ et co- 
gnofce quod cum corpore rcfurges ad iudi^ 
clum. Quodjt quae hnpia eogitatio tibi in 
7«/?«/^f»2 w«m>, qunfi hoc fieri hequeat, ex 
te ipfp eiuf, qiiae non itifenfm cadit^ rei, iu- 
diciimi fac; Tu ipfe enitn^ dic niihi^ vhi an- 
te centum armos Ct fupra fueris ? cogita^ ex 
quam . exigua et viliffima fuhflantia in tan- 
tam Jlaturae magnitudinem ■ atque tam pul- 
cherrimum decus eueSlusJts! Qui itaqiie po- 
tutt id, quod non erat^ producere vt e£et ali- 
quidy id quod iani ejl^ cum ceciderit^ rejii- 
. tusre rurfus ..non poj/tt? Qui frumentum 
nojlri caujja fcmijiatum quotannis^ cxf.it aty 
?ios ipfoy, quorum caujja etiayn Jurrexit, non 
rcfufcitet ? Vide quomodo arhores per tot 
tnenfes foJiis atqiiefruciu defiituiae, hyeme 
praetereunte^ rurfj,s quaji e fnortuis reuiui- 
fcojtt: Et nos mn multo faciUus ieuiuifcere- 
mus ? Firga Mofis in contrariam Jerpen- 
tis naturam Deo fc voleHte mutata eji, at- 
que homo cadens non riirfus ideni reftitue- 
tur ? No7i animaduertas itaque hos.^ qui ne- 
gent cor^pm hoc rcJurreSiurum ejfe. ' Nam 
quod refurget ¥^[ahs quoque conjirmat: Ex- 
citabuntur, inquit^ .niortui et refurgent, qlii 
funt in monurnehtis et multi qhi in puluere 
terrae dormiunt, fufcitabuntur, lii quidem, 
inquit Daniel, in vitam aeternam. alii vero 
in.ignominiam aeternam. Omnes quidem 
homines refrgent ^ fd non omyiium fimilis 
- erit refurreciio ( eontra Millenarios fortaf- 

fis 


D E R E S V R R EC T I O N E CA R N I S, 389: 

■ lis vfiante ChryCq{\dmi' iUud Tioivvj fiev ri 
msi^<x.7iZt ij Is ^o^a oyfCgtf zdivn) Onmesenim' 
aeicrna accipiemus cov^oi^^ Jed nori omhes^ 
Jimilia '- 

Qjt a efi i 

de 

A p o L L I N A R I s Laodtceni iun. " 

fententia. 

Haiid aegre his Cyrilli carituri efremus, {i 
Apolliiiaris dt refurreclione liber et' alii diio /z^- 
uerfiis Diony/ium fuperioris feculi et quidem pro 
Ncpote nobis fuperefTent. Nam ab eiusmodi 
propofito facile intelligitur, difputationem iatam 
de refurredione nOn feparari .potuifTe, eiusdem- 
que exiftimationem crailae carnis refti^uendae 
confequens effe. Sed dum ille liber deperditus 
eft, Gregorii Nazianzeni , Epipha7tii^ Hieronymi 
denique tei}imoniis acquiefcendum erit, quihus 
tamen atque praecipue, vtriusque pofieriori^ ita 
vtemur, vt admodum Jatentem caujflTam faiioris 
illius, quem miilti viro publicis controuerfiis op- 
prefFo- tamen tribuebant, eruamus. Gregorius 
itaque inter alia, quae hoc tempore ad nos noii 
pertinent, haec narrat : Hinc iis ( Apollinariftis ) 
ilie fecundus Judaifmus manaiiit et deJira mille 
annorum in Paradifo voluptas,' et fere refiituen- 
dae nobis huius vitae cum omnibus Juis deli- 
TeUer de Ref Car», s . C c ciif 


39Q X FIDES POGMATIS 

cils '). HuHC enini claufulae orationis fenfum 
efTe iudico. — -< Cum his conuenit ^/p/^tfw/Wj 
quaedam etiamaddens, in hunc modum: A/uve- 
ro perhibent Senem { Ki^oWmdLnum) fiatuijfe , in 
priori refurredione mille nos annorum fpatium 
iisdem vitae infiitutis, quibus '7mnc vtimtr, ejfe 
peraBuroSi vt Jegem et alia obferuemus, et quic- 
quid ad vfum quotidianuni hitius mundi 'pertineaty 
nuptias etidm^ cixcumcifionem , et alia participe" 
nius: quale dogma eiusfuijje jion flane perfuade- 
re pofiitmus nobis. Quare vero non? Atqui mox 
videbimus .' lani perge ! Ceterum fcriptum effe de 
millenario in Apocalypfl Joannis et eiini libntJn 
a plerisque in canonicis rccipi^ et a religiqfae pie- 
tatis viris, no7i 7iegari potefi — paullo poft; 
' Dicitvero primum in millenario naturalibus z;o- 
luptatihus nos vfuros effe fine dolore atque labore 
omni^ ahfoluto verb eo eam confecuturos felicita- 
teniy quam nec oculus vidit nec auris audiuit ^ ), 

Super 

i) Oratione LII. ad CJeontem : svttvSsv yv.g kvtoh o 

• '^iVTEps lov^utcr/u,os ' 'ogy,i]Tj^t VMt y ;;^j<X<0£r/f xou Xtj^u- 

^ijs h> Tif) Trsn^cc^tta-Cj) T§v^i] xoct ffp^sSov to tk kvtk itK- 

%IV .S7ri TOtS KVTOIS KyKkKy.f^KVtlV i]jKKS. 

a) haer. LXXVII. §. 26. AXXot JV i^pKffuv tov ysgovTK 

St^lJHSVOU, OTl iv TJI TT^WTT] KVK^KCil Xt}^fOVTKST)}£t^K 
flVK sniTs\oVy£V, TOIS KVTOtS sy.KOKlTSVO^SVOl ^ OTCOIOIS 

y.Kt vvv , <us xou vo(ji.ov xou kXXk (^vXkttovtss y XKt 

'JtKVTit Tr]S %^}]ffSU)S £V TCfi XOffjlMfi yUflOV TS XKt XS^ITO- 

fcrjs xKf Tiav (xXXtiiv /kst^s^ovtss y q^s§ ov jtkvv jrs§t 
fCVTov ^sTris-svxKfiiiv ' xou oTt y.sy ysy^KTCTKt vs§i 

TfJS ^tXtQVTKSTfJ^t^gS TKVTtJS OTt {V Tl] KTtSXOiXv^StluKV- 


DE RES VRRECTIONE GARNIS. 391 

Siiper haec qnafi Commentatoris partes dabimiis 
Hieronymo libro d^.ciino oStauo Commentarii in 
Efaiam ita praeludenti : — Nec ignoroy qmnta 
inter homines fcntentiarum diuerjitas Jtt ; non di^ 
eo dg myftericTrinitatis — > fed de.aliis ecclejta-' 
fiicis dogmatibus, de refurredione /c/7/c^?, ^/^ <^e 
animarum et humanae carnis fiatu, de repromi^o- 
nibus futurorum, quomodo debeant accipi^ ^^ qua 
ratione intelligenda fit Apocalypfis Joannisj 
quatn Ji iuxta Jiteram accipimusj iudaizandum 
t&i, JiJfiritualiter vt(cY]^t2. eft diiterimus, multo- 
rum veterum videbimur opinionibuS contrairej 
Latimrum, Tertulliani, Vidlorini, Ladlantii, 
Graecorumy vt cetcros practermittnm, Irenaei ta- 
men Lugdunenlis epiCco^i faciam mentionem, ad- 
verfus quem vir eloquentiffimus Dionyfiug^ Ak' 
xandrinae Ecclefiae Pontifex t\eg2iT\tQmfcripJit /i- 
hellum, (cf. fuperiorainDionyfio) irridens mille 
annoruni fabulam et auream atque gemmatam ih 
terris Jerufalem, inftaurationem "templi, hoftia- 
rum fanguinem, otium fabbathi, circumcifioiiis in- 
iuriam, nuptias, partus, liberorum educationeiri, 
epularum delicias, et cund:arum gentium ferui- 
tutep, rurfusque beJla, exercitus, ac triumphos et 

Cc :2 fupera- 

vov itou ort itUgK nXtifois tj $i^\oi «gieis^iVfitiH} t aoH 
ftotgK rois 3^toffs/2efft ^tfXov ' — - — — AXXa j ?>^<^h 
ort xguTov jUsv iv rrj ^iXiov^-ocj^-^^iJ^i rm (pvffixuv f^srot- 

. 7^<X.f^^U.V0fAtV ij^OVUi' KVtV HKftKrOV XKl "KVTC:]! • fJitrK 08 

rijv x^XiovrKtrij^i^K rort fAtruTMfifiKvofJtsV) wv ti^rKt 
iiorK ro tt^fjfitvpi' , x o^^KXftsf evH oi^tf kou qvs qvh 
^xevfftv .^-^ — . 


ofp FIDES DQGMATIS 

fuperatorum neces, mortemqiie eenteharii pecca- 
toris (intel. Antichrijli): Cui duobus vohmini'^ 
biif refpondit ApolJinarius, quem non folum fuae 
"fedlae homines, fed et nortrorum , in hac parte 
- "dnntaxat, pkirima fequitur mUhitudo, vt^naefa- 
£a mente iam cerndm^ quantorum in nie rabies 
concitanda Jit. Quibus noti inuideo^ Ji tantum 
afnant terraniy vt tn regno Chrijii terrena dejidc- 
rent et pojt ciborum abundantiam , gidaeque ac 
ventris higluuiem ea, quae Jiib ventre fmt, quae- 
rantj de-quibus Apojlolus Paulus\^ efcSj inquit, 
ventri et venter efcis ; Deus autem et hunc et il- 
lum deftruet : £?, non efl: regnum Dei cibus et 
potus: Et Dominus atque Saluator, erratis, /«- 
quit, nefcientes Scripturam atque virtutem Dei; 
in refurredione enim neque nubent,, neque nn- 
bentur, fed erunt fimiJes angelbrum. Nec haec 
' dicens aukro corporum veritatem, quae incorrii- 
pta et immortalia refurredura confinsor, vt mii- 
tent gloriam- non fubflantiam. Sicque redo in- 
cedendum eft tramite, vt nec ad finiftram, nec 
ad dextram declinemus, nec iudaicum riec haere- 
iicum f^quamur errorem: Quormn aliij qui carnis 
funt, folas diJigunt carnes (^afiam refurrediib- 
nem cogitantes); alii ingrati benejiciorufn Dei 
habere defredant ( nimirum in refurredione ) 
quod ChxiQiM^ et natus habuit et refurgens (rtem- 
pe corpus hoc) — • — : • — Non quo poft refur- 
rcdlionem manducemus et bibamus, vt milJenarii 
noftri voluntj et immortalia atque incorrupta cor- 
pord dlimcimis fiijlentanda terrenisfint ~ --- — 

Totum 


DE RES VRRECTIONE GARNIS, 393 

Totum liunc , IpcuiTi/cIefcripfifre hoc minus 
luperiiacaneum exifiimamus, quo plus et fuperio- 
ra nbfira . fpecimina lrenaeiy.Hippol);ti3 ViBoriSy 
ApoUinarii i&n.; Tcrtidlianiy ViBorini, LaBantii 
illuftrat, et opinionis de refurre(n:idne ytrincjue 
exjj&aiiagantis uidicium acuit, (unde ab initio pla- 
ne propolaeramus eum capite quinto demuni 
proferre). et JpoHfnarif tmdem non modo fen-, 
tentiam, verum etiam ^//>j&^«/V in ea enarranda 
haefitationem , eiusdemcjue cum reli^uis niirum 
/fpo///«^m ftudium exp]icat. ; N^m ita primiim 
CQmparatis his cum antecedentium narrationibusj- 
raaniferium fit, JpoUinarem Itd. craffe refurredlio'» 
nem carnis cogitafTe, vt et omniahuic carni tfi-! 
bueret, quibus veL yniuerfis ad . vitae : hui.us vfuiii 
opus ell", yt (un.t yi^lnSj^coniugia ad procreandam 
fpbolem, vel in primis Judaiea .externa • oecono;!^ 
mia vtentibus,, vt funt obljerua,tio, legis ceremonis- 
lis (qnae apud J^/^/6^z;z/«m fimpliciter vo/Aoj. dicit 
tur) circumcifionis vfus et fic porro» Deindei 
amplius neniini, mirum fit, quare illc yehementif- 
fimus zliis Epfp'haniuf,.ndeo moUiter tradtet Apol- 
linarem, vt 'totie:^' \^erierandiim appellet, toties 
credere nolit, eum lipc'velj illud dixifTe, et per 
totum ab Apollinarijiarum appellatione abftineat, 
Di:wom>/2r«>Mia1iis fere ignafam adhibens, ficque 
tot alii quoque iliorum. temporuni-, . vtcunqhe 
etiam in primaria. controuerfiat;ab;rrpfo diflenti| 
-rent^ tamen.quouis modoeumiiexcufare aut teete»- 
ra tueri niterentur.' Erant nimiruin omnes.e:^ 
■Hieronymi in re praefenti verfantis multoruraque 
indignationem ■ verentis affiirmations; .addidlperr 
- - Cc 3 fuanoni 


39# FIDES DOGMATIS 

fuafioni fiitnrae mille annornm beatitatis, Vpifha- 
nio non plane excepto. Atque hnic coniedurae 
multo plns probabilitatis accedit, fi porro depre- 
hehdamus fere lieminem ex Millenariis huins fe- 
culi, qui fiue agendo fine fcribendo ApoUinariftis 
fe oppofnerit in capitali eorundem aduerfus com- 
iiiunem fententiam pugna; videamnsqne contra 
omiies liberalioris docHiririae Alexandrinohim' ftu- 
diofos fiiifl^e, qui contra eos prodierint-, vt Bajt' 
lium, Gre^^oriumytrumcpej lomtnem Chryfofto- 
inum, atque inter h^tmosDamaJiim Pontificem 
Romanum per Hieronymnm nimirum fapieiitem. 
Qaare non difcedeiniis ab hoc loco, Ledlores, fi- 
iie curiofa circumfpedlione morum fidi-ninum at- 
qne dodla illa quemadmbdum firugifera commen- 
tatione, quam Jate regnet partiura ftudium et 
cauffae fiue fanor, fiue odiiim, fiue denique mo- 
defiior tradlatio toties a maxime "remotis cauffis 
pendeant» 

]p p I p H A N 1 1 ep. Salamin^ 

Yefurre£l'ioms carnis 

defenjio, 

Hoc itaqne refiat, vt Epiphanii difputatio- 
neni pro refurre(5iione carnis ad extremnm hnius 
particulae enarratiohis noftrae afferamus, vt prae- 
tereahoomodQ fides hornm, quae diximus, au- 
geatur. Atque poterimus facile eius qnafi pri- 
nia capita exhibere, ciim in Ancorato ex inftitiito 
h«nc locum tradauerit, fique modo hoc vnum le- 

^ores 


DE RESVRRECTIONE:CARNIS. sgs: 

£lores nobis concpdere velint, vfnon cogamur 
graecura contextum vniuerfuin infra fimul-adde- 
re ( cuius moleftiae patientes iara fatis putp nos 
nrobauimus) ex Panario qiiocpe hincinde quae- 
dam inferemus locis infra liotatis : Nam potiora 
ecpraecipuaomnia ineditione petavii Coloniae 
repetita pp.. 88 —-104. leguntur. 

•■■■.,■ : ■■ ' 

Infideles refurreflionem plane negattt fcelerum 
. fuorum confcientia addudli, cum tamentot 
exempla i7t vniuerfa rerum natura ^os con- 
. uincere /pojfint , et ipfae fcrwm fabulae eam 
■ponant. Natura quotidie formkm quandam 
refurredlipnis nohis ojlcndit iit viciflitudine 
temporum, frudluum atqu? herbarum rege- 
neratione, . iinguium in pedibus atque mani- 
bus noftrum ipforum nouis excrementis, 
capillorum incrementis , . Muris Alpini per 
fex menfes intermortui ad . vitam reditus, 
Scarabaei per fuum femen ante mortem 
emifTum ad vitam regreflio, Phoenicis ex 
puhiere fuo nouus QMol^Vai'. Ipfs fuis fabu- 
lis tak quid pdnunt, ^^.'Alcefte per Herculis 
beneficium, Aefculapip /per. Caftorem et 
Pollucem, Pelope per hunc ipfum Aefciila- 
pium ad vitam reuocatis, et^quae reliquahuius- 
inodi' fintj.vt flataead mortiiorum fepulchni 
folehnitates. Sedfinteiidriiii^QrQncivarii 
ingenii, qiti variis modis ad gentilium im- 
pietatem- .in hoe aj-gunie^ntp, ^acc^ant. 
I^am aut plane corporis rcfurredlioqpnTt rie- 
gant, eam animae r^linquentes, (,fine du- 

Cc 4 Dio 


^(5 FW>E;S DOGMA;TiS 

bio ArabiGOset Gnofticos inteWigit) 4«J; 

vt Origeniftae, alrtid corpus . re/tfrreciurum' 

ejje defendunt^Jiue aiiani cariiem (^his enim 

diiobus verbis promifciie in refutatione eo-, 

rum vtituFj quin etiam Iiorum appeliatione. 

- : omnes eos comprehendere videtur, qui et 

fexus vnice duierfitatem et flaturae varietateni 

a corpore reflifcitando femduebant ) . Sed 

quod 2td illos attinet, Jingi nihil ^oteji. in- 

eptiui\ ciim ^mm^ profecio ?im"cadat et de-' 

ponat2irfedciito^)i Hi .vcrOy etji rejurre- 

Biioncm admittant tum noHrae ' carriis futu- 

. ram, tum Domini no(tri iam fa^am, 7ionne 

' videantf primnm iniuftum fore diuinum iu- 

■ dizmm, Ji atiud corpur Jiue iriercedem labo- 

risj ^ue poenam vitiorum ferre cogatur; 

cum^) vna corporis animiqtle coniiinBio Jit^ 

■ par idcm epus;. deinde Deum /?i aridis ofli- 

bus Ezechieli in vifione oblatis vt reui- 

, iiifcentibuSj illuflre fpecinien exhibuijje rejur- 

- ,reciio7iis cqrporum^ rurfus^;ffufira nos ca- 

' fiitatem cdJer-e, Martyres cruciatiis tot pa- 

tienter izu€^'mji futuriim Jit^ vt, quae fpc- 

remm, his-etiam in refurreBione illa per- 

, fruamuri (et quaenara ijia aliquis curio- 

, lior quaerat ? itaque expedeirius, an forte 

■ ■ . .. apertiora prdlatufus fit^: Vtnon dicam fir- 

, ; ' miflimis 

■i)'Cf. etiam locum moK citandum : xi,'haer. LXVII. 
■'§.•5; , ••: '-; - ■•■■ '■■■'- ^■■- 

s) haer, LXIV. §: 6s* 


DERESVRRECTIONECARNIS. 397 

miflimis' icriptiirarum tellimoniis hanc nO' 
. /Irajn fpem niti. Ita Paulus: corhiptibile 
hoc induet incorrnptionemj moxi refurget 
jnglorJa; ftulte tu quod feminas non viui- 
fcitj DoTninus ^oero nofler confeyitiente ra- 
tione nifi granum frumenti in terram -ca- 
dens mortumn.fuerit etc. Ncque exempla 
valde illujiria dcjunt , quae augeant fidem 
hanc. ^ Nam J. C. refurrexit totus, illud ^) 
ipfum in vitam reuoca^ido. corpm , qiiod ci 
fuerat^ non aliud, cicatrices ofie?idcjiSy ojfa 
atque carnem paipanda exhibens ^). Sed 
habuit, dicent^ corpus eius praerogatiuam ^) ! 
Qualem vero, Ji Patdo^credendujn efl-, qui 
.. primitias dormientium eum appellauit^ vnde.^ 
^rofeSio nos 4n eodem corpore ftcuturos ejfe 
cogitur. Atqui vcro- inflabunt , primitiae 
hoc loco Junt e2iy quibus vnu&.prae reliquis 
omnibus gaudet, adeoque caro Chrifli pe- 
culiari hoc praemio refurredlionis ornata; 
. nam fi veflro fenfu accipiendum fit verbum 
^ hoc, quombdo is primus foret,qui Lazarum 
fufcitauitj ante qucm Elias et Elifaeus quos- 
dam fufcitarunt ? Sciiicet hi riirjiis mortui 
: /imtet vnam omnium coramunem refurre- 
. ■ diionem (fjiixv Ticii TiaSoKiKyivdva.^^a.a-iv) ^) 
expcBant. Itaque Jejus refurrexit cum 

Cc 5 carne 

l)baer.-LXlW. i, 6^, 
a) ibid. 
. 3) hoc idfm repetit 1.. c. §, 6^. 
4) haer. LXIV, §. ^4. 


398; FIDES DOGMATIS 

carne manetque hoc aeque certum, atque 
Enoclii transiatio in eoelum, apertus Sarae 
en:iortuus vter ^ ) , Aaronis virga poftquam 
arefaclla effet denuo efflorefcens. Et quot 
non exempla illtiflrantia nojlrae huiiis carnis 
refurreSlionis ! Neque nohis oppona7it Pau- 
]i illa'. tradidi eum Sr«tanae in interitum qar- 
nis; caro et fanguis regnum Dei poflidere 
non pofTunt ; cwn ex vjii verhi carnis ali- 
unde cognito certum fit^ in vtroque fermone 
carnis opera intelligenda effe ^). Itaque 
maneat nobis haec fiducia.D, N. }* C. ajii- 
matn corpori corporique animam rejliturum 
atque cuiuis retributurum ^^S^&^ quae fecit, 
fiue bonum fiue malum (^vm §j3ovc!t{ gxct^TM 

Kov) l) Neque jiohis fidei im^edimentum' 
fit, quod quis pie etiam quaerere pojfet^ ad 
quem vfutn nobis fiitura fint membra corpo- 
ris , vt dentes ! Si enim Jejtis pofi refurre^ 
c?/o«<?;m «^7/;« de afTato pifce et fauo mellis 
fumfit, nec 7ion cnm difcipulis quadraginta 
diebus comedif, nonne tunc cibus erit? 
Immo phrfpicuum hoc efi per illud, heaitus 
qui manducabit panenrin regno coelorum, 
ct Ipfius Domini haud obfcura promifito, fe- 

debitis 

l) ihid, §. 34. ms rtis S2 P A S rijs Kvus-uffsus eos itc- 
riiin obdormiuiffe dicit. .... 1 

a) 1. c. §. S6. fq. 

3) 1. c. §. 34. cf. Sediionem II ■ ih Tormula fidei ex 
Epiphanio allata. ~ 


DERESVRRECTIONECARNIS/399 

debitis ad mfenfam Patris mei comedentes 
et bibentes. Quinam vero illi cibifuturi 
funt Jolus fjouit, qui haec promijtty xjuando- 
quidem Deus diligentibus fe parauit ett% ^). 
Cum vero vniuerfa Jalus nojlra vna Jide re~ 
furreBionis tanquam compendiaria quadam 
formula concludatur^ Detts omniiim miferea- 
tur, vt eius zeram atque conjlantem fropej^' 
Jionen\ tueantur^ 

Cnm nunc per fe pateat , Epijphaniujn refur- 
rediionem huius carnis docuiiTe, id modo ad 
quaerendum reJinquitur, an etiam aliquatemis 
eerte, i^iillenariae duratioais feli^itatem in his 
terris, afErmauerit? Atqui non nego, clara atqiie 
fatis definita indicia nobis deefle, ex quibus certa 
argumenta duci poflint. Vidimus quidem eum 
in recenlione Apollinarifmi non ilegare tempus 
mille annorum; in Scripturis promitti atque illam 
modo craflam feJicitatis eorum defcriptionem in 
Apollinario reprehendifle 5 audiuimus etiaraj 
quomodo dentibus ad vefcendum vere nobis opus 
fore in futura. vita exiflimauerit , et quod confe-7 
quens eft ex interpretatione locorum, quoriim 
fententiis ad literam fumtis, vtebatur, eundem non 
abhorruiffe a familiari Miilcnariis ex fono litera-^ 

rum 

,1) baer. LXXyil. fere in eundem modum ^^icitj 
Quod fcriptum eji huc. XXll f 30 Marc. XIV, ^4. 
xon yocp «oK Kt/roi (px/usy , jusy^xS-ijxors? a.ifo ra^v 3^(iuy 
Xoywv lUSTCicXiffpty rtyx 'Tcoy.a.ros xcm fSguiyMros otfA^gi^ 
*m^ ft(£f m ei£tfrxif d q^9-ocX^ws evK nth — -» 


40O FIPES. DOGMATIS 

ruin indicio; vt adeo hadienns in eornm numero 
cenfendus forer. Sed fatendum quoqne eft, eum 
bis, erfi nuitaris verbis, viiius catholicde refurredio- 
nis meminilTe, inter iudicium commune et refur- 
rec^ionem nullum intercedens tempus conftitiiifre 
et lic porro, Quid iraque dicendum reftet ? 
Nempe hoc , ad quod aditum facit eius de com- 
moratione beatorum in his terris innouandis ien- 
tentia, his fere verbis ab eo ipfo expiicata : Figti- 
ra huius mundi dicit (Pauius iCor.' VII, 31.) 
praeteribitj «ow ip(um munduiTJ «'m? — Itaque 
in/laurato inundo ipjiniet inftaurati ac doloris 
^expertes in e.o habitabimus , quemad?nodjmi di- 
Bumeft^ emitte^ fpiritum tuimi et creabuntur et 
renouabisfaciemterrae : Quod nimirum ambien' 
tem aerem temperatijpmum dei?iceps faciums Jit 
Deus : Cum ita^ue poji fecuVt praejentis exitum 
adhuc terra Jutura (it ^ cogiturj,. habitatofes in 
ed ejje ^ qui nec morituri ftnt-.zitnplius , neque 
copulandi ^ nuptiis aut procreandae foboli operam 
daturi-y fed afigclorum vitam tranjigenies, Ita- 
que cum his vltimis fibi a fufpicione Ghiliasmi 
cauere vohriiTe videatur, neque? nos audebimus 
ipfi eundem tribuere. Sed feqimus iam I ; Immo 
Epiphaniuirj non plane excepimus. •Eftenim inter 
opinioneni de idomiciho noftro . aeterna in Jiis 
terris futuro, et aheram de mille annorum in 
jisdem qniete, tale vincuium, vt primo tranfitus 
ab ijla iid hahc faciiis adniodum fit; deinde 'fi vel 
inaxime tranfire-'aliquis nolit , certevicinum^qui 
tamen femper nos in terra ;,aliquateriiis . manere 
patiatur, haf^lenus e re fit, , non, prouocalle. 

Ceterum 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 401 

Ceterum per fe intelligitnr nos recnndiiin. Af^a 
iudicinm hoc- niodo temper.VfTe.- Nam quid per 
commercia literarum cnm Theophilo Alexrindrino 
priuatim fuper his rebus difreruerit, cum mjfer 
ille loannes Hierofol. ne On^mV docftrina vince-- 
ret, torquendus erat, hoc fcilicet Deusvnus 
'f^opsi refereique, quando nos omnes ad primum 
atque vnum verifllmum coram tribunali luo cori- 
cilium oecumenicmji conuocabit — — 

SECTIO II. 

EXAMEN PROFESSIONVM FTDEl 
DE RfESVRRECTIONE CARNISPVBLI- 
CE PRIVATIMQVE REDDITA- - 
- : RVk 

Eii: nunc proxime quaerendum, quibus com- 
pjendiis orationis vfi fuerintin hoc Joco dodrinae 
profitendo Symbolorum auclores. Itaque hoc 
quoque agamus, qnomodocunque etiam veren- 
dum fit exeuntibus, ne partim multitudo libello- 
riim fidei , -quos vndequaque ofFerunt, nos multo 
incertiores reddat, partim diuerforum exemplq- 
rum, vniustamen, vtvolunt, formulae, varie- 
tas nobis fraudi fit. Nam vel ifta praefenfiorie 
difEcultatumj quae forte impedimento effepoffirit^ 
anirrius rite praeparabitur ad earum moleflias hoc 
facih*us fuperandas. Et iam. nobifcum, certi, 
nosomnibus confilium fiue eautionem facile pro- 
baturos efle, quafi transegimus, vt omnem qlii- 

dem 


403 FIDES DOGMATIS , 

dein profeffionem fidei in numerum publicarum 
referre velimus, quae vel indicia clara publici 
, vfus in folcnnitate, baptismaJi adiuncfla habeat, vei 
quam conilet ab vniuerfitate Chrifti^tnorum ali- 
qua celebriore vfurpatam fuiffe, vel denique in 
Concilio aiiquo pluribus fe probauerit. Itaque 
hac^enus non dubitabimus Arianorum Symbola 
in his recenfere^ quatenus tamen plurium fuae 
partis confenfum exprimebant. Hunc vero ordi- 
uem narrationis porro ita perfequemur, vt in 
paucis longioribus> eam particulam tantum affera- 
mus, quae ad noftrum propofitum pertineat, in 
graecis foia verfione latina vtamur, graecum 
contextum inferentes vnice tum , cum opus fue- 
riti in reliquis denique, quorumferies ex Patrum 
commentariis colligenda efl:^. hanc etiam mox in 
fuperiore contextu coftquifitamconoexamquepro- 
ponamus Commentario ipfo in fidem rei infra 
adfcripto. 

p V B L 1 c A E fidei formulae : 

!♦ Cacfareenjis haptifmalis ab Eufebio in 
Concilio Nicaeno exliibira^): Sicut ab Epifcapis, 
qui fios a7itegrej]i Jiint, accepiimis tum in prima 
popidari inflitutio7ie^ ttim^ cimi lauacriim baptifmi 
acciperemiis (^kch iv tt^wtjj zD(.ry}xwsi, y-ai ors 
'70 AcuT^ov iiKcifJLfBctv6f/.ev) audiuimus^ et Jtcut ex 
Scripturis diuinis didicimus^' et Jicut in Prefbyteri 
non minus, quam Epjcop munere credidimus et 

dGcui* 

i) cf. A(Sta Concilii Nicaeni ap.M<7«/««( T.II.p.pi3. 


DERESVRRECTIONE CARNIS, 403 

docuimus^Jta etiam hoc umpore credentcs nofiram 
fidem p'omulgamus. 'Eft vero haec: Credimus 
in vnnin Denm Fatrem omnipotentem, vilibilium 
omnium et innifibijiuni Creatorem : Et in vnum 
Dominum Jefum Chriftum, Dei verbum, Deum 
de Deo, lumen de iumine, vitam de vita, ftlium 
vnigenitumj primo^enitnm omnis creaturae» ant« 
orania (ecula ex Patre genifum, per quem etiam - 
omnia fadla funt, tjui propter nofiram fahitein 
incarnatus eft,- et inter homines verfatus, qui 
. pafTus eft et refiirrexit tertia die et afcendit ad 
Patrem et iterum' venturiis efiin gloria iudicare 
viuos et mortuos: Credimiis etiam in vnum Spiri- 
tum Sandum, ficut Dominus nofter, cum difci- 
pulos fuos ad praedicandum mitteret, locutus eft: 
Euntes docete omncs gentes baptizantes eas in 710- 
niine Patris et Filii et Spiritus S. 

II. Nicaena m ampliffimo Nicaeae confefTu con- 
dita : Credimus in vnum Deum, Patrem oinnipo- 
tentem, oranium vifihiiiumet inuifibiliuiTi Creato- 
rem: Et invnumDominum L C, fiiiumDei, geni- 
tum ex Patre vnigenitum, hoc efl, ex fubflantia 
Patris, Deum de Deo, iumen de lumine, Deura 
verum de Deo vero , genitum non £"i<fl.um , con- 
fubflantialem Patri , per quem omnia fadla funt 
et quae in coelo , et quae in terra funt; qui pro- 
pter nos homines et pfbpter noflram falutem de- 
fcendit et incarnatus eft, homo fadlus eft, fepnltns 
"efl j et refurrexit tertia die^ afcendit ad coeios, 
venturus eft iudicare viuos et mortuos : Et in 
Spiritum Sant%m. Qui vero diGunt, efat ali- 

. ' quando 


404 FiDES DOGMATIS 

qnando tempns cnm non efTet et anteqnam gerii- 
tus ciTet non erat, vei quod ex non exiflentibus 
facll^us eftj aut ex aJia eflentia iiiie fubllantia eum 
e(fs dicunt, vel creatum^ aut conuertibilem ant 
mutabilem filiuni Dei, his apoftolica et catholica 
ccclefia anathema deiiunciat. ' ; 

II f. Alexandrina ab Alexandro epifcopo 
Alexandriae poA AlcxaHdrinum Concilium 
A» XXI. per Epiftolam ^ynodicam promulgata- 
Eins claufula haec e/i : Praeter ijiam de Patre et. 
FiliQ fententiam -^ jicut jios docent diuifiae^Scriptu- 
rae, confitenmr praeterea vimtn Spiritum San- 
«flum, qui non modo fancflos hpraines Vet. Tef}., 
fed etiam diuinos Noui TeAamenti dodlores in- 
nouauit ( ro y.o.ivitcx.v Tovg re • — ■ — TrccihvTCig 
Seiovg) Ecclefiam porro Aportoiicam-vuam et 
foiam catholicam agnofcimus — Pofihaec noui- 
mus ex mortiiis refurreciionem (fieTOr rovro i% 
vsjcgwv oivct.^xcriv ei^oirfJLev) cuius primitiae fuit 
-Dominu? riofier I.C. qui corpus npn fpecie fed 
verum ex Deipara Maria- fumfit in fine fecuiorum 
deicendens ad genusiiumanum,ad deienda pecca- 
ta , qiui crucifixus e/1 et Jiioftuus fine vila fuae di- 
uinitaris diminutione, qui refurrexit a mortuis, 
iafcendit ad coeios,- et fede.t ad dextrani maiefla- 

tis Dei (rrig fieyxKojo-vvng roy <B)sov) ; — 

Ifia docemus , ifia fraedicamus , ifia funt apofio- 
lica ecclefiae dogmaia ^)!'] .' 

\Y. Alexan- 

V) .cf. Theodnretttm 1. I. c. 4. ct Manfitfm T. II. 
p. 624. fq. 


DERESVRilEGTIONECARNIS.4Q5 

IV. Akxmdrhia (vt fere Viris dodis placet, 
nobis tamen non aeqiie, ex poi\ dicendis") ab 
Ario et Euzoio in Concilio Hierofolj/mitano 
A. XXXV. oblata : Credinuis in vnum beiun 
Fatreni omnipotentem et in Dominnm Jefum 
Ghrifinm filium eiiis, ex ipfo ante omnia fecula 
fadlum Deum verbum , per qtiem omnia fadla 
funt, ,tum quae in coelis, tum quae in terris, 
cjui defcendit et incaruatus eft et palTus e{J et re- 
furrsxit , et afcendit ad coelos et iterum ventu- 
rus eft iudicare viuos et mortuos: Et in Spiritum 
fancfliun, et in carnis refurreciionem , et in vitaiji 
venturi feculi et in rcgnum coelorum et in vnami 
catliolicam eccIefiam-Dei ab vno extremo vsque 
ad alterum. Hanc fdsm ex. facris euangeliis 
accepimus dicente Domino difcipulii fuis : Euntes 
docete omnes gentes letc. quemadmodum vniuerla 
catholica ecclefia (wf Tie^a, wiS^oAuY}. SKxKf}<Tio(>} 
eredit ^). 

' V» Antiochena ab Arianismi fufpedis' poft: 
Concilium Antiochenum A. XLI. compofita et 
in aJtero Antiocheno A. XLV. explicatioijie lon- 
giore amplificata , ( unde //.c6JcgoT/%oS") atque ad 
pccidentales transmiifa : Gredimus in vaum Deum 
Patrem omnipotentem conditorem et^flidlorem 
omnium , ex quo omnis pateruitas et in coelis et 
in terris nominatur: Et in vnigenitum eiusfih"um 
Dominum nofirum Jefum Ghrifium ante omnia 
iecula ex Patre genitum , Deum ex Deo , lumen 

d« 
I) ef. Afla Conc. Nic. 1. c. p. 1157. 

Teller de Ref Carn, D d 


4o6 FIDES DOGMATIS 

^e lumine, per qnem omnia fadla funt in coelis 
et in terris, fiue viribijia, fiue inuifibilia, Ver- 
bum exiftentem et fapientiam et virtutem et vitam 
et veram lucem : propter nos poftremis tempori- 
biis hominem fadlum, genitum ex fanda Virgine, 
crucifixum, mortuum-^t fepultum ct tertia die 
a mortuif rejiifcitatiim ajTumtumque in coelum et 
fedentem ad dextram Patris ■et venturiim ineon- 
fmnmatione mundi^ vt iudicet viuos et mortiios 
reddatque vnicuique Jecnndum opera J.^a; cuius 
regnum perpetuum pernianet per infinita fecula, 
cum fedeat ad dexteriim Patris non foJiim in~^hoc 
fecuJo, verum etiam in futuro: Et in Spiritum 
fancflum, hoc eft, ParacJetum, quem pollicitus 
Apollolis poft reditum fuum in coelos mifit, vt 
eos doceret iisque in memoriam reuocaret 
omnia, per quem etiam animae vera fiducia eura 
fequentes faft^iificantur ^) etc. 

VI. Philippolitana [. SavdicenCis Semi - Aria- 
7ioru}7t y Hilario tamen probata ^), de an-^ 
no XL VI. cuius vna editio pfopemodujii nihil in 
ipfis adeo verbis differt ab antecedeute, in alia ve- 
ro ad extremum poft per queni — — fin^iji- 
cantury haec addita reperiuntur — Credimus et 
in fandiam ecclefiam, in remiftionem peccato- 
rum, i7i carnis. rejurrecii-snem , in vitam ae- 
ternam/). ' . 

VII. Sir- 

i) cf. A6la cit. p. 1343 et i^Sz, 

ft) libro de Synodis., 

S) cf. Adta ap. Manjium T. III. p. 124. 137. 


DERESVRRECTIONECARNIS. 407 

Vir. Sir.mi^nfii Arianomm Aniii Lf. LVII. 
\Xf.. recnndiim Athanafiunij' cuius diio exempla 
rurfiis plane eonfentiunf cumTententiis Antioche- 
nae^ tertium vero a fecurido articulo m hunc nio- 
diim rcli<]ua exhibet: et in vnigenituin fih"utn 
Dei ante omnia fecula et initia et ante omne tem- 
pus, quod cogitafi poteA (Trga TiOLVTog stfivooU' 
IJLevov %^3ycju_) exiilentem et ante omnem com- 
prehenfibilem fubAantiam , natum impaffihih"ter 
ex Dq6, folum ex foloPatre, Deum de Deo,Ji?ni'^ 
hm Patrifuo,.qui i^Jum gcnuit, cuiiis fecimdum 
Scripturaf (griYetus contextus efl": «Va-S-ojs- gji 

T(5'J ®iOV^ Ol OV olrs CilOOVSg 'Ka,7'/\^Tl7^Ylcra.V KXl 

Tci. TravTa eysvsTo ' ysysvvTjfisvov ds yJovoysvrj f/,0' 
vov hy. fj.ovov vto tov 'i^mqpc^ ©gov 8>c ©g^u, 
o\}.oyovT'Jiy2VV'>'\rxa.VTf. avTov nxcx.Tqi y.oiTO, TOig" 'ypoc- 
(^ag' ov Ti]V — ) generatiouem nemo nouit, 
nififokis, qui eum genuit, Pater, - Hunc fci- 
nnis vuigenitum Dei (dvrov) fihum nutu pater- 
lio aduenifi^e de coelis lad abolenda peccata, ge- 
nitum ex Maria Virgine verfatumque cum difci- 
pulis fuiife et vhi otnne officium dijpenjationis ad- 
impleuiffetj fectuidum Patris voluntatem, cruci- 
fixum et mortuum efie et ad inferos defcendiffe^ 
atque ihi quod fui officii erat peregiffe { xcii slg 
ra. %(5CT(5i%.9'ovi05 y.o(.TsK&ovTa. Vucci tcc i'A,si(TS ohs- 
vof/.yjo-acvTci.) rquem ianitores inferoruni conCpica- 
ti exhorruerunt ; eumque tertio die ah inferis re- 
.furrexijfe et yerfatuiii cum dilcipulis fuiire, eum-.: 
que vhi negotiafia ahfoluerat (haecaverbo vhi 
defunt in graeco) impietis quinquaginta {^ts.t- 
^Aqy^y.ovT^v^ diebus in coejos aiTuintum effe, et 
• , Dd 2 federe 


408 ^ FIDES DOGMATIS 

N 

federe ad dexterani Patris et vltimis diebus rejur' 
reBionis (in graeco |{impliciter eft t^ 8a-%aT>7 
r\fi€Pa, ) vetiturum in gloria yaterna^ vt tribuat 
vnicuique fecundum opera Jtia. - Et in fandlmn 
Spiritnm, quem vnigenitus ( additur in graeco 
ex^vTog fiovoyevvjg ®€ov viog Irio-ovg X^i^rog ) pro- 
mifit fe mifTurum humano generi-paracletum, 
quemadmodum fcriptum eft: Fadv ad etc/). . 

VIU. Hicrojolymitana hapti/malis apud Cy- 
rillum Hieroi. in Catechcjibiis ad illuminatos. ab 
eodem inde ^ Jexta circa annUm L» exp]anata: 
Credo in vnum Deum Patrem omnipotentem, fa- 
(florem coeli et terrae, vifibilium omnium vt in- 
vifibilium ; et in vnuiii , Dominum J. C. filium 
Dei vnigenitum, ex Patre genitum ante oninia fe- 
eula, Deum verum (0ec»v dKYi^mv) per quem 
omnia fadla funt, incarnatum atque hoininem fa- 
(Hium, crucifixum et fepultum et tertia die rcjiir' 
j^cwfm ^ wor??^// et afcendentem in coelos et fe- 
dentem ad dextram Patris et venturum iudicare 
viuos et mortuos, cuius regni non erit finis: Et 
in Spiritum fandlum Paracletum, qui Jocutus eft 
per Prophetas : in vnuip baptifmayin remiflio- 
nem peccatorum et in . vnam ecclefiam catho- 
licam ~et iji carnis reJiirreBzonem et in vitani 
aeternam. 

Vi. SeleucienJis ~ Semi - Arianorum Anni 
LVIir, Confitemur et credimus in vnum.Deuni 
Patrem omnipotentem facflorem coeli et terrae, 

vifibi- 

I) cf. cit. Adt.I. c. p. 257. 261. %6% ip^ . 


DE RESVRRECTIONECARNIS«409 

yHibiliiun omniiim et iniiifibilium : Credimus 
aiitem et in vniim Dominiim J. C. lilium eius na- 
tum ex eo impaflibiliter ante omnia fecula, Deum 
verbum, ex Deo vnigenitum Deum, lumen, vi- 
tam, veritatem, fapientiam, et virtutem, per quem 
omnia fadVa funt in coelis et in terra, fiue vifibi- 
lia, fiue inuifibilia. Hunc credimus in confum- 
matipne feculorum ad abolenda peccata afrunifif- 
fe carnem ex fandla Maria virgine et hominem 
faclum, pafTum pro peccatis noftris et rejurrexijfe 
et aflfumtum in coelos federe ad dextram Patris 
et iterum ventiirum in gloria iudicare viuos et 
mortuos : Credimus vero etiam in Spiritum faiiv 
6lum, quem (in graeco o) et Paracletum voca- 
uit Seruator et Dominus nofler J. C. huncque 
(gr. TovTo') pofl difceffum fuum mifrurum fe 
Apoftolis promifit, quem (gr. 6) etiam mifit, 
per quem etiam fandificat credentes in ecclefia et 
baptizatos in nomine Patris et Filii et Spiritus 
faudi '). 

X. ConfiajitinopoUtajia Arianorum in "Syno- 
do Conflantinopolr coada A. LIX. edita et cuili 
Sirmimjt tertia mox ante allata plane conueniens, 
nifi quod poft verba ante omnia fecula et initia 
reliqna et antc omne tempus quod cogitari 'poteft 
et ante omjiem comprehenjibilem fuhftantiani rabx 
omifio quoque verbb /;w^i3:^/'///?(?r legitur, geni- 
tum ex Deo; deinde, mortuum acfepukum ejfeet 
ad inferos dejcendijfe, quem et ipje, orcus exhor- 

Dd 3 rtiit 

I) cf. \. c. p. 319. fq. > - 


4IC5 FIDES .DOGMATrS 

ruit (rot^pevrcc, '/.ai slg rxKaraxS^cviav.arEKYi- 
KvB^orciy 6v rivcc kcci ccvrcg- 6 d^rs STirYj^ey) qid 
etiatn refurrexit a mortuis tertia diej tandem 
hic vere in graeco contextu extatT?} gcr%«»TJ} i^fis- 

X(. Romana iii Syiiodo feriT/rt! Romae aduer- 
fus Apollinarem coad:a, A. LXXJi], 2. Danuife 
edita, ciiius duo exenipJa incertae,fidei extanr. 
Vnuiti breuius huiusniodi efl: Credimus^ in vnum 
Deum Patrem omnipotentem creatorem vifibi- 
hum et fnui/ibiiium : Et in vnum Domiuum no- 
flrum Je/iim Chriftum fih"um Dei, natum ex,Pa- 
tre vnigep.itum,hoceft ex fubftantia Patris,Deuni 
verum ex Deo vero, natum 4ion creatum, vnius 
fubftantiae cum Patre, quod graece dicitur o^oov- 
ciovy per quem omnia fadta funt liue qiiae in 
coelo, fiue quae in terra» Qui propternofiraai 
fahitem defcendit de coelo, iiicarnatus eft, homo 
fad:us pafTus ed^ et re/iirrexit tertia die^ afcen- 
dit in coelos, venturus inde iudicare viuos et 
mortuos: Et in Spiritum fandum necjue fadu- 
ram neque creaturam, led de fnbflantia Deitatis 
-— Alterum copiofius incipit: Credimus vnum 
Deum, et in hanc fententiam exit — ifide ventn^ 
rum iudicare viuos et mortuos expcBamus^ in hif- 
iiis mortem et fanguinem mundatosy remijjionem 
peccatorum confecutosy refufcitandos nos ab eo in 
his, corporibus in eandem carnem, in-qua 7iatus 
ct pajjits et mortuus et refurrexitj et animas 
cum Iiac carne, vel corpora noflra, acceptu- 
ros ab eo ad vitam aeternam jfraemimn be- 

num 


DERESVRRECTIONECARNIS. 411 

mmi^ meriti aiit Jentejitiam ^ro peccatis aeter- 
■ ni Jii])plicii ^ ). 

XU, Conflantimpolitam baptijpialis pofle- 
rior f. Nicacna.m freqnenteEpifcoporum confe^, 
fu ConfiantinopoU A. LXXXL aduerfus Macedp- 
iiianos per capita aliquot ^iVidi^A'. Credinnts m 
vnuiii Deum Patrem omnipotentem facflorem 
qoeli et terrae, vilibilium omnium ^t inuifibi- 
lium: Et in vnum Dominum Jefum Chriftum fi-. 
lium Dei vnicjenitum ex Patre natum ante omniav 
(tcwh" {Epiphatiius m Ancorato ^Mithoc efi,, ex 
fiihjlantia Patris ) Deum ex Deo, lumen ex lu- 
mine, Deum verum exDeo vero, natum non fa- 
(^um, homoufionpatri, hpc eft, eiiisdeni cum Pa- 
tre fubftantiae, per tjuem pmnia fad^a funt. Qu.ii 
propter nos homines et propter noftram falutem 
defcendit de- coelo et incarnatus eft ex Spifitu 
fando ct Maria virgine et homo fadhis eft; cru- 
cifixus etiam pro^nobis fub Pontio Pjlato, paflus . 
ac fepultus et tertid die 'rejurrexit fecundum • 
Scripturas, afcendit in- coeips, fedet ad dexteram 
Patris, ?W(? venturus efl cumgioria, iudicar^ yi~ 
tios et Jfwrtuos, cuius regni npn erit finis ; Et in 
SpiritumXandiuni, Dominum et viuificanteiii, ex 
Patre procedentem, et cum Patre et Filio adoran- 
dum et conglorificandum , "qui locutus efl; per 
prophetas: Et vnam fan^nram catholicam et apo-. 
iloJicam ecclefiamj' cdnfiteraur \«ium baptifma 

Dd 4 " in 

1) I. c. p. 48r/%. - . ■ 


4ia FIDES DOGMATIS 

iri remifTronem peGcatoriiitj ; expe5iamuf refur^ 
fe^miem mortuorum et vitam futuri feculi, 

* 

XIU. Conjlantinopolitana haptifmalls prior f. 
etmm Cappadocienfs apud Gregorium Nazivinze- 
mim oratione mfanSium baptifma: CredoXj>mrci 
VTium Patrem, Filinm et Spiritum fiiridun'!; crea- 
tbrem omnium vifibilium et inuifibilium: Et Fi- 
linm Dei, Verbum aeternum, genitum ex Patre, 
ciira vllum temporis principium, natum vltimis 
tfempbribus liominem ex virgineMaria, propter 
noftra peccata crucifixnm et repultuiti; et tertia 
die reOirs;entem afcendiire in coelos, rediturum 
inde in gloria iudicare viuos et mortuos : Credo 
refurrecli ^nem, iiidicium et retributionem ae(juif- 
iimara ^). 

XIV. Romana baptifmalif antiqna a Ruffino ^}, 

- Hiero^ 

l) T. I. p (J70.fqq.vbi baptizando fidei profeffio- 
Jiem hanc ificiileat, quam quideni omiflis eius' 
explanationibus fuprs in compendium redegimus. 
Cl luful.i in graeco haec eft : — vinv <Je fotKiv 

/U,STOi>rttS hoO^OV KVTOV ftX^OVfflCiS XOIVOVTK' ^WVTOiS fCKt 

VfX^OVS OS%OV It^OS TOVTOIS V.VOI.^V.fflV , X^lfflV, 

KVTKTtO^OfflV rOtS ^lXOilOlS rOV @SOV S«StfA.OlS. 

%) \.n exoopt. SymhoU: illt^d non hvportune com- 
mnnendwn puto , quod in diueyjis Ecckjiis 
aliqna in his verbis ivueniuntur adie6ia : in 
ecclejia tameri vrhis Romae hoc non deprehen- 
ditur fa&um etc. 


DE RESVRREGTIONE CARNIS. 413 

Hieronymo^) et Afnbrojio ^) adlnic vergentc 
hoc fecuJo;ob perpetuitatem vfus, et a priore in 
himc modum laudata: ^ Credo in Deum Parrem 
omnipotenteni 5 et in Jefum Chriftum Filium 
eius vnigenitnm, Dominum noftrum; (^ixi'n.'>.tus ■ 
r/? de Spiritu fando ex Maria virgine (haed ni- , 
mirum poftea mutata in qui conceptns eji dc Spi- 
ritn Jancioj natus ex Maria virgiyie) paffus fub- 
Pon.tio Pilato, crucifixus mortuus et fepultus (re- 
center additum defcendit ad inferos} tertia die 
rejurrexlt a mortuis, afcendit adcoeloj, fedet ad 
dextram Patris^ inde ventiirm iiidicare viuos et 
mortuof: Etin Spiritum fancSum, fandlam eccle- 
fiam ( po(l Auguflinum demum verbura catholi' 
cam adied:um ) remifljonem peccatorum, carnis 
refurreciionem ^). 

XV, Aquileienjts baptifmalis : Credo in Deuni 
Patrem omnipotentem indiuijihilem et impajjihi- 
lem: Et in Chriflum Jefum vnicum filium eius, 
Dominum noftrum (transuerfo a Romaho ordi- 
ne) qui natus eft de Spiritu fanfto ex Maria vir- 
ginej crucifixus fub Pontio Pilato et fepultus 

- Dd 5 (omiC- 

1) eplft ad Pammnch, in verbls fupra in "raentione 
HierQnynii laudatis: Symbolum fidei et fpei uujirae 
— — omne chrifiiani.' dogmatis facramentum refur' 
re&ione carnis incladituK 

3) ep. 81. ad Sirjciirm : Credatnr ^ymholo Apnfiolorum^ 
qmd ecciefia Romana intemeratumjhjipercufiodii' 
et feruat. 

3) cf Rttjfinum in expofit. et Voffium de tribus Syni- 
boiis. 


414 FJDES DOGMATIS 

(oniifIis»verbis ^/z^/5- — mortmu) dcfcevdit ad 
infcrna^teniadie refiirrexit a mortuis^ afcendit 
ad coelos, fedet ad dextrani Dei P.atris; iJide 
ventttriis cjl ludicare viuos et mortuos: Et in Spi- 
ritnm S. fant^lam ecclefiam, remiflKjnem pecdatd^ 
rnm, Jmius carjiis refurreciionem ^). ' 

X\'L OrientaUs apud Epiphaniiim ex einsdem 
notatione temporis circa annum XQ huius fecnli 
et forte propter Origenirtas condita': Quoniam 
vero (ita praefatur) 7iq/?r/? aetate^^aullatim 'aiiae 
haerefes emerferunt^ hoc ejl^ a tejnpore Imperato- 
rum Valentihiani et VaJentis, (C/r^^ decimum an" 
num imperii eorum et Gratiani fextum, ^^o^" <?/?, 
nonagjenmo Dibcletiani Tyranni ■( jtctTCt t5 Se- 
Kc^rov ccvTcav--7Yi^(iiii-7iKBici.g eTog 'acci 'naKiv zoiTOi 
ro sKTov €Tcg Tqa.Ti%vov tovT2<=:iv ev Tca hevti- 
y.o<;(a irsi /\ipnK?]Tta,vov tov Tv^ot.vvov) propterea 
Vos ^?.nos et omnes orthodoxi Epifcopi et vt 
verbo dicam^ vniuerfa fan6la catholica Eccjefia 
aduerfiis prodeuntes haerefes cpnjentanee fanSio- 
rum illorum . ( in Coacilio Conflantinppolitano 
cdngregatorum) Patrum defriptae fidei praeci" 
pitf Iiis maxime cjuj baptifmo initiandi funt, vi hoc 
mode profiteanttir' et dicant : Credo in vnum 
Deum - — .-Tr.-;et- homo facftus efl: (hic^nutic 
multa inferuntur,hnmih'tatem J. C. ^explanantip et 
paullo poft feqnitur) — — ■ Et cum eodem cor- 
■pore venturus eft cum gloria iudicare viuos et 
mortuos, cuius regni non erit finis :Credimus et 
ih Spiritum fandum (demio quaedam fofmnlae 

Con- 

i) cf. eosdem antc citatos. 


DE RESVR-RECTIONE CARNIS. 415 

Conftantinopolitanae adduntur) Prae- 

terea credimus in vnani catliolicani et Apofloli- 
cam ecclefiam etinvnum poenitentiae baptifmum 
et in rejiirrecii&neni morttiomm ac iuihim anima- 
n^^jcorporumque iudicium et in regnum coelo- 
r/iJPac in vitam aeternani — Nunc anatliema- 
tifihi fequuntur ^). 

XVI I. Incerti loci ntque temporif ek ConRi' 
tutionibus Apoftolicis, cuius claufula haec eft: 
Baptizor eiiam \\\ Spiritum fanStum^ hoc en, Pa- 
racletumy qid operatuf cjl in Sanctis omnibiir, ajh- 
ciilo condito,fojlea vero mijfus ejl Apojlolis fectin-' 
dum promiffionem Seruatoris nojlri, Domini Jeju 
Chrijli, et poJl'ApoJIolos omjiihus credentibus^ in 
fanffam et catholicam ecclefam, m carnis refurre- 
d:ionem et in remijjionem peccatorum, et in re-' 
gnum #oel6rum et iti vitam futuri feculK 

PRivATAE fidei profefliones : 

I. Luciani Martyris ia Concilio Antiocheno 
A, XLI. repetita : Nos abinitio didicimus cvei.Q' 
re in ynum-Deum fummum .(©gov rwv flAwv) 
omnium rerum fenfibiiium et infenfibilium opifi- 
cem et gubernatorem, et in vnum filium Dei vni- 
genitum, exiflentem ante omnia fecula vna cum 
Patre qui eum genuerat, per quem omnia vifibilia 
et inuifibilia faf^a Junt, qui in nouiflimis diebus- 
ex decretoDei defcendit ef carnem de fanda Vir- 
giue affumfir, qui omne Patris fui confilium per- 

fecit,' 
i) in Ancorato extr. 


4i6 FIDES DOGMATIS, 

fecit, pafTiis ert", refurrexit, et ad coelos afcendit 
et ad dexteram Patris fedet et Venturiis eA iudica- 
re viuos et mortuos et rex e^t Deus in fecula per- 
manfurus: Grcdimus etiam in Spiritnn3 fani^um 
et, fi hoc quoqiie! addendum fit (el h ^si W^' 
Beivcci) perftidfi fumus et de carnis refurredOTpe, 
et de vita aeterna (7nTevT0jM.gv %cti Tre^f aci^xog 
ccm^cyjsooCj •>iai ^cayjg ciictiviov) ^- 

II. Thcophromi Tyanenfis in eodem, tempo- 
re eodem, propofitai^ Nouit Deus^ quern •^tejleni^ 
inuoco^ me Jic credere: in Deuni Patrem omni- 
potentem, vniuerfiratis rerum creatorem et fad^o- 
rem ex quo omnia; et in^filium eius vnigeriitum, 
Deum verbum, virtutem et fapientiam, Dominum 
nofirum Jefum Chriftum , per quem omnia , ex 
Patre natum ante fedula , Deum perfedum (ts- 
Miov) ex Deo perfe^flo et exifientem apud Deum 
in hypofiafi (ovra.. niqpq tov 0£ov £v uTroTcccrgf )■ 
qui vltimis diebus defcendit, et eft natus.ex Vir- 
gine fecimd«m Scripturas, homo fac^us efl, pafTus 
eft et refurrexit a mortuis, et afcendit in coelos, 
et fedet ad dextram Patris fiii et iterum venturm 
eji cum gloria iudicare viuos et mortuos et manet 
in feculum ; et in Spiritum fandtum Paracletum, 
Spiritum veritatis, quem etiam per prophetam 
pfomifit Deus fe effufurum fuper feruos fuos et 
Dominus fuis difcipufis pollicitus eft, quem et 
.' /^ mifit, 

I) cf. Socratem hift. eccl. 1. I, c. 7. Mavfium T. 11. 
■ --P' '339' Ceteriim fic vertcnda exiftiniem vltinia 
rerba. 


DERESV.RRECTIONE CARNIS. 417 

mifit, queniadmodum Adla Apoftplorum do- 
Gent: — -^)- 

III. Vfeucio - Athanajii ex fuppofito refcripto 
eiusdem ad Liberium Romanum Epifcopunij cuius 
extrema pars in hunc modum fe habet: ita et 
carnis refiirreBioncm credinms , hoc ejt , corpo- 
ris noftri , Jecimdiim 'Jacras Scriptiiras , commii^ 
tato eo , qiiod corriiptibile et mortak erat , a Deo 
ifi iiicorruptihilitatem et imtnortalitatem ^), 

W. Eunomii in Con(Jantinopolitano Gonci- 
lio II. latius explicata , et quod Jocum de refur- 
rec^ione attinet, huius fententiae : Praeterea cre- 
dimuf in-ftituram per Seruatorem refurredlioneni 
horum diflblutorum corporum, cum propriis 
eius partibus atque membris, nullo deficiente aut 
immutato ex iis, quae in hac vita vniuscuiusque 
corpus confiituebant : Porro credimus iudicium 
— iuftae et aequae retribufionis etc. Haec fejiti- 
mus prout a SanHis acccpimus rel. ^). 

V. Marcelli Ancyrani (vt videri poffet) apud 
Epiphantum: Gredo in Deiim omnipotentem , et 
in Chrijtum lefum ipfus Filium, vmgcnhum Do- 
minum norinim, genitum de Spiritu S.£t Maria 
liirgiyie: Oui Jub Pontio Pilato crucifxus eji et 
fepidtus et tertia die rcfirrcxit a mortuis^ afcen- 
Mt in coelum et fedet ad dextram Patris^ vnde 

ventU' 

l) cf. Athanaftwm de Syiiodis et Manjium I. c» 

a) cf. Manjium T. III. p. 228. 

3) 1. c. p. ^4p. et cf. XIII. antecedens in fine. 


418 FIDES DOGMATIS'; 

venturttr eji iudicarc viuos et mortuos : Et in Spi- 
ritum fanEtum , Janciam- 'Ecchjiam , - remijjloyicm 
pcccatorum, carnis refiirreclionem , vitam aeter- 
jiani. Sed cf. fuperins /^ow^wz^;» baptismale et 
pofi dicenda iii ,exi?iiiihe harum profeirionum. 

VJ. Chromatii, Toui7ii et inprimis Eufehii 
( Vercellenlis) ex Riiffino hnec narrante : Ante 
amms.fcre triginta iji monajlerio iam -pojitus, per 
graiia^n baptismi regeneratus fignacuhim fidei 
(h. e. ex jatinitate Patrifiica Symbolum fidcij con- 
fccutus fim per fmci^s viros Chromatium, loui- 
num et Enfebinm — • epifcopos, qnorum alter 
tunc presbyter beatae memoriae Valeriani, alter 
archidiaconus, alins diaconus fimiLlque pater niihi 
et doclor Symboii ac fidei-fuit: ////' crgojic mihi 
trodiderunt et Jtc teneo,, quod Pater, Filius et 
Spiritus S. vnius Deitatis fint, vnius fubflantiae, 
coaeterna, infcparabilis, incorporea, inuifihih'?, 
jncomprehcnfibiiistrinitas, etfibifoh", vtefl, ad 
perfeiflum nota, ijuia 7icmo 7iouit filium 7iifi pater, 
neque patreiJi quis nouit, niffilius; et Spiritus 
fanclus ef}, qiii fcrntatur etiam alta Dei et ideo 
caret omni vifibilitate corporea, fed intelledtuali 
illo Deitatis ocnlo videt patrem fiiius et Spiritus 
fantftus ficut pater videt fiiium et Spirittun fan- 
d:um; nec efl prorfus vlja in trinitate diuerfitas, 
nil] qnod ille pater efi, et hicfilius, et ille Spiri- 
tus fandus: Trinitas in perfonarum difirihrl-ione, 
vnitas in veritate fub/lantiae, et quod vnigenitus 
filiusDei, per quem a principio omnia quae funt, 
fajfla funt, fltie vifibilia fiiie inuifibiiia, in nouif- 

fimis 


DERESVRRECf lONECARNIS. 419 

finiis diebiis carne Jiiiinana fufcepfa homo fac^ns 
eft,' et palTvis eft pro fajute H<>fi:ra, et tertia die, 
fufcitata illa ipfa cahie, quae pofira fnerat in fs- 
^pulchrr, refufrexit ani ■> nis; et cum ipla eadem 
carne glorificata afcencur ad coelos, vnde et ex- 
■peSiatur ventiirur ad mdkmm muorimi ct viortxiO- 
?-«wj:' Sed et fimili modo nobis quoque fpe?n re- 
jiirreclionis dedit eodem ordine, eadem confequeh- 
tia , pari eademque forma , qua Dominus refur- 
rexit, nos quoque refurrcBuros ejjc credamus^ 
non nubes aut auras tenues, vt cah.imnianiur, 
fed haec i^fat iu quibus nunc i'>/ viuimus, w/ 
mbrimur, noftraxorpora recepturi ^). 

VII. Epiphanii m Epilogo Panarii explicata, 
cuius extrema pars haec e/1: Hoc quoqne credit 
ecclefia — • dormituros nos et reiurrediuros cum_ 
hoc corpore , cum hac ajiima , cimi ioto hoc nofiro 
vafe (o-uv TrcxMTi rco >7/,'.fTfgw crzsvsi) vt quisque 
confequatur meritis iuis praemia conlenranea 

VIII. Damali apud Hicronymum valde in- 
certae fidei ,et huius claufulae: — inhiiius morte 
et fanguine credimus eymindatos nos et ah eo re- 
fufcitandos die nouiffima in hac carne , qua nunc 
vitiitnuf^ et habemiis fpem-f nos confecuturos prae- 
mium boni meriti jaut poenam pro peceatis aeter- 

' ni fipp/icii^ cf. ex publicis XI, Romanam editio- 
iiis fecundae, 

IX. av- 

1) ImteHiuae lib. I. ab initlo. 
a) §. 18. ■ 


420 FIDES DOGMATIS 

, IX. , Hieroftyrm ei affi^la certifnme feriore 
temporej quae hnius partis fententiajn Iiis verbis 
exliibet: rejurreclionem etiam carnis confitemury 
et credirniis , vt dicamu^-.msiw eadem qua nunc 
fumiii' veritate memhrorujn ejfe reparandos. 

His priuatorum hominum profeiTionibus fidei 
iuflioribus non fuperuacuum forte fit, mox addi- 
difie liberiorem defcriptiomm doctrinae chriftia~ 
nae ab Eiifehio Caefar. circa initiuiii huius feculi 
faiftam , hanc : 

Praep, Euang. I. I. . c. 4. Per vnam euangeli- 
cam docirinam Servatoris nojiri effecium eft-^ vt 
Graeci atque Barhari ad hanc Juhlimiorem Philo- 
Jophiam adducerentur Deumcjne vnum fumnuun 
coeli terraeque regem ac dominum, folis vero et 
aftrorum et vniuerli mundi opificem colerent, cele- 
brentatqueDeum fateantur (<7€^siv ytoii vfJLveiVKai 
SsoXoysiv ) iidemg^ue fententiax vere Philofopbo di- 
gnasreciperent de animi immortalitateetvitaapud 
Deuin poft hanc vitam iis recondita — 

Praep. Euang. I. I. c. 5. in prima inilitutione 
rudiores fidei alumnos (gv ei(rcx,yo!}yyi, rovg «^%<3- 
fjLSVsvg roiv ihoTrKcaTs^cov) mulieres atque pjiieros 
ac plebeiorum hominum multitudinem ad piam 
vitam manuducentes ., . quafi medicajjientum ali- 
quod adhibemus fidem puriorem (tj^v, u^ijjv 
m^^iv) iisque veras de Dei prouidentia , de anijui 
immortaJitate et de ftudio virtutis ijiftillajnus oft- 
niones 

Bemon- 


DE RESVRRECTIONE G ARNIS! 421 

De^onftrat,^ Euang, I. III, g, 2. Prmuf . 
Mofes iis {ludasis) annunciauit do6irinam de vno 
Dqo praecipiens omuinm opificeiii atque efFedlo- 
rem vnice coJendiiin eiTe, - ^^ifii Jefus Chrifliis li- 
militer illi quidem,' etfi muito excellentius,\^r/- 
nius vnius omnimii regis Dei cngnitionem et re- 
verentiam cunSiis oftendit hominibus nouaeque 
vitae. et ratibnis agendi veri Dei cuJtoribus digna^ 
primus Auclor et Legislator ^;c?/ft'? .* Praeterea 
decreta Philofophorum de raundi ortu, deanimae 
immortalitate , et quae eiysmodi reliqua. primus 
Mofes ludaeorum tradidit naiioni y li^Qc multo 
diuinius Jefus .Chriniis , "per dijcipiilos /«o^reli- 
quis gentibus pm;«^^<7«/f. • 

Haec nunc bmnia illa formularum fideifpeci- 
mina funt, quarum'fere fiue in.A^is pubJicis; 
fiue apiid reliquos huius feculi Scriptores mentio 
fa^a reperiatur> qua#que noftri inftituti cauffa et 
recenfuiiTe et in prdinem vfui accommodatum 
magiS' redegiffe iam fitis nobis efTe poflit. Nam 
•quid-ex iispro iudicio, quod quaerimus, confe-; 
quatur; quaenam fingulis tribuenda fit auitoritas, 
et, reliqua hiiiusmodi poflremo capite quaeremus=. 
Itaque vt hoG citius ad illud deueriiaimis , fine 
iiipra diflerendi vmaterjemj quae ex huius feculi 
hiftoria forte fuperfit, cbnquiremus — 


Teller deRef.Caru. Ee / SECTIO 


422 FIDES DOGN^ATIS - 

SECTIO III. ' . 

EXCERPTA EX^RELIQVIS HVIVS 
SECVLI ACTIS AD LOCVM DE RE- 
SVRRECTIONE PERTINEN-, 
- . .- TIBVS. 

^' Neqiie friiftra ! Nam praeterqiiam quocj apiid 
Eufebhmi^^ oratio extat in Tolenni iiiangiiratib- 
ne templi Tyriorum poft obitum Maximini re-f 
fianrati didla, iii qua locus de rerurrediqne attinr 
.gitur; occurrit €tiam ad extremum fecnli pro- 
crrellis loannes Hierofolymitanns, non ille alter, 
Conifantinopolitanusy.' in quo cogiiomentuni 
Chryfojlomi Iiaefit, Hierofolymitanus iraque Epi- 
fcopus, xum libello defenfionis fidei fuae in hoc 
(qnoque capite , ; qnem Hiercnj/mui ipfi e manibus 
<eripit, qunefliones inde' form.ans, ad qwas porrb 
^examinandus fit: Trifte fg^pd^aculum! fed qiipd 
tamen intuendum eft nobis cuni propofito tali 
femel egreifis* ' 

Illi itaqne Gratori, cuiusnqmen reticuif' 
Eujebitis , iiiter alia conflitutum eft dicere / etfi 
Chriftianis Tyrienfibns pofl: funeifiam aedium, 
quibus vtebantur, facrarum dirutibnem femper. 
remanferint maiora atque fplendidiora ornainetita 
in coelo expecflanda, effe tamen magno cnm 
gaudio agnofcendum diuinum berieficium., ex 
quo nonam longe magnificentioris operis nunc 
extrudam viderent: Hoc, inquam, vult dicere, 

fuo 
hift. eccl, LX. c,.4. 


DERESyRRECTIGNE GA RNi; S. 42^ 

fuo vero' iribdo ita elo(]vkiw ;NeceJ/e emm erat 
atque con/.equeT]S^ ut,' cum'^aJlor eius (fc* eccle- 
iide , Gui' Deiis* proniiferat , domum pofleriorem 
loirge' illiiftri&rein fore priore,«riam iiunc locimi 
ad rempraefeiitem mox ante trarrstuleratji;^r^«e 
dominus femel pro ta mortetn "perpeffus ejfet{ at- 
que hac pa/Ji07ieperaBa;cot^ui^ .quod eius caujja 
Jdrdidum iiiduerat , in fplendidum gloriofumque 
transmiitaffet ipfamque carnem, tabefcentem iam,- 
ex corruptione ad immbrtalitatem transtuliflet,i'<z«i' 
fimiliter Seruatoris friii dt/penJatioTfibus (oltcovo-' 
jWiwv hempe a calamitatibus ad felicit-atem, a mbr* 
te ad vitam tranfitu^ : quijz adco multo potiorihus 
promi/jis ab eo acceptisy longe maiorem etiam 
gloriainregenerationisin refurredlione incbrrupti- 
bilis corporis • (^o^csv. TJ^f jraAt^yyevecriag-v e^ 
eKpB^a^Tov crcafiaTos d.va.^ac-si) . ijiter Choros^An- 
gelonUn, in ipja Dei re^^ia^ciim ipfo benejiciorum. 
tantorum AuSiore Jtfu-ChriJio'co7ifequi dejiderai% 
Interim tamen iam m prae/enti vidua atque dejerr 
ta haec ecclefa (neinpe aedibus facris ereptis) • 
hisce per Deigratiam Jioribus ( nouo teraplb ) 
miata^ faBa e/l reuera- vt lilium etc. ' ,; : . i 1 j 

Haec pro fpecimine fufficiant ! Progredia- 
iiiur itaque ad illum in delid-o negatae refurre- 
cflionis r^m.f ab Hieronymp deprehenfum;^oa>;- 
hem. Euocauerat nimirum hunc Epiphanius, 
cum in eo eflet, vt omnfes 0rigeriiflas fiigm-et^.iad 
Concili iim' ' Antipcheniim,^ yt . fufpiciorieni' Orige- 
nifmi a fe amoueret fitque coram ratiorieniijjpd^i 
fuae redderetv • Atqui vero non cpmparebat .- 
Joanncs fatius ^piitans fcpiptp: ad Theophikm^Ale' 

. Ee 2 xaridri- 


444 FIDES DOGMA^TIS; 

■3{aiidFiniim libello k defendere, ne plahe canf- 
fam deferuifle videri pofTet; quo acceptp Theo- _ 
^j^i/«/ innocentem pronuncfat. Quid fit?. Epir 
phamiiSy qui iam aegre; fe fuanaque - itationem ita 
contemni z Jeanne fenferat, et vnum hpcfola- 
liunijfibi relidlum yidebaf, J0eophf^um, ' (\um\ iu- 
(di.eGm ca.ufTiie conftituiflet, fuis partibus non de- 
futurum effe, hdc quoque erepto Hieronj/jmmi^d 
f^.epocat; fcis, dicit, presbyterorum- o.mnium 
•^dp.6lifliine , quoinpdo nuper noftruiYi eonfefruiti 
BublicQ omnium ludibrio exppfuerit Joannes 
ommvim infideliiim infideiior, audiuifii, praeterea, 
gnt -fil Qondum, niinc audjes, TheopMumAta ihe- 
.niui|P'»tque pptentem famuium Dei ^ ) aduerfus 
Origpnjiftas eum ^bfoIuifTe- ab onfhi criinine ! Et 
tameii non inteljexit, de quo acciifatus fuit! Ita^ 
jqne (tiiy "qui pptime potes, age atque ilKim Hy- 
.^pi^iij ■Qrigenisini expugna : Sed nulJa efl mora ! 
.Najiiomnium animos fua Apolpgia ifiniv.ad fuas 
pa^tes flexit — r Haec fprte Mpipjjmiins; dixe- 
|-ativC^im ftatim . fe cpmponeret //ifVmijVWM/ , 
ad feribendum ea, quarum.partem' iaiii exfcrir 
bemus — ^)* ' - 

. ;■ r -' Tranfea'- 

■-■'■-.'■ '■.■■■ , .■ >.(.---.'.-, ^ 

..j) ■hoc^.elpgio eum Grnat niminiiu .in, epiftola ad 
; HHTonytnuni T.nii f: 142. - ; • 

i.2.) y^ rem, que^iaclippdvim eara enarrauimus, verc 
\ '.^^^ain cfTe probabile fiat ex epiftola • acf ^anima' 
/.chntfhf ex .qua fuperius excerpttim ^efuinfimus, 
hii Vtemur : 'Nofiinie ad hec opus -nQndeJcendere 
:■■" .^^ «iy? W Apologiain (fc. Joanms)i//?:<^«<3f «««c 
'. fcfibMeinJlitui, multpnim anxmps: i^/Vff ^f, ( P,ara- 
.'■ ■■ -y '\ machi) 


DE RES VRRECTIONE GARNIS. ^25 

Tranfeamusad famofijjimam de refurrecn^ione 
carnis et corporis qua&Jiionem -^ -^ Le- 
ge ergo de reJurre£iione carnis, quaefubdi- 

'tafunt'-^ ^~ Paflionem (Iiaec nimiriim 
' ^0/?««^/ fcripferat ) quoque eiiis in criice et 
iiiortem acfepulturam/quae vniuerfa f eruauit, 
ac refurfedl:ionem veritare et non putatiue 
confitemur ; qui et^riraogpnitus exrinortuisi 
primitias raaflae CQrporum noftroruiTJ, quas 
infepuichropofitasfufcitauit,peruexitadcoe- 
lum, fpem nobis refurredlionis iri refnrredlio- 

■ lie projtriicorpon^ tribuens, vnde et omnes 
fic fperamus refurgere ex mortuis, ficut ille 
refurrexit, rion in aliis qiiibiisdam peregrinif 
et in /z//V«// cdrporibus, quae affumuntur in 

"phantafmate , fed ficut ipfe in illo Gorpore, 
quod apud'nos (in Hierofolymarum vrbe^ vult 
Acere) in fando fepulchfo conditura.refur- 
rexit, ita et hos in /^JGorporibus, quibus 
Munc circumdamur, et in quibus nunc fepe- 
Ee 3 liinur, 

machi) percurbatos — — Quae hdec efl tanta airo- 
gantia non refpotidere de fide ititerrogantibits ? —^ 
— r i — 4^ 'contemnis laicos, diaconos, atque 
Pfesbytefos! (hinc itaque illae lacrimae) — jS- 
. 5^^ ^/aV epiftolam meam pfoDiiuit /flexahdrinus 
Epifcbpus! — -:— Vnde nduerat Alixahdrinae 
Ecclejiae Pontifex, in quibtis arguereris:? ett, 
E^iphaniui .^iotro a^ Hieronymum in ep. oit. ita : 
lam pufo et te aliqitid operis edidijfe^ et iuxitaprio- 
" rem epiftQlam, qiia te fuper hac fie fueram exhor- 
tatiis 3 ejimajfe lilrum , qtiepi tuae lingude homines 


42^ •FIDES DOGMATIS 

limur, e^deiTl ratione et vifidne fperamiis 
-refurgere. Quae enim iuxta Apoftolum 
• feminantur in ignobilitate , JiirgenP in glo- 
ria; feminaiur corpiis animale,firg'etcQr^ 
* fus fpiritak , de quibns. e.t Saluator, docens 
Jocutus eft: qui enim digni ftierinp.fecu' 
lo illo et re/urreSiione ex ^ mortuis, ne- 
que 7mbent, neque iiubcntur i^ neque' enim 
vltra mori foteru^tlfed erunt- Jicut Angeli 
Dei, cumjint filii reftrredionis. Kurfmt 
' (Hieronymi interlocutio ) in alia,parte epi- 
Jlolae, hoc ejl, in Jine fiorum.traciatuum 
Chomiliarumi-vtexi(\imandmi\{{tJoannem 
epiflolae huic defenforiae particulanTali- 
quam ex fermone de refurredione , quam 
forte Epiphaniuf^aate ipR obiecerat, infe- 
rnifTe ) vt auribus illuderet nejcientium^ 
. ftrepitum refurrecfhnis ac pompam hac ver- 
borum ambiguitate libra^uit — -^ — Sed ne- 
que de fecundo gloriofo aduentu Domini 
noftri Jefu Chrifti intermifimus, qui ventu- 
rus eft in gloria fua iudicare viuos et mor- 
tuosj ip{e enim fufcitabit' omnes mortuos 
ct ante tribunal fuum eife faciet et Vnicui- 
que reddQtfcundum quod egit per corpus 
iiue,bonum fiue malum. Scilicet ant co- 
ronandus in corpore, >quod cafte egit et iu- 
fte, aut condemnandus, quod vohiptatibus 
pariter iniquitatibusque feruiuit.' Hoc quod 
tn Etiangelio legimus ( fic pergit' Hierpny- 
mus) in confummatione mundi ii.fieri 
potefla feduci etiam eledos, hi hoc mpite 

comprO' 


DE RES VRRECTIONE CARNIS. 42^ 

comprobamts. Audit vulgus indoEium 

...' inortuof et Jepttltos ; audit 'rejiirreciionem 
fnortnoritm veritate , et non jfutatiite, audit 
prijnitias "etc. ( repetit nin)irum ; verba ad-. 
i\Qr[&m ) et ne hoc parum quiscxijiimaret, 

' ', addi.t in extremo capituh et.vnicuique red- 
-; det efc 'HaecattdiensindoSiti7nvulgus^ 
in tanfo mortuorum fepulti corporis. vefur- 
reHionis fonitii^ nullam flrophaYh^ nullas 
injidias Jiifpicatur: Creditejfe quod dici- ■ 
turj fanciiores enii7ifunt aures.populi, quam 
r::. animus facerdotis ■ - - ^ Antequam/vultum 

Draconis euoluam dogma Origenis de- 

,- refurreBione breuiter exponam r—'^ Hoc 
nunc agit per ea, quorum fupra in prigetie 
fpecimen dediiiuis, et deiride pergjt, y&iz^t cji' 
omnis cauffa^ qudc (^guare) in expojitione 

':, Jidei tuaead decipiendas aiif.es ignorantium 
nouies corpus (binam in loco appflolico 
mentionem ipfi. fimui adnumerat ) et ne\fe-K 
mel quidem carnes nominas , dtrni honiines 
putafit, te caj'nes in corporibiis : conjiteri et 
idem carnem ejfe quodcorpus. Si idem 
ert, non diuerfum ftgmfiQntl Scio enim t^ 
hsc ejfe diBurum .* putaui idem eorpusi effp 
quod carnem , fimpliciter fum lotuCus. 
Quare non carnem potius nominiis ? vt cor-r 
pus /ignijices et indiff&renternunc cafnem, 

. . , nunc corpus? — r- Sed eu illud quod < 

afgute Jubneclis et prudenter praecaucns 

dij^miilas Jcitoyjios ifitejligere ; ■' His etiim 

tejiimoniis vsritatem reJiirreHioms p.r:obas^ 

.. ■; Ee 4 , qui^us 


428 . FIDES DOGMATIS 

• > ■ ' ' ^ , ' ■ • 

quihut Origenes negat et de duhiir i^certa 

confirmdns 'artamfidei domum Jubuertis [q- 

. minatiir corpus etc. iieque nubent neque 

et€. Quae alia exempla affumercs, ji refur- 

rectionem negar^s : Vis reJurreSiionem cdr' 

fiis^ — — ' -r—- hoc potius adiunge et dic, 

qubniain ipiritus carneiii et oila non habet, 

jGQiit me videtis habere — — infer digi- 

tum.tuum in manus meas rell. - — Profer 

Ezechielemy Q^i oSz iungens offibus ■i-;^ 

Garnibus heruisque conftringit — — Ar- 

gumenta vero illa puerorum et infantum et 

fenum etcihorum et fiercorum^ quihusad- 

verfum ecclefiam vteris. nonfunt tm,degen- 

tiliumfonte majiarunt. —• — ^ — Mira- 

risCi de infantibus et fenibus in perfefli viri 

aetatem refuiTedio fiat, cum de iiino terrae 

absque vllis aetatum incrementis homo fa- 

dusfit! — ■ ' 

Itaque ex his pofiremis patet, Hicronymum 

imilta in antecedentibus ex toannis defcriprione 

refurredionis retinuiffe, quemadmodum vniuerfa 

recenfio manifefto omnino indicio efl, Joannem 

in eadem Oy/g-(?«m fecutum effe ; fitque tantum 

dolendum, inter^tantos viros tantas fatflionum et 

^multatum turbas incidifTe, ex fapienti Erafmi fii- 

•per hac epiflola monito. Liberum vero nunc eric 

Ledoribus, fragmentum hoc profeffionis fidei an- 

tecedentibtts priuatis cogitatione addere et ipfum 

^oannem iri primae Sedlionis contextu ppft Grc- 

gorium Nazianzenum Alexandrinis dodoribus 

apponere. 

SECTIO 


DERESVRRECTIONECARNIS. 429 

SECTIO IV. 

ACATHOLICORVM DE RESVR- 

R E 6t I P N E C A R N1 S S E N T E _N-^ 

;■ '. TJ AE.. ";- ■ ^ ■' ■ •:■■• 

Siiperefl:, vtpaucis amplius fpeciminibus de- 
clatemus, quibus modis hic doxflrinae communis 
locus ab iis impugnatus fuerit, quos ecciefiaflica 
confuetudo haereticos appellare foletj et quinam 
illi maxime fiiefint. Namab exteris Philofophis 
vt Hierock , Sophiftis Himerio, Libanio^ atque 
ipfo Imperatore ^uliano^ 6t per fe intelligitur hu- 
iusmodi pugna, et ey fuperioribus G?^ eius ra- 
tio. facileinfdrmari.poteft. Atqiie erit praeterea 
fatis nionuiiTe, (anoflicorum celebriores familias, 
vt VaUntinianorum ^xc, amplius hoc quoque fe- 
culo floruiffe, quod ex Patrum in fuis libris-toties 
fadla eorum vt praefentium mentione clare con- 
fiat. Itaque quoniam fupra jn feculi fecundi pe- 
xio^o Bardefanis nomen plane fuppreffimus, cum 
inflgni omnes de eo narrationes obfcuritate labo- 
rent, eiusex hoc feculo difcipulos de refurreiflio- 
ne differentes audiemus , ad Manichaeoi deinde 
progf edientes , tandemque circumfpicientes , fi 
forte noui refufredionis aduerfarii inde a fiiperio- 
re fecitlo ad reliquos accefTerint* 


Ec 5 BARDE- 


430 . FJDES-DOGMATLSL. 

■ B A R D E S i AN 1 S T-A,R" V M 

Syllogifim. . ; . 

Smiiiinns yero tanquanT eiiixflnni,! Dialoguni 
de Yccla m Deum Jjdq iiiter opera Orlgcnis edi- 
tum arque eidem oiim tem(?re adlcriptnm, opus 
•feculi fere qmirti eiTe-^ vt itaque huius loci fit eo 
iioflrae narrationjs cau^Ta vci atque ea fummadm 
excerpere, quae Sedlione tertia, quarta inprimis- 
<^ue quinta Marinus ex Sardejtanijlarum difcipU- 
na refurredionicaniis opponit -^ 

' Abjlirdum (ita fatis' pro imperip incipit) ceju 
feo,-qiiodvos dicitif, Verbum carnem homi- 
7iif aJfu-QiJiJfe-, ef dicere praetcrea hanc car- 
i-\Q\x\ rejiirgcre. Merito cnim (^caro)onus, 
fepulchrum :itc\uQ vinculum vocatur, quo- 
7iiam anima ^eccatrix huicchrpori iW/^r/a 
cj}, quemadmodum Apojloluf Chxi^-.i .{iX2^uQ 
non abrtinuit Bardefanef a homine Chrijius) 
Paukis clamando j)etit, vt a c.orDore libere- 
tnr diim dicit; O ine infelicem ete. ^•) 
► — — -, nego 'itaque corpus refurgere ^) 

• Navi 

l) AroxQv 7]'yovy.ot,t ro Xtyeiv vfitxs —^ rov Xoyov rdv 
■ ©cow ffx^xx. ixvS^ocuffov avetkit(psyou ' hou to (puffHsiVf ■ 
T«vrj;y rtjv aa^KX -r— uvirx&ou ' sfxorus y3^§ '*AJ'^?^ 
S4«t ffijy.v, x«i ^'sfffjiM tisnX^roc* otx ro KyM§riiffocff»y mv 
«J/v vj/>' hos^t^oci rui ffwy.v,rt rovru , uss o Ams^gXos rov 
^oi?-ov UxvXos /3on; §v^>}voct ktto rot; ffiayoiros Xsyuv * 
r:0:v.ntmpos lyw v.vSrowitos 

Z) (pfiyc — ■ ro ffUfAx yui uhsruSou. 


DEKESViifcEiClriONl&CAKNI-S, 43t 

■'. — -- * A^^m: corpns' et earo" w/M idem 

• /Unt^) ^'—'Ipje Chriftiu' hdhuit. quidem 
■"■ -'';Gorpus';^i# coelefie,' vndc-ct Baulns intcr 
• ' ■ corpora cbeleftia >? terreftria ' clare dijHn- 

'^ gt0'^)^diH't''alibi.,'(7iamcredo'Apofioiico) 

■'^"- ' qni defcendit; ipfe eft, qui et alcendit, et in 

■' 'Euangeli6legi0us, riemo afcendit in coe- 

' lumj Jiifi- qni 'defcendit de co.elo filitis lio- 

- : " ininis -r; Vides eum flanefe e coelo venijjh 

/ ■ ■ diccre ^ y -^ — ; Sed or^ine procednm pri- 

• ' mimique 'rationihiis atts^ue deincejps Stn^tu- 
'"'■ !rarum te^hrionus/viKcam ■^Uod Jumji. Ra- 
" tidne-t>?(5r''-ex pierpetuo fluxu 'inateriei cor- 

^■^' porisdefumta- 'vnde vndeqnaqiie^^zf^^wW/ 

" - nece{l^tas britiiri qiiodytdfiifeorp 

r«w/ /if,' vtfiim^puerilej ,an feiiiile, quisnanl 
-■ fanguis vna-cum e'o excitetur./^) ? :^fl^fc.ri-' 

\ - pturas progrediiDr et\rccito tihi femtentiam 
'■-.decretoridm Dei: non manebit Spiritus 
. meus 

...,,. . _ ,..■;:>.,- - . ,..,'■ ■ ■ ■- 

l^Se^.-l^.-atofiXKDUffx^^vottVT^ois^ty, 

a) ibid. Xsyst o ATroroXos • cfu>ju,xTci smv^avix xou ffu-. 

..:- fMCrx iTCiyEix —— Ovpxviov (cuyM) lcr;^5 xoct SstxnV'^ 
-_'•,.■ 3' '■ ■ 3 ■ ' ■■ 

/MEV, OTl OVgXVlOV t]V. 

3) Se0.\V. «ts^svta u.tv xvrto («ttos^oXwjw) oiWx itgoff- 
Xss, «u>s 0. xvTos KvofoXps Xsyst •,. xxTa^xs ai-tos 

sft yx£ XVX^XS' Y.OU\QvS^SlS Kvxfis^fjxsv —^ St \U}) 
._ -Ix VOU OV^xyoV' KXTxfixs VtOS TOV xyS^pitlTfOV ' OTl Tif' 

rJXxvyus ,Xsyttf, xvTov. s^ ov^xvovsXTj^XvS^syKt. 

4) 5V<^., V. TO Tov uvS^fmrov ffcojUx ovx.sx frxt^uv fx,s^Dt 

■' 'ytjgws To uvTO 7tx§x/j.syst' otv^rjsovsixs VTrxopfoy^ 

■ ','" •—^■^■'^foioy ovv "ksyi^is^^ffwfAX Kyi^xaloif'^ ro sv voffots ^X' 

rtxvtjdsVf n ra ix Tteu^a^ty, 1} ro yTigxksov * — - r 


432 - FfDES DOGM^TIS : V 

-meiis in honiinibus iftis,;qiria fimt caro ct 
fanguis ') — -— demonjiro tibuntc?vO' 
phetas, (inde vero noa effici poteft 5i?r^^- 
fanijiam ipfam Prophetafiun aufloritatem 

^agnouijQTe, cum x56t' ccv^^^cyTrov difputet et 
ante-intei^rogauerit, quasnam Scripturas re- 
cifti ? et orthocioxus refponderit omnes- ^) ) 
fiec ApoOiolos me^itioT^iem /eaj^carnis ^ut 
fanguinis in commefitoratione falutis hancqiie 
foli ammae trihuijfei Enl eruifti animaai 
nieam ex' morte ; fitiuit anima mea ad 

^Deum viuiUTi; inte confidit anima mea et 
in vmbra aiarum tuarum fpero;/ -^ non 
relinquesanimam meam in inferno» • Pro-^ 
pterea non nego immortaliiatem animae ') — • 
Sed pergo ! . Apojlolus dicity o mt infelicem 
etc. Audisne- quomodo corpus carcer dicat, 
quoniam mm^& anima in illud inclufa ejl^ 

' fecit' 

1) ihld. dywyivotrxti} uito^xefiv rov ©<8« ■ — • ro msvfia. 

fMV Iv TOIS Kvd^fCDKOtS TQVTXlls W:iat): XXrXfltlVijj^OlKrS 

. tivo(4 oivrovs cr»£xx, . .. ',■ ■' -^ 

:2,) M.X. : mtxis y^ot^xts TettS-fj^ A. lexcrxts svhoirsrQis 
lesi^ofAxt. ' ' " -'■■.- 

" 3) ■KHdio ffs x7to y§x(pwv , ert ovrs Hgolpfirxi ovn AjroVa- 
"koi fuiijfx.Yiv sitoiffxvro ax^xos ri xlfx.xros ^ xWv, ^vx^ii^ 
fAovijSf ^v xou fjvxovro ffUiffow xou Ttjuroii /mv o-^x^io' 
ert s£§v&(o-y (priat i rm iiv^^v fiav ix d^xvxrov ' xoU tcx- 
\ty ._^ B^TTi' ffoi itSffovS-sy V 4^;;^}! fiov ■-^iiioa'7t«7^iv' 
ei xxruKst^isis njy ^vxi^v^ (mv sis ot^tiv • — -~, .^rwv 
^^ocpnrm AAjH0EStEPON TON ..AlfO- 

. ' S T A^O N ftxgxyu fiixgrvgoi — -^ . r»>Mtrtui§<!i 
tyu X. T. ■?w .1 „ , \ v'^='^'' -^ 


DERESVRRECTlONECARNrS. 433 

;. fecit^ue erDeus tnnicas peWiceas^ k e. cpr- 
pus ^) — ■ — - Epqiiid darins .eiusdem 
. pronnnciatq caro et fanguis regnuin Dei pof- 
.■ ' fidere lion pQflTunt, neque corruptio incor- 
ruptionem'^): Si mihibbieceris fcriem de- 
monjiratio/iif ajmjlolicae i Cor. XV, 29, fq. 
haecfromea.JententiadiMa.erimt'^)'. Et- 
enim non\ioc corpiis dicit_excituri,Jed 
aliud, Dens autetn ,dat illi cprpus ficut vult 
— - non dorpus futuruin feminas, fed nu- 
idum granumtritici ^*) ; vt non dicam Mar- 
cionitas (iuterloquitur nempe in hoc cori* 
textu Marcimita et vrget variam le<Siionem, 
quam ob infdlentiam et vniuerli inflituti 
perfeclioneni inferere hoc fermonis tranlitii . 
placuit) in ftio Codice habere. Beus dat ei 

i ffiritum 

i) Iri it»§t^y) ,T))v hroXtiv. rov Qtov ij ^'VXf! ro-rs, 

(ptjcfiv f iitoifjiTs Qtos is§fA,ot,rivovs x^rmot.s' ^—~ -rovT' 
■ tTt ro (xwf^ioi. • . 

Z) ixxavs Hou Xtyovros • ffu§^ xoit k(jK« /SocfftXiixv 

®sov x'ktj§ovofM]ffa.i Qv ^vyctyroa, oCrt fj (pS^o^a x.r.X, 
ti rovro ^ocys§UTs§oy ; 

3) adducit nempe orthodoxus illani ^tjffty.. totSm e^in- 
ter alia coinma 51, ex le6lione hac: ,?r«vrfj ^w 
OT xoifAij^iiffofM^oiy TCKVTss Jc oiXkct,yr]ffp(AsSru.. 

4) isp.royro ro ffmfjua. Xfysf «yts^a^at, «XX' irs^ov, oiat 
_■ . ^ou Xey«y • ^s 0tos ^i^uiffiv «urw ffmfji.oi, xa^uis, ^^s- 

'' ^W*^- o§cit.s , ort "Ksysf ov ro ysvtiffofAsvov, 

viHfiK. enit§ttSj oeXXet yvyMov xoxxov fftrov. 


434 FIDES DOG>vlATIS ' iH 

■ fpintum ficiit vult ^). ■ ' Sed hoc oljiter ne- 

' quc adeo vtar hac leEliqne^ ctim his omnihui 

latis a nie eiTe(fi:i'iin _pMio rieqy.e pofTibileiu 

carnis refurreciio^idm , rineque quafi cx pro- 

irnilOifperajidam ejfe^y. ; - 

M ANICHAEOR VM. " "' 

\n hoc nimjrum Teculo Jicet demum, qnod 
fnperiore nondum ex Jeoibiis fidei hiftoricae aucle- 
bamus, de Maiiichaeis qunerere. ' Vtemu.r vero 
iivpnmh ChryJ>oJ.}omi teflimoniis tribus aut qua- 
tuor, fed admodum Juculeiitis in horum contra- 
<!idione dcrcribendr., r.tque ex iisdem hahc diiTe- 
rendi compagem eixiciemus:- . 

NulU cjl corporir rcfiirreEiio, neqv.e udeo Jiohis 

opus corpore,ir^/(/lido,vificulo cetera^) : Qtfijt 

etiam jton i^itcUigmit Scrjpturas, qui prb re- 

firrcciioiie earum.au6loritate/?7/07i<2«/-, cura 

vhjque 

Xeysi — ' — ^ , wXX o ©fos dtowtnv ttvrvj ■itysv.vM Koc^OiS 
ViySfvijTsym ■' . ' ■;;»■■ 

a) ~poft anteccdcntia nempe in dialogo nihil amplius 
Bafdejiauijln repofitifle vrepcritur. 

3) hvm. 11. in AB. Apofl. kov sltftv di .aiofni^rowrss r^ii 

«y«sr«(rft ; rtvss sUi ; Dt^a • sXKvvsi stcrt 

(fimulat neinpe et vere tangit Manictiaeos) ol xoi* 
.'■ r>; ^ii^utDVffytx rtjs xrt^rsus Km^ovvrss: Nunc diciteos 

■ , noUe videri, quafi Deo potentiam corpus •fiifci- 
tandi dencgent, fed refurreciioiiem fe ne^rb^ en 
tv%^stcc Piu.vMrss. ■'^*. 


DE RESiVtRUEeTIONE CARNIS. 435 

vbiqitcper refirrcciioncm liberatio a pecca- 
tis at^qiic hoc peccati corpore indicetur ^^.. 
Ep qiiid vohmt ? Nonnc Seruator lalroni in 
: criiceproniittcbdi hodie mec.iim \n Pc^radifp 
eris? Itaqiic /i\absquc corpore eum intro-' 
diixit ct ^hsf^uQ covpore bo/iif cocle/libus .po- 
titiiseJl,7iiajiifefhMi7-cfiirrcSUom'm7wn/jjJc^ 
hacque pojita certc 7ion.dixiJ[ct^ h.o.(^i\e.me- 
cum eris in Faradilo, /f^s? iii temporercoi-!- 
fnirimation.is, qn,andx) corporum erit .r-eriH.-. 
recfliG. Nunc vero' cum eum mox fciictm 
'praedicet ct tamefj- ^orpus. eius extra Faradi-^ 
lum remanrcrit ef cor.ru^tioifem' ^>:^<fr- 
tiim Jit , liquet nnliani corporuin re/tiire- 
ctionem elle ^); 

• ' ' - ,Fluribus 

1) hofj^', XXXVIir, in I Cor. J^V.,.ad verba : tradhii 

s tjobis Chrjjlurn pro peccn-tis fiofris viurtunvi ctc. 

Tcgurov ct^iov , oiKovffxt irt Xayovatv hrcKiiB'» oi ru JVIcc- 

yt^xmv voaavvTcS ,A N A T O N I yr«w5'ci:, ^>;(r/j', 

' ovoiv ojXXo "kiyet o ITccvXof, ?/ ro sv !x./uL(x.p7toi yevs^onf , 
. ««» AN ASTASIN ro rcov '«^-«^r<wi' ".««c«?vXayj/v«i: 

2,) hvuv^x K§oas^ETS — —' y.ou yot^ oi M.uvi%xtot oi xv 

y^s "- — •-; — ..■ ^Kcrty, 'hmv o X^is^o^^' iy,p.^v ufifrv — 

tnjy.tgov ju,ir sitov itni iv ria 'Kx^oi^stffm , cvhovv' uvrt^o- 
ffts rini] /ysyovs rcov dyc.B^oiv kou ■ffsgtrrti 7] ctvxs^affts' st. 
yxg §v ifistvi} ry '^y,s§o( nTCska.^iv — rk uyc.9-cc, ro ^s 

- • ewyM KV7:ov OVK- uvsf}} ,-7 ~ — - ;^5-«j)fy iy.stysy ijw, 

/ .. ivoijXo» 


436 FIDES POGMATIS 

Plurlbiis non opiis e(l, ciim vel ex his et vni- 
verfa «oriiin de corpore, tanquam opificio mali 
(pkkusvTfoBs&ei de reliqiiis iudicium fieri pofTit. 
Neque e.tiam aliis fpcciminibus adeo, abundamus,. 
etilAugu/lmustotxes aduerfus eosprodjerit et fere 
omnes do^nrores huins feculi.aliqua eruditionis lau- 
de clari idem egerint. ©ed dum horum libri ex- 
ceptis fraginentis trium librorum Jiii Bortrenfis 
perierunt , ilie vt plurimum corum fumto prima- 
rio aut aliis locis cmn nofiro nbn adeo connexis 
inhaeret. Itaque iisdem de caufiis omnibns fatis 
habebimus, Pri/ciHianifiaAvmce nominaffe, tan- 
quam Mamchaeorum per Hifpaniam huius feculi 
Apofloios ^), ; - - • 7 

(^VAESTIO 

de 
A R I A N OR V M fide rejurre&ioms. 

Id potius quaeraitius, in tanta Arianorunt 
per vniuerfum rere feculum pofiefrione, quid de 
horum fuper refurreclione xogitandi difrerendique 

modo 


iiiJj;Xoy ort ffufjMruv a,vas'oi.iji5 ovx issbct — — ^- si •yx^ 
}]y ffoi/Miros Kveis^Kffis , oyx av etitj , ffTjfAtgov fiisr sfAov 
iff}} sv rif jfK^oi^stffw, kXX' Iv rta Kxi£if rtjs qvvrzKstois^ 
iruy ffii>fMt.ruv Kvufoiffts t}.. ^ ' 

j) cf. S.V. miebiusihl c. {Enfcvurj ttz.) T, III. 


DE RES^KR^CTlONiiiGAiKNlS. m 

inodo coiiftdt* Atqtie efl omiiinbJliioe magis digna: 
res, qiiae fifieri /poffit, certis t^ftimoniis extra 
dubitationem ponaturj cum prinio SymboyAfia'» 
norum anteallata ob incbnflantiatn in Hac partQ 
dodlrinae recenferida, ^eam ambiguam readsfis 
(cf. I V. cum VII* et in prhmm- Lueianeum'cVti:a 
Eimomiano) atqtie practerea hac quaeftioiie. jCon* 
ftituta rion amplius difEciJe 'iorfetiritef Sykhjtum 
Arri fymbolum iri Syriodb (HieJrbfblymitana ek- 
hihitum eius prbpriurii cenferit^m atque teliijliofe'^ 
qiu publicutil Alexjfrtdririae! icclefiae fuiffe-aliSfi 
liient , arbitrum-ager^/ ' Qlib8l(li"Hdri6 Corii^ti- 
ris res agenda efTet, inulca in proniptti' ribbi^fti- 
rent nbn fine veri fpecie dicenda; fed teflimoniis 
vtendum eft, atque ipfi eadem requirimus, cona- 
tum verb, quod fatendum efl:, omnem fruf^ra- 
riieum experti. . ludicent itaque aJii annon fiifpi- 
cione certe Jaborentj qui, queiriadmodum Xwr/- 
muf fibi extorqneri potius patiunturprofefiionem, . 
quamjlibere reddunt^ ^uoK ji addendum efi prae-' 
ludentes, aut cuni Eunomio praeter Confuetudineiii 
breuis formulae , ' tam late in vno capitfe fe expli- 
cant. Atque iidem cognofcant, quatenus vtrius- 
que profeffio cogat credere , iis vere ex hac quo- 
que dodlrinae; parte moleftiam aiiquam creatam 
fuifTe. Erenim i;iihi hoc, £iaddendum eft, pla- 
ne videtur eitis effe, quem alii exiftimabant addere 
nollc, quemadmbdum in alterius verbofltate in- 
dicia inefTe defideratae ab aliis puritatis, Quibus 
fortafTe ribtium robur inde addi pofTet, quod £«- 
nomius ftudiofe tamen fibi a carnis verbo cauet, 
alter vnice ^evfuafionem profitetur (fiquidem ^deo 
^^^iUw^^ef.Cam Ff vrgen- 


438 


FID£iS/ DOGMA^IS^ 


vrgehdlim iit difcrimen modi iGqufiiidi iii^^eym 
IIEPI TIN02 atque alteriais m^-gweiv ri) atque 
fi ad.fuperiora y?f:tfc« Caefareenfis apiid Hierony' 
77?rf»?. in interpretatione fermonis Appftolici oninss 
^uid^^fn dormiemus rtgcedi yQlimus 9 is in eadem 
abftinentia a verbo r/zr;«/ deprehendatur. 

Vt tamen a|iimus nobis in coniecfiuras pen- 
Spt; fed nimirum. per tot fpatia filere coadus 
nOnexiguo proFedo experimento! Itaque patiar 
inini,Le6lores,vtnunc demum liberius.paullisper 
excprrat, vbi nulla fupercii caufla, quare amplius 
coerceatur. , ' 



iGAPVt 


^ 4r 4c * * * * ,♦ * * * * * * * * * ♦ * * * 

GAPVT QVINTVM. 

PR AETERITA, C O N i E C T V- 

RAE, Q.VAESTIONES ET CONGLV- ' 

■ SIONES. 

Reftat igitur , vt his , qiiae per antecedentem 
enarrationcm adla fuifTe cognouimiis fuper 
refurredlionis ^ dodrina , vtamur ad acuendum 
quouis modo iudicium noftrum atque, n fieri 
poflit, vniuerfe ainplificandas iuftae dodlrinae 
theologicae copias. Sed quoniam hacrentibus 
nobis pauUifper ad feculi fecundi exitus interea 
viri dodli occurrerunt, qui de mornentis quibus- 
dam caujOfae a nobis praeteritis nos adnionerent, 
valde opportunum erit,ea mox in hoe ioco indi- 
calTe, vt fuis in locis inferantiir. 

Vraeteritorum > 

" mdkla et excUfatio. 

lii parte itaque ea, in qua Scripturariim N.T*» 
teftimonia de refurredlioae coHegimus , Com- 
mentaripriim Lubeceriiium *) Audlores cjariflimt 
defiderarunt mentionem locoruin 2 Cor. VJ^ 14. 

Ff 2 - iTHeff: 

■^ ■ i '' ' ■■ ■' 

I) Lubeckfche Nachrichtert voh den merkw, theoLt 
; Schriftien Vol. H, fafc. IX. p. 833^ f^i 


44© ^ ' FIDES DOGMATIS 

t ThefT. IV. i6. 2 Tim. lir 13. iudicarufitque ia 
profeffionibus fidei amplius' a nobis numerandas 
fuiffe has, quae Adof. XXIIL 6. XXIV. 15. ,Ebr. 
VI, 2. contineantur. Atque iidem praeterea 
Apocalypfeos nullam a npbis in ifla loc^riim rc- 
cenfione ratioriem habitam fuifle notarunt vriice, 
relid:o led:oribiis iudicio. In quo queniadmo- 
dum grati agnofcimus cenfurae lenitatem, ita ce- 
dimus libenter prioris moniti per omnia fere iii- 
flitiae; etfi . nollemus propterea ipfis Viris 
('oclis vti reliqnis noftris LeSofibus putide negli- 
gentes videri,' Ipfi nimirum videbunt fermonetn 
Apoftolicum A£l-. XXIV. 15, Ebr. VI, 2. excita- 
turn tamen .3 nobis fuiffe (pi 14. 15.) etfi locd 
paullb. alieniore 5 quod vero non aeque videre 
pofTunt, veriffime tamen affirmare nobis, licet, "in 
locd 3 Cor. IV, 4... nos fefelJifre confdnantiam 
iiltenns i Cor. VI, 14. quemadiiiodum in proxi- 
rtTd"*ad Tireiralonicenfes eitis concentus cuiii 
Apoc. XXI. 5, 6,«-reliqu6s vero partim def^inato 
confilio a npbis praetermifTos fuifTe, partim alii 
tempori feruatos.' • N^m qiiod ad Acl. XXIIl. 6. 
attinet, propofueraftius in huinscapitis difputa- 
tione de baptifmalibus fidei profeitionibus pro an- 
ti(|uitate cpnfuetudinis illarum ^ eo vti ^ queipad- 
modum mps efi Viris do<flis, et quae porro Apo- 
ftolus ad Timotheum' fcribit retulerarnus inter ar-; 
giHnenta opiriationem Hymcfiaez decl^ranth (p, 
66<). yideturque hic loeus etiamnum commodior, 
cura Apoflolus aliormyi potius fententiam recen- 
feae , quain Juae ( in, prima Sed^one- potiflimum 
quaefitae) radoQ<sixi r.eddat, Si nunc maiofl'^ vt 

videri 


DERESVRREeTI0NECARNIS.44« 

ivideri.pofret, culpa piane nulla ex Apocalypjt Xtiki' 
inonia caufTae attnlimus , fidfei Iiiftoricae legjbuj 
in.eo parendiim fuit , <^uibus praecipitur teftiino- . 
nia librorum ambiguae Iiue controuerfae au^ori- 
/atis fatius efle hadenus feponere, quatenus ej 
vndqquaque muniendae non fatisfacere poflls fiue 
Joci anguflia prohibitus, fiue argumentis fatis 
vineentibus deflitutus, quod vtrumqiie illo tem- 
pore nobis impedimento erat, Referent ifaquQ 
Ledlores Comjnemoratps locos, quo« iiberali 'tio- 
nito nobiseum debcnt, ad clafTem I. etlV. Sedt,!, 
formula illa Acior. XXIII, 6, rron excepta, NaiJX 
fatendum eft, per eam prima ibi fundamenta fu- 
turae dilputationis ieciffe, riarrationis bene orili- 
natae propofito loiige accomraodgtius efCc» Ita- 
que eadem de caufla plane acquiefcimus iudicio in 
Goettingenfibus indicibus literariis ^) ex arte fa- 
flo de male omifTa a nobi§ in periodo narratfonis 
fecunda parteillaepifioIaeMartyrum ViennenfiuiT»' 
et Lugdunenfium, in qua frequens et aperta men-{ 
tio rcfurredlionis occurrat ^). Qiiod enim cdn- 
jftitueramus ex eadem capite quinto demum quae'? 
fiionem formare , quatenus M(irtyr$s exinim^ndi 
fint refurretniionem non cprporisL^quomodocun- 
que cogitati, fed carnis inprimis fpcrafre, artis ; 
tamen fuiffet aute tanquaiii mpmentum-prfma- 
rium, ad quod iudicium deinde faciendum ^ffet, 
in AxSa referre. Itaque illud hic-in pr^etermjfTis 

Ff 3 : - Sed. 

i) Gotiing. Anzeigen von gelehrten Sacben 123 pars 
>A. MDCCLXVf. V 

2) cf . £Myj^;«»; , -hift. eccl. i. V« c; 1. cxtr. 


44» FIDES DOGMATIS 

Se£t, ITI. adrcribemns totiim, huius quidem feh- 
tentiae: Martyrum corpora — — — - in Rho- 
danwn flmiium -proxime praeterjlumtem impii ho' 
Tnines difperferunt , ne vllae amplius in terris 
reliquiae y€orum fupereffent. Atque id agehant, 
quaji Deum vincere pojfent , fcque adimere illis 
refurredlionem : atque/ot folent dicere, ne fpem 
vllamrerurgendi habeant, qua freti 7touam et pe- 
regrinaninobisintroducuntreligionem -— videa- 
rhus enim nunc^ aii fint refurredluri atque Deus 
eorum ipjis Jiiccurrere pojjit eosque ex manibus 
ftojirit eripcre ^)- 

ConieBurae fuper varietate le&ionis hco- 

rum quorundam atque eorundem 

interpretatione. 

Hoc nunc primum agemus, vt, quoniam 
vti longius progreflii fumus, ita magis in Ie(f1:ione 
horum locorum i Gor. V, 5. XV, 21. 22. 51. 52, 
2 Cor. V, 10. Phil. IH, 21. Rom» Vlll, 11. viros 
dodlos diffentientes deprehendimus , quaenam in 
fingulis fequcnda fit ledio, coniedlurae probabili- 

tate 

l) r« ovv ffcofiXTU YCiiv lAotgTv^m • vno ruv ecyoyMV 

XXrsfX^wS^ff £IS roV Yo^UyOV TfOTU-flOV yrXiJlTlOy -KXgK^^SO^f- 

' rx, oxios fMi Jf 'Ksi^a.yoy a.vr<uy (pot,ivyivo^i itrt Tfjs y)]S 
zTi' y.xi TccvTfrrgKTTOv, as ^vvxftsyoi yty.ijtxxt'^ tov 
©50V nKi «.(psktSou. KVTwv Ttiv 7tu\iyytys<jttf.v ' ivx, ms 
iXsyov sxtivot, /uif Je iXytt^x s%a)ff(y «yoerKCfwr , l(p V 
«iTeoi^^oTss isvify Tiyx xxt XDuvijv ^f/AV ilffxyovai <rgt}S' 

xsixv vvv iS^uifisv fi xvx&itffovTxi y.xt st avyxTXt 

0oii5rij(Xxi xvTois- o &eos xhrm -^ 


DE R ES VRRICTIGNE G ARNIS. 4^3 

titQ fiue ipfi aifequi tentemus,? fiueTaliis SodiQrir 
bus examinandum relinquamus. 

I Cor. y, 5. Manes a^wA Epiphanium mem- 
fcrum pbfterius ex vulgata fcriptura tale 

- . pioT IH20T '. ' , ; 

in hunc iiioduii) excitabat : 

iv« T<? irvfvjicc croj&vi h rrj Vi)iSQa, rov K'T- 
PIOT. 

Cum Iiac lei^iOne confentire videbatur Hilarim 
piaconiis, qui in interpretatione in die Domini 
fimpliciter dicit, et aperte eam fequitur TertuUia' 
nus Hon modo a Millio hu^dLtnSf \evmTi Origenes 
quoque in fragmento Comxnentariorum in Exo- 
dim. Idem ille porro Codices qupsdam, Verfio- 
nes et Patres commemorat pro Scriptura hac : 

Ivoi. rc 'TtvevfA.ci. -^ — — ^fie^c(.rov RTPIOT 
IH20T XPISTOTi 

Quibus et nos tandem addimus HieroHymum m 
]oco,'in quo ex verbis Apoftoli rationes aduer- 
ius Ruffinum ') efKcere volebat hac fcriptura 
vtentem: ■■ , 

tradidi huiusmodi Satanae in interitum carm% 
vtjpiritus Jaluus fiat, , . 

Hic mihv dubium non efi, quin led:io per 
fimpiex %vqiov verior-fit, cumvih tot aliis locis 
•nomen \t\arovg aut X^itc? aut vtcumque coniun- 

Ff 4 diira 

I) 1. II. Apohgiae. -'■ ■ ;: 


444 1^1 ^ KS D G M^T IS 

^ura ad gloflas perdneat, Sed oeqiie tEeronjri- 
inianam Je^lionem mox reiiciendam putem Gns 
^qpgiiore exgm^^e:, ^tqiie dign^m certe, quae 
ci fubiiciatur, cum.primum fenfuis plenus euadaf, 
fi vel maxime hoc in die Dornmi defit, deinde^ 
Idcus fereparallelus iTim. I, 20. nori impediret, 
quominus qui ibi dicit, vt dijfcmit fapere ^ hic 
vnice dixerit, vt (^mius feruetur, addito tantum 
JpirptHf yerbo, prppter alterum c^rnis oppofitum, 
atque tandem hoc modo et omnis fententiae diffi- 
culta^ plafie tplieretur, er ratio pateret, quare 
feculp demum III, Manes ad denegandam refur- 
redionem carnis hanc Apofloli orationem exci- 
taire deprehendatur. Pofita vero integ.ritate ver- 
borum h tyi ^fA.s^c^ kv^iov de interpretatione to- 
tius membri facili atque confentanea verbis plane 
defpero. Nam illam Hilarii fupra allatam omnes 
per fe videant nimis coadam e0e et Moshemii, vt 
animus f fpiritus {rejipfcat) et- (totus homo dein- 
de) falnus fiat in dis J. C, iam iilae claufurae ver- 
bprum fufpeflam reddunt : Paraphrafin exhibent, 
cui omnia iieent, et qua certe tot fuas ellypfes 
iri intelligentia linguae ornant magni interpretes, 
vbi verfionem atque ftridlam interpretatiohem re- 
quirimus» 

I Cor. XV, 2h 2Z, Supra vidimus Origenem 
in Celfi reprehenfione inter alia cpmmemorafTc 
prouerbium fui temporis — on Im ^vKov B^a," 
ve(,ro?, Kdf hoi ^vKov^cavir B^oiVAros f^ev YMrix, 
rov AlcAfjL, ^oovi h mr<» rov X^i^ov: , Itaque in 
hoc loco hoc vnice cauere volebamus, nequis 

forte 


DERESVRRECTIONE CARNIS, 445 

fdrte ih pofteruiri pro.varia iedlipne adfcripti fer- 
iTipriisPau.Iini aut iiidiciisalicuius varietatis iisdem 
vtatur. Nam etfi hoc mihi certum eft , habenda 
effe illa verba pro fcholip vtriusque commatis, 
fic, vt fententiaiii prioris ^t dv&^oiiTrov — Beiva,' 
Tog •— vgjcgojv, parabolice efFertent ha ^vKov -— 
^&jjj et pofterioris contenta in orationen^ breuiorem 
^-otvaTC? fJL2v iM(.ra, tov A^cifJi'. — X^if^ov coge- 
rent, tamen aeque certum. videtur plus fingi non 
pofle , cum totum liion *ysy^etiJiiJt.svov , fed slfitjm 
/Ltevov ipfe Ori^f «^/ dixerif. 

I Gor. XVj 51, 52. Vidimus in his quoque 
laiidandis mirum in modum difcrepare fuperiores 
Scriptores , neque alienum erit a prbpofito, eo- 
rum diifonantias hic paucis repetere. 

Hikrius in exeerpto Pf. LIV et CXVIII. (nam 
niedium ibidem omnis quiderft caro refurget^ 
credimus ipfi merum glonema efTe) bis et feniei 
ita yt contextum Appfioli ipfum citare voluiffe 
exiftimandus fit, illum itaqiie exhibet iii hlinc 
iliodum ; 

Omnes quVdem refurgent, fed non Gtnnes im'» 
^com) mutabuntur. 

Ruffinus in declaratione ; 

^Omnes quidem dormiemuSy /edjion omnes im' 
mutabimur f, smms mx^ni non immuta- 
bimur. 

F f 5 miarim 


446 FIDES DOGMATIS ^ n 

Hilavius Dinconus ntqne Amhyofius locis fuis^ 
plerique Codices latim ex receniione Hieronymii 

Omnes cjuidem rejurgemus , /ed non om7tes im- 
rnutahimur. . . 

Thsodorus Heracleotes, Apollinarius (in ep. apud 
Hieron. in huius mentione a nobis laudata ) non- 
nulli graeci Cpdd, et forte L^^^?/?i«j (vide 
euin) • ' 

non omnes dormiemus , omnes autem immutar 
himur (Sv 'nix.vrsg zoifA^tjSyia-ofieB^eiy, Trcivrsg 

Diodorus Tarfenjls ( ibid. ) non legilTc videtur, 
quoniam , in Commentario quidem , eorum in- 
terpretationem plane praeteriifTe dicitur. 

Didyjnus cx zudiOvit^itQ plurimorum Codd. fcrir 
ptorum : 

Om-nes quidem dor^niemus, fed non omnes im- 
mutabimur ('TravTsg' jt^ev Koiiifj^Tj^j-ofA^sS-ci, ov 
'Tia.yrsg^s dKKayyi(70f/.s3-ci)\ 

I ' f . ■. 

Hi^ec itaque ipfi progrediendo cognouimus, etfi, 
fine noftra tamen culpa, accidit, vt non ftatim 
In Tertidliano indicia huius varietatis apparcrent, 
qui et ipfe per mutationem vnius taiitum fyllabac 
atque particulae .legit : 

Omnesquidem re/iir^emuSy non dXitQm omnes 
datiutahimur, ■ ' 

addit- 


DERESVRRECTIONECARNIS. 447 

additcjue mtQv^vQt^nAo^ fed iJli fciUc^foH, qui 
iiiuenientur incarne ^), Atque nolumus niinc ea 
longius.repetere, quae Millius atque WetfteniusAp 
difcrepantiis huius Ipci diireriierunt.> quibus fatis 
eft partim hoc indice efFecifle, vt pateat, Milli- 
um male pro lecftione omnes quidcjn refurgeymis 
etc. Hilarium Pid^au. et pro altera ttcjvtes' fi?v cv 
%eifJiV]B7]a-ofJt.BBcc Biodortim Tarfen. laudaffe, par- 
timvno verbo dixilTe; omnes propofitaslediones, 
praeter Hilarianam, etiam in variis variorum 
Codd. oraecis reperiri, co^i tamenex Chyfofio- 
mi allegatioile non Jonge ab initio fpecjminis ex 
eodem exhibita riirjus Jermonem de refurreB:ione 
mouet ^ iravreg ■ f/,€y dv<x.<7ii]Tovron , ov isoi.vTsg hs 
eiV^wyjv, hanc quoque fcripturam in Codicibus 
olim extitiffe. Hoc ynice nobis fumimus aliis ad 
fubtilius quaerendum proponere, annon omnia 
fere in fufpicionem trahant, totum hoc poft ver- 
bifm Keyct) vsque ad initium periodi 52. gloffema 
fuiCe ab initio ex varia verborum vek^o{ E-ysq^BTi- 
xrovra.1 d(p&(Z^roi^ •/.«{ v\fiL2ig dKka,Y/\70fJi,Bbc^ in- 
terpretatione ipfum varie eftecflum hisque in mar- 
gine adiedlum. Namvprimum Jgnatius, hijiinus^ 
Irenaeus, Clemens Alex. quorum tamen tot fuper- 
funt libri:, et qui toties in materie fcribendi m'a- 
xime cum hac Apoftoli (vt creditur) oratione 
coiiiundla verfabantur adeoque omnes vsque ad 
extremam feculi fecundi periodum hanc ignorafTe 
videntur, eflque Tertullianus primus, qui eam 
exciteti Hic ipfe porro primus quoque tali fcri- 

ptura 
I) de refurreiiione c. XLH. 


44S ' FIBES DOGMATIS 

ptiira vtitur, quam in millo codice graeco fms 
temppribus legi Hieronymiir afHnnat ; omnes de- 
inceps ab hoc vel in ipfa fententia exprimenda, 
vel certe in verbowim eiusdem fententiae ordine 
atcjue ftrudnra variant , quae quafi eft nota ^(Zr- 
gajcrJf^^Tr/ijf fcholiorum; rurfusi^iWorM/ Tarfenr 
fis IV. amplius fecuio ea in fuo codice non har 
buit, quod non ex mera in interpretando omiflior 
ne , fed ex haefitatione eiusdem in fcntentia fe- 
quentis periodi cogimus, qua fiue non opus erat 
priorem legenti, fiue orta ex huius contextu 
quaerere' fubfidi^ procliue; iterum omnia cohae- 
rent, fi fingas Apoftolum dixifl^e: rem nouam 
atque inauditam homini vobifdicOy inmommtOy 
in iSiu oculi ^ audito vlHmo tubaejottitu . (audie- 
tur enim talis} et mortui rejiirgent incorrupti^ et 
tios iinmutabimur: porro oriebatur omnino accu- 
ratioris horum verborum interpretationis neceflir 
tasquaedam, cum quaeflio relinqueretur, vtrum 
per tios itnnititabimur femouere Apodolus volue- 
rit a fuperflitibus tempore aduentus,D. N. Biori- 
endi necefiitatem , aut potius relida hac in illo 
inojnento vindicire folum fibi et veris Chriflianis, 
jjuaeter refiirre<flionem communem cum impiis, 
gloriofani. mutationem, vt nunc pro varietate 
VTTod^eo-^rj^g , mox declaranda , alius prius pone- 
ret , dicendo, omjtes quidem dormicmurt Jed non 
emncs immutabimur , alius poflerius, yion omnes 
quidem dormicmusy fedomncsimmutahimurt illud- 
que denuo muraris verbis tertius aliqi^is expone.- 
-rct , omncs quidem rcjiir^emus ; tandein haud 

ob- 


DE RES VRRECTIONE CARNIS. 449 

Gbfcurum eft, vnde haec interpretationis diuerfi- 
•talinata fit: Nain cjui miHenarium tempus affir- 
mabaut, Iioc fumendo cogebantur ab expofitione, 
Qtnnes qmdstn dormiemus f. refurgemus abflinere, 
nulla eiusmodi necellitate reJit^tios premente. EfTe- 
cimus, puto, vt noii .omni fundamerito hanc con- 
ie(£l:uram carere pateat^- Qiiod ad aheram com. 
52. varietatetii inter g<7rjj et ^ctt)? fenfu vrrinque 
pari attinet, D/^w/ au(^oritateui in iedione 
^fTT)? praeferenda fe(]uiimir. 

aCor. V, 10« Locus, quemadihodum aeqne 
interpolatus, ita coniedlurae eidem patens. Colli- 
gamus hie^quoque, quae per fuperiorem narra- 
tioriem^difperfae iacent, eitationes; ' . 

Ckmeas Alex. rovg TKZVTcig Gtc^ quemadmo-' 
^um jn Hbris editis. . 

TertulUanus in cuiits mentioner p, 122. araa- 
nuenfis nofter, cui contextum defcribendum de- 
deramus, minus opportune eum abruptum dedit, 
plene fic legit: Otnnes enimmanifejiari nos opot' 
tet pro tribu7iati Chrijli Jefu , vti vnusquisque re-. 
portet, quae per corpus fecundum quae geilit 
honum feu malum (a lioi, T<?y crwjuaTOf Tr^of ec 

Origenes (T, XII F. in Matthaeum 1. Q.yrovt 
iroiVTiig fjy.cig it A P A S TH ]>J A I hi ifJLir^oSiV 
Tov^ (^rjfAotfog TovXei^^ovy IvotTiofiisrriTo» srM^^os 

TA 


450 FIDES DOGMATIS 

TA AIA TOT snMATOS nPOS i^ 

e7rea|gv , slrs oiyoiB-ov , sire (pavhov. . 

Hilariiif Diacon. omnes enim nos manifeftari 
opoytct ante tribunal Chrifii^ vt recipiat vnusqms- 
que propria corporis proiit geflit (tcj ihoi, rov 
a-(rjficiTog,(t)g fiue ir^og c) fiueh~Qn2jtuc mal^ («7«- 

Ambrojius: omnes oportet nos ftare /z;^?^ ?r/- 
^r^Krt/ Chpfiiy vt rccipiat vnusquisque propria 
corporis^m/if ^^?, fiue honumjiue malum, 

Bajilius vt Qvigenes. 

Chryfofiomus ^ femel : ntcarzq 7«^ II A- 
P AS T H 2 O M E © A ro^ P>r}fACiri rov X^/tou, 
tvct, eKCiTcs YXfjLicryircx.1 Trgog u ga-^ci^ev ; alihi: 
d'KCLvrcx.g AEI nAPAZTHNAI tw (f. 7r«- 
^ctTJ^vat ^^f^af ^gf if/.TF^oSev rov — ) liYiy.ari rov 
X^i^ov (hc(. excf.'^og xo^io-jjTCJf , T A lAlA 
TOT SflMATOS, -jr^of o^iTrlaJfv, g<Tg 
ccyaS^ov elre zofAov) denuo alibi : -TravTct 7«^ 
O A N E Pn © H 2 E T A I eV.Tr. t. |3. t. X. /. e.x, 
t« AIA rov a-Mficirog A eTT^c&^svy slrs ccyctS-a- 
€lrz KCiza; rurfus : touj- 7«^ 'TJC&vrcig VjfJLOcg ^ A' 

NEPn©HNAI AEI F>7r^fl(^ev -^ 

T« A I A Tou 9-ct}f/.cirog 02 A g7rg«.,^£y f;Tg «^a-' 
^ov eirs jcaxov», 

Epiph/inius (in excerpto) vltima^ fic exhi-. 
bet : — ^ -^C6'9'' ct-i7r^oj|6Vj HTOI ay56'9-oV, 

HTOI 


PERESV^RRECTIONE CARNIS. 451 
HTOI (pctvXov.. _ Idem in qonfeflione, Ivci 

loaimes Hierofol. (apud Hieronymnm) ulti- 
iiia fic: itqpg sir^a.^sy ^ia, rrov iTcaf/,GCTcgy slre 
clyc!.BoVy she Kccy.ov Cantctribtmaljiaim cjfefa- 
cict et vnicuiqtie reddet fecunduai quod agit per 
corpus}. 

Hilariuf Pidlau. quem confulto distulimus 
ad hunc locum ex mox dicendis, videtur habuiiTe 
(cf. excerpta ex commentario in Pf LV et LVIl.) 

ommS' oportet nos afliflere antc tribunal Chrifii, vt 
Vfiusquisque rccipiat cjuae fecit, fue hoa^ Jiite 
maia. 

- Hic ante omnia nunquam*fatis mirari potui, 
vnde vencrit, vt neque Millius neque Kufierus 
yarietatem.in verbo <p«ve^£e)3-J5va/ ^ per .Troiga^}?- 
v«* f. etiam yt Qrigems hom. 19. in leremiain 
habet %a.qa.^&.^r\vcii.i notauerit» Nam ipfi Graeci 
ei nimis conftanter inhaerent, quam vt nierus 
memoriae error in iis poni poilit, et Hilarii 
ajfifiere^ quemadmodum Ambrofii jf <2rf credere 
cogit , latinum interpreteni, quo vtebantur, illud 
in graeco contextu iegilTe, inprimis cum inter 
Latinos anticjuiores vnus fere Tertullianus mani- 
fefiari graeco <pc(.vs.gi:aBnvoii refpondens exhibeat, 
Non^^minus deinde mirandum, ter vel quatuor 
yarietates claufulae elTs z. g.-eosdem plane prae* 
leriifle, excepta illa vltimi k«xov in (pavKoy rauj 
. ,.:. tatlo* 


452 FIDES DOGMATIS 

tatione : Nam interpres apud Tertullianum prius 
^/t8 praeterea non habuit, aliique vtrumcjue ver- 
bum in numero multitudinis legifle videntur. 
Neque illud Kujien probem- TertuUianum mcx, an- 
te /S/i^ omilijGre , videturque mihi nimis apertuiii 
efTe, eum d legifle, vt efl: in Codi. Boerneriano^ 
debuiiretque potius notare , Tertuljianum addere 
nomen jefu pofl Chrifii. Itaque etiam Jibens 
fateor, cum in parua periodo ter inter vefba 
eiusdem incerte vagentur antiqui ScHptores et in 
medio membro conftrucflio graeca rc4 -^ TC^i 
f)c fere nulliusexempji ^xx, codices praeterea fcripti 
in eodem mirifice diflentiant, liie vdde in eaiil 
fententism inclinare , vc putem Apoftolum fim- 
plieiter fcripfiiTe Tovq ^ia^ iroivTGigiifjioCg om (aut 
etiam contracle hi fc 6 ®eo$ com, 5. ) sfX^KQ^oSev 
rov^Vifiarog rov X^i<?cv, tvoi.vLofjiia-fiTCneiCii^ogf 
a, e^n-^si^ev ; verfione nunc plana admodumhae l 
(Deus) eni?n nof otnnes ponet (Hatuet) coram '-^ 
vt dccipiat quisquc quodfccit. Hic cuni ^gr pec 
opus eft interpretarentur rariorem eius vfum liori 
Oatim animaduertentes , etiain apud LXX. -Judi 
XV, 4. obuium, cogebantur de-eHypli cogitarej 
vt nunc eani vper (pcive^wS-^lvat ) nunc •7rCig(X,'?y\vcii 
■aut plane nx&i.gcf.<?cC'^'ii]VaLi fupplerent atque prohoc 
deinceps in vaga citatione ^ciqc^^wofieBci dice^ 
rent. Atque erat dmnino hoc 'tiiagis procliue, 
fi£f!iificationem verbiminus frequentem cuiir^iake* 
ra permntare, quoniam illa pofita ©ft?? ret^iiirt 
putahantj denuo confuetudhieiti Pauiihairi-rioii 
cogitantes , !* qui toties verbum fembtiimrepeteni» 

dum 


diim reliiiqiiit: Vjtiitia etiarh interpretis potiiis 
cfTe qiiam fcriptoris per jTe patet, .ciim, qiiae fe- . 
cerit, ad fenfum fartis fit. , Sed vride himc ra Sj» , 
Tou o-WjWotTOf; ft pro' gloflema hab.ean^tiir ? Aiidep 
dicere ex Ckmente Alexandrinb, n aiiquid tamen' ' 
dicendum eft. Experiamur denuo quid dixerit 
ct ari ita Graecitatis amans C/mi?^i' .dicere potue- . 
rit — (p. 165.), ;<?tJ (ruv<e<p-<v .(?,uy, iJfioixgv, aijf: 
Tovg TtxvTOig Yifixg (po(>vs^caB-y}V6ii ^siffiivpocrBsv 
TjOuJivjfJLcXiTog Toy X^;Vau, .lM:A;,'X(5)ttiir>jT«; s«r«- 
«5 <5S' h(X. TOU <T(f}fJLCi.TOg TTgog <x> gTr^a^Ev^ itTg: »7«- 
^ov siTs itct.Kov • I N A ci~^i» Tov cr(t}fJi,aTog STVgcx.*,^ 
^sv Tig cciroXaliv} : Sitne credibile, Qementem 
fnain interpretatfohem ita verKis' A^biiblicis fine 
intercedente tovt s<?t aut fimil^traiifitus formula 
adinndurum fuifle ? Abhorret certe a cpnfuet.u- , 
dihe fermonis eius, vt itaque pj-olSaDife' fit,' euni'' 
mox, mterpretatione jnnexa. lcrip/ille ^^ — ; xav, 
X^t^j-ou, tva 4 ?. T3U croiju,. e^g. T^g,:(bw6kam'2it', 
que Criticum aut hhrariiim dd.inde''poft effiaai^^^ 
Ifedlipnem in contextum oratioiils llHus intruiifrey, 
q"ii'o modo pateret, qupmodd^ejt ItKoIio 0//»^^;* 
^/jT variafa deinceps in textu fcripturii' orta fit, at-'. 
que aeque infdligeretur,' quajre^neq^^ Jujtt^^u^ 
neque Ircndms, ahtea ih' Iocp.de 
cbrporis eaiii .yrgere pdtuerint." ^^' ]'Jii\Sriiijii\ yt 
tandem hbc addami yix dicere f Otuiyet-,: -zJt^^^^ 
0is^ue , feciiridum Apof!oIiim , jfiHeVbona iiiiev 
ma!a , percipiet i n carney fi cofporif^ ytrhum iii fua 
vferfibne habuifTet» "r--^ Haec qnbqufi inHicare ypf > 
lurraus, cum verijiiimb voto, vt" 6 rallimuri diuin^ 
'"^^rdeRef.Caftt. Gg viw 


454. ; .^iIA?3 pOQHJitlS 

viro vmdicent, quod fu.iim. iit» dodiores, fin fub- 
fit vero aliquid yeritatisj eundein liber,ent fua au- 
^oritate a vinculis ipfi iniedis, yt nunc non G-., 
ne impedimento incedere poiEt , ^iumine oratio-. 
nis alias celeberrimus. 

r* - ■ I * ' ■ . ' '."^— ■„■ ■ - -■'.',■ ' 

j , - - ■ ■ 

' ^ . . . ■ "^ • ' 

• ' Rom. VlII, 11. Apponimits hanc praeterea 
orationem, qudnfam ipfi quoque experti fumus^ 
iir Qrige7ie eum inox fcribere claufulam : 

- T« ^■VJJTa; (TW/AKTCt VyMV hoiroiviSlKOVV TFVEif-'' 
-r fJLd £V VfAtV. -•.:■':/; 

' 'T» BvYlTCi YlfJMV G'<a{JLG(,T6i, ^MXO eVOlKOVV CiVjOV <. 

": .,.5rvguw« eyi^fAiv, 

cuiii qiia poijjeriofe ledlione confentiebat Jm-^ 
i^fhJiUS '-— nqfird prqpter inhabitantem Spiritum 
eras in ?zo^z/ ''^^--- quemadiribdum TertuUiannSy 
fp, 123. n.~4;) ^\h 'pnbre , ( prius etiain ^wottc;- * 
>/<r£i' vQnGmJtiJcttabity^ Jreiiaeus aut interpres- 
eius (pi 9g. n.5.') 'et Chr^foftomiif. ^ "Hic admov 
dum'diiEciIe 'fit * inter alterutrum iJuwv atque'" 
vjfA.iaVjyVfjLiv atgiie jpjM|yet noltrum Tij £V!?i?c«?uv cor 
dicuirique giiorundaiii. Tbu hoizovvrpg conftitue- . 
j^L qualfe" praeieferiauih ifit, atque Centus etiam 1h 
vtroqiie clartis , 6tii "receptae ie^honis , confijio 
ApCjftoIi fdtte. ' accqnuTiodatipr ; qb antecedens 
(ibm. 16,) hu : tiYM,iO(T'yvY\yy I0,gci^'iiy tid 'rd h "': 

ru,' j.i ■■',n ;iJ'^ ■t'A'S',';''. ■ V'i ifc ~'>'\\f>? ,-'• • ,- . ,,■- -f: 

•^'irvivfjicc ■ dvTOV ?v rjjWfV lere . aequipollens. , 
Quod viefo" W<? ipiirhariain^ in in^erpfetatione pu- 

■ .-. .... snam 


, \ 


DE RE S V^RRECTrONE €=ARNIS. 45$ 

gnaiTl ab initicJ .^: flobis coititrienioratam at^*net, 
non diibitohis accedercj qui corporum fnturant 
refurredlibnem iritelligant/ mouetqtie me^feries 
^otius demonftrationis Apoftolicae* Dixerat 
eriim wvgfjwa, /flz^ viuer? quat^nus J^ G.iamilia- : 
ritate in cogitando, volendo, ibquerido eurri^^t- 
que omnia cum eo agendo ytatur, .etfi cprpus ad- 
huC| fragile ifft : Atque nunc pergit in foiiatium 
huius maius quid addere, nempe hoc, quod quis- 
que in eiusmodi tranfitu expedaffet, /ore tempuft 
~<^«o et corpus obconiunStmiem cum renouatQ.-Sph 
ritu ad meliorem iyidolem renquandumjif* ., , ? 

Phih Iir, 5i. Varie huins jquoque loci par* 
ticulam apud fuperiores legi ijiernineriiit Ledtp*', 
res, autj fi hoc pRullo immod.Qftius a nobis poftu-, 
Ijari putent, repetemus -praecipuas diuerfitates.: ■ r. 

Origenei ap* Pamphilum.* transformSiiw 
cotpus humilitat^is ( eorumj «b irinexum fiip;. fer- 
inoni -horum ..verborum Gontextum) vt Ht con*. 
forme glbriae corporis Cfarifti^-^quafi graeca . eC^ 
fent etg to EINAI ctvTd avf/,(jt,o^(pov rvj Sojjj 
'TOT Sr^tMATOS TOT XPISTOO?. * 

'! idem (T^ .XIIL k' &?/5^ 
^ivsa-^cit oivfo a-V[jLfJLoe(f)ov,r'X^^ AOSHS 
T:OT Xtlt^OT. ^ , "^':'y-'i':.. '/'::'yD. 

Eujehms tri' Vno locb * og' fisrE(fXVf^^ 
'f I ]|; E fo"«f<il/ic« t&j (fafji.cx.fi tJi^ do|>j j kvfSvy. 
alibi v^g; ^ff jUiTA^^»Jia«t<ZEl »5* ti A* "\ '"''-"' 

G§ 3 Hik* 


.^.ill^^fMW eps. (liniPC LXVII.). — -; conforme 
^mif^: ■cQsporis^^ fim, : quafi efTet , &viJLfjco^(pov'rn 
le^jj/.TOTi GTWjitaTos:- fediTiox iri exprefla citatio-i 
pe:;,:^« tramforMahit corpur humilitMisnoJlrae^ 
cpjolcwiinaitnji eoiFpori gloriae fnae;; .paullo poft 
om^^i^^^hiQCQrp^riSyConforjtiesr^kriaeJiuLe. 

' BfUHuf Diac. ' tin commerit acf L I. y cor' 
perip^loriae fiiae. 

^^■''■Mitmnymus a Grigenciri :' ' transfigurahii 
iSoyn^ius corpus huTmlitatis nojlrae confbrmcs: 
corpori cJadtatiS fuae^ glbriae. . : . 

"'^■' -Riijinus ■ in ' idetlaratione : qtd traiisformabit 
c6^pUs^h'iimiliiaits itoflrae cjjnforme corpori filii' 
eliri^if ^iis ' '■ flihe,'; ^ ' '(^'^. ' ' ^' 'Tct/prsimMg yifA^coVjl 

<SK?^i.. ^- V ■ ':.' —.■ -i , • - . ^. 

:*ij^ /t/js"^/^ ih dg^fianer • ;^«/' transformahh -r-J 
•'^'cdfjpdri :cl^t5tatiS'^lir fui' (tw •&ot}f£CCTrTftt!^ 

_ V. •,---, . - ■" 1 > -. ■ •» - - ■*•■ • .■- .' ■ ,i •• "f. % • .' • '. i 

'a - ,j \S - - *•--* -'-.'■--.'■ j "^' '--•• '-• • ' •_.►;. ■ i ■ - I. 

,^ujnifi(?ivnef;ccaiftn{u :lajtinaei yjexfionesi qiiii" 
bus diuerfis, vt patet ex diflenfu in reliiguis, vfi 
fo^erunt iatinTffcisiptoties^ illiia^V/s- k& 'ysvsg&oti 
cSfaf- ^cjnem^flclduEi^Cbdices' ^^ex;, (?m (iii^" 
ht.) Clar. et Boern. (in vtroque^tixttr) brrii^ 
fccj.ntj^^n^Me. M.i^lius ,atque Kufterus, <|.ui ad^ma- 
lius^fwit». 6oJt:injn.lteflii.Ti,onium. Jauda.uerint', npan 
teperuaGuuin vjlci^b^uj:, iHudlih. JiQC jpcp^addere^L 


DE RESFRRE.CTIONEmENIS» 45? 

etfi hademismhil definire audeatraus^, feafii^vtriai 
que borio, et graecitate vriam . commendantei 
dum , altera: ; propius aid eEraismum accediti 
Erunt praeterea vix Ie<ftores monendi, in JFfed« 
nymi ( nam eius efle ponimus i- quamuis 0Hf^> 
nif orationem. latine fcilicet verfara recitet)'<jitai 
tione duplicem verfionem verbi ^t^^to^^g {ctaru 
iatis-ghriae) conmndizm legi,.reliquas verb i/il» 
rietates tribuendas fere cfTe interpretum expi^ 
fiationibus. • . ,. .^.vvv 

Veni^mus itaque ad aliam propofiti^parteinJI v 

^^aefliones mifceUaneae. 

Si nobis hadtenus Ledoreseontigcrint, G[u|t 
bus non moleftum fuerit per pmnes periodos; fii-? 
perioris narratippis gradatiui nos perfequi, hae$ 
duo puto nobiscum eos clare. vidifle, qupd 
vtrumque per Sykejli vniuerfam r difputationejtfli 
non apparebat , primum per trta a primp feculji 
perpetuam inter ipfos Chriftianos dpdlores. irii de^ 
claranda refurredione diirpnantiam ftriflei , hi> 
carnis cra^ei iWis corporis hdus quidem.St^ rxQr 
yis incrementis aufti ornatique vetbo tf//«J! ijefuf^ 
redlionem ftatuentibus ; ■ alterum hoc , qui iprJQr 
rem defenderent , omnes (vn9 Hicrmpmo<^^i:Sir 
pto, et tamen aliis in locis apud -Ken. .wiAriit' 
4p K I V M ci tatis pro inconftantia fua ambigentis^ 
milemriam in^ terris fsUcitatem i-ailirmaflfev P^*" 
flerioris yerp ..amatores eideni' ieontradixifl*^. 

Gg 3 Nam 


45S i FI0ES 150GMATIS 

Nara in his erant Athenagorks, Clemens Alexv 
Origenes, TheognQJlus, Pierius, Pamphilus, Lio* 
HLyfius Alex. Eufebiits Gaefar* Gregorius vterque, 
hafiliusy Jb/^WK^/ Conftantin. et Hieron atquie 
ex Latinis Hilarius vterque, Ruffinusi ab eorum 
partibus ftabant TI&^fl^Mitx Antioch. ' (cf. mox di-- 
cenda ) Juftinmy Irenaeus , Hippolytus , Nepos^ 
ApoUi.narius fen. 'Ficiorinus Pidav^ Methodius, 
ApoMinarius mn. Epiphmius , atque ex Latinis 
TertuUianuSy Ambrojius, Laciantius^ audiuimus* 
que praeterea Ruffinum in fua defenfiofte nifi 
fortea JtMaeis aliquibus noua nunc lege promuU 
gatur vt et i(la difiaynus: Eft enim etc, Haec 
itaque clarerit, - ©t ^quamuis Juftint0^.ztQ^Q Ire- 
naeus ex noftra narratione non tales appareant, 
taiiien- fatis aliunde cognitum eft, eos Millehario 
fauifle atque ab eorum editoribus Parifienfibus et 
LoSdinenfibus pluribus demonftratum, Aequ^ 
porro patere exiftimamus, quibus viariis domefti- 
cis quafi rationibus du(3i in veteri difciplina ine^ 
dium ajiimae poft'- mortem ftatum affirmabant^ 
Millenarii etertim fua hac perfuafione moueban-i 
tuir, vt Or^^«f<x»^ contra, fi qui eundem pone- 
rent, fumto hoCj quod anima rurfus carne depo» 
iita-Paradifum introiret ante lapfiim cultum hici 
quefmaneret, vsque^ dum corporeriouo, quo ab 
anitio vtebatur,- reftituto ad lublimiora tranfire 
pofl^et. . Didicimus praeterea, quaenam quafi arw 
gumenta clailica ab vtraque parfe conftanter fere 
vfurpata fueririt et d6 manu in iiianum tradita^ 
Jtaque neque nos iri re manifefta oratibrie ^bute-^ 


DE resvrfl£ctk)ne'carnis;% 

mur, Et refiant etiam miilto plura, iquae 
certe attingemtfs , cuiri pertraifl;an& pccuiidti 
' libro opus foret. ■ '' ' . J^ " 

" t ■ ■ ■ i. 

Phan/aeas primum fupra ') demonftrauimiis 
corporum horum refurreaionem aiSSrmafle, neque 
illo tempore praeter Ad:a plus .iis tribuere deco- 
rutrt narrationis permittebat. Poftquam vero 
■Ruffifius non modo docuit in loco mox ante re» 
petito, Judaeorum de reJiirreiHone takm opinh" 
nem e^h, quod quidem refurreBuri fint^ fed vt 
carnalibus deliciis ceterisque voluptatibus corporis 
■perfruantiir , et Hieronymus fyid. quaeji. ^Q 
Apollinario) Millenariis, qmrumcrajfam opiniQ' 
neTU defcrihit^ iuddizdndum ejje dixit, ipfeque 
Gregorius vniuerfum hoc a-vi^viiKt ( SsuTg^ov lov^- 
IdKrfiov) appellauitj patet praeterea eos cdrnis 
huius latiflimo fuo fenfu exped^affe refurredlio»' 
nem. Vnde nofuim quoque robur accedit.nG?- 
firae de Sadducaeorum latente in Pharifaeos im!^ 
petu opinionis 1. c, ^) explicatae nouaquc Iujj: 
ad- intelligendam veram vim paralogismi poruni 
oritur, ' Videmus nimirum eos fumfiffe Phiarir 
faeorum de nuptiis, in illo Millenario celebrandi^ 
iiue potius rmouandis frijiifiis perfuafionem ve- 

Gg 4 ram 

j) p. 58. fq. vbi, ne diutius magni errorls fufpicioiie , , 
laborcmiis p. <5o, 1. 12. refcribendum eft, aB ama» 
nuenfi noftro transpofitum /?«if« iici wt, ^mt» 
ipfe^ fequebatur^ e» ^barifaeortm mentf — -?^ 

») ?• 59. 


,.A^o FI D E S. D O G M A XI S 

XStjfi efle, 3460^116 ^oncliififre , yjtj.fi ea ponatur, 
:^jra fqtura fit pi]gna inter feptem vnius vxoris 
maritos. Atqui vero hoc ftniei animaduerfo, 
refponfum Seruatoris., net^ue mbent^ nsque nu- 
'bentur, clare intelligitur non denegationehi cor- 
poris reftaurandi fed voluptatum, quae corpor.e 
peragantur, atque efficfli Pliarifaeoruin MiJlenarii 
ex eiusdem propofito efle. Vt adeo plane mihi 
-perfuafum iit, fapientiflimo confiiio et D. tf. 
-J. G. et PauhuTi a plena refurredionis corporis 
'appel|atione abftinuiffe , ne eadem Pharifaei ab- 
vterentur, quafi fiiae difcipJinae inferuientem. 
Sed pharifaei ipfi fimplici tantuin re.fiirreBionif 
vtebantur affirmatione? - Vtenayr itaque hoc ad 
fiindamenta fubtilioris difputatibnis ponenda, qua 
vincendum fpret, Pharifaeos animae cum corpore 
vefurrecliomm fmju tamen vtriusque indoli ac-r 
•commodato fiatui£e^ JtCy vt zmia^ rurftfs qua^ 
ixx lucem ex Paradifo protraheretur , corpus vero 
€x tcrra refiitueretur; hoc modo sduerfus Sj/k^r 
fium intelligendos effe, qui fbrte ex Patribus fe- 
cuJo fecundo , vt Theophilus Antioeh. refiugere 
animam cum corpore dixerint, adeoque Theophi- 
hm ipfis MilJenariis adfcribendum. .— - 

Non abhorrebit. a prppofito paucis etiam Ale- 
xandrinorum apparentem confenfum cum Gno- 
fticis' in timicarMJn peUicearum, interpre^a- 
tione, decorpdrey vt jfere fingitur, decIarafTe! 
iNam hoc quidem expreflis Or/g-^w//, Gregorii 
Kazianz» verhist audiuimus, Deum hominihus in 

poenam 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 461 

toemm tunipas pelliceas indmjje^ atcjne de Cle- 
mente Alexandrino idem aliunde fatis conrtat. 
Sitne credibile Viros ernditiflimps , qui inprimis 
hoc egerint, vt aduerfiis Gnoflicos, veraln Chri- 
ftianis 'yvoicriv yindicarent , tanien illorum intcr- 
pretationis fabulas fua audoritate fulciuiffe? Quis 
credat! Js profedlo nunquam , qui fimul eos co- 
gnouerit ^) tjjv Tra^uTJjT^ corporis proprie car- 
nem vocare, vnde vera eorum fententia lioc md- 
do informanda efl: animo : Deus totum homiiiem 
^MoW animam et corpus cre^uit ^ quod poflre- 
mum nimiruiii Gnoftici negabant, cun}C[ue^s fe- 
ftiel nimia lihidine verjics materiem externamfe 
abrip/pajfus effet , Dcus permijit ^ vt pedetentim 
particulae craj^ores, quam carnem dicimus ^ cor- 
peri adhaerefcerent, Jic ille carnalis euafrit, illud- 
aue interius corpus: ah exteriore nunc ohtegatur^ 
donec in refurredlione depofito omni hoc onere 
peregrino riouum prodihit. Hin^c illis illa tam con- 
ftans abflinentia a verbo carnis in mentione re- 
furredionis atque contradicentiiim vt Hieronymt 
adu. Ruffinum et loannem Hierof poftulatio, ^vt 
non modo corporis yerum etifim carnis refurre- 
Aionem profiterentur : Quin adeo Methodius ^) 
ex Origenis difciplina •^ia.CpogcM a(t}[A.e(>Tog irfio^ 
firagxa poni exprefie affirmet. Sed dabitur forr 

Gg 5 taflis, 

1) cf. excerpGa cx Nazianzeno cum cxcerptis ex (?/■/- 

ge»f. 
a) z£. a^ionem c. Oxigenem a npbis fummatim ex- 

hibicam. 


4635 . FIDES DOGMAtlS 

tafliP alio tempore opportimitas haec latius expli- 
candi, Eteniui iaiii deinum ad Sykcpim propius 
accedendum cmnque eo pauUisper (u^&r: Symho- 
loyumde refurredidne formiila agendum eft, cnin 
ipfe non adeo neg^t, femper inde a primo feculo 
multitudihem eorum extitiffe , qui carnis refur- 
red:ionem apertis verbis et ipfi profitereulur et 
aliis profitendam fuadef ent , hpcque vnice vince- 
re velit non.publicam omnibus pfaefcriptam eius 
fidem fnifTe; vnde fumit haec tria , primum, ^x- 
^imte dcmum feculo quarto i« fymbolis piiblicis ip- 
foqne, ^x vulg^i'i ^onjiietudine loqiieiidi, Apbfio- 
licb Occidental^es ificepiJfejnentionemfacererQ^nv- 
rediibnis carnis , mter Orientales porro primujjt 
Arii profefjtonem fidei hanc fkrticula^n continercy 
atque nullam tdindtm ante mQdmmfeculi comme- 
morati ^baptizandis corporis refurreSiuri^ nedum 
carnis ^v^WciTim^frofeJJtonem defideratam fui£e^X 
Quare mmc de his fingulis videamus, 

Quod primum fecit fuae fenteiitiae membrum 
Sykejius had:6nu^ yerifllmum eflie iudico, quateniis 
per Symbolum -^uhUcum eiusmbdi formula fidel 
jntelligatur, quain omhes viliiis pfbuinciae do- 
(ftores aut pluriiim etiam vicini^ate cbhaerentiuni 
XivLZ^vQ cogantur ^ atque" eiusmodi deiiium dodtri- 
mpuhlica alicuius lobi dicenda fit, liberrimeque 
qredo, h^c dcfinjtion? po^t"^ Syipbola 9 nobis ad 

fecundum 

i) cf. praefat. noftr, p. 7 fq. 


DE RES VRRECTIONE CARNIS. 463 

feciindum fecnliun allata *) apiid Jrenaenm atqiie 
Tertullianum r^v^Wcz amplins rion' e0e. Nanij 
vtjioc vtar, qnis credat Alexandriae ab Clcmente 
ad extremiun hnins feculi ea difputari potnifle 
fuper refurredlione, fi Tertullianea fidei formii- 
la per omnia ibidem recepta i ninet, Si nnnc con- 
tra profeffio ^l^^//V^ ea elTe exiftimetur, qnae 
tempore vno comnuinjs iit vnins proninciae ant 
^/My/«?i» etiam dbd:onbns celebrioribns hisqneqni 
^b iis in fentiendo pendeant , nemo qnoque pnto 
aiTipUns dubitet, quin temporibus Jrenaei Lngdu^ 
iVi et- in Gallia , TertuUiani in Africa, illiusqne 
Praeceptoris Polycarpi in Afia minore pnblice ilia 
profeffi fint, qnae ifiis Symbolis contineanturi 
lion excepta refurrecflione carnis, haecque adeo 
ipfa quoqne hadlerins publica dici poffint, con- 
fehtiente fere in hoc S, V. C. Gu. Franc. wa i.f 
CHio in didertatiorie adnerfiis ^S)/A^«2» ^). Ne»^ 
qiie vniuerfe negamiis., Occidentales in Symboli 
Apoftolici varia exempla extremb^ denuuu feculi 
ijuarti reqepiffe peenliar^m refufr&Biionh carnist 
fhentionemj, etii hoc conceffij nentiqnam fequa-» 
tur, qnod Sykiefius quidem in eifedlis ponebat, 
vt deinceps videbimus, Nam quod iam illnd atti-. 
net , -credibile eft , I>amaji certe temporibus ad* 
fuifle in iieff?^«or«;^? exemplo elaufulam , carnis^ 
tej[urreSifo7ten}.y qnoniam in longiore formnla 
fidei Romae Synodo tertia gdyetfns ApoIIinarifla^ 

i) p. 130 f^. 
.. ~ *) p.a5. • •■ 


464 FmE^ D0GMATIS , ■ r. j 

condita (XI. iti fiipra commemoratis) videtuf* 

brenius Sytuboluni ApoftoJicum, qiio vtebantur^ 

latius explicare velle atque inde cogatur , carnis 

Fcfurre<£lionem in.hoc iam exprell^ra fuiiTe, cum 

etiam linic deciarandae ftudeat. Atque fort^. 

huifts ipfius temporibns primum huius particulae 

accefTio decreta fuit ob iiiw/^^// yercellenfis et 

Kujflni etiam ftudia Origehismi per Italiam pifprj 

pjgata. Qaod vero ad Aquikienfe _ exempluin 

attinet, in hoc infertionem >&«//// r<7r«/y pauUo 

ante A, LXX. fec. IV. fad:am; exiftimem. Naiii 

C conferamus iliud fM/^^/z Vercellenfis, VI. ho- 

ftrum in priuatis feculi IV. cura ratione terapo^ 

rnm, non contemnenda conieciilura, cjuod fumiiiTUS, 

efSciatur. jRm^«/^/ nimirum in praefatione ei 

adiecfla dieit, fe ad normam huius SymbpJi infti- 

tutum fuilTe, cum iam efTet in mpnaflerio, et 

quidem a Chronmtio , louino , Eufebio,. IlJum, 

oicit eo tempore fuifTe f^/m^«/, qu.i erat Epifco- 

pus Aquileiae atque Anteceflbr Chromatii, presf 

byterum, ipfe vero circiter A. LXXIV. ex mo-. 

nafterib iii Aegyptum tranfiit^ .vnde fit, vt iflajif 

quara commeraprat in monaftcfio infticutio, in- 

ciderit intra annum certe LX atque LXXlV. Quae 

fi recle conclufa a nobis fint , intra hoc tempuSf 

in ftridiore formula fidei Aquileiehfi quornodlp^ 

extiterit, forraa verborura, :;&«/?</ carms refur^. 

redioj cum in longiore et quafi illiu.s expofitione 

vcrbuni carnis fuppriraatur ? Itaque fortaffis illo 

tempore cJaufula fnit A^Hleicnf^^g^^Vi^i.z — ^^- 

miJlionem ^eccatorum^ eorporis refirreciionem, 

eius 


DERESX^KRtECTIONEGiARrNIS. 465 

^iiis .e^xplanaf 16 ', ms haec ipfa ' cbrpcJra , in quihus 
vel viuamtis' vel jnortamnr , receptutor ejfe , cum- - 
que viderent qnenlbiis illnd corpdrirex fno iteruni 
fertfiii expiicare et in difputaribniBuscrim Origeniftis 
expeitn elfent ^" eds aeqric verbuni carriis ex fna 
t^Krien difciplina irttellecftnm ferre , tnm demum 
e6s de circumfcriptiore formnla cogitafle adeo- 
auWhuiiif ir^rw// repofuifTe ; atque hoc ipfo forte 
Valeriano prouiderite. ' 

■ Qnarido nune -pbrro SjiKeJiUs fymbolum A» 
XXXV. in Concilio Hierbfolymitano ab Ario et- 
Euzoio exhibitum (IVi noitrum'ex publicis) his 
tanquam proprium iuhmt , proptereaq.ue in priua- 
tis' numerari vuk , id fingi ab eo , eft verifTimum 
Ven. w AtL c Hi I ^) pVonunciatnm, cnm tameri 
audeat in extvcrdo^^Mtte vniuerfain-eccie^am cd' 
thdicafn^haee temre: -Sed q.iii faa(9:enus Viris dci-' 
^is pianiffime iafferitior, -cogorab lisdem disce-' 
dere^ quaferius «xifliriient, hoc'ipfum ab Ario 
ohUtuinAiex^HiirinUm baptisiriale 'velcerte^pubii- 
cum fiiifle. Namqaae^fr/af^/^) riarrat, cuius 
i^^lBiontateBin^hamU^ deiriceps ri>citus ^^ppelJatio- 
viGki AiexandHni^' ')• eidem tribuit, ribn plus in- 
dcppateti,' quara':Ariium ilhid Caefari primnm ob- 
tulffle: Quar^ cum^rieque in praefatione Arius 
dixerit, f©- inhanG-pFbfeflionerii baptiiatum effe, 

■■l.o;:;r. , • - - . :-!-j;^:c-":'-- ■.;....:•:-■. -■ f' vnicc*' 
I- - ;i>^ilif&rtr mi^viS flj,". • - '''::ii;:o-/ ... ; ' 
<-"' 2) hifl. eccl. 1. I. c. a6. , , W^ 

3) Vol. IV. p. 5«. ' ' "V 


^6 FIDES D0GMA^IS :\ 

vniceque afSrmauerit, fc eam lirmiter terierei 4^(fi. 
xandef eodem tempore ecclefiiiei Alexandr;inae 
praepofitus in publico fcripto A* XXf« fuae eccle- 
fiae fidem refurrecn^ionis hanc . effe dixerit , tto£e 
ex mortuis tefiirrcBionem ') , idem porro paruin 
dinerat ab Sardicenjii daufulai liierofnlymitan% 
haptismalif altero /W^/ri' /oa in^Gonftit. App. efe 
Orientali apud Epiphaiiium ( VIL VIII* XVI, 
XVil.} atque tandem Hi£ro/oif/mif in cQnQion^ 
publica.propofitumfueritj probabile milii fit, illud 
ipfum antiquius Cj/wV/o Hierof, Symbblum H^Vrfl* 
fplymitanum fuiiTe. Atque inhaereainus paullis^ 
per hnic loco, jti quo femel mentioiiem Gonfti* 
tutionum Apoftplicaruni atque 6?nV?*f/z/// SymboU 
fecimus* Patet nimiruiii , in quatuor commeH 
moratis formulis j excepta Sardicenfi> praetef 
ijiitae /z^^m;^^ expe^ationemj fpem quoque r^J^»? 
coeloriim praedicari, quae ab iiia feparata.nulla 
alia efTe potcft, quam M7/(?«itzri/ j, jex perpetuo vfu 
liorum, regnum: cpeiorum interpretandi. Habe* 
remus itaquetriaSymbolaj quae illius fid^mprae* 
^ cipiant j foretque hoc nouum argumentiim no». 
flrae opiniqriis.de Arii Symholo pro Hierofojyf. 
aiiiano publicphabendo, cum Epifcopi Hifirofq-i 
lymitani antiquipres cum fuis ' presby t^ris nqjfc 
ignoreiltur Chiliasinum fua audqritate proitibfi 
uilTe. Sed polTet quoque amplius indei leffiGi;. 
Symboluni hbc Conftitutionibus Apoftqlicis poli 
puartutii feculum aut certQ extcenio eius infejrtum 

i) cf. HI« fonti. fld. pubh , _ . ,... ;. 


DERESVRRECTIQNE CARNIS. 46^. 

fuifle, cinn . Epiphanins admodum diligenter tem- 
pus notet, quo illud orisntale propter nouas tur- 
bas CoiTftajitinopolitano fuperadditum fuerit, fadla- . 
que fupputatione.annus fer<? feeuli quarti XC« cx^ 
eat. Vtcunque vero (breues enim eife cogimur) 
haec fubtilius examen i^rant.i tamen femper Ale-- 
xandrinaeecclefiaeSymbolumillud Arii nonfuifie- 
mihi eerfnm videtun Neque Caefareenii baptis* 
mali ab Eujibio r.epetito (1. in publicis) vtar ma-, 
iorisconfirmationiscaufia, cumnequehoGopusvi* 
deatur, neque pmnino,:in hoc capite dodlrinaej 
de cuius fide illo tempore, noi> quaerebatur, vc 
-adeo reliqua pmittere polTet. ^f/if^zW, in vtram- 
que partem ea vti liceat, ex veriffima non mi- 
nus ,S. y. ^ A I- c H 1 1. ^ }. obferuatione* Ita-. 
que, vthoG obiter dicam, nemo quoque mi- 
retur, nos formulam fidei apud Pfeudo-Ori- 
genem iiirlDiaL.de reda in .Demn Jfide propoli* 
tam non in reliqius numera^e,, atque ipfam. 
adeo Atbanaliananf omififfe ,, cum haec qui- 
dem longe recentior fit afqu^.illani contextus 
cogat credere.vnice quoad partem dodlrinae d© 
Ded ex proppfjto Audoris lepetitam fuifTe. ^^ 

Demosne vero , quod tertium erat, Syks- 
jfp> neque.ante medtum fere feculi quarti ex- 
pfefTam a. baptizandis pEofeflionem refurrediio- 
nis. cprporis requifitam fuiffe? Nam eonfue* 
tjjdineni eiusmod;i profeffionum iii .vmuerium 

-: . ■■::'■ /.- - ■ ■ : ■ .^ ,■ . '.ipfe 


468 FIDES DO(^MATIS 

ipfe non negat! Itaqiie bene! Et nos libera- 
Jes finiHS in cedendo : Atque eft oninino non: 
negandnm, patiere primiim ex duobus Cypria^ 
m teflimoniis ') toties in hac de baptirmali- 
bus veterum fidei formnlis quaeftibne exculfis' 
feculo tertio m Africana cpvtQtcclQ^VA illani' 
pecuJiarem refiirrecflionis mentionem in bapti-^ 
fiiii foUennitate noridiim in vfij fuifle, nullum 
porro praeter Hierofolymitanum- ex huius fe-' 
culi Symbolis bapfifinalibus eam exiiibere et 
Gregorium adeb ■ Nazrianzennm in formula 
quam baptizandb inculcat (XIIL nofirae re- 
cenfionis) nulla eiusdetn indicia facere. Sed 
enim vix impetrabit «^/Lfiyf«/, vt plus inde fe- 
nuatur, qiiam hoc, non moris fuiffe' Gzf^<:/&«- 
menif in priraa infiitutidne defiriitarii refurre- 
dioTiis expofitiohem * dare, ' vt ' adeo deinci^ps' 
e'tiain in publicae prbfefiionis follenhitate eam 
lion reddere iuberentur. Atque poterat id' 
apud hos, qui Alexandrinam difi:iplinam' iii^ 
tradendo religioriem fequerentur, ' corifequens 
eius fTv^Y.of.TO.^iCa-soog effe, qua rem jpfam in' 
^s^ficjcrr ponebant,. modum deferiptionis verpi' 

i) ep. LXIX. edit,; F(?///.' cum <//>««/ crcdis re-- 

' miffionem feccatorum et yitarft aeternana p^ir- 

fanilam eccUJiam, et ep. LXXr '//>/« interroga- 

• tio quae fit in baptifmo, teftis eft — • Nam' 

• 'rctim dicimus, credis in vitam aetcrnam ^/ re* 

mifllonem peccatorum per JaH^Sm' eddefiam. 


DE RESVRRECTIONE CARNIS. 469 

iri his K»T oUovofiiocv formandum eile, praeci- 
piebant, apud alios vero yvfAya<7ici cuiusuis re- 
linquebaiit; quemadmodum reliquis videri pot- 
erat verendum efTe, ne imbeciJliores maJe in- 
teJJed:a expJiGatione reiurrediouis profanonmi 
eam totam Judibrio exponerent, Ita profeilo 
Jujiinm apud Eufebium ^ ) fuo iaxn tempore 
id accidifTe doJet, et Chryfojlomus ^ cum pu- 
blice de^ refurredlione differendi necefHtateai 
fibi "impofitam videret, (iovKofjLai fiev^ inquit, 
<rct(p&)g civro slTesiVy ov joKfjLOi) ^s ha. Tovg ■ 
<lff.vv\Tbvg ^), Quodfi adep iJJud fiJentiuni 
tantopere vrgendum effet, pJane nuJJam refur- 
.rectionem ab iis flatutam fuiffe affirmare quis 
pofret, neque vinceret Sykejius dicendo eius 
cogitationem incJufifTe veteres formulae, qui 
ventiirus eft iudicare viuos et mortuos: Nam 
hanc quidem toties vrget! Sed fi quid video, 
hacc ex propofito veterum claufula erat pro- 
feffionis de Chriflo. tanquam iiidice , verbis 
ipfis Scripturarum effecfta , vnde deinceps quo- 
que accidiffe videmus, vt retineretur, etii acce- 
deret ih fine mentio refurredionis carnis. . 

Erat nunc propofitum de connexa cmn 
Martyrum virtute fide refurre(5tionis carnis pau- 
ca poft Dod^eilum quaerere. Sed opus uefcio 

quQ- 

1)1. IIL c. XXVI. 

a) hom. XL. in i Cor. XV, 
Tellerde Ref. Carn, Hh 


47® FIDES DOGMATIS 

qiiomodo nobis in maioreni inolenl er^uiti- 
qnam ob Letn^ornm quoqiie comhioditates optaf- 
femus. Itaque cum res ip(a fere per felntelH-r 
gatur, hoc vnum nobis fufficiet dijciffe, formu- 
lam loquendi in epiflola ex Ephefirio Conci- 
lio feculo li. ad Romanos transmifTa ^ ) , 
SA NCTOS omnes Jiijcitabit , omnino expli^ 
eandam effe ex milleuarioium difciplina de 
prima Jolorufn piorum refurretniione , vt adeo 
necefTaria confecutione refurrp6tionis quoqiiQ 
carms cogitatio ei inclufa fit, . 

Conclujtones, 

Habitauimus, credo, amantifllmi Theologi'' 
cae^ difciplinae, apud pofleritatem flatores atquc 
vindices, qui forte haec noftra legeritis, fatis diu 
in hoc vno loco fpatiofifllmae prouinciae, vt,. 
nunc difcedeutibus turpe foret nihil profecijOfe» 
Itaque experiamur, quid eihohimenti nobis .parai^ 
iierimus. Non caruit.primum voluptate per tria 
fecula viros doiflos varii ingenii propofitique de 
vna eademque re diflerentes andire, quemque fiio 
more atque dicendi genere, vnde vtplurimura 
etiam ipfa eorum vef ba dedi^mus. Sed haec ta- , 
men mera fenfuum fuiffet obledatio, q[ua etiam 
carerepotuiffemus, Itaquemaius hoc efl^,quodvi^ 
climus atque ipfi quafi in repracfenti GOgnouimus, 
quomodo perpetua inter ipfos dotftores ecclefiae 
contentio fucrit duoque praecipua eorLUii agmina 

extite.' 
l) cf. p. i4fU 


DERESVRRECTlONE CARNIS. 471 

cxtiterint, ftudiis, confiliis atque voluntatibus fibi 
contraria, fuum quodque linbuerit promtuariuin 
argumentorum atque etiam titulorum, vt fumus 
Iioniines, vt dum illi ctn7Xov<rs^Qi 3 Judaizantet 
etc, dicerentur, hi contra haereticof , profanos^ 
drrogantes, exi(limatioyie fui infiatos illos renun^ 
darent; quamuis porro partem vti Topicen fuai>l 
atque rsxvoKcyiav ita etiam pofleflionem fuara', 
vt Origehis difcipuli , Alexandriam Caefareain 
habuiife; Haec, inquam, vidiraus; fednon folq. 
Nam perfpeximus quoque omnes latinos inter-? 
pretes per Graecos Alexandrinos Clementem^ 
Origenem, Pieriumi Pamjfhilum, Didyr^umi' 
I)iodQnnn fapuille -atque ipfi aliqiioties in iivc-^ 
tb manifefio eos deprehendimusj nullum lati* 
noruni hebraice graeceque fatis dodlum iijifle, 
^ iie Hilario quidem Djac, piane excepto ; bencrf 
ficium, eam, qua Larinos Graeci vincebant, in- 
terpretandi artem , fuiffe Scholae Alexaudrinae 
et Caefareenfis, in qua litterae g^yjcu^XiJca^ , li-r. 
berales dicimus artes , traderentur \ hac tamen 
cautione, ab Ckmente Alexandrino praefcripta, 
vtendum ejfe iis^ non permanendum in^ Hs^ fic- 
que vti quique magis literatores effent, ita maxi- 
me eos in Theblogia excelluifTe, quatenus nimi- 
ruin detur hominij vti Gregorium Nazianzenum 
xar e^ox^v Theologum appellatum , Bafilium ■■ 
Magnum, Jaannem Chryfofloraum , quin immo 
ipfum Origenem, abfolutillimae dodlrinae viruiny 
nifi Platonicus adeoque gregarius fuifTet Philofo- 
phus in ipfa TheolQgia eqarrandat Itasjue his 

vtamur. 


472 FIDES DOGM, DE RES.X. 

vtamur, vt difcamus line multis magnisque litte- 
ris iuftam Theologiae cognitionem nemini con- 
tingere ; Graecos inprimis aut certe prjmos 
legeiidos effe, Ii vtilitatem aliquam a Veteribus 
repetere veiimus ; nunquam exped:andum e&f 
vt quis omnibus probetiir, neque adeo expeten- 
dum, cum, vt in Hicronymo vidimus, ad eius- 
modi cupiditatem explendam nulJa alia via detur 
praeter hanc, vt ^iyXcoTTog fias, turpiflimo corara 
Deo, qui cordatos amat, crimine; media taii- 
dem via tutiflitne iri et inter mere Gnofticorum 
atque plane infirmiorum interiacere tertiam 
hanc, quam Pauius ad aliorum. quoque de refur- 
re(51ione traditionem commendauerit : 

'PTCLvra AOKIMAZETE aai 
kclKqv KATEXETE. 



Corrigenda. 

Pag/^, 1. 1. 2. lege receptam Tprp profejfunu 
I. 15. vtrinque» p» 13. 1. 28. ad refarreciionem 
cond —- p. 15. 1.23. Vt ^vo An. p. 22*. 1. 2^ 
cauja effedrix. p. 33.- 1, 11. grat^Ti -r~ acce- 
pt^m. p. 37. 1. 23. deJe Dei. p, 47. I. 29. lege 
vtendi. ^. 54. n, /^. tamenpvo lupiefu p. 57» L4. 
vtentm. p. 6S. 1. vlt. quaefitam. p. 69. 1. 17, 
tantum. p. 79. n. j. in fine afwvtpy. p. 88vn» i. 
ab initio ^ei^ov X paullo poft c67ri<^yie-stg» p. 96, 
n> I. in medio fahricatum^ p. 107.. 1. ^. ipfae. 
p. iio. 1. II. prebenduntur. p. 152. n. 2. ^? pro «V, 
p. 155. n. ^. fuperet. p. 157. J, 24» illa pro 2?^» 
p, 172. 1. 7. comma poft Ittigius transferendun^ 
poft cLccurate. p. 187. 1. 1^ 2. cogeremur. p. 226*, 
1.12. n. 2. Aj-laophon. p.227. I.3. eundem, ^.237, 
I. 9. Halloixii^ p. 258. n. i. Camp —- p. 284, 
1. 3. Omophofus. p. 294. 1. 12, «(? — ■ p. 305,1.5» 
fignificat. p. 337. 1. 12. translatos, P»379? I.16.17. 
Apofto/pf. p. 393. 1. 26. Dimom rrs p. ^gj, 
], 18. qutf/que, p^ 455, ], 18, p^.
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Texts

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Fides dogmatis de resurrectione carnis per quatuor priora secula enarratio historico-critica"

See other formats
